Kan sursa

{{Edita}} = Skandal in Bohemia = Fo Sherlok Holms ela es sempre "sey gina". Rarem hi me audi ke lu mensioni ela sub koy otre nam. In suy okos ela eklipsi eni wan de swa-ney sexu e domini miden li oli. Bu es ke lu senti versu Iren Adler den koy emosion simili-she luba. Oli emosion, e luba-si osobem, es nafra-ney a suy lenge, exakte bat admirivalem balansi-ney menta. Me opini ke lu es zuy perfekte resoni-she e observi-she mashina ke munda he vidi, bat kom lubijen lu wud fa-geti inu nofiti-she situasion. Lu neva shwo om dule pasiones otrem kem kun moka. Li muka es kosas admirival fo observer, gro-hao fo tiri vual fon motives e aktas de jen. Bat fo jen do tamrini-ney rasum, tu admiti tal intrusas in swa-ney prope delikate e fainem ajusti-ney temperamenta, it wud maini tu introdukti distrakti-she elementa kel wud mog mah-dubi om oli resulta de suy menta. Syao defekta de koy sensitive tul oda krek in un fon suy mahtaful linsas bu wud bi pyu disturbi-she kem forte emosion fo tal natura kom Holms-ney-la. Yedoh ye ya un vere gina fo lu, e toy gina es bu pyu jiva-ney Iren Adler, persona do zuy dubival fama. In laste taim me vidi-te Holms rarem. May gaming he mah nu floti-si wek fon mutu. May prope fule felisitaa e dom-gwansi-ke intereses kel apari in jiva de manjen hu pa un-ney ves findi swa masta de prope hom, se olo bin sufi-she fo absorbi may atenta totem, duran ke Holms kel nafri-te oli forma de sosietaa bay ol suy boheme atma, ta resti-te in nuy flat pa Beiker-strit, sirkumi-ney bay suy lao kitabas, alterni-yen fon wik a wik den kokain e den aktive gunsa, den somna do narko e den ferose energia de suy prope flama-ney natura. Kom sempre lu bin haishi glubem atrakti-ney bay studa de krimen, e okupi-te suy gro-kapablitaa e nopinchan observa-potensia bay shuki krimen-klef e klarisi toy misterias ke ofisiale polis kwiti por denadi samaji. Fon taim a taim me audi-te koy vage rakonta om luy aktas: om ke oni voki lu a Odessa por kasu de Trepov-kila, om ke lu klarisi ajibe tragedia de Atkinson bratas in Trinkomali, e fin-nem om mision ke lu fulfil tanto delikatem e kun sukses fo regi-she familia de Nederland. Yedoh krome sey ti me en-jan via pres, yus kom oli, na signas de suy aktivitaa, me jan-te shao hi om may bifoo-ney amiga e kompanion. Unves pa nocha – es dey 20 de marto, yar 1888 – me zai returni afte visiti pasienta (sikom me he snova en-fai sivile praktika), e may dao dukti me a Beiker-strit. Wen me pasi bli hao-remembi-ney dwar kel musbi nu fo sempre es ligen in may menta a may kuring e a glume insidentas de "Etuda do rude ton", me en-gro-yao vidi Holms snova e en-jan komo hi lu zai exploti swa-ney nopinchan potensia. Luy shambas es lumisi-ney yarkem, e al kan uupar me vidi luy gao e slim figura to siluet kel pasi dwaplem baken kurtena. Lu zai go ahir-adar tra shamba ajilem, energikem, al kapa nichisi-ney on sina e al handas hunti-ney baken. A me to jen kel koni oli suy muda e abyas, ta-ney suluka e manera reveli mucho. Lu zai gun snova. Lu he weksheiki drimas kreati-ney bay narko e zai sagarmem shuki klef fo koy nove problema. Me gloki, e oni dukti me uupar a shamba kel bifooen bin may-la toshi. Lu bu expresi yarke emosion. Rarem hi lu expresi emosion; bat lu joi por vidi me, me dumi. Hampi sin worda, al kan me karimem, lu mavi-indiki brachastula a me, muvi suy sigaradan pyu blisem a me, indiki alkoholdan e akwa-gasiser in angula. Poy lu en-stan bifoo agni e kan-kan me pa suy unike meditike manera. "Gama es hao fo yu," lu remarki. "Me dumi, Wotson, ke yu fa-grave pa sem-e-haf paun depos taim ke me vidi-te yu." "Pa sem!" me jawabi. "Ver ku? Non, idyen pyu. Idyen-ki pyu, Wotson, kredi ba me. E yu snova fai praktika, segun to ke me observi. Yu bu shwo-te a me ke yu intenti jotifi-si." "Yedoh, komo yu jan?" "Me vidi se, me dedukti se. Pa exampla, komo hi me jan ke nodavem yu bin gro-mokre e ke yur servigela es gro-nokushale e bu gro-kuydi kosas?" "May kare Holms," me shwo, "es ya tro. Yu sertem wud bi jal-ney, si yu wud jivi kelke sekla bak. Ver, me fai-te promena in agralanda pa chardi e lai-te a dom pa dashat-ney stasa, bat, sikom me he shanji may klaida, me bu mog imajini komo yu dedukti se. Om Meri Jein, ela es nokorektibile, e may molya he fai warna a ela, bat snova me fali vidi komo yu pai gesi om se." Lu fai hi-hi a swa e froti suy longe e nerva-ney handas inter mutu. "Es ya zuy fasile", lu shwo; "may okos shwo a me ke on inen-taraf de yur lefte shu, yus wo luma de agni trefi it, ye sit hampi paralele kata de piga. Evidentem li bin kausi-ney bay wan kel he nokuydem skrapi bordas de suola fo udali suhifi-ney kicha. Also, yu vidi ya, me fai dwaple dedukta om ke yu bin ausen pa bade meteo, e ke she yu zai gun zuy nohao exampla de servijen do Landan. E om yur praktika. Si un sinior zin shamba al fauhi pa iodoforma, al hev swate marka de argenta-nitrata on swa-ney desne dikifinga e yoshi den ti maini ahfen stetoskop na balja on desne flanka de suy silinda, sol vere stupida bu samaji ke sey sinior es aktive yuan de medike profesion." Me majbur-si ridi por fasilitaa, kun kel lu expliki suy prosesa de dedukta. <br>"Wen me audi komo yu dekovri yur resones", me remarki, "li oli sempre sembli a me tanto ridivalem simple, kwasi me selfa wud mog fasilem resolvi-samaji olo, ewalaa al kada nove kasu me es perplexe til ke yu expliki a me yur dumi-prosesa. Yedoh me kredi ke may okos es sam hao kom yur-las." "Ga sertem," lu jawabi al agnisi sigareta e al lasi swa lwo inu brachastula. "Yu vidi, bat yu bu observi. Distinta es klare. Fo exampla, yu he oftem vidi sulam kel dukti uupar fon vestibul a sey shamba." "Ver, oftem." "Komo oftem?" "Wel, kelke stoka ves." "Dan, kwanto gradina it hev?" "Kwanto? Me bu jan." "Walaa! Yu bu he observi. E yedoh yu he vidi. To es yus may punta. Yedoh, me jan ke ye shi-sem gradina, bikos me he i vidi i observi. Apropoo, sikom yu fai interes om oli sey syao problemas kel gwansi me, e sikom yu he iven kroniki sufi-shem hao un o dwa de may bumuhim anubav, shayad yu fai interes om setoshi." <br>Lu lansi a me den lif de grose rose papir, kel lagi-te ofni-ney on tabla. <br>"It lai-te kun laste meil," lu shwo. "Lekti ba se lautem." Nota es sin datum, sin signatura e sin adres. "Sey aksham pa klok ot sin charfen sertene sinior kel yao konsulti yu om dela do zuy gro-ney muhimtaa, ta ve visiti yu. Yur nodave serva fo un fon regale domes de Europa, it he diki ke yu es jen kel mog gei fidi sigurem om dela kel-ney muhimtaa oni bu mog troisi. Sey informa-rakonta om yu fon oli taraf nu he resivi. Bi ba in yur shamba pa toy ora, e bye missamaji, si yur visiter ve porti maska." "Es ya vere misteria," me remarki. "Kwo yu dumi om it, kwo se signifi?" "Me bu haishi hev nul informa. Es prime galta tu fai teoria bifoo ke oni hev informa. Por se oni oftem bu-merki-shem begin torsi faktas, dabe li fiti teorias, inplas shanji teorias, dabe li fiti faktas. Bat om nota selfa. Kwo yu dedukti fon it?" Me atentem examini skribitura e papir, on kel it es skribi-ney. "Ti skribi it na jen es suposibilem riche," me remarki, trai-yen imiti dumi-prosesa de may kompanion. "Tal papir bu wud mog bi akwiri-ney pur meno kem haf-kraun per paketa. Es osobem masbute e rigide." "Osobe - to es ya exakte worda," Holms shwo. "Totem bu es inglish papir. Teni ba it kontra luma." Me zwo tak e vidi gran "E" kun syao "g", poy "P" e gran "G" kun syao "t", olo inen surfas de papir. "Kwo yu dedukti de se?" Holmes kwesti. "Nam de fabriker, sin duba; oda, pyu probablem, luy monograma." "Ga non. "G" kun "t" syao signifi "Gesellschaft" kel es doiche fo "Firma". Es pinchan abreviasion, kom nuy "Co". "P", evidentem, signifi "Papir". Nau om "Eg". Nu kan ba nuy "Geografike info-kitaba de kontinennta”. Lu tiri-pren fon tana den grave brun tom. "Eglow, Eglonitz... Walaa: Egria. It es in doiche-shwo-ke landa - in Bohemia, bu dalem fon Karlsbad. Merkival kom morta-loko de Wallenshtain, e por suy menga-ney fabrikas de glas e papir. Ha-ha, may boy, kwo yu dedukti fon to?" Luy okos brili e lu ausfuki gran blu triumfi-she fum-badal fon suy sigareta. "Papir bin fabriki-ney in Bohemia," me shwo. "Exaktem. E jen kel skribi-te nota, ta es doiche. Ob yu merki osobe konstrukta de frasa: 'Sey informa-rakonta om yu fon oli taraf nu he resivi'. Franse oda ruski bu wud mog skribi to. Doiches hi trati swa-ney zwo-worda tanto bulatifem. Also resti sol tu deskovri kwo gei yao bay sey doichejen kel skribi on Bohemia-ney papir e preferi porti maska fo bu diki swa-ney fas. E walaa lu lai, si me bu galti, fo resolvi oli nuy duba." A ke lu shwo, nu audi agude suon de kaval-ney huf e de radas skwili-she kontra kamina-borda. Poy koywan gro-ek-tiri glok. Holms wisli-ki. "Para kaval, segun suon," lu shwo. "Ya," lu kontinu al kan tra winda. "Prival syao keb e para kaval to jamila. Sto petshi ginea per un. Sey kasu gwansi mani, Wotson, enikas." "Shayad ve bi pyu hao si me go, Holms." "Ga non, doktor. Resti ba hir. Me mog zwo nixa sin may biografier. E sembli ke dela es interes-ney. Wud bi afsos si yu paslasi it." "Bat yur klienta ..." "Bu dumi om ta. Mogbi me ve nidi yur helpa, e lu toshi. Walaa lu lai. En-sidi ba inu toy brachastula, doktor, e atenti ba gro." Lente e grave stepas ke bin audi-ney on sulam e in koridor, li stopi yus bifoo dwar. Poy oni audi laute e komandalik tuka. "Zin ba!" Holms shwo. Walaa zin da man kel es apena meno kem 6 fut e 6 incha gao, do Herkules-ney-si korpa. Suy klaida es riche, bat do tal richitaa kel, in Ingland, wud gei opini kom bade-gusta-simili-she. On manshas e fasadas de suy palto do dwa buton-fila ye grave astrakan-bandas suti-ney oblikuem; tume-blu mantela, lansi-ney on suy plechas, it es subkapri-ney bay flamalik rude silka e es fixi-ney pa galsa bay klaspa do flami-she berila. Gaobutas kel ateni mida de ikras e kel es orni-ney pa uupara bay riche brun farwa, li kompletisi impresion de barbare luxitaa ke ol suy aspekta mah-fai. Lu teni in handa den shapa do chaure borda, e uupare parta de suy fas es kovren bay swate maska kel extendi nich pas wanga-ostas. Den maska lu semblem yus he ajusti, bikos suy handa es haishi lifti-ney a it wen lu zin. Judi-yen bay niche parta de fas, lu sembli bi manjen do forte karakter: grose ragi-she laba e longe rekte chibuk sugesti resolutitaa til ziditaa. "Yu resivi-te may skriba?" lu kwesti bay glube e rauke vos kun forte doiche aksenta. "Me shwo-te a yu, ke me ve lai." Lu kan-kan nu, nau den un, nau den otre, kwasi buserte, den hu adresi. "En-sidi, plis," Holms shwo. "Se es may amiga e kompanion, Dr. Wotson kel es koyves tanto karim ke ta helpi me in may gunsa. Kun hu me hev honor de kunshwo?” "Yu mog adresi me kom Komta Fon Kramm to Bohemia-ney nobla. Me nadi ke sey sinior to yur amiga es jen do honor e chaukitaa, a kel me mog konfidi dela do extreme muhimtaa. Si non, me'd gro-preferi komuniki kun yu pa sole." Me en-stan fo go, bat Holms kapti me pa polsa e pushi me bak inu may stula. <br>"Oda nu ambi, oda nulwan," lu shwo. "Yu mog shwo bifoo sey sinior den olo ke yu mog shwo a me." Komta ek-lifti suy chaure plechas. <br>"Also me mus begin," lu shwo, "al obligi yu oli dwa a absolute sekretnesa duran dwa yar; in fin de toy taim dela bu ve muhimi. Nau bu es troisa tu shwo ke it hev tal gravitaa ke it mog influsi Europa-ney historia." "Me wadi," Holms shwo. "Me toshi." "Pardoni sey maska," nuy ajibe visiter kontinu. "Gro-eminente persona kel betaski me, ta yao ke suy agenta es bukonen a yu, e me mog konfesi tuy ke titla bay kel me yus he nami swa, it bu es exaktem may prope." "Me merki-te se," Holms shwo lengem. "Halat es gro-delikate, e oni mus fai oli chauka-stepa dabe bu lasi it kresi inu gro-skandal al dusfamisi seriosem un fon regi-she familias de Europa. Kurtem, toy dela gwansi mahan Dom de Ormstain to herede rega de Bohemia." "Me suposi-te yus to," Holms murmuri, al instali swa byen inen brachastula e al klosi okos. Al evidente surprisa nuy visiter zai kan an mlan, lagem sidi-she jen ke oni sin duba he deskribi a lu kom zuy yarke resoni-sha e zuy energike detektif de Europa. Holms lentem riofni okos e nosabrem kan sey gigantike klienta. "Si Yur Mahantaa wud mog kondesendi expliki yur kasu," lu remarki, "fo me wud bi pyu fasile tu fai konsila a yu." Man en-stan fon stula pa salta e begin go-go tra shamba pa gro-agita. Dan, kun denada-ney jesta, lu ek-depon maska fon fas e shwai it on poda. <br>"Yu es prave," lu exklami; "Me es Rego. Way me mus trai ahfi se?" "Ver, way?" Holms murmuri. "Yur Mahantaa haishi bu en-shwo-te, e me yo jan-te ke me adresi Wilhelm Gotsraih Sigismond von Ormstain, mahan Duko de Kasel-Felstain e herede Rego de Bohemia." "Bat yu samaji ya," nuy ajibe visiter shwo al en-sidi snova e al muvi handa an swa-ney gao e blan frenta, "yu samaji ya ke me bu hev abyas de zun tal dela pa selfa. Yedoh dela es tanto delikate ke me bu wud mog konfidi it a polis-agenta sin riska de geti sub suy mahta. Me he lai ahfem fon Praha dabe pai konsulta fon yu." "Dan, pai it, bi karim," Holms shwo al snova klosi okos. "Faktas, brevem, es tal: sirke pet yar bak, duran longe visita a Varshava, me en-koni-te den hao-jan-ney dusaventurnik Iren Adler. Sy nam es sin duba koni-ney a yu." "Bi karim, shuki ela in may kataloga, doktor," Holms murmuri sin ofni okos. Duran mucho yar lu he adopti sistema de registring de faktas kel gwansi diverse jen e kosa, also es mushkile tu nami tema oda persona, om kel lu bu wud mog tuy furni informa. Pa sey hi kasu me findi biografia de Iren Adler inter toy-la de ivri rabin e toy-la de staba-shefa kel he skribi monografia om fish de glube mar. "Lasi me kan!" Holms shwo. "Hm! Janmi in Nyu-Jersi, yar 1858. Kontralto – hm! La Skala, hm! Primadona de Imperator-ney Opera in Varshava – ya! Kwiti opera-ney skena – ha! Residi in London – ga tak! Kom me samaji, Yur Mahantaa he en-fai relata kun sey yunge persona, gwo skribi a ela letas do posible dusfama, e nau wud yao pai toy letas bak. "Exaktem tak. Bat komo..." "Ob ye-te sekret-ney gama?" "Nul hi." "Nul jura-ney papir o dokumenta?" "Nul hi." "Dan me fali samaji yur Mahantaa. Si sey yunge persona wud yao utili letas fo shantaja oda fo koy otre gola, komo ela mog pruvi ley autentikitaa?" "May skribitip." "Pu, pu! Falsifika." "May private nota-papir." "Chori-ney." "May prope sigla." "Imiti-ney." "May foto." "Kupi-ney." "Nu ambi es in foto." "Oo! Se hi es ya gro-bade! Yur Mahantaa he verem zwo nochaukitaa." "Me bin pagale por inluba." "Yu he nuksani swa seriosem." "Dan me bin sol kronprinsa. Me bin yunge. Iven nau me es apena do trishi yar." "It mus bi pai-ney bak." "Nu probi-te bat fali-te." "Yur Mahantaa mus pagi. It mus bi kupi-ney." "Ela bu ve vendi." "Dan, chori-ney." "Ye-te pet proba. Dwa ves ti me pagi na jen beshuki-te elay dom. Un ves nu ridirigi-te elay bagaja al ke ela safari. Dwa ves nu fai-te ambush. Resulta yok." "Ga yok?" "Totem yok." Holms fai hi-hi. <br>"Es ya mushkile hi problema-ki," lu shwo. "Bat es gro-muhim fo me," Rego repliki reproshem. "Ver, gro. E kwo ela intenti zwo om toy foto?" "Ruini me." "Bat komo?" "Me sal gami." "Me audi-te om se." "Den Klotilde Lotman fon Saxe-Meningen, dwa-ney docha de Rego de Skandinavia. Yu mog jan strikte prinsipes de elay familia. Ela es delikatitaa selfa. Iven syao shada de duba om may suluka, it mog ya finisi dela." "E Iren Adler?" "Ela ugrosi sendi foto a li. E ela ve zwo se. Me jan ke ela ve zwo se. Yu bu koni ela, bat ela hev atma do stal. Ela hev fas de gro-jamile gina, bat menta de gro-resolute man. Dabe bu lasi me gami otre gina, ela mog zwo enisa, enisa hi." "Ob Yu es serte ke ela bu haishi sendi-te it?" "Me es serte." "E way?" "Bikos ela he shwo ke ela ve sendi it pa dey wen nuy dulhifa es publikem proklami-ney. To ve bi sekwi-she undi." "Oo, dan nu hev haishi tri dey," Holms shwo al guapi. "To es gro-hao, bikos me hev un oda dwa muhim dela fo zun nau hi. Yur Mahantaa ve resti, evidentem, in Landan duran to, bu ver?" "Sertem. Yu ve findi me pa Lenghem hotel sub nam de Komta Fon Kram." "Also me ve sendi yu nota-ki fo informi yu om komo nu progresi." "Fai tak, bi karim. Me es ya gro-agiti-ney." "Also, om mani?" "Spendi ba kwanto treba." "Absolutem?" "Me shwo a yu, ke me wud dai un provinsia de may regilanda fo hev toy foto." "E fo nau-spendas?" Rego pren fon sub suy mantela den grave gamusa-ney bao-ki e pon it on tabla. "Se es tristo paun in golda e semsto in bileta," lu shwo. Holms skribi resivi-nota on lif de suy dafta e handi it a lu. "E adres de mis?" lu kwesti. "Es Braioni-loj, Serpentain avenu, Sent-Jonswud." Holms noti se. "Yoshi un kwesta," lu shwo. "Ob foto es do shamba-ney sais?" "Ya, es tal." "Also, hao nocha, yur Mahantaa, e me kredi ke sun nu ve hev koy hao habar fo yu. E hao nocha, Wotson," lu adi, wen radas de regale keb en-roli pa gata. "Bi karim, lai ba manya klok tri afte middey, me wud yao toki kun yu om sey dela-ki." Pa klok tri exaktem me es pa Beiker-strit, bat Holms haishi bu he returni. Domgina informi me, ke lu he kwiti dom sun afte klok ot pa sabah. Me en-sidi bli agni kun intenta tilweiti lu, komo unkwe longem treba weiti. Me yo fai glube interes om suy investiga, bikos, obwol it bu hev toy glume e ajibe treta ke ti me yo registri na dwa krimen hev, natura de sey kasu e gao posision de suy klienta mah it nopinchan. Ver, apartem fon natura de investiga ke may amiga zai fai, ye koysa in suy master-ney graspa de situasion e in suy agude e yarke resoning kel mah me jui al studi luy sistema de gunsa e al sekwi kway, kushale metodas bay kel lu detanglisi noresolvibile misterias. Me es tanto abyas-ney a suy sempre-ney sukses ke idea selfa om posiblitaa de suy fala iven bu zin may kapa. Es bli klok char wen dwar ofni e den shamba zin pyan-si kavalyuan, yeroshi-ney e wanga-har-ney, do inflami-ney fas e do lao povre klaida. Obwol me es abyasen a may-amiga-ney astoni-she kapablitaa de ahfi-klaidi, me majbur kan tri ves bifoo ke me es serte ke es verem lu. Kun ek-noda lu desapari in somnishamba, fon wo lu riapari afte pet minuta, klaidi-ney in twid-kostum e hao-aspekti-she, kom sempre. Al sovi suy handas inu poshes, lu extendi suy gambas bifoo agni e fai hi-hi kordialem duran kelke minuta. "Gro-hao, ver ya!" lu krai, poy fa-tufi e fai hi-hi snova til ke lu majbur en-lagi bak on stula, laxe e sinmahte. "Kwo ye?" "Es gro-amusi-she, gro ya!. Me es serte ke yu neva wud mog gesi, komo me utilisi-te may sabah, oda kwo me pa fin zwo-te." "Me bu mog imajini. Me suposi ke yu he wahti den abyas oda mogbi den dom de mis Iren Adler." "Totem tak; bat sekwitura bin ya aika ajibe. Yedoh me sal rakonti a yu, olo pa ordina. Me chu dom shao hi afte klok 8 pa sey sabah al aspekta de kavalyuan sin emploisa. Ye diva-ney mutu-pria e amigitaa inter kavalyuan. Bikam un fon li, e yu ve jan olo ke ye fo jan. Me findi Braioni-loj sun. Es syao luxe vila do dwa etaja yus bli kamina, kun garden baken. Chab-ney kufla pa dwar. Gran salon desnen, hao mebeli-ney, kun longe windas hampi til poda, e toy absurde inglish winda-fixika ke eni kinda wud mog ofni. Baken ye nixa merkival, exepte ke koridor-winda es atenibile fon ruf de keb-dom. Me promeni sirkum it e examini it atentem fon oli punta de vida, bat bu merki nixa interes-ney pyu. Poy me flani along gata e findi, yus kom me expekti-te, ke ye kavaldom in gata-ki bordi-she garden-mur. Me helpi kavalyuanes tu froti-suhisi ley kavales, e pur to resivi dwa peni, un glasa de vodka, dwa porsion de nofaine tabak, e tanto mucho informa kwanto me'd mog yao om mis Adler, sin mensioni haf shi-dwaka de otre jen in visintaa, om kel me totem bu fai interes, bat kel-ney biografias me majbur audi." "E kwo om Iren Adler?" me kwesti. "Oo, ela he pagalisi kapa de oli man in toy urba-parta. Ela es zuy charmaful jivika do gina-ney shapa-ki on sey planeta. Oli Serpentain-kavalyuan shwo tak, oli hi. Ela jivi trankwilem, gani in konsertas, chu-raki pa klok pet kada dey e returni exaktem pa klok sem fo akshamfan. Ela rarem chu pa otre taim, exepte wen ela gani. Sol un man visiti ela, bat visiti muy oftem. Lu es tumhar-ney, jamile e hao-klaiden, fai visita amini un ves per dey, oftem dwa ves. Lu es sinior Godfri Norton, fon Iner Templ. Yu vidi ya avantaja de hev fida de garijen. Li gwo sundi lu a dom fon Serpentain-kavaldom mucho ves, e li jan olo om lu. Afte audi olo ke li hev fo shwo, me begin promeni ahir-adar bli Braioni-loj e dumi om may plan de kampania. Sey Godfri Norton fai ya verem muhim ruola in toy dela. Lu es jurista. To suoni dussignem. Kwel es relata inter li, e kwel es gola de suy ofte visitas? Ob ela es suy klientina, suy amiga, oda suy lubigina? Si lo un-ney, shayad ela he dai a lu den foto fo kiping. Si lo laste, se es meno probable. Fon sey kwesta dependi ob me treba kontinu may gunsa pa Braioni-loj oda turni may atenta a flat de sey sinior in Templ. Es delikate kwesta, e it chaurisi felda de may investiga. Me fobi ke me gro-tedi yu bay sey detales, bat dabe yu samaji situasion, me mus mah yu vidi may mushkila-ki." "Me sekwi yur rakonta atentem," me jawabi. "Me haishi zai bedumi dela in may menta, wen dwa-rada-ney keb lai-raki a Braioni-loj, e un sinior aussalti. Lu es gro-jamile, tumhar-ney, orlalik e mustashmuy - klarem toy hi man, om kel me audi-te. Lu sembli gro-hasti. Lu krai a garijen tu weiti e lopi pas ti ofni dwar na servi-gela kom jen kel es totem she swa. Lu resti in dom duran sirke haf-ora, e me mog ek-vidi-vidi in salon-winda, komo lu go ahir-adar, shwo-yen agitem e mavi-yen brachas. Den ela me bu mog vidi. Poy lu apari, al aspekta iven pyu exiti-ney kem bifooen. Wen lu lai a keb, lu tiri golde kloka fon posh e kan it lagan-nem. <br>'Raki ba gro-kway!', lu exklami, 'un-nem a Gros e Henki in Rijent-strit, e poy a Kirka de Sante Monika in Ejwer-rod. Haf-ginea si yu pai zwo se duran dwashi minuta!' Li go wek, e me en-dumi ob me gai sekwi li, ewalaa lai un syao prival lando-gari do garijen onhev-she sol haf-butoni-ney mantela e tay ragi-she bli aur, e do jota-ney beltas ausen klaspas. Al ke it stopi, ela fliti aus vila-dwar e zin it. Me sol ek-vidi hi ela dan, bat se sufi: ela es charmaful gina, do tal fas, fo kel man wud mog morti. 'Kirka de Sante Monika, Jon,' ela exklami, 'e haf-sovrin si yu ateni it duran dwashi minuta'. Es bu-gai-lusi-ke kasu, Wotson. Al ke me zai desidi ob me gai lopi baken lando oda klingi a it-ney baka, un keb apari in gata. Kebyuan hesiti ob pren tal shma-klienta, bat me inusalti bifoo ke lu mog objeti. <br>'Kirka de Sante Monika,' me shwo, 'e haf-sovrin, si yu ateni it duran dwashi minuta.' <br>Es klok shi-dwa sin dwashi pet, also bu es mushkile tu samaji situasion". May keb raki gro-kway. Semblem me bu gwo raki tanto kway bifooen, yedoh ambi otra es dar bifoo me. Keb e lando-gari kun ley vapori-she kavales es bifoo kirka-dwar wen me arivi. Me pagi a kebyuan e fa-lansi inu kirka. Dar ye nul jen krome ti me sekwi na dwa wan e kirkayuan kel semblem zai shwofu li. Oli tri zai stan bifoo altar. Me begin go ahir-adar in flanke pasaja, yus kom flaner kel ouran zin kirka. Turan, pa may surprisa, sey tri pa altar turni, e Godfri Norton fa-lansi versu me. "Shukran a Boh", lu krai. "Yu godi. Lai ba! Lai!" "Kwo ye?" me kwesti. "Kamon, hao jen, kamon, ye sol tri minuta, otrekas se bu ve bi segun kanun." I was half-dragged up to the altar, and before I knew where I was I found myself mumbling responses which were whispered in my ear. and vouching for things of which I knew nothing, and generally assisting in the secure tying up of Irene Adler, spinster, to Godfrey Norton, bachelor. It was all done in an instant, and there was the gentleman thanking me on the one side and the lady on the other, while the clergyman beamed on me in front. It was the most preposterous position in which I ever found myself in my life, and it was the thought of it that started me laughing just now. It seems that there had been some informality about their license, that the clergyman absolutely refused to marry them without a witness of some sort, and that my lucky appearance saved the bridegroom from having to sally out into the streets in search of a best man. The bride gave me a sovereign, and I mean to wear it on my watch-chain in memory of the occasion." |Me es haf-tranen versu altar, e bifoo samaji kwo eventi, me findi swa murmuri-she jawabas ke oni hamsi inu may aures, kasami-she om delas ke me bu koni, e generalem helpi-she gaming de Iren Adler e Godfri Norton. Olo es zwo-ney in momenta, ewalaa sinior yo zai danki me fon un taraf e dama fon otre taraf, duran ke kirkayuan zai smaili-rayvati an me. Es zuy pumbe situasion in kel me gwo findi swa, rememba om it hi ya he mah me ridi. Semblem li hev-te koy formale mushkila, e kirkayuan totem refusi-te zwo ley gama sin koy gavaher, also may fortune apara librisi-te dulho fon nesesitaa de lopi-chu a gata fo shuki jen. Dulhina dai a me un sovrin, e me intenti porti it on may kloka-kadena pa rememba de sey aventura." "Es ga noexpekti-ney turna de dela," me shwo; "e kwo poy?" "Wel, me samaji ke may plan es seriosem ugrosi-ney. Semblem toy para sal departi tuy, also fon may taraf treba fai ajile e energike akta. Pa dwar de kirka, yedoh, li separi: lu raki-go bak a Templ, e ela a suy prope dom. 'Me ve raki a parka pa klok pet kom pinchanem,' ela shwo al fai adyoo. Me bu audi nixa pyu. Li raki wek a farke taraf, e me returni fo fai sertene tayaring." "Kwel tayaring?" "Kelke lenge masu e glasa de bira", lu jawabi al tintini glok. "Me tro mangi-te fo dumi om chia, e semblem me sal mangi iven pyu pa sey aksham. Apropoo, doktor, me ve treba yur ko-operata." "Me joi." "Ob yu fobi violati kanun?" "Ga non." "Iven al riski gei aresti?" "Fo hao dela me es tayar fo se toshi." "Oo, dela es gro-hao!" "Dan me es yu-nidi-ke hi jen." "Me bin serte ke me mog fidi yu." "Bat kwo yu yao ke me zwo?" "Afte ke Madam Turner bringi fan, me ve expliki a yu... Nau," lu shwo al en-chi hungem den simple fan ke nuy domgina he tayari, "Me mus diskusi olo duran chiing, bikos me hev shao taim. Es hampi klok pet. Afte dwa ora nu mus bi in treba-ney loko. Mis Iren, oda pyu-nem madam, returni fon suy raking pa klok sem. Nu mus bi pa Braioni-loj fo miti ela." "E kwo poy?" "Yu mus lyu to a me. Me he yo organisi to kel mus eventi. Ye sol un punta om kel me mus insisti. Bye interfai, kwo unkwe eventi. Ob yu samaji?" "Also, me mus bi neutrale?" "Yu mus zwo nixa hi. Ve ye shayad koy nopriatitaa. Bye interfai. It ve fa-fini pa ke oni ve porti me inu dom. Afte char o pet minuta salon-ney winda ve bi ofni-ney. Yu mus plasi swa bli toy winda." "Hao." "Yu ve mus observi me, me ve bi vidibile fo yu." "Hao." "E wen me ve lifti may handa - tak - yu ve lansi inu shamba to ke me ve dai a yu fo lansi, e pa same taim ek-krai: "Agnibeda!". Ob yu samaji fulem?" "Fulem." "Bu es danja-ney," lu shwo al pren aus posh den longe rolika in forma de sigara. "Es pinchan fum-raketa, do kapsel pa kada fin fo selfa-agnisa. Yur taska es limiti-ney a se. Wen yu krai om agni, menga de jen ve begin ko-krai. Dan yu mog promeni a fin de gata, e me ve hunti a yu afte shi minuta. Yu he samaji olo, me nadi?" "Me mus resti neutrale, lai a winda, observi yu, e afte yur signal tu lansi sey obyekta inu, poy ek-krai om agnibeda e weiti yu pa angula de gata." "Exaktem." "Dan yu mog ya fidi me." "To es gro-hao. Shayad es yo taim fo ke me tayari swa fo nove ruola ke me mus plei." Lu desapari inen swa-ney somnishamba e returni afte kelke minuta al aspekta de amigalik e pumbe kirkayuan. Suy swate chaure shapa, suy tro chaure panta, suy blan tay, suy prival smaila e generale aspekta de karimtaa e jigyas, se olo es tal ke sol sinior Jon Hea wud mog egalefai kun ta. Bu es sol por ke Holms shanji-te kostum. Suy myen, suy suluka, iven suy atma sembli shanji segun kada nove ruola ke ta plei. Skena lusi-te gro-hao aktor, sam kom vigyan lusi-te faine dumer, wen lu bikam-te spesialista in krimen. Pa klok sit-e-charfen nu departi fon Beiker-strit, shi minuta bifoo treba-ney taim nu findi swa in Serpentain avenu. Es yo tume, e lampas yus he gei lumisi. Nu en-go ahir-adar bifoo Braioni-loj al weiti laisa de suy okuper. Dom es yus tal kom me imajini-te it segun exakte deskriba de Sherlok Holms, bat loko sembli pyu jenful kem me expekti-te. Fo syao gata in kyete urba-region it es merkibilem jenful. Ye grupa de povrem klaidi-ney man fumi-she e ridi-she in angula, ye mikas-agudiser kun suy rada, ye dwa gwardier flirti-she kun gela-nana, e yoshi kelke hao-klaidi-ney yunge man kel promeni ahir-adar kun sigara in muh. "Yu vidi," Holms remarki al ke nu wandi bifoo dom, "sey gama simplisi dela yoshi pyu. Foto bikam dwa-blada-ney arma nau. Mogbi ela selfa toshi bu yao ke it gei vidi bay sinior Godfri Norton, kom nuy klienta bu yao ke it lai a okos de suy rega-docha. Nau kwesta es tal: wo nu findi foto?" "Ver, wo?" "Es shao-probable ke ela sempre porti it kunem. It es do shamba-ney grantaa. Tro gran fo ahfi it fasilem in gina-ney klaida. Ela jan ke Rego es kapable de fai ambush e beshuki ela. Dwa tal proba yo bin zwo-ney. Also nu mog suposi ke ela bu porti it kunem." "Dan wo?" "Suy banker oda suy jurista. Ye sey dwa posiblitaa, bat me dubi om ambi. Eni gina es ahfishil fon natura, ela pri fai sekret. Way ela wud mus handi it a koywan otre? Ela mog fidi swa selfa in garding, bat ela bu mog bi sigure om bisnesjen, den kel oni mog influsi politikem o koykomo otrem. Krome, remembi ba ke ela desidi-te yusi it duran kelke lai-she dey. Fo se it mus bi bli handas. Foto mus bi in elay prope dom." "Bat yo dwa ves hi it bin beshuken." "Pumbitaa! Li bu jan-te komo shuki." "Bat komo yu hi ve shuki?" "Me bu ve shuki." "Bat komo, dan?" "Me ve mah ela diki it a me." "Bat ela ve refusi." "Ela bu ve mog. Bat me audi shum de radas. Es elay gari. Nau fulfil ba may komanda gro-exaktem." Al ke lu shwo, luma de gari-ney flanka-fanus apari fon turna de alee. Syao jamile lando-gari blisifi a dwar de Braioni-loj. Al ke it stopi, un fon flani-she man pa angula fa-lansi versu it, dabe ofni dwar e gwin un kuprum-moneta, bat ta es wekkudi-ney bay otre flani-sha kel hasti a dwar kun same intenta. Furia-ney draka begin. It sun fa-pyu por dwa gwardier kel pren taraf de un fon flaner e bay mikas-agudiser kel sam lagan-nem suporti otre-la. Also afte miga-taim ti he chu gari na dama en-loki in sentra de syao grupa de rudifi-ney draki-she man kel bati mutu ferosem bay kulak e stik. Holms fa-lansi inu jenmenga fo protekti dama; bat yus al ateni ela lu ek-krai e lwo on arda, al ke hema flui nich pa suy fas. Afte ke lu lwo, gwardier en-lopi a un taraf e flaner a otre. Kelke pyu hao klaidi-ney jen kel observi-te draka sin partisipi, li lai fo helpi dama e fo kuydi wundi-ney wan. Iren Adler, kom me ve for-nami ela, hastem go uupar porcha, bat stopi uuparen e kan bak a gata. Siluet de elay magnifike figura es klarem viden kontra vestibul-ney lumas. "Ob povre sinior es gro-wundi-ney?" ela kwesti. "Lu es morte," kelke vos krai. "Non, non, haishi ye jiva in lu!" koywan otre krai. "Bat lu ve morti bifoo ke oni pai sundi lu a hospital." "Lu es brave man," koy gina shwo. "Li wud wekpren dama-ney manidan e kloka, si lu bu wud helpi. Li es grupa de bandita, danjaful-la. Oo, lu en-spiri." "Bu gai ke lu lagi pa gata. Ob nu mog porti lu inu dom, madam?" "Sertem. Porti lu inu salon. Dar ye byen divan. Ahir, bi karim!" Lentem e solemnem lu es porti-ney inu Braioni-loj e pon-ney on divan in salon, duran ke me haishi zai kan lo eventi-she fon may plasa bli winda. Lampas es lumisen, bat winda-shirma bu es nichisen, also me mog vidi Holms lagi-she on divan. Me bu jan ob lu es trefen bay remorsa in toy momenta por ti ta plei na ruola, bat me jan ke me neva gwo senti pyu-ney shama om swa, kem al vidi ti me komploti kontra na magnifike gina kuydi-she wundi-ney man kun gro-ney karimtaa e rahimtaa. E yedoh wud bi gro-gadara versu Holms, tu refusi fulfil ti ta konfidi a me na mision. Me represi may kordia e pren fum-raketa fon sub palto. Faktem, me dumi ke nu bu fai nuksan a ela. Nu simplem preventi ke ela fai nuksan a otre jen. Holms idyen lifti swa on divan, e me vidi ke lu fai muva kom jen al falta de aira. Servi-gela fa-lansi a winda e pushi-ofni it. Yus in toy momenta me vidi ke lu lifti handa. Segun sey signal me lansi may raketa inu shamba kun kraisa "Agnibeda!" Yus afte ke sey worda chu may muh, ol menga de kan-sha, i hao klaidi-ney-las i buhao klaidi-ney-las, - siniores, kavalyuanes, servi-gelas, - li oli krai tuhun: "Agnibeda!". Dense fum-badal floti tra shamba e chu tra ofni-ney winda. Me ek-vidi lopi-she figuras, e afte momenta Holms-ney vos shwo fon inen ke es false alarma. Al fa-drangi tra menga de krai-she jen, me ateni angula de gata. Afte shi minuta me joi por findi handa de may amiga in may handa, e por go wek fon skena de garbar. Lu pedi kway e silensem duran kelke minuta til ke nu turni a un fon kyete gatas kel dukti a Ejwer-rod. "Yu he zwo olo muy hao, doktor," lu remarki. "Nixa wud mog bi pyu hao. Olo es in lada." "Yu pai-te foto?" "Me jan wo it es." "E komo yu en-jan-te?" "Ela diki-te a me, kom me ya preshwo-te." "Me haishi bu samaji." "Me bu yao fai misteria," lu shwo al ridi. "Dela bin ga simple. Yu gesi-te shayad ke oli jen in gata bin ko-akti-sha. Me emploi-te li oli fo sey aksham." "Ya, gesi-te." "Me hev-te idyen humide rude pinta in handa. Wen draka begin, me fa-lansi avan, lwo, klapi bay handa an may fas, ewalaa me es pitival vidiwat. Es lao truk." "Den se me toshi he graspi." "Poy li porti me inu. Ela majbur lasi me inu. Kwo otre ela wud mog zwo? Me en-loki in salon, yus ti me suspekti na shamba. Foto es koylok bli, oda in salon oda in somnishamba, e me resoluti findi wo hi. Oni pon me on divan, me simuli falta de aira, li majbur ofni winda, e yu en-mog zwo yur gunsa." "Komo se helpi-te yu?" "Se bin gro-muhim. Wen gina dumi ke suy dom es in agni, ela instinktem tuy fa-lansi a kosa ke ela valori zuy. Es gro-mahtaful impulsa, me gwo utilisi it plurives. In kasu de Darlington-ney skandal me utilisi-te it, sam kom in dela de Kastela de Arnswort. Gami-ney gina graspi suy kinda; nogami-ney gina graspi suy yuweldan. Nau es klare a me, ke nuy sedey-ney dama hev in dom nixa pyu verguy kem ti nu zai shuki na kosa. Ela fa-lansi-te salvi it. Alarma de agni es zwo-ney admirivalem. Fum e kraisa wud sufi fo mah-tremi iven stal-ney-si nerva. Ela reakti-te jamilem. Foto es in ahfilok baken glidi-she planka, yus sobre desne glok-korda. Ela en-loki dar tuy, e me iven ek-vidi foto wen ela haf-austiri it. Wen me krai ke es false alarma, ela pon it bak, ek-kan raketa, chu shamba al lopi, e depos dan me bu he vidi ela. Me en-stan e, al pregi skusa, eskapi fon dom. Me yao-te pren foto tuy; bat un garijen zin-te e wahti-te me atentem, also tu weiti sembli-te pyu anchun. Tro-ney hasta mog ruini olo." "E nau?" me kwesti. "Nuy investiga es praktikem fini-ney. Me ve visiti ela manya kun rego e kun yu, si yu ve yao akompani nu. Nu ve bi dukti-ney inu salon fo weiti dama, bat es probable ke wen ela lai ela bu ve findi ni nu ni foto. Fo Luy Mahantaa se mog bi priate, tu pren it bay prope handas." "E wen yu ve go dar?" "Pa klok ot pa sabah. Ela haishi ve bi in kama, also nu ve mog akti librem. Krome to, nu mus bi ajile, bikos sey gama mog totem shanji elay jiva e abyas. Me mus telegrafi a rego sin dera." Nu ateni Beiker-strit e stopi pa dwar. Lu zai shuki klef in poshes wen koywan shwo al pasi: "Hao nocha, Sinior Sherlok Holms." Ye kelke jen on pavimenta in toy taim, bat saluta sembli lai fon pasi-she slim yungo in longe palto. "Me gwo audi toy vos," Holms shwo, al kan obskurem-lumi-ney gata. "Bat me bu graspi hu hi, pa diabla, to wud mog bi." Me somni pa Beiker-strit in toy nocha. Pa sabah nu zai zun nuy tosta e kahwa wen Rego de Bohemia zin shamba al haf-lopi. "Ob yu verem hev it?" lu krai al graspi Sherlok Holms pa ambi plecha e al kan pasion-nem an suy fas. "Haishi non." "Bat yu hev nada?" "Me hev nada." "Dan, nu go ba. Me es totem nosabre fo go." "Nu treba keb." "May keb zai weiti." "Se simplisi dela." <br>Nu desendi e departi yoshi un ves a Braioni-loj. "Iren Adler he gami," Holms remarki. "He gami! Wen?" "Yeri." "Bat den hu?" "Den inglish jurista nami-ney Norton." "Bat ela bu wud mog lubi lu." "Me nadi ke ela lubi lu." "E way yu nadi?" "Bikos it wud librisi yur Mahantaa fon ol foba de futur-ney beda. Si dama lubi suy gamiman, ela bu lubi yur Mahantaa. Si ela bu lubi yur Mahantaa, es nul reson way ela wud mixi swa inu plan de yur Mahantaa." "Es ver. E yedoh - Oo! Magari ela wud bi do same ranga kom me! Kwanto hao regina ela wud bi!" Lu plunji inu glume silensa kel bu es rupti-ney til ke nu stopi in Serpentain avenu. Dwar de Braioni-loj es ofni-ney, e un yashen gina zai stan uuparen sulam. Ela zai kan nu fixem e ironikem duran ke nu stepi fon keb. "Sinior Sherlok Holms, me suposi?" ela shwo. "Me es Sinior Holms," may kompanion jawabi, kan-yen fixem ela bay kwesti-she e aika astoni-ney okos. "Ver! May gin-masta shwo-te a me ke yu ve lai probablem. Ela departi-te sey sabah kun suy gamiman bay tren al klok 5:15 fon stasion Chering-Kros a kontinenta." "Kwo!" Sherlok Holms hili bak, blan por griva e surprisa. "Ob yu maini ke ela he departi fon Ingland?" "Ya. E neva ve returni." "E papires?" Rego kwesti raukem. "Olo es lusi-ney." "Nu ve vidi." Lu go pas servi-sha e fa-lansi inu salon, sekwi-ney bay Rego e me selfa. Mebel es rasshwai-ney sirkum pa oli direksion, kun demontiri-ney tanas e ofni-ney tiriboxas, kom si dama he beshuki-te li kway bifoo fuga. Holms fa-lansi a glok-korda, mah-wek syao glidi-she shirma, e, plunji-yen suy handa inu, auspren foto e leta. Foto diki Iren Adler selfa in aksham-ney roba, e on leta ye skriba: "A sinior Sherlok Holms. Fo handi al visita." May amigo ofni-tori it e nu oli tri lekti se tuhun. It hev datum de pasi-ney midnocha e fa-lekti tak: May kare sinior Sherlok Holms, Yu verem zwo-te se olo muy hao. Yu mah-te me kredi yu. Til momenta afte alarma de agni, me bu hev suspekta. Bat poy, wen me samaji ke me he gadari me selfa, me begin dumi. Me bin warni-ney kontra yu meses bak. Oni he shwo a me, ke si Rego wud yusi agenta, it wud bi sertem yu. E yur adres bin dai-ney a me. Yedoh, malgree se olo, yu mah-te me reveli kwo yu yao-te jan. Iven afte ke me begin suspekti, me findi se mushkile, tu dumi badem om tal kare, lao e latif kirkayuan. Bat, yu jan, oni gwo tamrini me selfa kom aktorina. Man-ney kostum es nixa nove fo me. Me oftem utilisi libritaa ke it dai. Me sendi-te Jon, garijen, fo wahti yu, duran ke me selfa lopi-te uupar, onpon-te may promena-klaida, kom me nami it, e desendi-te yus al yur departa. Wel, me sekwi-te yu til yur dwar, e also mah-te swa serte ke me verem es obyekta de interes fo fama-ney sinior Sherlok Holms. Poy me, aika buchaukem, tamani a yu hao nocha, e raki a Templ a may gamiman. Nu oli dwa desidi ke zuy hao media es fuga, sikom nu gei persekwi bay tanto forte kontrajen; also yu ve findi nesta vakue al lai manya. Om foto, yur klienta mog bi trankwile. Me lubi e gei lubi bay manjen pyu hao kem lu. Rego mog zwo olo ke lu yao sin impeda fon persona ke lu he wundi kruelem. Me kipi it sol fo sigurisi me selfa, e fo reteni arma kel sempre ve sigurisi me kontra oli stepa ke lu wud mog fai in futur. Me lyu un otre foto ke lu wud mog yao posesi; e me resti, kare sinior Sherlok Holms, Verem yur, Iren NORTON, janmi-ney ADLER." "Kwel gina! Oo, kwel gina!" Rego de Bohemia krai afte ke nu oli tri finlekti sey leta. "Me ya shwo-te a yu ke ela es intele e resolute. Ob ela bu wud bi admirival regina? Ob bu es dela afsos-ney ke ela bu es jen do may nivel?" "Tanto ke me en-jan-te sey dama, sembli ke ela verem es do ga otre nivel kem yur Mahantaa," Holms shwo lengem. "Me afsosi ke me bu mog-te bringi dela de yur Mahantaa a pyu sukses-ney fin." "Kontrem, may kare sinior," rego krai, "nixa wud mog bi pyu sukses-ney. Me jan ke elay worda es butoribile. Foto es nau sam anchun kom si it wud bi in agni." "Me joi al audi ke yur Mahantaa hi shwo se." "Me fai gro-deba a yu. Bi karim, shwo a me, in kwel manera me mog rekompensi yu. Sey halka..." Lu glidi smaragda-ney serpenta-ney halka fon suy finga e extendi handa al teni it on suy pama. "Yur Mahantaa hev koysa ke me valori iven pyu," Holms shwo. "Yu treba sol nami it." "Sey foto hi!" Rego kan lu kun astona. "Foto de Iren!" lu krai. "Sertem, si yu yao it." "Me danki yur Mahantaa. Also ye nixa pyu fo zwo om sey dela. Me hev honor tu tamani a yu gro-hao sabah." Lu saluti bay muva de kapa, e, turni-yen wek sin merki ti Rego extendi a lu na handa, go wek a suy shambas in may sosietaa. Also tak hi gran skandal ugrosi-te trefi regilanda de Bohemia, e tak hi gro-hao planes de Sinior Sherlok Holms bin destrukti-ney bay intelekta de gina. Lu gwo moki intelekta de ginas, bat me bu he audi ke lu zwo se afte toy dela. E sempre wen lu shwo om Iren Adler, oda maini elay foto, es sempre sub honor-ney titla de "Sey Gina". = Hwan fas = Al publiki sey kurte skechas om ajibe dramas investigen bay may geniale amiga, de kel me gwo bi oda audi-sha oda koyves i akti-sha, es naturale hi ke me pyu-nem rakonti om luy sukseses kem om luy fiaskos. Me zwo se bu tanto fo luy pyu hao fama - pa fakta, in gro-mushkile hi situasion luy meritas e energia es zuy admirival, - bat bikos in kasu de luy fiasko, zuy oftem, nulwan otre pai fai sukses, e historia es kwiten fo sempre sin resolva. Koyves, yedoh, eventi ke lu fai galta bat aften veritaa es revelen. Me he noti sit oda sem tal kasu, miden li zuy interes-ney-las es historia om ritual de Musgraves e yoshi un kasu ke me sal rakonti nau. Sherlok Holms bu perteni a jenes kel tamrini korpa sol dabe tamrini. Shao hi manjen es kapable de pyu gran muskule eforta, e lu sindubem es un de zuy hao boxer do luy vega ke me gwo vidi. Yedoh lu opini ke singole korpa-ney tensa es vane spenda de energia, e rarem hi lu fai eni muving, exepte wen dela gwansi luy profesion. Dan lu es absolutem sinfatige e zide. Mog sembli stran ke lu kipi hao fisike stasa al tal halat, bat treba shwo ke luy dieta es ga modere e luy abyases es do simplitaa bordi-she saktitaa. Lu bu hev dosh; si koyves lu fai kokain, es sol protesta-si kontra monotonitaa de toy deys wen nul nove kasu ye e gasetas bu skribi enisa interes-ney. Pa un tal dey, in rane vesna, lu es tanto mlan ke konsenti go promeni kun me in parka. Un-ney grin ankures yus begin apari on elmas, e lipi-she lanzalik yemas de kastanas zai devolvi inu pet-finga-ney lif-ki. Nu promeni tuhun duran dwa ora, maistem in silensa, kom dwa normale manjen kel koni mutu hao. Es hampi klok pet wen nu returni pa fin a Beiker-strit. - Pardoni, sinior, - nuy yunge servi-sha shwo, ofni-yen dwar. - Koy sinior-ge lai-te fo miti yu. Holms kan me kun reprosha. "Walaa sey afte-middey-ney promenas!" - lu shwo. - "Lu yo he chu?" - Ya. - Yu bu he inviti lu a inen? - Me he inviti; lu bin hir inen e weiti-te. - Kwanto taim? - Haf-ora, sinior. Lu bin muy nokalme man, go-go-te ahir-adar e tompi-te pedas oltaim. Me resti-te bli dwar e hev-te kada kosa hao audi-ney. Pa fin lu chu inu koridor, krai-yen: "Ob toy jen ve lai oda non?" Tal hi es luy wordas, sinior, e me jawabi: "Sun hi lu ve lai, yu treba sol weiti idyen-ki pyu". Lu shwo: "Dan me ve weiti ausen, bikos hir me sta haf-tufi-ney. Me ve returni sun." E lu en-stan e go wek, malgree olo ke me shwo dabe mah lu resti." - Hao, yu he zwo olo ke yu mog-te, - Holms shwo al ke nu zin nuy shamba. - Yedoh es ga vexi-she, Wotson. Me gro-nidi koy interes-ney kasu, e sey-la sembli muhim, segun nosabra de toy manjen. Hm! Sey pipa on tabla bu es yu-ney. Also ta he lyu ta-ney-la. Prival lao bresa-ney pipa do hao longe tuba aus material ke komersantas nami amba. Me'd yao jan, kwanto pipa-muhka aus vere amba ye in Landan! Kelkes opini ke amba es vere, si un moska ye in it. Es yo osobe fah de komersa, tu inklusi false moskas inu false amba. Wel, toy man sertem bin ga disturbi-ney pa menta, sikom lu he lyu ti lu evidentem valori gro na pipa. - Komo yu jan ke lu valori it gro? - me kwesti. - Hm, me dumi ke beginsa-ney prais de sey pipa es sem shiling e sit peni. Kom yu mog vidi hir, yo dwa ves it bin reparen, un ves in ligna-ney parta de tuba e un ves in amba-ney-la. Kada repara, zwo-ney, kom yu vidi, bay yusa de argente halka, kosti-te pyu kem pipa selfa. Toy manjen sin duba valori gro luy fumibla* (pipa), sikom lu preferi lati it inplas kupi nove-la pur sam mani. - Koysa pyu? - me kwesti, bikos Holms turni pipa in handa, kan-yen it pa swa-ney osobe medita-ney dao. Lu teni it gao e tuki it bay luy longe e dine dikifinga, kwasi kom profesor kel fai lektia om sertene osta. - Pipa es gro-interes-ney kosa, - lu shwo. - Nixa reflekti pyu hao den natura de poseser, exepte shayad handa-kloka e shu-tasma. Yedoh in sey kasu indikas bu es sufem klar ni muy muhim. Poseser es sin duba masbute, lefte-handa-ney manjen, do gro-hao dentas, no-ordinnik e nosparnik. May amiga shwo info hampi neglektem, yedoh me vidi ke lu fai kansa an me, dabe cheki ob me sekwi atenta-nem luy wordas. - Ob yu dumi ke man es riche si lu fumi pipa do sem shiling? - me kwesti. - Es Grosvenor-ney mixitura pur ot peni per onsa, - Holms jawabi, examini-yen shao de tabak in pama de handa. - Sikom oni mog pai gro-hao tabak pur haf de tal prais, lu es jen kel bu fai ekonoming. - E otre puntas? - Lu abyas-nem agnisi pipa fon lampa oda fon gas-jalka. Atenti ke it es ga gualisi-ney pa un taraf. Kibrit neva wud dai toy efekta. Way oni wud teni kibrit an flanka de pipa? Bat oni bu mog agnisi pipa fon lampa sin gualisi tuba. E it es gualisen pa desne flanka, fon lo kel me konklusi ke lu es lefte-handa-ney. Si yu hi teni yur pipa an lampa, yu ve vidi ke yu teni it al lefte taraf versu flama, bikos yu bu es lefte-handa-ney. Mogbi un ves yu zwo se inversem, bat bu stay. Den sey-la oni sempre teni-te tak. For, lu trakusi-te amba de pipa-muhka. Den se mog zwo sol masbute energike jen, yoshi do hao dentas. Yedoh, si me bu galti, me audi ke lu yo zai asendi gradinas, also sun nu ve hev fo examina den koysa pyu interes-ney kem luy pipa. Afte shao taim dwar es ofni-ney e gao yunge man zin shamba. Lu es klaidi-ney hao bat buyarkem in tumgrey kostum, teni in handa den mole brun felte shapa. Om luy yash me wud shwo ke es sirke trishi yar; obwol, shayad, kelke yar pyu. - Skusi ba, - lu shwo al fa-konfusi kelkem. - Shayad me gai-te tuki. Ya, sertem me gai-te tuki. Bat me sta idyen deladi-ney, e por to hi... - Lu muvi handa an frenta, kom jen haf-turdi-ney, e poy en-sidi on stula, oda, pyu hao shwo, lwo on it. - Me vidi ke yu bu he somni duran un o dwa nocha, - Holms shwo pa luy simple, karim manera. - Se fatigisi jen pyu kem gunsa, e sertem pyu kem juisa. Lasi me kwesti, kwo me mog zwo fo yu? - Me treba yur konsila, sinior. Me bu jan kwo zwo e semblem ol may jiva raslwo inu ruina. - Ob yu yao yusi me kom detektif to konsultanta? - Bu sol se. Me yao audi yur opina de rasum-ney jen, de jen kel jan munda. Me yao jan, kwo me treba zwo sekwem. Pa Boh, me nadi ke yu mog shwo se a me! Lu shwo pa kurte e fragmente frasas, e me vidi ke tu shwo es tungaful fo lu, e ke lu zai superi swa bay vola. - Sey dela es muy delikate, - lu shwo. - Nulwan pri rakonti a garibas om dom-ney dela. Sembli fuy-ney tu diskusi molya-ney suluka kun dwa manjen ke me bu gwo vidi bifooen. Es dashat-ney ke me treba zwo se. Bat me bu mog toleri se pyu, e me gro-nidi konsila. - Kare sinior Grant Manro... - Holms begin. Nuy visiter ek-en-stan fon stula: <br>- Kwo! - lu krai, - yu jan may nam? - Si yu yao resti bu koni-ney - Holms jawabi al smaili, - me konsili ke yu bu skribi yur nam on inenka de shapa, oda amini turni ausenka versu ti yu adresi na jen. Me yus yao-te shwo ke me e may amiga gwo audi mucho strane sekret in sey shamba, e ke nu gwo pai bringi salam a mucho disturben atma. Me nadi ke nu ve pai zwo sama fo yu. Ob me mog pregi yu - sikom taim sertem mog bi muhim - ke yu rakonti a nu faktas de yur kasu sin for-ney dera? Nuy visiter snova muvi handa an frenta, kwasi lu findi to gro-mushkile. Me vidi, por oli luy jesta e por luy myen, ke lu es ahfishil e nokomunikishil jen, do idyen garwitaa, pyu tayar fo ahfi luy wundas kem fo exposi li. Turan, kun abrupte jesta de kulak, kwasi shwai-yen wek ol ahfishiltaa, lu begin shwo. - Fakta es, sinior Holms, ke me es gami-ney yo duran tri yar. Duran sey taim may molya e me lubi-te mutu kun tanto dulitaa e jivi-te tanto felisem kom eni hao gamipara. Inter nu bu ye-te delada in duma, worda oda akta. E turan, depos laste undi, un bariera he apari inter nu. Me samaji ke in elay jiva e in elay duma ye koysa sam ahfi-ney fo me kom si ela wud bi gina kel go pas me in gata. Nu es dwa gariba, e me yao jan kausa. Bifoo kontinu, sinior Holms, me yao mah yu konvinsen om un kosa: Effi lubi me. Hay yu hev nul duba om to. Ela lubi me bay ol kordia e bay ol atma, sedey pyu gro kem enives. Me jan to, me senti to. Den to me bu yao diskusi. Man mog fasilem vidi ob gina lubi lu. Bat ye sey sekret inter nu, e nu bu ve mog fai kom bifooen til ke it es mah-wek-ney. - Sinior Manro, me pregi, dai faktas a me, - Holms shwo, kun kelke nosabra. - Me sal shwo om to ke me jan om pyu rane jiva de Effi. Ela bin widuwa wen me miti ela pa un-ney ves, obwol ga yunge, do dwashi-pet yar. Elay nam dan bin madam Hebron. Ela go a Norda-ney Amerika al bi yunge e residi in urba Atlanta. Dar ela gami sey Hebron kel es jurista do hao klientatot. Li gwo hev un kinda, bat grave epidemia de hwan febra trefi toy loko, e ambi mursha e kinda morti por it. Me gwo vidi dokumenta kel konfirmi mursha-ney morta. Se mah ela senti nafra om jiva in Amerika. Ela returni a Midlsex e en-jivi in Piner kun un tia to lao virga. Val mensioni ke elay mursha he lyu a ela sufi-she richitaa e ke ela disposi kapital do sirke char mil petsto paun. It bin investi-ney bay lu tanto hao ke ke ela pai midem sem prosenta. Ela jivi-te in Piner duran sol sit mes wen me miti ela. Nu en-lubi mutu e gami afte kelke wik. Me es humel-komersanta, e sikom me hev gwinsa do sem o ot stoka per yar, nuy situasion es samride, e nu arendi un prival vila in Norburi pur otshi paun per yar. Nuy syao loko es muy vilajalik, obwol es ya blise a urba. Ye un hotel e dwa vilaja-dom budalem fon nu, yoshi ye un single vilaja-dom pa otre taraf de felda kel es kontra nu, e krome sey vilaja-domes bu ye otre-las pyu blisem kem pa haf-dao a stasion. May komersa mah me resti in urba duran sertene sesones, bat pa saif me hev meno fo zwo, e dan in nuy vilaja-dom may molya e me es sam felise kom oni mog yao. Me repeti a yu ke neva delada ye-te inter nu til ke sey damnival dela begin-te. Bifoo kontinu, me treba shwo un kosa. Wen nu gami-te, may molya transferi-te ol elay hevsa a me ..., pyu-nem, kontra may vola, bikos me samaji ke si may bisnes wud go badem, situasion wud bikam nopriate. Yedoh, ela yao-te hi zwo to, e to bin zwo-ney. Wel, afte sit wik ela shwo a me: - Jek, wen yu pren-te may mani, yu shwo-te ke sempre, wen me ve nidi kelke-la, me mog demandi it. - Klare ke ya, bikos it ol es yu-ney hi, - me jawabi. - Wel, me nidi sto paun, - ela shwo. To kausi gran surprisa an me, bikos me dumi-te ke temi sol om nove roba o koysa simile. - Fo kwo hi yu nidi it? - me kwesti. - Kan, - ela shwo pleishilem - yu shwo-te ke yu es sol may banker, e yu jan ya ke bankeres bu fai kwestas. - Naturalem yu ve hev toy mani, si yu verem nidi it, - me shwo. - Oo, ya! Me verem nidi it. - E yu bu yao shwo fo kwo yu nidi it? - Shayad me ve shwo koy dey, Jek, bat bu nau hi. Me majbur, also, fa-satisfakti bay to, obwol es un-ney ves wen ye koy sekret inter nu. Me dai chek a ela, e me bu dumi snova om toy dela. Probablem it bu es konekti-ney kun kwo eventi aften, bat me dumi ke es prave ke me mensioni it. Wel, me yus shwo-te a yu, ke ye un isoli-ney vilaja-dom bu dalem fon nuy dom. Sol un felda separi it fon nu; bat si oni yao go til dar, treba go along dao e poy turni a alee. Yus afte it ye prival abeta-ney shulin-ki, e me gro-pri go promeni dar, bikos baumes es sempre priate kosa. Toy vilaja-dom es sin resida duran ot laste mes, e es ya triste, bikos it es jamile bildura do dwa etaja, do lao-moda-ney porcha, sirkumen bay kaprifolia. Me gwo kontempli it mucho ves, dumi-yen ke it wud bi prival vilaja-dom fo fai refuja in it. Wel, laste undi pa afte-middey me go promeni adar, wen me miti koy vakue furgon kel raki along toy alee fon dom, e me vidi un pila de tapises e otre kosas on gason bli porcha. Es klare ke oni he arendi vilaja-dom pa fin. Me promeni ahir-adar bli it e fai jigyas om kwel tip de jenta es li kel he lai fo jivi tanto blisem a nu. Turan al kan me vidi ke koy fas-ge zai observi me fon un de uupare windas. Me bu jan kwel osobitaa ye pa toy fas, sinior Holms, bat it sendi lengitaa nich may bey. Me es aika dalem, e also me bu mog distinti tretas, bat fas es kelkem nonaturale e bujen-ney. Tal es may impresa. Me go kway pyu blisem, dabe vidi ti me kan na jen pyu hao. Bat fas turan desapari, tanto turan ke sembli ke it es ek-tiren inu tumitaa de shamba. Me resti stan duran pet minuta dumi-yen om sey dela e trai-yen analisi may impresa. Me bu mog shwo ob fas es de man o de gina. It bin tro dalem fon me. Bat suy kolor hi impresi me zuy. It es mortem pale, e do koysa fixi-ney e rigide, lo kel mah it shok-nem nonaturale. Me es tanto disturbi-ney ke me resoluti en-jan pyu om nove habiter de dom. Me blisifi e tuki pa dwar kel es tuy ofni-ney bay gao magre gina do karke noprival fas. - Kwo yu yao? - ela kwesti, pa norda-ney pronunsa. - Me es yur visin dar, - me shwo al niki versu may dom. - Me vidi ke yu lai fo residi, also me dumi ke si me mog helpi yu koykomo... - Wel, nu ve pregi yu wen nu ve nidi yu, - ela shwo e klapi-klosi dwar bifoo may fas. Vexi-ney bay karke jawaba, me turni e go a dom. Duran tote aksham, obwol me trai dumi om otre kosas, may menta haishi returni a fantom in winda e karkitaa de gina. Me desidi shwo nixa om fantom a may molya, bikos ela es nerva-ney e fa-impresishil gina, also me bu yao parti may nopriate impresa kun ela. Yedoh, bifoo ke me en-somni, me remarki a ela, ke vilaja-dom es nau okupi-ney, a lo kel ela bu fai jawaba. Pinchanem me somni gro-glubem. Oni gwo joki stay in familia, ke nixa mog jagisi me al nocha. Yedoh koykomo in toy hi nocha - ob por leve eksita kausi-ney bay may syao aventura oda por koysa otre - me somni mucho pyu levem kem pinchanem. Tra sonja me vagem konsi ke koysa zai eventi in shamba, e gradualem en-konsi ke may molya he klaidi swa e zai onpon mantela e shapa. May labas muvi fo murmuri koy somnaful wordas do surprisa o protesta kontra sey nobyen tayaring, wen turan may haf-ofni-ney okos kan an elay fas, lumisi-ney bay kandela-luma, e astona mutisi me. Ela hev myen ke me bu gwo vidi... ke me iven bu mog-te imajini. Ela es mortem pale e kway spiri-she, ahfem kan-she kama, al butoni mantela, fo vidi ob ela he jagisi me. Poy, dumi-yen ke me haishi zai somni, ela fliti sin shum aus shamba, e afte momenta me audi ek-skrika kel mog lai sol fon sharnir de shefe dwar. Me en-sidi in kama e tuki may finga-jor an kama-borda, dabe mah swa serte ke me verem jagi. Poy me pren may kloka fon sub kushen. Es klok tri de sabah. Kwo hi may molya mog zwo on vilaja-ney kamina pa klok tri de sabah? Me resti sidi duran sirke dwashi minuta dumi-yen om sey dela e trai-yen findi koy posible explika. Kem pyu me dumi, tem pyu nopinchan e noexplikibil it sembli. Me haishi zai bedumi it wen me audi suon de dwar, snova mulem klosen, e elay stepas asendi-she sulam. - Pa boh, wo hi yu bin, Effi? - me kwesti tuy afte ke ela zin. Ela ek-tremi gro e krai-inuspiri al ke me shwo, e toy kraisa e ek-trema disturbi me pyu kem olo otre, bikos in li ye koysa gro-kulpa-ney. May molya sempre bin gina do franke e ofni-ney natura, e me es fobisen al vidi komo ela ahfi-go inu swa-ney prope shamba e krai e ek-tremi wen elay prope mursha shwo a ela. - Yu jagi, Jek! - ela krai, kun nerva-ney rida. - Me dumi-te ke nixa mog jagisi yu. - Wo yu bin? - me kwesti, pyu saktem. - Me bu divi ke yu es surprisi-ney, - ela shwo, e me vidi ke elay fingas zai tremi al debutoni mantela. - Wel, me selfa bu remembi ke me gwo zwo tal kosa in may jiva bifooen. Fakta es ke me senti-te kwasi me zai tufi, e me gro-yao-te fai ek-spira de freshe aira. Me verem dumi ke me wud dekonsi si me bu wud chu. Me stan-te pa dwar duran kelke minuta, e nau me sta ga hao snova. Tra taim wen ela zai shwo a me sey rakonta, ela bu un ves kan pa may direksion, e elay vos es ga bupinchan. Es evidente a me ke ela zai shwo falsitaa. Me shwo nixa pa jawaba, bat turni fas versu mur, al sta buhao, al menta fulen bay mil toxin-ney-si duba e suspekta. Kwo hi may molya ahfi fon me? Wo ela bin duran toy ajibe wanda? Me senti ke me bu wud hev salam til ke me en-jan, yedoh me eviti kwesti ela snova afte ke ela shwo-te falsitaa. Tra resta de nocha me turni-turni in kama, bildi-yen teoria afte teoria, kada nove-la meno probable kem bifoo-ney-la. Me treba go a urba pa toy dey, bat me es tro disturbi-ney in may menta fo mog atenti delas de komersa. May molya sembli sam disturbi-ney kom me selfa, e me mog vidi, por kway kweste kansa ke ela fai-fai an me, ke ela samaji ke me bu kredi elay deklara, e ke ela bu jan kwo zwo. Nu apena intershanji para worda duran sabahfan, e tuy poy me go aus fo promeni, dabe me mog bedumi sey dela hao al freshe sabah-ney aira. Me go til Kristal Palas, mah-pasi un ora in parka, e returni a Norburi pa klok un. Eventi ke may dao mah me pasi toy vilaja-dom, e me stopi fo un momenta dabe kan windas, kan ob me mog snova ek-vidi toy ajibe fas kel kan-te an me pa bifoo-dey. Wen me stan dar, turan - imajini ba may surprisa, sinior Holms! - dwar ofni e may molya go aus. Me es turdi-ney por astona al vidi ela; bat may emosiones es nixa pa kompara kun toy-las kel fa-diki on elay fas wen nuy okos miti. Al un-ney momenta ela sembli yao fliti bak inu dom snova; e poy, samaji-yen vanitaa de eni ahfing, ela lai a me, al fas muy blan e okos fobisi-ney, lo kel bu konkordi kun smaila on elay labas. - Ah, Jek, - ela shwo, - me yus visiti-te nuy nove visines, dabe vidi ob me mog helpi li koykomo. Way yu zai kan me tak, Jek? Yu bu iri om me? - Also, - me shwo, - hir hi yu go-te pa nocha. - Kwo yu yao shwo? - ela krai. - Yu lai-te ahir. Me es serte om to. Hu es toy personas, ke yu treba visiti li pa tal ora? - Me bu bin hir bifooen. - Komo yu mog shwo a me to ke es evidentem false? - me krai. - Iven yur vos hi shanji wen yu shwo. Wen me gwo hev eni sekret fon yu? Me sal zin toy dom, e me ve sondi dela kompletem. - Non, non, Jek, pa Boh! - ela krai tufi-nem, al sta pa bukontrolibil emosion. Poy, wen me blisi dwar, ela kapti may mansha e tiri me bak kun konvulsive fortitaa. - Me gro-pregi yu, bye zwo se, Jek, - ela krai. - Me kasami ke me ve shwo a yu olo pa un dey, bat sol tormenta mog resulti si yu zin toy dom. - Poy, wen me probi pushi ela wek, ela klingi a me, pa panika do gro-prega. - Fidi me, Jek! - ela krai. - Fidi me sol pa sey ves. Neva hi yu ve asfosi se. Yu jan ke me bu wud hev sekret fon yu si to bu wud bi fo yur prope utilitaa. Ambi nuy jivas dependi fon se. Si yu ve go a dom kun me, olo ve sta hao. Si yu ve forsi-go inu toy dom, olo ve bi fini-ney inter nu. Ye tal sinseritaa, tal denada in elay manera, ke elay wordas stopi me, e me stan noresolutem bifoo dwar. - Me ve fidi yu al un kondision, sol al un kondision, - me shwo pa fin, - ke oli misteria fini nau. Yu es libre fo kipi yur sekret, bat yu mus wadi a me ke bu ve ye pyu nocha-ney visitas, bu pyu aktas ahfi-ney fon may jansa. Me konsenti fogeti lo pasi-ney si yu wadi ke lo tal bu ve ye pyu in futur. - Me bin serte ke yu ve fidi me, - ela krai, kun gro-sospira do levifa. - Olo ve bi yus kom yu yao. Nu go ba wek... oo, nu go ba wek a dom. Haishi tiri-yen may mansha, ela dukti me wek fon vilaja-dom. Al go me kan bak, e ye toy hwan mortem pale fas kan-she nu tra uupare winda. Kwel konekta mog ye inter toy kreatura e may molya? E toy karke gina ke me vidi-te pa bifoo-dey, komo ta mog bi konekti-ney kun ela? Es ajibe enigma, yedoh me jan ke may menta bu ve sta hao snova til ke me resolvi it. Duran dwa dey afte se me resti pa dom, e may molya semblem observi nuy aranja, bikos, tanto ke me jan, ela bu go aus dom. Pa tri-ney dey, yedoh, me hev basta-ney gavaha ke elay solemne wada bu sufi fo reteni ela fon sey sekret-ney influsa kel tiri ela wek fon elay mursha e elay deba. Me visiti urba pa toy dey, bat me returni bay tren pa 2:40 inplas 3:36 kel es may pinchan tren. Wen me zin dom, servi-gela lopi inu vestibul al fobisi-ney fas. - Wo es gin-masta? - me kwesti. - Shayad ela chu-te fo promeni, - ela jawabi. May menta es tuy fulen bay suspekta. Me hasti uupar sulam dabe mah swa serte ke ela bu es in dom. Uuparen me kasualem kan tra winda e vidi ke ti me yus kunshwo na servi-gela zai lopi tra felda versu toy vilaja-dom. Dan, naturalem, me samaji klarem, kwo se olo signifi. May molya go-te a toy loko, e pregi-te servi-sha tu voki ela si me returni. Tremi-yen por ira, me lopi nich e hasti adar, al resoluti fini dela tuy e fo sempre. Me vidi komo may molya e servi-gela hasti bak along alee, bat me bu stopi li fo shwo. In dom-ki ye sekret kel zai shadi may jiva. Me kasami ke, kwo unkwe eventi, it bu gai bi sekret pyu. Me bu iven tuki al ateni dwar, bat turni graspika e hasti inu koridor. Olo es trankwile e kyete pa un-ney etaja. In kukilok un ketla zai gani on agni, e un gran swate kota zai lagi volvi-ney in basketa; bat ga bu ye gina ke me vidi bifooen. Me lopi inu otre shamba, bat it es egalem sinjen-ney. Poy me hasti-asendi sulam, bat findi ke dwa otre shamba uuparen es vakue e kwiti-ney. Ye ga nulwan in tote dom. Mebel e pikturas es zuy pinchan e vulgare, exepte in toy shamba pa kel-ney winda me vidi-te ajibe fas. Toy shamba es byen e jamile, e oli may suspekta fai inu ferose karwe flama wen me vidi ke on kamin zai stan un kopia de may-molya-ney foto do fule gaotaa, ke bin zwo-ney sol tri mes bak por may prega. Me resti in dom basta longem dabe mah swa serte ke it es absolutem vakue. Poy me kwiti it, senti-yen tal mushkilitaa pa kordia ke me bu gwo senti bifooen. May molya chu inu koridor wen me zin may dom; bat me es tro ofensi-ney e iri-ney fo shwo kun ela, e me go kway pas ela inu may gunshamba. Ela pai sekwi me, yedoh, bifoo ke me mog klosi dwar. - Me asfosi ke me he tori may wada, Jek, - ela shwo; - bat si yu wud jan ol halat, me es serte ke yu wud pardoni me. - Dan, shwo ba olo a me, - me shwo. - Me bu mog, Jek, me bu mog, - ela krai. - Til ke yu shwo a me hu jivi in toy dom, e a hu yu dai-te toy foto, bu mog ye eni fida inter nu, - me shwo, e al mah swa libre fon ela me kwiti dom. To bin yeri, sinior Holms, e me bu vidi-te ela depos dan, e me bu jan nixa pyu om sey ajibe dela. Es un-ney shada kel lai-te inter nu, e me sta tanto shoken ke me bu jan kwo treba zwo. Turan pa sey sabah me samaji ke yu hi es jen fo konsili a me, also me hasti a yu, e me handi swa fulem a yu. Si ye enisa ke me bu he klarisi, plis kwesti me om to. Bat, bifoo olo, shwo kway a me kwo me treba zwo, bikos sey tormenta es pyu kem me mog toleri. Holms e me audi-te kun gro-interes sey nopinchan rakonta, fai-ney pa abrupte, deformi-ney modus, kom oni shwo al gro-emosion. May kompanion resti silense duran koy taim, al chibuk on handa, mediti-she. - Shwo a me, - lu shwo pa fin, - ob yu mog kasami ke ti yu vidi in winda na fas bin fas de jen? - Pa kada ves ke me vidi-te it me bin pa koy distansia fon it, also me bu mog shwo pa serte dao. - Sembli, yedoh, ke yu bin nopriatem impresi-ney bay it. - Sembli-te ke it hev nonaturale kolor, e ke ye koy ajibe rigiditaa in tretas. Wen me blisifi-te, it desapari-te kwasi pa ek-tira. - Kwanto taim bak yur molya pregi-te yu om sto paun? - Hampi dwa mes. - Ob yu gwo vidi eni foto de elay un-ney mursha? - Non; ye-te gran agnibeda in Atlanta gro-sun afte luy morta, e oli elay papir bin destrukti-ney. - Yedoh ela hev hi dokumenta om luy morta. Yu shwo ke yu vidi-te it. - Ya; ela pai-te nove-la afte agnibeda. - Ob yu gwo miti eniwan hu jan-te ela in Amerika? - Non. - Ob ela gwo shwo om rivisiti toy loko? - Non. - Ob ela gwo pai letas fon dar? - Non. - Danke. Nau me wud yao mediti om sey dela idyen. Si vilaja-dom es nau kwiti-ney fo sempre, nu mog hev sertene mushkila. Si, pa otre taraf, lo kel me opini pyu probable, habiteres bin warni-ney om yur laisa e departi-te bifoo ke yu zin-te yeri, dan li mog bi returni-ney nau, e nu ve klarisi olo fasilem. Me konsili, also, ke yu returni a Norburi, e examini snova windas de dom. Si ve ye reson fo opini ke it es habiti-ney, bye forsi-zin, bat sendi telegrama a may amiga e me. Nu ve bi kun yu pa un ora afte resivi it, e dan nu ve samaji dela ga sun. - E si it es haishi vakue? - Pa toy kasu me ve lai manya e nu ve diskusi se kun yu. Adyoo; e, lo zuy muhim, bye nokalmi til ke yu jan ke verem ye kausa fo se. - Me fobi ke se es bade dela, Wotson, - may kompanion shwo, returni-yen afte akompani sinior Grant Munro a dwar. - Kwo yu dumi om se? - Gande historia, - me jawabi. - Ya. Ye shantaja in it, oda me galti gro. - E hu es shantajer? - Wel, to mus bi toy duswan kel jivi in sole byen shamba de dom e hev elay foto on kamin. Verem, Wotson, ye koysa muy atrakti-she in toy mortem pale fas pa winda, e me bu wud yao lusi sey kasu. - Yu hev teoria ku? - Ya, taimike-la. Bat me ve bi surprisi-ney si it fa-reveli bukorekte. Un-ney mursha de sey gina es in toy vilaja-dom. - Way yu dumi tak? - Komo otrem nu mog expliki elay panika-ney dranga kontra ke elay dwa-ney mursha zin it? Faktas, kom me samaji li, es sirke tal. Sey gina gami in Amerika. Elay mursha reveli koy henival kwalitaa; oda, hay nu shwo, lu en-fai koy nafre morba, e bikam lepra-ney o pagale. Pa fin ela eskapi fon lu, returni a Ingland, shanji elay nam, e en-fai nove jiva, kom ela dumi. Afte tri yar de gama ela kredi ke elay posision es ga sigure. Ela he diki a mursha den morta-dokumenta de koy man kel-ney nam ela pren-te. Turan elay resida es deskovri-ney bay elay un-ney mursha; oda, nu wud suposi, bay koy nomoral-ney gina kel hunti-te a invalida. Li skribi a molya, e ugrosi tu lai e reveli ela. Ela pregi sto paun, e trai wekkupi li. Li lai malgree se, e wen mursha mensioni kasualem a molya ke ye novnikes in vilaja-dom, ela samaji koykomo ke li es elay persekwer. Ela weiti til ke mursha zai somni, e poy ela hasti fo trai konvinsi li lyu ela pa salam. Al he fai nul sukses, ela go snova pa sabah, e elay mursha miti ela, kom lu shwo-te a nu, wen ela lai aus. Ela wadi a lu dan ke ela bu ve go adar snova, bat afte dwa dey, wen nada de mah-wek toy fobisi-she visines es tro forte, ela fai nove traisa, pren-yen kun ela den foto kel bin probablem demandi-ney fon ela. Miden sey intershwosa servi-gela lopi-lai fo shwo ke masto lai-te a dom. Molya tuy samaji ke lu ve lai direktem a vilaja-dom, e ela mah oli habiter kwiti dom tra bake dwar, shayad inu toy abeta-ney shulin-ki kel bin mensioni-ney kom stan-she blisem. Por to lu findi plasa kwiti-ney. Me ve bi muy, muy surprisi-ney, yedoh, si it ve bi haishi kwiti-ney wen lu ve explori it pa sey aksham. Kwo yu dumi om may teoria? - In it olo es suposa. - Bat amini it expliki oli fakta. Wen nove fakta ve lai a nuy jansa, kel bu mog bi expliki-ney bay it, nu ve hev taim fo rekaulu it. Nu mog zwo nixa pyu til ke nu hev mesaja fon nuy amiga in Norburi. Bat nu bu majbur weiti longem. Mesaja lai yus wen nu fini-te nuy chay. "Vilaja-dom es haishi habiti-ney," it shwo. "Vidi-te fas snova in winda. Ve miti tren pa klok sem, e bu ve fai enisa til ke yu arivi." Wen nu chu tren, lu zai weiti on plataforma, e nu vidi in lampas-luma de stasion, ke lu es muy pale e tremi-she por agita. - Li es haishi dar, sinior Holms, - lu shwo, teni-yen fortem mansha de may amiga. - Me vidi-te lumas in vilaja-dom wen me lai-te. Nu sal fini se nau pa un ves e fo sempre. - Kwel es yur plan? - Holms kwesti al go along tume kamina kun baum-linia. - Me ve forsi-go inu dom e vidi selfa, hu es dar. Me yao ke yu ambi es gavaher. - Yu resoluti zwo se malgree konsila de yur molya ke pyu hao ke yu bu resolvi misteria? - Ya, me resoluti. - Wel, me dumi ke yu es pa pravitaa. Eni veritaa es pyu hao kem budeterminen duba. Nu go ba nau hi. Naturalem, kanun-nem, nu zai fai klare nopravitaa; bat me dumi ke val zwo to. Nocha es muy tume, e pluva-ki en-lwo wen nu turni fon gran kamina inu tange alee do glube radaforas, kun bushbarana pa ambi flanka. Yedoh sinior Grant Manro hasti nosabrem avan, e nu stumbli-ki-yen hasti afte lu tanto kway kom nu mog. - Es lumas de may dom, - lu murmuri, indiki-yen agninka inter baumes. - E walaa toy vilaja-dom, e me sal zin it. Nu turni angula de alee al ke lu shwo, ewalaa dom es ga bli nu. Hwan luma-stripa on swate bifoo-dom-ney arda diki ke dwar bu es fulem klosi-ney, e un winda in uupare etaja es yarkem lumisi-ney. Al zai kan, nu vidi tume spota muvi-she baken kurtena. - Walaa toy kreatura! - Grant Manro krai. - Yu vidi ke koywan ye dar. Nau sekwi me, e sun nu ve jan olo. Nu blisifi a dwar; bat turan un gina apari fon swatitaa e stan in golda-ney stripa de lampa-luma. Me bu vidi elay fas in tumitaa, bat elay extendi-ney brachas expresi gro-prega. - Pa Boh, bye, Jek! - ela krai. - Me he pre-senti ke yu lai pa sey aksham. Dumi pyu hao om se, kare! Fidi me snova, e yu ve neva afsosi to. - Me fidi-te yu tro longem, Effi, - lu krai, saktem. - Lasi me go! Me treba pasi yu. May amigas e me sal ladi sey dela pa un ves e fo sempre! <br>Lu atarafi ela, e nu sekwi lu blisem. Afte ke lu pushi-ofni dwar, un lao gina auslopi versu lu e probi stopi lu, bat lu drangi ela wek, e afte un momenta nu oli es on sulam. Grant Manro hasti-zin lumisen shamba pa uupara, e nu zin tuy afte lu. Es byen, hao mebeli-ney shamba, kun dwa kandela jal-she on tabla e dwa la on kamin. In angula, al gorbi sobre skribitabla, koy syao gela-ge zai sidi. Elay fas es wekturni-ney wen nu zin, bat nu vidi ke ela onhev rude roba e longe blan gantas. Wen ela turni e lopi a nu, me ek-fai kraisa de surprisa e foba. Fas ke ela turni a nu es do zuy ajibe mortem pale kolor, e tretas es absolutem sin eni expresa. Afte un momenta misteria es expliki-ney. Holms, kun rida, pasi suy handa baken aur de kinda, maska fa-wek fon elay fas, e walaa yunnegrina, swate kom gual, zai ridi an nuy surprisi-ney fases al ke elay dentas blanfai. Me lwo in rida, al ko-senti elay alegritaa; bat Grant Manro zai stan kan-yen, al suy handa graspi-she suy gorla. - May Boh! - lu krai. - Kwo mog bi signifa de se? - Me ve shwo a yu signifa de se, - krai siniora, go-yen inu shamba al garwe, resolute fas. - Yu mah me majbur shwo a yu, kontra may prope juda. Nau nu ambi treba fai zuy hao desida. May mursha he morti in Atlanta. May kinda he ausjivi. - Yur kinda ku? Ela tiri gran argente medalion fon suy sina. <br>- Yu neva he vidi it ofni-ney. - Me opini-te ke it bu ofni. Ela tachi koy pruja, e avana salti bak. Inen ye portreta de un man astonem jamile e intelem aspekti-she, bat porti-she on suy tretas den sinduba-ney signas de suy Afrika-ney origin. - To es Jon Hebron, de Atlanta, - gina shwo, - e man pyu noble bu gwo bi on arda. Me he kati swa fon may rasa dabe gami lu, bat neva, duran ke lu jivi-te, me asfosi-te se, ni pa un momenta. Es nuy bade fortuna ke nuy sole kinda simili luy genta pyu kem may-la. To es oftem tak she tal paras, e syao Lusi es pyu tume kem suy patra bin. Bat tume o blan, ela es may prope kare syao docha, e mama gro-lubi ela. - Al sey wordas gela lopi a gina e sinki fas inu suy jupa. <br>- Wen me kwiti-te ela in Amerika, - ta kontinu, - to es sol por ke elay sanitaa es feble, e shanja wud mog nuksani ela. Ela es dai-ney a kuyda de fidele servi-gina fon Skotland kel gwo bi nuy servi-sha pa un ves. Neva, ni duran un hi momenta, me dumi-te om desadopti ela. Bat wen fortuna lansi yu in may dao, Jek, afte ke me en-lubi yu, me fobi shwo a yu om may kinda. Hay boh pardoni me, me fobi ke me wud lusi yu, e me bu hev kuraja fo shwo a yu. Me majbur selekti inter yu, e por may feblitaa me turni wek fon may prope syao docha. Duran tri yar me kipi elay exista pa sekret fon yu, bat me fai leta kun nana, e me jan ke olo es hao om ela. Pa fin, yedoh, lai nosuperibile yaosa de vidi may kinda. Me luchi kontra it, bat vanem. Obwol me samaji danja, me desidi ke hay oni mah-lai kinda ahir, vaika fo kelke wik. Me sendi sto paun a nana, e me dai a ta instrukta om sey vilaja-dom, dabe ta wud aspekti kom visin kel ga bu gwansi me. Me fai chauka-stepa tanto gro ke me komandi a ta tu kipi kinda in dom al dey e tu kovri elay syao fas e handas, dabe oni, iven al vidi ela in winda, bu fai gosip om ke ye swate kinda in visintaa. Si me wud bin meno chauke, me wud bin pyu saje, bat me bin haf-pagale por foba ke yu en-jan veritaa. - Yu hi shwo a me un-nem ke dom es okupi-ney. Me wud gai weiti sabah, bat me bu mog somni por eksita, e also pa fin me go kyetem aus, jan-yen komo mushkile es tu jagisi yu. Bat yu vidi ke me go, e to es beginsa de may beda. Pa sekwi-dey yu hev may sekret pa yur rahimtaa, bat yu noblem bu profiti fon yur avantaja. Afte tri dey, yedoh, nana e kinda apena eludi via bakdwar wen yu intrusi via avandwar. E nau pa sey aksham yu pa fin jan olo, e me kwesti yu, kwo hi ve eventi a nu, a may kinda e me? - Al presi swa-ney handas ela zai weiti jawaba. Sol afte longe shi minuta Grant Manro tori silensa, e suy jawaba es tal ke me pri remembi it. Lu lifti syao kinda, kisi ela, e poy, haishi porti-yen ela, lu extendi suy otre handa a suy molya e turni versu dwar. - Nu mog beshwo se pa dom pa pyu byen modus, - lu shwo. - Me bu es muy hao jen, Effi, bat shayad me es pyu hao kem yu opini-te me. Holms e me sekwi li along alee, e wen nu chu it, may amiga tiri may mansha. - Me dumi, - lu shwo, - ke nu ve bi pyu utile in Landan kem in Norburi. Lu bu shwo otre worda om sey kasu til tarde nocha, wen lu zai fa-dirigi, kun kandela flami-ney, a suy somnishamba. - Wotson, - lu shwo, - si koywen sembli a yu ke me bikam idyen tro sigure om may kapablitaas, oda ke me fai meno traisa kem kasu meriti, plis hamsi "Norburi" inu may aur, e me ve bi nofin-nem dankaful a yu. = Oskar e rose dama = Kare Boh, me nami Oskar, me hev shi yar, me gwo agnisi kota, doga, dom (me dumi ke goldefish rosti al se), e me skribi a yu nau pa un-ney ves bikos bifooen me bu hev-te taim por skola. Me warni yu tuy: me ga nopri skribi. Me skribi sol wen me majbur. Bikos tu skribi maini fai oli sey letra-ney girlanda, pompon, smaila-ki, banda-ki e tak for. Tu skribi es nixa krome luging fo mah swa prival. Adulta-truk. Kwel pruva? Wel, walaa beginsa de may leta: "Me nami Oskar, me hev shi yar, me gwo agnisi kota, doga, dom (me dumi ke goldefish rosti al se), e me skribi a yu nau pa un-ney ves bikos bifooen me bu hev-te taim por skola"... Yedoh me mog-te skribi tak: "Oni nami me Kalva, me aspekti kom si me hev sem yar, me jivi in hospital por may kanser, e me bu gwo skribi a yu bifooen por ke me ga bu jan-te ke yu existi." Bat si me wud he skribi tak, to wud fai buhao impresa, e yu wud fai meno interes om me. E me nidi hi ke yu fai interes. Me wud bi ga santush si yu wud findi idyen taim fo fai dwa o tri serva fo me. Me sal expliki a yu. May hospital es ya super-prival loko do menga hao-muda-ney adulta kel toki lautem, do menga pleika e do rose damas kel amusi kindas, e yoshi do sam-yash-ney gayar kom Bekon, Einshtein o Popkorn. Kurtem, si yu es morbi-sha kel janmog fai plesir, hospital es ya hao loko. Yedoh me bu janmog fai plesir pyu. Depos transplanta de may osta-medula may plesir bu gei fai. Wen doktor Dusseldorf lai pa sabah fo examini me, ta bu mog beaudi may kordia, e ta iri om me. Ta silensi kan me kom si me he zwo koy galta. Obwol me he gro-eforti duran operasion: me suluki hao, me lasi ke oni mah-somni me, me toleri tunga sin kraisa, me gloti oli farmak. Koydey me gro-yao krai an ta, rek shwo a ta ke mogbi ta hi, to doktor Dusseldorf do swate brova, ta selfa he mah-fali may operasion. Bat ta aspekti tanto nofelise ke insulta to akusa sim bu fa-aus e resti in gorla. Kem pyu doktor Dusseldorf silensi-tristefai, tem pyu me senti swa-ney kulpa. Me en-samaji ke me he bikam buhao morbi-sha, por ke me impedi ke oni kredi ke medisina es super kosa. Doktor-ney duma es shayad infektishil. Nau tote etaja, oli mednana, studi-sha, helpi-nana, li kan me pa simile dao. Li aspeki triste wen me hev hao muda; li mah swa ridi wen me fai joka. Pa fakta, oni ga bu joki kom bifooen. Sol Rose mama bu shanji. Ela es sim tro lao fo shanji, segun me. Yoshi ela es tro rose ya mama. Den Rose mama, me bu prisenti ela a yu, Boh, ela es ya yur hao amiga, sikom ela hi he proposi ke me skribi a yu. Sole problema es ke nulwan krome me bu nami ela Rose mama. Also yu majbur eforti idyen fo samaji om hu me zai shwo. Wel, miden oli ti lai a hospital fo pasi taim kun morbe kinda na dama do rose blusa ela es zuy yash-ney. - Kwanto yar yu hev, Rose mama? - Ob yu mog remembi namba do shi-tri sifra, may amiga-ki Oskar? - Oo! Yu joki ya! - Non. Treba ke hir oni bu jan may yash, otrekas oni ve mah me wek e nu bu ve vidi mutu pyu. - Way? - Me es hir pa kontrabanda-si. Ye sertene yash-limita fo rose dama. E me he sobrepasi it longtaim bak yo. - Yu he expiri? - Ya. - Kom yogur? - Shsh! - Problema yok! Me bu ve shwo a nulwan. Walaa kun kwel denaden kuraja ela konfidi swa-ney sekret a me. Bat kun me hi ela mog ya sta sigure. Me bu ve mah-fali ela, obwol sembli strane ke oni mog dubi om elay yash al vidi oli ruga-ki kel sirkumi elay okos ga kom surya-ray. Pa otre kas me pai en-jan yoshi un de elay sekret, e it ve sertem lasi yu, Boh, rekoni may Rose mama. Undey nu promeni in hospital-parka e ela go-geti inu koy kicha. - Shatam! - Rose mama, se bu es hao worda. - Oo, boy, bu interfai ba, me shwo kom me yao. - Oo Rose mama! - E muvi ba swa pyu kway. Nu fai promena hi, bu tortuga-lopa. Afte ke nu en-sidi on bencha fo jui-chi bonbon, me kwesti ela: - Komo eventi ke yu shwo tan buhao worda? - Deforma do profesion, may amiga-ki Oskar. Pa may zunsa me bu wud mog ausjivi si me wud expresi swa tro delikatem. - E kwel bin yur zunsa? - Yu bu ve kredi... - Me fai kasam ke me ve kredi. - Kech to luching. - Me bu kredi! - Kechista me es! Oni gwo nami me Langedok-ney Tufer. Pyu tardem, al ke me zai fai koy glumduma e ela sta serte ke nulwan mog audi nu, Rose mama rakonti a me om swa-ney zuy muhim mach: Langedok-ney Tufer kontra Limusin-ney Sosisyuan. E om swa-ney dwashi-yar-ney kompeta kun Sinkler Diabolina, un niderland-gina do dwa kulagron inplas mamila. E sobreolo om munda-kopa kontra ti nulwan gwo mog jiti na Ulla-Ulla namen Dogina de Buhenwald. Fer-ney Kalchas kel gwo bi Rose-mama-ney ideal pa toy taim, iven ta bu pai-te jiti toy Ulla-Ulla. Me drimi-sonji ya om toy batalas, al imajini may amigina on ringa pa elay nau-nay aspekta de syao laogina do rose blusa e do idyen tremi-she handas, kel zai gro-bati sporta-klaida-ney gigantinas. Dan sembli a me ke me hi es dar, bu ela. Me fa-forte. Me venji pur swa. Wel, si kun oli sey ansha yu, Boh, bu pai samaji kwel dama es may Rose mama, dan treba ke yu fini bi Boh, demisioni e pai pension. Me bin zuy klare posible, bu ver? Me returni a may dela. May transplanta mah-triste mucho jen hir, me repeti. May kemia-leking toshi bu joisi-te, bat to bu bin tro grave por ke ye-te nada om transplanta. Nau sembli a me, ke oli leker sim bu jan kwo proposi pyu, obwol li ya piti me. Doktor Dusseldorf selfa (mama opini ke ta es jamila, bat me dumi ke ta es ya tro brovamuy), ta hev nofelise myen e simili ya Opa Frosta kel bu hev basta dona fo oli in suy bao. Atmosfera fa-buhao. Me toki-te om se kun may amiga-si Bekon. Pa fakta ta nami Iv, bat nu nami ta Bekon. Es ke sey nam fiti ta pyu, por jalwunda ke ta he subi. - Bekon, sembli a me ke oli nuy leker, li bu pri me pyu. Li fa-triste por me. -Yu shwo se ya, Kalva! Leker es sinfatige. Li sempre hev gro-yaosa om fai koy operasion. Me konti ley proposa om may operasion. Ye-te amini sit. - Shayad yu inspiri li. - Ver-simile. - Bat way oni bu sim shwo a me ke me sal morti? Al se Bekon suluki ga kom oli otre wan in hospital: ta fa-surde. Si yu shwo "morta" in hospital, nulwan audi yu. Yu mog bi serte ke oni tuy en-hev aira-stopa in aur e en-shwo om koysa otre. Me he yo probi se kun oli. Exepte Rose mama. Pa toy sabah me yao-te kan ob ela toshi ve fa-gluhe afte may kwesta. - Rose mama, sembli a me ke nulwan bu yao shwo a me ke me sal morti. Ela kan me. Ob ela sal fa-gluhe kom otre-las? Me pregi yu, Langedok-ney Tufer, resisti ba e audi for! - Way oni gai shwo a yu si yu selfa jan, Oskar? Uf, ela he audi. - Sembli a me, Rose mama, ke li he imajini-inventi fo swa koy otre hospital, e it farki fon sey-la de realitaa. Li suluki kom si oni lai a hospital sol fo en-sta hao. Yedoh pa veritaa oni lai yoshi fo morti. - Yu es prav, Oskar. Me dumi ke oni suluki samem pa ol jiva toshi. Nu fogeti ke jiva es fragile, efemere, kway-pasi-ke. Nu simuli ke nu es sinmorta-ney. - Oni he fali may operasion, Rose mama? Rose mama bu jawabi. Es elay dao fo shwo "ya". Afte en-sta sigure ke me he samaji, ela blisifi e pregi-kwesti: - Me bu he shwo nixa a yu, bu ver? Ob yu janmog kipi sekret? - Sertem. Poy nu silensi idyen, es ya taim fo adapti a nove duma. - Mogbi yu skribi ba a Boh, Oskar? - Ah, non, bu yu, Rose mama! - Kwo bu me? - Bu yu! Me dumi-te ke vaika yu bu lugi. - Bat me bu lugi ya. - Dan way yu shwo a me om Boh? Oni he yo pai juli me kun Opa Frosta. Un ves sufi! - Oskar, liga inter Boh e Opa Frosta ga yok. - Doh. Ye similitaa. Infuling de brein e lo simile! - Ob yu imajini ke me to gwo-ney kechista do sto-sitshi jita per sto-sitshi-pet batala, me to Langedok-ney Tufer wud mog vaika duran un sekunda kredi in Opa Frosta? - Non. - Wel, ya me bu kredi in Opa Frosta. Yedoh me kredi in Boh hi. Walaa. Klar ke tal worda shanji olo. - E way treba ke me skribi a Boh? - Yu wud senti swa meno sole. - Meno sole kun wan kel bu existi ku? - Lasi ta existi. Ela inklini-blisifi a me. - Kada ves al ke yu ve kredi in ta, ta ve existi idyen pyu. Si yu oltaim kredi for, ta ve existi-jivi fulem. E dan ta ve zwo haotaa fo yu. - E kwo me mog skribi? - Beskribi-rakonti yur dumas. Den toy-las ke yu bu shwo lautem, to es toy-las kel vegi, kel sekwi yu, kel nokalmi yu, kel bu lasi yu muvi hao, kel okupi plasa de nove-las e kel putrisi yu fon inen. Yu sal bikam chou lazalok fo lao duma si yu bu lasi li gei shwo. - Hao. - Yoshi yu mog pregi Boh om un kosa per dey. Bye fogeti: un hi kosa! - Ta es nulforsanik, yur Boh, Rose mama. Aladin do magike lampa mog-te fai tri yaosa. - Un yaosa per dey es pyu hao kem tri la per ol jiva, bu ver? - Ver. Also me mog pregi enisa? Pleika, bonbon, un auto... - Non, Oskar. Boh bu es Opa Frosta. Yu mog pregi sol om spirituale kosa. - Kwo es exampla? - Pa exampla, kuraja, sabra, klarifa. - Hao. Me samaji. - Yoshi, Oskar, yu mog anshi om ke ta fai koy haotaa a otres. - Ye sol in hi yaosa per dey, Rose mama! Bye fai pumbitaa, me sal yusi it primem fo swa selfa. Walaa. Also, Boh, al kas de may un-ney leta, me he diki a yu idyen kwel sorta de jiva me zai fai hir, in hospital, wo oni kaulu me kom impeda de medisina-developa, e me wud yao pregi yu om klarifa, ob me ve haili. Jawabi ba, ya o non. Bu es mushkile. Sim ya o non. Wekreki bu-treba-ney worda. Til manya, swasti, Oskar. P.S.Me bu koni yur adres, kwo zwo? ---- Kare Boh, Bravo! Yu es ya forte. Yu he doni jawaba a me iven bifoo ke me sendi leta. Komo yu zwo se? Sedey pa sabah me plei-te shahmat kun Einstain, in reposishamba, ewalaa Popkorn lai, shwo: - Yur mata-patra es hir. - May mata-patra ku? Bu es posible. Li lai sol pa semdi. - Me he vidi ley auto to rude jip do blan uupara. - Bu es posible. Me ek-lifti plechas e forplei kun Einstein. Yedoh may atenta fa-feble, e Einstein pai mah wek oli may figura, also me en-nokalmi yoshi pyu. Oni nami ta Einstein bu bikos ta es pyu intele kem otres, bat bikos suy kapa es do dwaple volum. Es muka por akwa inen. Afsos, si to wud bi por brein, Einstein wud mog zwo gro-gran delas. Afte vidi ke me sal lusi geim, me fini plei e go a Popkorn-ney shamba kel-ney winda kan auto-parkilok. Ta bin prav: may mata-prata verem he lai. Treba ya shwo, Boh, ke nu habiti dalem, me e may mata-patra. Bifooen, al jivi dar, me bu opini-te tak, bat nau, al jivi hir, me samaji ke es verem dale. Por se may mata-patra mog lai visiti me sol un ves per wik, pa semdi hi, bikos pa semdi li bu gun, wel, i me toshi. - Yu vidi ke me bin prav, - Popkorn shwo. - Kwanto yu dai por ke me he warni yu? - Me hev chokolatka do nuta. - E Tagada-fraula ku? - Yok. - Hao, dan chokolat. Sertem, me bu hev raita dai chia a Popkorn, sikom oni leki ta por obesitaa. Ninshi-ot kilo al yash de nin yar, e un metra shi chaure al gaotaa de toshi un metra shi! Sole klaida in kel ta fa-plasi fulem es sporta-klaida do amerikan polo. Yoshi it es do stripa-rasma kel mah me fai mar-morba. Honestem, sikom nulwan de may amiga-si (e me toshi) bu kredi ke ta mog fa-magre, e sikom nu piti ta por suy gro-hunga, nu dai a ta chia kel resti. Es ya lo tanike, un chokolatka komparen kun tal menga fet! Mogbi nu fai galta, yedoh mednana toshi fini mah ta gloti laxisika. Me go a may shamba fo weiti mata-patra. Un-nem me bu merki komo taim pasi, por ke treba riladi spira, bat poy me samaji ke li hev-te yo stople taim fo lai a me. Ewalaa turan me gesi wo li mog bi. Me chu inu koridor, e, afte en-sta sigure ke nulwan vidi me, me desendi sulam e pedi pa haf-tumitaa til doktor-Dusseldorf-ney ofis. Ver ya! Li es dar. Ley vos fa-audi fon traen dwar. Me fatigi por desendi sulam, also treba koy taim fo mah kordia inu prave plasa, e sey dera bigari olo. Me audi to ke me bu gai-te audi. May mata zai gro-plaki, doktor Dusseldorf zai repeti: "Nu he zwo olo, kredi ba, nu he zwo olo", e may patra jawabi al haf-tufen vos: "Me bu dubi, doktor, me bu dubi om to." Me zai resti al aur gluen-si a dwar. Bu jan kwo es pyu lenge, metal o me. Poy doktor Dusseldorf kwesti: - Ob yu yao miti ta? - Me bu hev basta kuraja, - may mata shwo. - Bu gai ke ta vidi nu al tal stasa, - may patra adi. Ewalaa me en-samaji ke ambi may janmer es fobnik. Lo yoshi pyu bade: li dumi ke me es fobnik toshi! Sikom en-ye shum de muvi-she stula, me gesi ke li sal chu, e me ofni un-ney dwar kel fa-miti. Walaa komo me geti inu brum-lemar e pasi sabah-resta dar, bikos (mogbi yu, Boh, bu jan om se) brum-lemar ofni fon ausen, bu fon inen, kom si oni fobi ke duran nocha oli brum, dalwa e woshitrapa mog lopi wek! Enikas, me bu fa-triste por majbur sidi klefen in tumitaa, por ke me ga bu yao-te vidi nulwan, e yoshi por ke may gambas e brachas bu obedi-te me hao afte anubavi-ney shok, to es afte audi to ke me he audi. Bli middey me senti ke en-ye koy agita pa uupar-etaja. Me audi stepas, un-nem pedi-she, poy lopi-she. Poy oni begin krai may nam kadalok: - Oskar! Oskar! Me pri-te audi komo oni voki me. Me yao-te vexi ya oli pa tote Arda. Poy me shayad somni-ki idyen, poy suon de kliner-to-madam-N'da-ney shu fa-audi. Ela ofni dwar, ewalaa nu ambi en-fobi gro: ela por ke ela bu expekti-te findi me hir, me por ke me he ga fogeti om ke ela es tanto swate. E om ke ela mog krai tanto lautem. Poy vere jenmenga en-ye. Li oli lai: doktor Dusseldorf, shefnana, wahtinana, servinana. Ewalaa, inplas shatami me, kom me he expekti, li suluki kulpi-shem, e me senti ke treba yusi sey situasion tuy. - Me yao vidi Rose dama. - Bat a wo yu he fa-wek, Oskar? Komo yu sta? - Me yao vidi Rose mama. - Komo yu he geti inu lemar? He sekwi ku koywan? He audi ku koysa? - Me yao vidi Rose mama. - Pi ba glasa akwa. - Non. Me yao vidi Rose mama. - Chi ba idyen... - Non. Me yao vidi Rose mama. Granit. Roka. Beton-plata. Oni mog den nixa ya zwo. Me iven bu audi-te kwo oni shwo. Me yao-te vidi Rose mama. Doktor Dusseldorf fa-konfusi bifoo swa-ney ko-gunjen por bi do nul autoritaa fo me. Pa fin ta tausian. - Hay oni go voki toy dama! Dan me konsenti reposi, e somni idyen in may shamba. Al ke me en-jagi, Rose mama yo es hir. Ela smaili. - Bravo, Oskar, yu pai-te mah swa-ney yaosa fulfil-ney. Yu he dai a li un gro-ney wangadarba. Yedoh resulta es ke oni he begin envi me. - Es do spuka-ney muhimtaa. - Li es hao jen, Oskar. Muy hao ya. - Fo me es do spuka. - Kwo ye? - Doktor Dusseldorf he shwo a may mata-patra ke me sal morti, e li fugi. Me heni li. E me rakonti a ela olo, detal-nem, kom a yu, Boh. - Wel, - Rose mama shwo, - se mah me remembi om may batala in Betun kontra Sara Yup La Bum, kechista kel gwo lubriki swa-ney korpa bay olea e batali hampi nude. Oni gwo nami ela angila de ringa, ela glidi ya aus brachas wen oni tray graspi ela. Ela gwo kompeti sol in Betun wo ela kada yar gwin Betun-kopa. Bat me toshi yao-te gwin Betun-kopa! - Kwo yu zwo-te, Rose mama? - May amigas lansi menga farina an ela afte ke ela apari on ringa. Olea plus farina es ya hao kuta. Afte dwa proba me bay dwa muva mah ela lwo on tapis, den ela to fama-ney Sara Yup La Bum. Afte to oni fini-te nami ela angila de ringa, oni en-nami ela panisen treska. - Skusi, Rose mama, bat me bu vidi liga. - E me hi vidi it ga hao. Sempre ye chudao to resolva, Oskar, koylok sempre ye farina-sak. Yu mus skribi a Boh. Ta es pyu forte kem me. - Iven in kech? - Ya. Iven in kech. Boh pai kwo ta yao. Probi ba, may syao Oskar. Kwo he mah-triste yu zuy? - Me heni may mata-patra. - Dan heni li for gro. - Ob yu hi shwo se a me, Rose mama? - Ya. Hay yur hena kresi. It ve bi fo yu kom osta fo doga. Afte fini glodi it yu ve vidi ke to bu hev-te sensu. Rakonti ba olo a Boh e in yur leta pregi om ke ta fai-dai a yu un visita. - Ta janmog muvi ku? - Pa ta-ney modus. Bu oftem. Iven rarem. - Way? Ob ta zai morbi toshi? Ewalaa, por sospira de Rose mama, me samaji ke ela bu yao-te konfesi ke yu, Boh, toshi sta buhao. - Yur mata-patra, Oskar, ob li bu gwo shwo om Boh a yu? - Atarafi ba li. May mata-patra es ya ahmak. - Sertem. Bat ob li bu gwo shwo om Boh a yu? - Doh. Un ves. Bat sol dabe shwo ke li bu kredi in ta pyu. Li hi kredi ya in Opa Frosta. - Ob li es tanto ahmak, may syao Oskar? - Imajini ya ba! Undey me lai fon skola e shwo ke gai ya fini fai pumbitaa, ke me, kom oli may amiga-si, jan yo ke nul Opa Frosta bu existi, ewalaa li suluki kom afte lwo fon skay. Sikom me en-sta pa furia por duma om aspekti idiotalik bifoo boys de may klas, li kasami ke li ga bu yao-te juli me, ke li selfa sinserem kredi-te in exista de Opa Frosta, e ke nau li fa-triste ya por en-jan ke pa veritaa ta yok. Dwa vere idiota, me shwo ya, Rose mama! - Also li bu kredi in Boh ku? - Non. - E yu bu fai-te interes om se? - Si me ve fai interes om to ke idiota dumi, me bu ve hev taim fo dumas de intele jenta. - Yu es prav. Bat por to ke yu mata-patra, segun yu, es idiota... - Vere, Rose mama, vere idiota! - Also, si li selfa trompi e bu kredi, way yu hi bu kredi ba e bu pregi be om visita? - Hao. Bat ob yu bu he shwo ke ta sta buhao? - Non. Es ke ta hev osobe dao fo fai visita. Ta ve lai a yu in yur dumas. In yur atma. Den se me pri-te ya. Me findi-te se sim super. Rose mama adi: - Yu ve vidi: ta-ney visita bringi mucho haotaa. - Hao, me sal toki kun ta. Al nau ti bringi zuy haotaa a me na visita es yur-las. Rose mama smaili e hampi timidem inklini fo kisi me pa wanga. Bat ela bu osi-te. Ela gro-pregi-te om permita bay okos. - Wel, hao ya, kisi. Me bu ve shwo a nulwan. Me bu ve mah-fali yur fama de gwo-ney kechista. Elay labas tachi may wanga, lo kel mah me sta priate e warme, e tikli idyen, e fauhi pudra e sabun. - Wen yu lai snova? - Me hev raita lai sol dwa ves per wik. - Bu es posible, Rose mama! Me bu sal weiti duran tri dey! - Es regula. - Hu inventi regula? - Doktor Dusseldorf. - Doktor Dusseldorf al nau es tayar fo fulisi swa-ney panta por foba al vidi me. Go pregi om permita, Rose mama. Me bu joki. Ela kan me hesiti-shem. - Me bu joki. Si yu bu lai kada dey, me bu ve skribi a Boh. - Me sal trai. Rose mama go wek, e me lwo in plaki. Bifooen me bu gwo samaji komo gro me nidi helpa. Me bu gwo samaji komo gro me morbi. Al dumi ke me bu ve vidi Rose mama, me en-samaji se olo, e larmas fa-liti pa selfa al jal wangas. Pa fortuna me pai rista normal bifoo ke ela lai. - Me he ladi olo: permita ye. Duran shi-dwa dey me mog lai visiti yu kada dey. - Sol a me e a nulwan krome? - Sol a yu e a nulwan krome, Oskar. Shi-dwa dey. Ewalaa me bu jan kwo eventi, bat larmas snova en-ye e en-tufi me. Yedoh me jan ya ke boy nomus plaki, osobem me kun may kalve kapa, por kel me bu simili ni boy ni gela, mogbi sol den Marsa-jen. Bat to bu helpi: me bu mog-te stopi swa. - Shi-dwa dey ku? Ob olo sta tanto bade, Rose mama? Ela selfa toshi hampi plaki. Ela apena reteni swa. Gwo-ney kechista impedi ke gwo-ney gela lasi swa los. To bin ya kuriose fo kan, e me fa-distrati idyen. - Kwel datum es sedey, Oskar? - Wel ya! Ob yu bu vidi may kalendar? Sedey es dey 19 de mes-shi-dwa. - In may janmalanda, Oskar, ye legenda kel shwo ke segun shi-dwa laste dey de yar oni mog evalu-previdi meteo fo lai-she shi-dwa mes. Sufi observi kada dey fo en-hev imaja-si de kada mes. Dey 19 de mes-shi-dwa representi mes-un, dey 20 - den mes-dwa, e tak for, til dey 31 kel korespondi a mes-shi-dwa de lai-she yar. - Ver ku? - Es legenda. Legenda om shi-dwa profetike dey. Me wud yao ke nu plei se, yu e me. Me maini, primem yu. Al begin fon sedey, yu ve observi kada dey al shwo a swa ke un dey fai pur shi yar. - Pur shi yar ku? - Ya. Un dey - shi yar. - Also afte shi-dwa dey me ve hev sto-trishi yar! - Ver. Yu imajini ku? Rose mama kisi me - me senti ke ela verem en-pri ya se - e poy go wek. Also, Boh, walaa: me he janmi sedey pa sabah e iven bu pai-te tuy samaji se. Se fa-klare bli middey, al ke me hev pet yar, may konsa fa-gran bat habar bu bin hao. Nau, pa aksham, me hev shi yar, es ya yash do rasum. Me yusi se fo pregi yu om un kosa: si yu ve hev koysa fo anunsi, kom pa middey al may pet-yar-ney yash, fai se meno rektem. Danke. Til manya, swasti, Oskar P.S.Me yao pregi om yoshi un truk. Me jan ke me hev raita fo un sole yaosa per un dey, bat toy may yaosa pa fakta bu bin yaosa bat sim konsila. Wud bi hao si yu fai un kurte visita. Visita do spiritu. Me opini ke es ya super. Me wud gro-pri si yu fai un-la. Me es atenibil fon ot de sabah til nin de aksham. Duran reste taim me somni. Koyves me somni-ki yoshi duran dey, es por leking. Bat iven si yu lai al ke me somni, bu hesiti jagisi me. Wud bi stupide tu kanseli mita por kelke minuta de somna, bu ver? ---- Kare Boh, sedey es taim de may tineijer-yash, e olo bu sta tan fasile-hao. Kwel historia ya! Me hev menga mushkila kun may amiga-si e kun may mata-patra, e olo es por gelas. Pa aksham, al hev dwashi yar, me ve bi ga santush por mog fai "uf" e shwo a swa ke lo zuy buhao es yo baken. Sexuale maturing – es ya koysa! Mushkile taim. Primem, Boh, me mah yu atenti ke yu bu he lai. Me somni-te ga shao duran sey nocha por sey sexuale maturing ke me subi, also me ga bu mog-te paslasi yu. Krome to, me repeti yoshi un ves: si me en-somni-ki, jagisi me. Al ke me en-jagi, Rose mama es yo hir. Duran sabahfan ela rakonti a me om elay batala kontra Rega-ney Mamila, to kechista fon Belgie, kel gwo gloti tri kilo de kru masu per dey al arosi it bay un barela bira. Forsa de ela, de Rega-ney Mamila, muka es in elay spira, por fermenting de masu e bira: sufi ke ela ek-ausspiri, e kontrajen lwo on tapis pa selfa. Dabe jiti ela, Rose mama majbur inventi nove taktika: ela onpon helma-maska imbiben bay lavanda, e nami swa Karpantra-ney Kiler. Ela sempre shwo ke fo fai kech treba hev bu sol hao muskula, bat yoshi hao brein. - Den hu yu pri, Oskar? - Hir, in hospital? - Ya. - Bekon, Einshtein, Popkorn. - E miden gela? Sey kwesta konfusi me. Me bu yao-te jawabi. Yedoh Rose mama zai weiti-te, e bifoo kechista de inter-jenmin-ney nivel oni bu mog simuli longtaim. - Peggi Blu. Peggi Bli es blu kinda. Ela habiti in prelaste shamba de koridor. Ela smaili hao, bat hampi ga bu shwo. Kom si un feya flai-visiti hospital. Ela hev koy komplike morba, blu-morba, koy problema om hema kel bu ateni pulmones, e por se ol derma fa-blu. Ela weiti operasion fo ke elay derma snova fa-rose. Yedoh me hi afsosi, me opini ke ela es ya tanto jamile in blu, sey Peggi Blu. Sirkum ela ye kwasi badal de luma e silensa, oni kwasi zin chapela al blisifi a ela. - Ob yu he shwo a ela om se? - Me bu sal sim lai a ela fo dai shwo: "Peggi Blu, me pri yu." - Way non? - Me bu es serte ke ela iven jan ke me existi. - Es ya yoshi un reson. - Ob yu he vidi may kapa? Wud treba ya ke ela pri ausardajen, e me bu kredi ke ela verem pri li. - Me hi opini ke yu es muy jamile, Oskar. Bay se Rose mama breki toka idyen. Es priate tu audi tal kosa, se plesiri swa-luba, bat oni bu jan kwo jawabi. - Me bu sal temti ela bay may aspekta, Rose mama. - Kwo yu senti versu ela? - Me wud yao defensi ela kontra fantom. - Kwo? Hir ye fantom ku? - Ya. Li lai kada nocha. Oni bu jan way li jagisi nu. Li pinsi, e se tungi. Li mah oni fobi, bikos oni bu mog vidi li. Poy es mushkile tu en-somni snova. - Ob yu oftem hev tal fantom? - Non, me hi somni glubem. Bat Peggi Blu, me audi koyves komo ela krai duran nocha. Me wud yao defensi ela. - Go shwo a ela. - Olosam me bu wud mog verem defensi ela, por ke raita fo kwiti shamba duran nocha yok. Es regula. - Ob fantom jan om regula? Non. Sertem non. Also juli ba li: si li ve audi komo yu shwo a Peggi Blu ke yu ve protekti ela, li bu ve osi lai snova. - Bat me... bat me... - Kwanto yar yu hev, Oskar? - Bu jan. Kwel klok es? - Klok shi. Yu sal hev shi-pet yar. Bu sembli ku a yu ke es taim fo fai pyu kuraja om swa-ney senta? Pa klok shi e haf me fai desida e go til shamba kel-ney dwar bin ofnen. - Salam, Peggi, es Oskar. Ela zai lagi in kama kom ti zai weiti prinsa na Blansnegina, al ke oli sey fuy-gnom dumi ke ela es morte, kom Blansnegina de hima-ney foto wo snega sembli blu, bu blan. Ela turni a me, e me kwesti swa, ob ela dumi ke me es prinsa o un de gnom. Me selfa suposi ke gnom, por may kalve kapa, bat ela shwo nixa, e se hi es gro-hao om Peggi: to ke ela neva shwo e lasi misteria resti. - Me lai fo shwo ke depos aksham de sedey, si yu yao, me ve gardi yur dwar dabe protekti yu kontra fantom. Ela ek-kan me, e elay silya ek-tremi. Se fa-senti kom pa lentisen rekorda, kom si aira fa pyu airalik e silensa pyu silensalik, kom si me muvi in akwa, e kom si olo zai shanji al ke yu blisifi a elay kama, sirkumen bay luma kel lai fon bujan-nem wo. - Weiti ba, Kalva: den Peggi me hi ve protekti! Popkorn en-ye in dwar-dun, to es ta fulisi it. Me ek-tremi. Ta-ney protekta sertem es pyu fidibile: nul fantom ve mog go pas. Popkorn ek-migi a Peggi. - Hey, Peggi! Nu es amigas, bu ver? Peggi zai kan versu tavan. Popkorn samaji se kom "ya", e mah me aus shamba. - Si yu nidi gela, pren Sandrina. Hir bu darfi shikari. - Pa kwel raita? - Pa raita de un-nesa: me he lai pyu ranem. Si yu bu es santush, nu batali ba. Also me es ga santush. Me fatigi idyen e go sidi in pleishamba. Sandrina es yus dar. Ela toshi hev leukemia, yus kom me, bat a ela leking sembli helpi. Oni nami ela Jungwo-gela por swate peruka do brili-she rekte har e longe frentahar. Ela zai kan me al infli chabiguma-pao. - Yu mog kisi me, su yu yao. - Way? Ob chabiguma bu sufi? - Yu to stupida shayad bu janmog kisi. Shayad iven bu gwo probi. - Wel, es ya ridival. Pa yash de shi-pet yar bu gwo probi ya! Yu galti, me osi sertisi yu. - Yu hev shi-pet yar ku? - ela fa-surprisi. Me cheki kloka. - Ya, yo. - Me gwo sempre drimi om ke un adulte boy do shi-pet yar kisi me. - Sertem es temti-she, - me jawabi. Ewalaa ela fai un gro-ajibe myen do extenden labas (imajini ba suker platifen on glas), e me samaji ke ela expekti kisa. Al turni me vidi ke oli may amiga-si zai kan nu. Dao fo go bak yok. Treba suluki kom vere man. Es ya taim. Me blisifi e kisi ela. Ela graspi me bay handas tak ke me bu mog librisi swa, elay muh es mokre, ewalaa, ga sin warna, ela pushi-plasi swa-ney chabiguma inu may muh. Me gloti it totem por surprisa. Me sta pa furia. Yus al se koywan klapi may bey. Ver, beda neva lai sole: es may mata-patra. Es ya semdi, me he fogeti ya. - Ob yu sal prisenti a nu yur amigina, Oskar? - Ela bu es may amigina. - Yedoh yu mog prisenti ela, bu ver? - Sandrina. May mata-patra. Sandrina. - Me joi por en-koni yu, - Jungwo-gela shwo pa sukraful-si vos. Me wud mog kili-tufi ela. - Ob yu yao ke Sandrina go kun nu inu yur shamba? - Non, Sandrina sal resti hir. Afte lai a swa-ney shamba, me samaji ke me he fatigi, e me somni-ki idyen. Olosam me bu yao-te toki kun nulwan. Afte ke me en-jagi, li en-fai donas a me. Depos ke me geti inu hospital, toking es mushkile fo li, also li bringi donas, e oni kili-pasi ol afte-middey-ney taim fo lekti plei-regula e yusidao. May patra es bufatigibil al lekti explika do oli sorta: iven si it es skriben pa turke o nihon, ta bu defai kuraja e en-examini skema e rasma. Ta es ya munda-champion om bigari semdi aksham. Sedey ta bringi pleier. Om se me bu mog-te fai kritika, iven si me wud yao. - Ob yu lai-te yeri? - Yeri? Ob nu gai-te? Nu mog lai sol pa semdi. Way yu kwesti? - Oni he vidi yur auto pa parkilok. - Pa munda ye pyu kem un rude jip. Oni mog konfusi li. Ver ku? Kwasi li bu es may janmer. Afsos. Ewalaa me fai ti li meriti na kosa an li. Me pren pleier e audi diska de "Nuta-kreker" totem, sin stopi, yus bifoo li. Duran dwa ora li bu mog-te shwo ni un worda. Hao fo li. - Yu pri ku? - Ya-ya. Me sta somnishil. Li samaji ke li treba go wek. Klar ke li sta ga buhao. Li bu mog-te osi. Me senti-te ke li yao shwo koysa bat bu pai. Me pri-te kan komo li sufri, es ya ley tur. Poy mata fa-lansi a me, muy fortem presi me a swa, tro fortem, e shwo pa pagale-si vos: - May syao Oskar, ma lubi yu, me lubi yu gro. Me yao-te resisti, bat pa laste momenta me desidi lasi, me en-remembi gwo-ney taim do simple dule karesa, gwo-ney taim wen ela bu fai-te sey ton de duha al shwo ke ela lubi me. Afte se treba-te ke me somni idyen. Rose mama, ela es ya champion de jagifa. Ela sempre es pa weiti-linia al ke me ofni okos. E ela sempre smaili al sey momenta. - Also, kwo om yur mata-patra. - Nixa osobe, kom pinchanem. Yedoh li he doni a me "Nuta-kreker". - Nuta-kreker ku? Wel, es ya kuriose. Me gwo hev un amigina-si kel nami tak. Ela gwo rupti galsa de kontrajen bay klemi it inter swa-ney kalchas. E om Peggi Blu, yu he visiti ku ela? - Me bu sal shwo om se. Ela es dulhifen kun Popkorn. - Ela selfa he shwo se? - Non, lu. - Luga! - Me bu opini tak. Me es serte ke den lu ela pri pyu kem den me. Lu es pyu forte, pyu fidival. - Luga, me shwo ya! On ringa me gwo simili maus, yedoh jiti kechistas kel simili balena o hipopo. Walaa Sliva Puding, Airland-gina, pa exampla. Sto-petshi kilo al vakue stomak e in pantakin, iven bifoo Ginness-rekor. Ela hev-te nichbracha kom may kalcha, bisepsa kom swina-kalcha, e den elay gambas me ga bu mog-te pren sirkum. Nul talia, nul dao fo graspi. Nojitibil! - Komo yu jiti? - Si oni bu mog graspi koysa, se maini ke es ronde e roli. Me mah ela gro-lopi dabe ela gro-fatigi, poy renversi ela. Den ela to Sliva Puding! Treba-te wincha fo mah ela en-stan. May syao Oskar, yu hev leve ostatot e bu mucho masu, es ver, bat tu fa-pri bu es ya dela do osta e masu, treba hev merita de atma. E den to ye basta she yu. - She me ku? - Go visiti Peggi Blu e rakonti a ela kwo ye inen yur kordia. - Me sta idyen fatige. - Fatige ku? Kwanto yar yu hev al nau? Shi-ot? Al shi-ot yar oni bu fatigi. Shwosa de may Rose mama ya sempre adi energia. Fa-nocha, suones in tumitaa fa-distinte, koridor-ney linolyum reflekti luna-luma. Me zin shamba de Peggi e teni-dai may musika-pleier a ela. - Walaa. Audi ba "Valza de sneginkas". Es ya tanto jamile ke mah me dumi om yu. Peggi audi "Valza de sneginkas". Ela smaili kom si valza es elay lao amiga kel hamsi-rakonti koysa drole in elay aur. Ela dai pleier bak a me e shwo: - Muy jamile. To bin ya elay un-ney worda. Es ya magnifike fo un-ney worda, bu ver? - Peggi Blu, me yao-te shwo a yu: me bu yao ke oni operati yu. Yu es ya jamile kom yu es. Yur blutaa es ya jamile. Wel, me vidi-te ke ela pri to ke me shwo. Me he shwo bu fo se, bat es ya klare ke ela pri hi. - Me yao ke yu hi, Oskar, protekti me kontra fantom. - Fidi me, Peggi. Me en-sta muy garwe. Me ya jiti pa fin! - Kisi me. Wel, es ya gela-truk, tu kisi, kom si li ga bu mog duyfu sin to. Bat, komparen kun Jungwo-gela, Peggi bu es tanto dosh-ney, ela sim tayari wanga, e pa fakta me selfa fa-garme al kisi. - Hao nocha, Peggi. - Hao nocha, Oskar. Walaa, Boh, may dey. Me samaji nau way oni shwo ke tineijer-yash nami ya transita-yash. Es ya grave-mushkile. Bat pa fin, afte en-hev dwashi yar, olo rista hao. Also me fai nau may prega de sedey: me wud yao ke me gami Peggi Blu. Me bu es serte ke gaming perteni a klas de kosas spirituale e a domen de yur mogsa. Ob yu fulfil yaosa de tal sorta, kwasi gamiburoo? Si se bu es yur fah, informi ba me kway fo ke me mog adresi prave jen. Wel, me ga bu yao mah-hasti yu, bat me majbur mah yu remembi ke me hev shao taim. Also: gaming de Oskar e Peggi Blu. Ya o non. Me wud joi si yu wud mog ladi se. Til manya, swasti, Oskar P.S. Bat pa veritaa, kwel hi es yur adres? ---- Kare Boh, es zwo-ney, me he gami. Sedey es dey 21 de mes shi-dwa, me en-go versu may trishi yar, e me es gamen. Om kindas, me e Peggi, nu he desidi ajorni se al nau. Pa fakta, me dumi ke ela bu es tayar. Se he pasi duran sey nocha. Sirke klok un me audi gema de Peggi Blu. Me ek-salti on kama. Es ya fantom! Li mah-duhi Peggi Blu al ke me he wadi gardi ela. Nau ela sal desidi ke me es sim shwonik e fini toki kun me, e ve bi prav. Also me en-stan e en-go versu gema. Al zin Peggi-ney shamba, me vidi ke ela zai sidi in kama. Ela fa-surprisi por may laisa. Shayad me toshi aspekti surprisen: ela zai sidi yus bifoo me, zai kan me al klosen muh, e me haishi audi kraisa. Dan me go til sekwe shamba e en-samaji ke es Bekon-ney gema: ta zai gro-sufri-torsi por jalwundas. Fo un momenta me senti remorsa: me en-remembi toy dey pa kel me agnisi dom, kota e doga e iven mah-rosti goldfish, - yedoh li pyu-nem buli-te shayad. Me ek-dumi om to ke li he majbur anubavi e shwo a swa ke pyu hao me lasi se olo bi kom it es, kem duhi-sufri oltaim por rememba e jalwunda, kom Bekom zai sufri malgree oli krem e derma-transplanta. Bekon torsi swa e fini gemi. Me go bak a she Peggi Blu. - Also se bu es yu, kel gemi? Me gwo kredi ke yu hi krai. - E me gwo kredi ke es yu hi. Nu bu returni pyu a to kel gwo bi, e a to ke me e ela gwo shwo a swa. Reveli ke nu ambi dumi om mutu duran longtaim yo. Peggi Blu fa iven pyu blu, lo kel signifi ke ela konfusi-timidefai. - Kwo yu sal zwo, Oskar? - E yu, Peggi? Es ya basta fo pagalifi, nu hev ya tanto mucho komune kosa: same duma, same kwesta. - Yao ku somni kun me tuhun? Gelas es ya noimajinibil kreatura. Me selfa, fo pronunsi tal frasa, wud tayari-repeti it in kapa duran oras, wikes, meses, e ela dai shwo it ga naturalem, ga simplem. - Hao. Ewalaa me en-lagi bli ela. To bin idyen tange, bat nu he pasi magnifike nocha. Peggi Blu fa-fauhi nuta, e elay derma es sam mule kom may-la pa inen-taraf de bracha, bat she ela it es tal kadalok. Nu somni longem, sonji longem, nu presi swa kontra mutu, nu rakonti a mutu ol swa-ney jiva. Wel, sertem, pa sabah, al ke madam Gomet to shefnana findi nu tuhun, en-ye un vere opera. Ela en-krai-skwili, nocha-nana toshi en-krai-skwili, li krai un-nem an mutu, poy an Peggi, poy an me, dwar klapi-klapi, li voki otres fo gavahi-kan, li nami nu "nofelise syaowan", obwol pa veritaa nu sta ya gro-felise, e sol laisa de Rose mama mah li fini sey konserta. - Es ya taim fo lasi kindas pa salam, bu ver? Kwo es pyu muhim: regula o morbi-sha selfa? Me mog spuki an oli yur regula, yu mog ya pon li inu tualet. Nau silensi. Go skwili-krai a koy otre lok. Hir bu es prave plasa fo skandal. Nul objeta yok, kom sempre al Rose mama. Ela gidi me a may shamba, e me somni-ki idyen. Afte ke me en-jagi, nu toki. - Also yu e Peggi, es ya gambir? - Es super, Rose mama. Me sta ga felise. Nu he gami duran sey nocha. - Gami ku? - Ya. Nu he zwo olo ke man e gina zwo al sta gamen. - Ver ku? - Pur hu yu pren me? Me - kwel klok es? - me hev pyu kem dwashi yar, e fai korespondi-she jiva ya, bu ver? - Sertem. - Imajini ba, to ke me gwo nafri al sta yunge, oli kisa e karesa, den to me pri al nau. Se mah-astoni ya, komo oni shanji. - Me joi om yu, Oskar. Yu developi ya hao. - Sol un truk bu fa-pai: tu kisi mutu al tachi lisan. Peggi Blu fobi ke por se ela mog en-hev kinda. Kwo yu dumi om se? - Me dumi ke ela es prav. - Ob verem? Es posible ku pai kinda afte kisi pa muh? Dan me sal pai ta kun Jungwo-gela. - Kalmi ba, Oskar. Ye shao shansa. Muy shao. Rose mama aspekti serte, also me fa-kalmi idyen, bikos me mus shwo a yu, Boh, sol a yu, ke un ves, o mogbi dwa ves, o mogbi tri, me e Peggi he tachi ya lisan de mutu. Poy me somni idyen. Nu chi sabahfan pa hunta, Rose mama e me, e me en-sta pyu hao. - Es pagale-si komo fatige me sta sedey pa sabah. - Es normale, pa yash inter dwashi e dwashi-pet yar oni sempre fai pati duran nocha, oni disipi jiva, bu spari forsa. Pur to treba pagi. Mogbi nu go ba miti Boh? - Pa fin ya, ob yu jan luy adres? - Me dumi ke oni mog findi ta in chapela. Rose mama klaidi me kwasi nu sal go a Norde pol, pren me inu brachas e bringi a chapela kel loki inen hospital-parka, sobre frosten gason. Wel, shayad bu treba expliki, sikom yu selfa ya jan wo yu habiti. Me he pai shok al vidi yur statua, to es al vidi stasa pa kel yu zai bi: hampi nude e ga magre on swa-ney kros, do wundas kadalok, do hema guti-she fon spika-krona, e do sinforsa-ney kapa inklini-she on plecha. Se mah me dumi om swa selfa. Olo rebeli inen me. Si me selfa wud bi Boh, me bu wud lasi oni zwo tal kosa an me. - Rose mama, al bi sinsere, yu to gwo-ney kechista e champion, yu bu mog ya fidi tal wan! - Way, Oskar? Ob yu wud senti pyu fida al vidi korpabilder do lali-ney korpa, do kresi-ney muskula, do olea-ney derma, do kurte har e luxa-ney swimi-pantakin? - Bat... - Mediti ba, Oskar. A kwo yu senti swa pyu blise? A Boh kel senti nixa o a Boh kel sufri? - A toy-la kel sufri, sertem. Bat si me selfa wud bi Boh, e, kom ta, wud hev mogsa, me wud eviti sufra. - Nulwan mog eviti sufra. Ni Boh ni yu. Ni yur mata-patra, ni me. - Hao. Konsenten. Bat way treba sufri? - Ver ya! Ye farke sufra. Kan ba ta-ney fas atentem. Observi ba. Ob ta aspekti sufri? - Non. Es ya strane. Ta bu aspekti sta buhao. - Walaa. Treba farki ya, may syao Oskar, sufra de korpa e sufra de atma. Den sufra de korpa oni subi, e den sufra de atma oni selekti pa selfa. - Me bu samaji. - Si oni nagi yur handas e pedas, yu bu mog eviti senti tunga. E yu senti it ya. Bat al dumi om morta yu bu majbur sufri. Yu bu jan kwo it es. Also olo dependi fon yu selfa. - Ob yu koni jenta kel joi al dumi om morta? - Ya, me koni tal jenta. May mata bin tal. Al morti-kama ela smaili-te por plesir, ela fai-te nosabra por gro-yao dekovri-anubavi kwo sal eventi. Me bu yao-te objeti. Sikom me fai-te interes om kontinusa, me silensi duran koy taim al mediti om to ke ela he shwo. - Bat maiste jen bu hev jigyas. Li klingi a to ke li posesi kom kinah klingi a aur de kalvisen hosta. Walaa Sliva Puding to may Airland-ney kontrajen, fo exampla, do sto-petshi kilo al vakue stomak. Ela sempre gwo shwo a me: "Skusi ya, bat me bu ve morti, me bu konsenti morti, bu ye-te aranja om morta". Ela fai-te galta. Nulwan he shwo a ela ke ela sal jivi eternem, nulwan ya! Bat ela for-kredi in swa-ney eterne jiva, ela resisti, rebeli, sta pa furia, fai depresion, fa-magre, kwiti profesion, elay vega fa-meno til trishi-pet kilo, ela en-simili gloden fish e pa fin ela kwasi raslwo. Yu vidi ya, ela es morte al nau, ga kom oli, bat a ela hi duma om morta he bigari jiva. - Plum Puding bin stupida, Rose mama. - Ga-ney-la. Bat tal jen ye ya mucho. Al se me niki por ke me konsenti. - Jenta fobi morti, por ke li fobi lo bujan-ney. Bat kwo es lo bujan-ney? Me proposi ke yu bu hev foba pyu, bat hev fida inplas. Kan ba fas de Boh on kros: ta fai sufra de korpa, bat ta-ney atma bu sufri por ke ye fida. E naga bu mah-dashati tanto. Walaa avantaja de kreda. Me yao-te ke yu vidi. - Hao, Rose mama, wen me en-senti foba, me ve trai mah swa fidi. Ela kisi me. Pa fin me sta byen in sey sinjen-ney kirka kun yu, Boh: yu aspekti ya tanto salam-nem. Afte lai bak, me somni longem. Me sta somnishil oltaim pyu. Kwasi gro-nida. Al en-jagi, me shwo a Rose mama: - Pa fakta, me bu fobi lo bujan-ney. Me sol afsosi lusi to ke me koni. - Sama she me, Oskar. Mogbi nu inviti ba Peggi Blu pi chay kun nu? Peggi Blu chayvati kun nu, ela komuniki ya gro-hao kun Rose mama, e nu ridi mucho al ke Rose mama rakonti historia de batala kontra sistas Jiklet to tri twin, kel gwo trai simuli bi un jen. Afte kada raunda, al he mah-fatigi swa-ney kontrajen gro e al he lopi gro, un de li kwiti ringa simuli-yen nida pisi, ahfi swa in tualet, e on ringa otre sista en-ye, perfektem tayar fo kontinu batala. E afte dwa-ney sista tri-ney-la en-ye. Oli dumi ke ye sol un Jiklet to sinfatige saltinik. Rose mama hi dekovri ley truk, klefi dwa sista in tualet, lansi klef wek aus winda, e bati-jiti reste-la. Es ya tanto jatile sporta, sey kech. Poy Rose mama go wek. Nanas wahti nu, me e Peggi Blu, kwasi nu es dwa bomba kel sal explosi. Shatam! Me hev ya trishi yar yo! Peggi Blu he kasami ke ela ve lai a me pa nocha tuy ke ela mog, e ma jawabi-kasami ke me ve duyfu sin lisan. Es ver, bu sufi en-hev kinda, treba yoshi hev taim fo eduki li. Walaa, Boh. Me bu jan kwo pregi, bikos se bin ya muy hao dey. Aa, doh! Zwo ba tak ke manya-ney operasion de Peggi Blu pasi hao. Bu kom may-la, si yu samaji to ke me yao shwo. Til manya, swasti, Oskar. P.S. Operasion bu es kosa de spiritu, also mogbi yu bu ve pai duyfu se. Dan zwo ba tak ke, kwel unkwe operasion-resulta es, Peggi Blu aksepti it hao. Me fidi yu. ---- Kare Boh, oni he operati Peggi sedey. Me he pasi shi dashatival yar. Trishi yar es grave-mushkile yash do kuyda e responsa. Pa fakta, Peggi bu mog-te lai a me pa nocha, bikos madam Dukru to nochanana pasi tote nocha in Peggi-ney shamba fo tayari ela a anestesia. Rolikama porti ela wek pa klok ot de sabah. May kordia fa-klemi al ke me vidi komo ela gei raki pas me, ela tanto syao e magre, apena vidibil sub grin kamatuh. Rose mama teni-te may handa fo ke me bu nokalmi tro. - Way yur Boh, Rose mama, lasi ke tal jenta kom me e Peggi apari? - Pa fortuna hi ta lasi, may syao Oskar, bikos sin yu jiva wud bi meno hao. - Non. Yu bu samaji. Way Boh lasi ke nu morbi? Ta es also oda dushte oda bu tanto mahtaful. - Oskar, morba es kom morta. Es fakta. Bu es puna. - Yu selfa bu morbi ya! - Kwo yu jan om se, Oskar? Me en-fai shok. Me gwo neva dumi bifooen ke Rose mama, sempre tan latif e kuydishil, mog toshi hev koy prope problema. - Bu treba ahfi nixa, Rose mama, yu mog ya shwo olo a me. Me zai hev amini trishi-dwa yar, yoshi den kanser e den molya in operatishamba, also om jiva me samaji ya koysa. - Me lubi yu, Oskar. - Me toshi. Kwo me mog zwo fo helpi yu si yu hev mushkila? Yu yao ku ke me adopti yu? - Adopti me ku? - Ya, me he yo adopti Bernar afte vidi ke ta bu sta hao. - Bernar ku? - May berna-ki. Es dar, in lemar. On tana. Es may lao berna-ki, she ta okos ya yok, i muh, i nos toshi yok, haf-lignapuda es wek, e ye skara kadalok. Ta simili yu idyen. Me adopti-te pa toy same aksham wen may dwa ahmak to janmer bringi a me un nove berna-ki. Kom si me wud konsenti hev nove-la! Li mog ya den me toshi replasi bay nove brata-ki! Also ta es adopten depos dan. Me testamenti ol may hevsa a ta, a Bernar. Me yao adopti yu toshi, si se ve mah yu pyu sigure. - Ya. Me yao. Me kredi ke se ve mah me pyu sigure, Oskar. - Wel, aranjen ya, Rose mama. Poy nu go tayari Peggi-ney shamba bifoo ke ela lai bak, bringi chokolat, stavi flor. Poy me en-somni. Es pagale-si ya kwanto me somni nau. Pa aksham Rose mama jagisi me al shwo ke Peggi Blu es yo bak e ke operasion he pasi hao. Nu go a ela tuhun. Dar ye yoshi Peggi-ney mata-patra. Bu jan hu he informi li, Peggi o Rose mama, bat li suluki kom si li jan hu me es, li trati me kun respekta, stavi stula fo me inter swa, e me mog wahti molya-ney kama kun may mata-patra-inloo. Me es santush por ke Peggi es haishi blu. Doktor Dusseldorf lai, froti swa-ney brovas e shwo ke afte kelke ora se shanji. Me kan Peggi-ney mata kel bu es blu yedoh es ya jamile, e me shwo a swa ke, enikas, Peggi to may molya mog bi do eni kolor, kwel unkwe ela yao, me ve lubi ela olosam. Peggi ofni okos, smaili a nu, a me e a swa-ney mata-patra, poy snova en-somni. Mata-patra en-kalmi, bat li treba go wek. - Nu konfidi a yu nuy docha, - li shwo a me. - Nu jan ke nu mog fidi yu. Kun Rose mama me weiti til ke Peggi ofni okos pa dwa-ney ves, poy me go reposi in may shamba. Nau, al fini may leta, me samaji ke sedey bin ya hao dey. Un dey do familia. Me he adopti Rose mama, me en-hev warme relata kun may mata-patra-inloo, may molya returni a me al hao sanitaa, iven si, bli klok shi-un, ela fa-rose. Til manya, swasti, Oskar. P.S. Nul yaosa fo sedey. Idyen reposa fo yu. ---- Kare Boh, sedey me hev inter charshi e petshi yar, e me fai mucho stupidika. Me rakonti olo kway por ke se bu meriti pyu. Peggi sta hao, bat Jungwo-gela, senden bay ti heni me na Popkorn, dai gosipi a Peggi ke me he kisi ela to Jungwo-gela pa muh. Por se Peggi dai shwo a me ke inter nu olo es finen. Me objeti, me shwo ke Jungwo-gela es may galta do yungitaa, ke to bin bifoo ela, e ke ela bu mog mah me pagi pur se duran may tote jiva. Bat ela bu yao pardoni me. Ela even en-fai amigitaa kun Jungwo-gela fo irisi me, e me he audi komo li gro-ridi tuhun. Dan me lasi ke Brigit belisi me totem, fon kapa til peda, wen ta lai saluti me pa sabah. Brigit es tri-mes-ney yundogina kel karesi-lisi oli - es ya normale, oli yundoga dulefai. Brigit joi gro, kom pagala, kwasi ta fai gro-festa fo swa-ney masta. Problema es to ke Einstein dai bi in koridor pa same taim. Mogbi ta hev akwa in brein, bat ta-ney okos sta ya hao. Ta vidi olo e tuy lopi fo rakonti olo a Peggi e Jungwo-gela. Ewalaa nau oli pa may etaja nami me ginnik obwol me bu iven chu shamba. - Me bu jan kwo he trefi me, Rose mama, om sey Brigit... - Diabla de mide yash, Oskar. Oli man es tal al yash inter charshi e petshi, li trai samaji ob li mog gei pri bay otre ginas krome toy-la ke li lubi. - Hao, konsenten, me es normale, bat yoshi me es ahmak, bu ver? - Yu es ga normale. - Kwo me gai zwo nau? - Hu yu lubi? - Peggi, sol Peggi. - Dan shwo se a ela. Un-ney gamitura sempre es fragile e ruptishil, bat treba batali fo kipi it, si it es hao. Manya, Boh, es Kristajanma. Me bu gwo konsi ke es ya yur janmadey. Zwo ba tak ke me rekonsili kun Peggi. Bu jan ob es por nuy kwerela o non, bat me zai sta gro-triste nau, e nul vijitaa ga yok. Til manya, swasti, Oskar. P.S. Nau, al ke nu fai amigitaa, shwo ba, kwo yu wud yao pai fo janmadey? ---- Kare Boh, pa klok ot de sabah me shwo a Peggi Blu ke me lubi ela e bu gwo neva lubi nulwan krome ela, e ke me bu mog imajini may jiva sin ela. Ela lwo in plaki, konfesi ke me he fai gro-griva a ela, bikos ela toshi lubi sol den me, e ke nulkas ela bu wud mog findi nul otre wan, osobem nau, afte ke ela fa-rose. Poy - es ya kuriose - nu lwo in plaki tuhun, bat se bin tanto priate! Es ya super gro-hao, tu jivi in gamitura! Sobreolo afte petshi yar, al menga dusproba baken. Wen kloka bati shi, me en-konsi pa veritaa ke sedey es Kristajanma, ke me bu ve mog resti kun Peggi bikos elay familia sal lai, elay brata-sista, tia-onkla e tia-onkla-kindas, e me sal majbur toleri may mata-patra. Kwo li sal doni a me sedey? Pazla to mosaika ku do shi-ot mil parta? Kitaba ku pa kurd-lingwa? Yoshi un boxa ku de yusi-regula? May portreta ku do gwo-ney taim de may sanitaa? Kun dwa tal idiota do kok-ney brein oni mog expekti eni danja, oni mog fobi olo, e sol un kosa es ga klar: me sal hev ga fuy-ney dey. Me fai desida kway: me organisi fuga. Idyen intershanja: may pleika a Einstein, puhmanta a Bekon, bonbon a Popkorn. Idyen observa: Rose mama sempre visiti klaidashamba bifoo departi. Idyen proposa: mata-patra bu ve lai til klok shi-dwa. Olo pasi hao: pa klok shi-un e haf Rose mama kisi me tamani-yen hao Kristajanma kun mata-patra e desendi sulam go a klaidashamba. Me ek-wisli. Popkorn, Einstein e Bekon tuy klaidi me, lifti me e porti til Rose-mama-ney auto to gari kel bin zwo-ney shayad bifoo auto-epoka. Popkorn es kushale om forsi-ofni eni kufla, por ke ta gwo jivi in problema-ney urba-parta, also ta ofni bakdwar fasilem, e li pon-lagi me on poda inter avansidika e baksidika. Poy li oli returni al ke nulwan merki li. Afte kelke taim, yedoh bu tro kway, Rose mama lai en-sidi in auto. Motor chihi-farfari shi o shi-pet ves bifoo en-gun, e pa fin nu departi al raki sey diabla-ney tren. Es ya diva, sey gari do bifoo-auto-ney taim, it fai ya gro-shum kwasi oni raki al gro-gran kwaytaa, e it sheiki kwasi yu zai visiti vilaja-basar. Problema es ke Rose mama he gei talimi dukti auto bay un kinotruker, also ela ga bu respekti-atenti ni semafor, ni kamina-limita, ni ronda-trafik, e gari sim ek-flai koyves. In pilota-kabina toshi ye shum: ela oftem klaxoni, yoshi may lexikon ya gei chaurisi: ela yusi zuy dashatival worda dabe vexi traen-winda-ney dushman kel fa-miti al dao, e me snova shwo a swa ke kech es ya gro-hao jiva-skola. Me he dumi ke me ve en-stan e en-krai "Hey, Rose mama!" al arivi, bat sey obstakla-loping bin tanto longe ke me en-somni. Al en-jagi me vidi ke fa-tume, fa-lenge e fa-kyete, e ke me zai lagi on mokre auto-tapis-ki, ga sole. E me ek-dumi pa un-ney ves ke mogbi me he fai pumbitaa. Me chu auto e en-snegi. Yedoh to bin mucho meno priate kem "Valza de Sneginkas" in "Nuta-kreker". May dentas salti-tuki pa selfa, sin may yaosa. Me vidi un gran lumisi-ney dom. Me go versu it. Me sta buhao. Dabe fai bajika me majbur salti tanto gao, ke me lwo-lagi on borya. Dar hi Rose mama findi me. - Bat... bat... - ela trai shwo. Poy ela inklini sobre me e hamsi: - Oo, may kare... Ewalaa me dumi ke mogbi me bu he fai pumbitaa. Ela bringi me inu gastashamba kun un gran dekoren yel kel zai migi okos to luma-ki. Me fa-surprisi por vidi komo es hao-jamile in Rose-mama-ney dom. Ela mah me sidi-warmifi bli agni, e nu ambi pi garme chokolat. Me gesi ke ela yao un-nem en-sta sigure ke me sta hao, bifoo en-shatami me. Also me gro-eforti deri taim de may haila, lo kel bu es tro mushkile por ke al toy taim me es ga fatige. - Oni zai shuki yu in hospital, li oli, Oskar. Ye vere garbar de batala. Mata-patra sta pa denada, li informi polis. - Se bu surprisi me, om li. Si li es basta stupide fo dumi ke me ve lubi li pyu al bi in kao... - Por kwo yu reproshi-akusi li? - Li fobi me. Li bu osi toki kun me. Kem meno oni osi, tem pyu me senti swa un monsta. Way me mah li dashati tanto? Ob me es kurupe? Ob fon me ye dusfauha? Ob me he bikam idiota sin samaji se? - Li bu fobi yu, Oskar. Li fobi morba. - May morba es parta de me selfa. Li nomus suluki otrem por may morba. O, mogbi, li mog lubi sol sane Oskar? - Li lubi yu Oskar. Li he shwo se a me. - Ob yu toki-te kun li? - Ya. Li jalusi gro, por ke nu dwa samaji mutu hao. Non, li bu jalusi, li sta triste, Li tristefai por bu pai hev same mutu-samaja kun yu. Me ek-lifti plechas, bat me iri yo meno. Rose mama zwo yoshi un tasa de garme chokolat fo me. - Yu jan, Oskar, yu ve morti, undey. Bat yur mata-patra, li ve morti toshi. Me fa-astoni por to ke ela shwo. Me bu gwo neva dumi om se. - Ya, li ve morti toshi. Ga sole. Al gro-remorsi por bu he pai rekonsili kun swa-ney sole kinda, kun ley gro-lubi-ney Oskar. - Bu shwo tak, Rose mama, yu mah me duhi. - Dumi ba om li, Oskar. Yu he samaji ke yu sal morti, bikos yu es muy intele boy. Bat yu bu he samaji ke yu bu es sole wan kel morti. Oli morti. Yur mata-patra toshi. E me toshi, undey. - Ya. Bat enikas me pasi avanen. - Es ver. Yu pasi avanen. Bat ob por ti yu pasi avanen na fakta yu pai pyu raita? Raita fo fogeti om otres ku? - Me he samaji, Rose mama. Telefoni ba a li. Walaa, Boh, kontinusa, kurtem, bikos may handa fatigi por skribi. Rose mama telefoni a hospital kel telefoni a may mata-patra kel lai a Rose-mama-ney dom e nu festi Kristajanma pa hunta. Wen mata-patra lai, me shwo a li: - Pardoni me, me he fogeti ke yu toshi ve morti undey. Mogbi sey hi frasa debloki li, me bu jan, bat li snova bikam may gwo-ney mata-patra, e nu mah-pasi magnifike Kristajanma-nocha. Fo deser Rose mama yao kan midnocha-ney mesa pa TV e yoshi un rekorden mach do kech. Ela shwo ke duran mucho yar yo bifoo mesa ela sempre kan koy kech-mach fo manteni swa, es ya abyas ke ela jui. Also nu oli kan batala ke ela he selekti pa sey ves. Se bin super! Mefista kontra Jan de Ark. Swimi-kostum e gaobutas! Magnifike gayarinas! kom ga fa-rude-ney patra shwo; sembli ke ta pri kech gro. Namba de darba ke li he fai an fas, it es ya bukredibile. Me selfa wud morti sto ves duran simile batala. Es kwesta de treininesa, Rose mama shwo. Kem pyu fas-darba yu pai, tem pyu yu mog pai li. Gai sempre kipi nada. Pa fin Jan de Ark hi jiti, obwol verem oni bu mog-te kredi se pa beginsa: shayad yu joi por se. Apropoo, hao janmadey a yu, Boh. Rose mama pon me inu kama de swa-ney zuy-yash-ney son kel es elefanta-leker in Kongo, e shwo ke may rekonsila kun mata-patra es hao janmadey-ney dona fo yur. Me selfa bu opini ke es basta fo dona. Bat si Rose mama to yur lao amigina shwo tak... Til manya, swasti, Oskar. P.S. Me fogeti om yaosa: hay may mata-patra sempri resti tal kom sedey pa aksham. E me toshi. Se bin ya gro-hao Kristajanma-festa, sobreolo toy batala inter Mefista e Jan de Ark. Pardoni, me bu kan-te mesa, he mah-of TV pyu ranem. ---- Kare Boh, me he pasi yash de sitshi yar, e me pagi pur oli exes do yeri. Me bu sta pa hao forma sedey. Me joi al returni a she me, a hospital. Es sempre tak: pa lao yash oni bu pri safari. Me bu yao chu hospital pyu. Yeri me bu skribi-te om un kosa: in Rose-mama-ney dom on tana sobre sulam me he findi statua-ki de Peggi Blu. Me kasami ya. Exaktem ela hi, aus gipsa, do klaida e derma ambi blu. Rose mama opini ke es Virga Maria to yur mata, segun to ke me he samaji, e obyekta do puja fo oli kel gwo jivi in sey dom, duran pluri generasion. Ela konsenti doni it a me. Me he pon it on tabla-ki bli may kama. Enikas it ve returni a Rose mama, me he ya adopti ela. Peggi Blu en-sta pyu hao. Ela lai-te fo visiti me in brachastula. Ela bu rekoni swa in statua-ki, bat nu pasi taim ga hao tuhun. Nu audi "Nuta-kreker" al hunten handa, lo kel mah nu remembi om nuy hao pasiwat. Me bu sal rakonti pyu por ke may kalam es idyen grave. Hir oli zai morbi, iven doktor Dusseldorf, por chokolat, gansa-pastet, rosten kastana e shampanya bay kel janmer de oli kinda ugosti hospitalyuantot. Me wud yao gro ke yu visiti me. Swasti, til manya, Oskar. ---- Kare Boh, sedey me hev inter semshi e otshi yar, e me mediti-te mucho. Un-nem me utilisi Rose-mama-ney dona. Me bu jan ob me he shwo a yu om it. Es un planta fon Sahara kel jivi ol jiva duran un sole dey. Tuy ke semena pai idyen akwa, it ankuri, poy en-ye lif, poy flor, sun yoshi nove semena, poy it fadi e pa aksham laik hop! olo es finen. Es ya geniale dona, danke por ke yu he inventi it. Sedey pa sabah nu arosi it, nu oli, to es me, Rose mama e may mata-patra kel - me bu remembi ob me he shwo a yu om se o non - jivi nau she Rose mama por ke es meno dalem, e me pai observi-sekwi it-ney tote jiva. Sertem sey planta es aika magre e suy flor es kelkem shma-ney, it ga bu simili baobaba, bat it he zwo ya bravem ol dao de planta bifoo nu duran un dey, sin stopi, kom vere gran planta. Kun Peggi Blu nu lekti-te lexikon de medisina. Es elay zuy pri-ney kitaba. Ela fai interes om diverse morba e oltaim kwesti swa, kwel de li ela ve mog hev in futur. E me probi findi wordas om kel me selfa fai interes: "Jiva", "Morta", "Kreda", "Boh". Yu mog kredi o bu kredi, enikas li dar yok! Merki ba, amini se pruvi ke nul de li es morba - ni jiva, ni morta, ni kreda, ni yu. Es, pyu-nem, hao habar. Yedoh tal gambir kitaba mus ya hev jawaba fo zuy gambir kwesta, non? - Rose mama, sembli a me ke in lexikon de medisina ye sol partikulare kasu to problema kel mog trefi un jen o otre jen. Bat kosas kel gwansi nu oli, li yok: Jiva, Morta, Kreda, Boh. - Treba shayad pren lexikon de filosofia, Oskar. Yedoh, iven si yu findi ti yu shuki na nosion, yu mog bi nosantush. Ye mucho farke jawaba to explika fo kada nosion. - Komo es posible? - Kwesta do zuy gran interes, li sempre resti kwesta hi. Ye misteria in li. Oni mus adi "mogbi" a kada jawaba. Sol bumuhim kwesta mog hev fin-ney jawaba. - Ob yu yao shwo ke "Jiva" bu hev resolva? - Me yao shwo ke "Jiva" hev pluri resolva, ergo nul un resolva. - E me, me dumi ke sole resolva fo jiva es tu jivi. Doktor Dusseldorf lai a nu. Ta haishi aspekti kom baten doga, lo kel mah ta yoshi pyu expresive, osobem kun ta-ney swate brovas. - Ob yu kangi yur brovas, doktor Dusseldorf? - me kwesti. Ta kan sirkum al fa-astoni, kom si ta yao kwesti Rose mama e may mata-patra ob ta he misaudi. Pa fin ta shwo "ya" pa tufen vos. - Shanji ba myen, doktor Dusseldorf. Audi ba, me sal shwo ga sinserem, bikos me he sempre bi obedishil om farmak e yu he sempre bi perfekte om morba-leking. Stopi ba aspekti kulpa-nem. Bu es yur kulpa si yu majbur anunsi a jenta buhao habar om morba do latine nam e do noposible haila. Laxifi ba, sinkuydifi ba. Yu bu es Boh to Patra.Yu bu ruli natura. Yu sol fai repara. Depresi pedal, doktor Dusseldorf, mah-wek tensa e bye pren tro responsa an swa, otrekas yu bu ve mog fai sey profesion duran longtaim. Kan ba an swa. Al audi me, doktor Dusseldorf ofni muh kom si ta sal gloti ovo. Poy ta smaili pa un vere smaila e kisi me. - Yu es prav, Oskar. Danke por shwo se a me. - Bu dankival, doktor. May hi plesir. Lai ba wen unkwe yu yao. Walaa, Boh. Yedoh den yur visita me haishi zai weiti ya. Lai ba. Bye hesiti. Zin ba iven si ye mucho jenta she me. Me ve joi pa veritaa. Til manya, swasti, Oskar. ---- Kare Boh, Peggi Blu es wek. Ela he returni a dom, a mata-patra. Me bu es idiota, me jan ke me ve vidi ela neva. Me bu sal skribi pyu bikos me grivi gro. Nu he jivi tote jiva pa hunta, Peggi e me, e nau me sta ga sole, kalve, lao, feble-menta-ney e fatige in may kama. Es ya nafra-ney laotaa. Sedey me bu lubi yu pyu. Oskar ---- Kare Boh, danke por ke yu he lai.Yu he selekti yus-ney momenta, bikos me bu sta-te hao. Mogbi yoshi yu fa-vexi-te por may yeri-ney leta... Al en-jagi me dumi ke me hev yo ninshi yar, e me turni kapa versu winda fo kan snega. Ewalaa dan me gesi ke yu he lai. Fa-savera. Me es sole pa Arda. Es tanto rane ke faula haishi somni, e iven madam Dukru to nochanana zai fai kraping. E yu, yu zai trai zwo suryachu. Es aika mushkile bat yu eforti for. Skay fa-pale. Yu fuki inu aira lo blan, lo grey e lo blu, yu mah nocha wek, yu rijivisi munda. Yu bu stopi. Ewalaa dan me en-samaji farka inter yu e nu: yu es sinfatige wan! Toy wan kel neva kwiti gun. Walaa dey! Walaa nocha! Walaa vesna! Walaa hima! Walaa Peggi Blu! Walaa Oskar! Walaa Rose mama! Kwel sanitaa! Me en-samaji ke yu es hir. Ke yu he reveli a me yur sekret: kan munda kada dey kom si es pa un-ney ves. Dan me sekwi yur konsila e eforti gro. Pa un-ney ves. Me kontempli luma, kolor, baum, faula, animal. Me senti aira kel pasi tra may nosdun e lasi me spiri. Me audi vos in koridor kom si sub wolba de katedral. Me senti ke me jivi. Me tremi-ki por pure joisa. Felisitaa de exista. Me sta pa admira. Danke, Boh, por ke yu he zwo se fo me. Sembli-te a me ke yu pren may handa e zai gidi me inu kordia de misteria fo kontempli misteria. Danke. Til manya, swasti, Oskar. P.S. May yaosa: ob yu mog fai same kosa do un-ney-ves-ney kansa yoshi an may mata-patra? Rose mama shayad he yo anubavi se. E poy yoshi an Peggi, si yu hev taim... ---- Kare Boh, sedey me hev sto yar. Kom Rose mama. Me somni mucho bat me senti swa hao. Me trai-te expliki a mata-patra ke jiva es ya kuriose dona. Un-nem oni sobrevalori it: oni kredi ke oni he pai it fo sempre. Poy oni subvalori it, por ke oni dumi ke it es tro kurte e noperfekte, oni es hampi tayar fo rejekti it. Pa fin oni en-samaji ke it bu bin dona bat sol lon. Also oni trai meriti it. Me hev sto yar, me jan to ke me shwo. Kem pyu yash-ney oni bikam, tem pyu hao gusta oni mus hev fo valori jiva. Oni gai bikam faine, artistalik. Kada idiota mog jui jiva al yash de shi o dwashi yar, bat al yash de sto yar, wen oni bu mog iven muvi, treba ya yusi intelitaa. Me bu jan ob me he shwofu li. Visiti ba li. Gunsa es finen. Me sta idyen fatige. Til manya, swasti, Oskar. ---- Kare Boh, me hev sto-shi yar. Tro mucho. Me dumi ke me en-morti. Oskar. ---- Kare Boh, syao boy he morti. Me ve resti rose dama, bat me ve neva bi Rose mama. Me bin ta sol fo Oskar. Lu he fadi sedey pa sabah, duran haf-ora, al ke luy mata-patra e me es wek fo pi tasa kahwa. Lu he zwo se sin nu. Me dumi ke lu weiti-te fo tal momenta fo rahimi nu. Kom si lu yao-te mah nu eviti griva de vidi luy desapara. Pa fakta lu hi wahti-te nu. Me sta mushkile pa kordia, mushkile pa atma. Oskar jivi dar, e me bu mog fogeti lu. Treba ya kipi larma til aksham, por ke me bu yao kompari may tunga kun duhaful griva de luy mata-patra. Danke por mah me en-koni Oskar. Dank a lu me bin drole, he inventi fabula e iven fa-reveli bi kech-spesialista. Lu helpi-te me kredi in yu. Me es fule de luba, it jal inen me, lu he dai a me tanto luba ke it ve sufi fo mucho lai-she yar. Til rivida, Rose mama. P.S. Duran laste tri dey Oskar hev un afisha-ki fixen sobre tabla bli swa-ney kama. Me dumi ke it gwansi yu. Ye skribitura on it: "Sol Boh hev raita de jagisi me". Fin = Buvidibile jen = == Chapta 1. Strane man lai == Gariba lai in ran februar, pa un hima-dey, tra drangi-she snega-storma - laste snegalwosa de yar. Ta pedi tra uuparlok fon ferdao-stasion Swatberilok al porti un syao swate bavul in handa do grose ganta. Ta es kuten fon kapa til pedas, e borda de suy felta-ney shapa ahfi ol fas exepte glan-she nos-nok. Snega fa-montoni on suy plechas e sina, on bavul toshi ye blan kresta. Hili-yen, al sta hampi morti-she por lenga e fatiga, ta zin gastaguan "Garijen e kaval" e mah-lwo suy bavul. - Agni! - ta krai. - Pa nam de karitaa! Shamba e agni! Ta tompi e weksheiki snega fon swa in bar, poy sekwi madam Hol inu salon, dabe fai kontrakta. Dela ladi kway: para sovrin es lansen on tabla, e ta en-habiti in gastaguan. Madam Hol mah agni jal e lyu ta dar, duran ke ela go tayari chifansa fo ta bay swa-ney handas. Un gasta stopi-she in Aiping al hima, yoshi bu prais-disputnik, es bu-gwo-audi-ke fortuna. Ela resoluti diki ke ela meriti tal hao kisma. Wen bekon es hampi tayar, e afte ke Mili, elay mlan servi-sha, es ajilisen bay kelke kushalem selekten expresa de bicha, ela porti tablakovra, pyata e glasa inu salon. Dar ela begin bepon tabla kun zuy-ney shik. Agni zai jal ajilem, bat visiter, pa elay surprisa, haishi bu he depon shapa e palto. Ta zai stan al bey versu ela e zai kan tra winda den lwo-she snega in korta. Suy handas, haishi in gantas, es hunten pa bey, e ta sembli gro-dumi. Ela merki ke resta de snega on ta-ney plechas tau e guti on elay tapis. - Ob me mog pren yur shapa e palto, sinior? – ela shwo. – Me ve suhisi li hao in kukishamba. - Non, - ta shwo sin turni. Ela dumi ke ela misaudi e yao repeti kwesta. Bat gariba turni kapa e kan ela sobre plecha. - Me preferi bu depon li, - ta shwo kun emfasa. Ela merki ke ta porti gran blu okula do klosen borda e ke ta hev dense wanga-har kel totem ahfi wangas. - Muy hao, sinior, - ela shwo. - Kom yu yao. Shamba sun warmifi. Ta fai nul jawaba e wekturni fas fon ela snova. Madam Hol senti ke elay kunshwo-proba es nobyen-taim-ney, pon reste tabla-kosa pa kway stakato e fliti aus shamba. Wen ela returni, ta haishi zai stan dar, kwasi jen aus ston, al gorben bey, uuparisen kolar e nichisen mokre shapa-borda kel ahfi suy fas e aures totem. Ela pon omlet kun bekon on tabla aika lautem e pyu-nem voki kem shwo: - Yur middeyfan es serviren, sinior. - Danke, - ta shwo pa same taim, bat bu muvi til ke ela klosi dwar. Dan ta ek-turni e lai a tabla kun nosabra. Al ke ela go baken bar versu kukishamba, ela audi suon kel repeti regularem. Laik chirk-chirk-chirk, es suon de chiza kel gei virti kway in kopa. - Ah sey gela! – ela shwo. – Walaa! Me ga fogeti. Longtaimnik! E ela selfa fini mixi sinap, al fai kelke worda-ney pika a Mili por suy tro-ney lentitaa. Ela selfa ya he kuki omlet e bekon, he bepon tabla, he zwo olo, duran ke Mili (shma-helper!) sol he deri sinap. E lu es ya nove gasta kel yao resti! Poy madam Hol fulisi sinapdan, pon it, kun sertene solemnitaa, on swate-golde chay-talam, e porti it inu salon. Ela tuki e zin tuy. Al to visiter fai kway muva, e ela apena ek-vidi koysa blan desapari-she baken tabla. Sembli kwasi ta he pren-lifti koysa fon poda. Ela tuki-pon sinap on tabla e dan merki, ke depon-ney palto e shapa zai lagi on stula bli agni e ke para mokre buta stan on stal-ney grata, ugrosi-yen rujisi it. Ela go a sey kosas resolutem. - Me opini ke nau me mog pren li fo suhisi, - ela shwo pa vos kel toleri nul objeta. - Lyu shapa, - visiter shwo pa gluhe vos. Al turni ela en-vidi ke ta zai sidi rektem e zai kan ela. Duran un minuta ela stan al kan ta bay gro-okos, tro surprisen fo shwo. Ta zai teni koy blan kapra - es serveta ke ta he bringi kunem - bifoo nicha de fas, ahfi-yen muh e jabras. Se hi bin kausa de vos-ney gluhenesa. Bat madam Hol es astonen bay otre kosa. Gariba-ney ol frenta sobre blu okula es kovren bay blan bandaja, yoshi otre bandaja kovri aures, also nul pes de fas es exposen exepte rose agude nos. Nos es sam rose e glan-she kom al ke ta yus lai-te. Ta porti tume-brun bahmal jaka, kel-ney gao swate kolar do linkapra pa inen-taraf es uuparisen sirkum galsa. Dense swate har chu pa no-ordina inter krosi-she bandaja e ragi pa stran chuf, lo kel mah ta aspekti gro-ajibem. Sey kuti-ney e bandaji-ney kapa es tanto nosimile a kwo ela expekti ke duran kelke taim ela resti sinmuva-ney. Ta bu mah-wek serveta bat kontinu teni it, kom ela vidi nau, bay handa in brun ganta, e kontinu kan ela bay butralasike blu okula. - Lyu shapa, - ta snova shwo al trai pronunsi klarem tra blan kapra. Nervas de madam Hol begin defai shok. Ela pon shapa on stula bli agni. - Me bu jan-te, sinior, - ela begin, - ke... Ela stopi konfusi-nem. - Danke, - ta shwo lengem al kan nau ela, nau dwar signifafulem. - Me sal suhisi li hao, sinior, tuy, - ela shwo e porti klaida aus shamba. Pa dwar ela snova kan ta-ney blan-kuti-ney kapa e blu okula; bat ta haishi zai kovri fas bay serveta. Al klosi dwar ela tremi idyen, e elay myen evidenti perplexitaa. "Me nulves... - ela hamsi. - Walaa dela!" Gariba zai sidi e slu elay dalifi-she stepa. Bifoo mah-wek serveta e snova begin chi, ta ek-kan winda kwestem. Ta gloti un muhfula, kan winda suspektem, gloti otre muhfula, poy en-stan e al teni serveta in handa go tra shamba e tiri winda-shirma nich til blan parda kel kovri nicha de winda. Haf-luma en-ye in shamba. Afte zwo se ta returni a tabla e chia pa pyu kalme stasa. - Povre wan, ta he subi aksidenta o operasion o koysa, - madam Hol shwo. - Bandajas kadalok, dashat-ney vida! Ela pon pyu gual inu forna, depligi klaida-suhiser e extendi palto de gasta on it. - E toy okula! Al shwo veritaa, ta aspekti pyu-nem kom plunjer-helma kem normale jen. Ela pendi gasta-ney skarfa on suhiser. - E ta ahfi muh bay poshtuh oltaim! E shwo tra it!.. Shayad ta-ney muh toshi es damaji-ney... mogbi. Ela ek-turni sirkum, kom wan kel turan remembi koysa. - Rahim boh! – ela exklami. - Mili! Ob patata bu es haishi tayar?! Wen madam Hol go klinisi tabla, ela findi konfirma de elay idea om ke gariba-ney muh es toshi katen o mutilen por aksidenta: ta zai fumi pipa, bat, duran ol taim ke ela es in shamba, ta nulves laxi ti kuti fas-nicha na silka-tuh, dabe pon muhka inu labas. Se bu es por fogeta: madam Hol merki ke ta kan-kan ti vanem smuli na pipa. Ta zai sidi in angula, al bey versu winda-shirma. Nau, afte chi e pi e afte trawarmi hao, ta shwo kun meno agresive brevitaa. Por rude-si reflekta de agni suy gran okula nau kwasi animifi. - Me hev kelke bagaja, - ta shwo, - pa stasion Swatberilok. Komo me mog mah it sundi-ney? Afte audi elay explika ta latifem inklini kapa. - Also, sol manya? Pyu kway sundi-dao yok? – ta kwesti e vidi-nem fa-grivi al ke ela jawabi: "Non". - Ob yu es ga serte? Mogbi koy man kun gari wud mog raki a stasion? Madam Hol yao-shem jawabi a oli kwesta e developi toka. - Kamina tra uuparlok es muy krute, sinior, - ela shwo; e poy, utilisi-yen kasu, adi:<br> - Un gari he renversi dar, un yar bak oda pyu. Un sinior e un garijen ambi kilen til morta. Aksidenta, sinior, it eventi pa un momenta, bu ver? Bat tu mah gasta ko-toki bu es fasile. - Ver, - ta shwo tra suy trapa al okovati ela kalmem bay butralasike okula. - Bat tu haili es longe dela, bu ver? Walaa, may sistason Tom, ta kati bracha bay tirpan, al stumbli duran tirpaning, - wel, yu kredi ku? duran tri hi mes ta go al bracha bandaji-ney, sinior. Oni apena mog kredi se. Depos dan me gro-fobi tirpan, sinior. - Me ga samaji to, - gasta shwo. - Ye-te taim ke nu dumi ke treba zwo operasion - ta sta-te ga buhao, sinior. Gasta ridi abruptem, kwasi wauki. - Ga buhao? - ta shwo. - Ga buhao, sinior. E bu bin ridi-kosa fo toy wan kel mus fai zwosa fo ta. Me hi bin toy wan, sinior, - may sista tro mangi kuydi suy syao wanes. Nau treba fai bandaja, nau treba defai bandaja. Also, si yu lasi me shwo frankem, sinior... - Dai a me kibrit plis, - gasta shwo turan. - May pipa he tushi. Madam Hol es mah-stopi-ney ga abruptem. Sertem, fon ta-ney taraf es karke, tu interrupti ela tak. Ela kan ta ira-nem duran kelke taim-ki, bat poy remembi dwa sovrin e go fo kibrit. - Danke, - ta shwo brevem al ke ela pon kibrit on tabla, poy turni versu winda, al plecha versu ela. Wel, tal suluka es verem vexi-she. Shayad tema de operasion e bandaja es bupriate fo ta. Ela bu kontinu toka. Bat gariba-ney gamande manera irisi ela, e Mili fai mushkile taim. Gasta resti in salon til klok char, dai-yen nul hi bahana fo intrusa. Duran maiste taim ta es ga kyete. Shayad ta zai sidi e fumi al agni-luma, o mogbi somni-ki. Koy jigyas-ney slu-sha wud mog audi para ves, komo ta fai gual. Duran pet minuta ta audibilem go ahir-adar in shamba e shwo kun swa selfa. Poy brachastula skriki al ke ta en-sidi snova. == Chapta 2. Un-ney impresa de sinior Tedi Henfri == Pa klok char, wen es yo aika tume e madam Hol zai jami kuraja fo go a gasta e kwesti ta ob ta yao chay, Tedi Henfri, kloker, zin gastaguan. - Es ya gro-buhao meteo si oni hev din butas, madam Hol! - ta shwo. Snega ausen zai lwo pyu kway. Madam Hol konsenti, e poy merki ke ta hev gunbao kunem. - Sinior Tedi - ela shwo, - sikom yu es hir, me wud joi si yu fai kansa-ki a lao kloka in salon. It go hao e baji hao, lautem, bat oradiker sempre indiki klok sit e bu yao zwo nixa otre. Ela dukti kloker a dwar de salon, tuki e zin. Gasta - ela vidi al ofni dwar - zai sidi in brachastula bifoo agni e semblem somni: suy bandaji-ney kapa es inklinen a taraf. Sole luma in shamba es rude agni-luma kel mah suy okula brili kom prohibi-she ferdao-semafor bat kel lyu suy nichisen fas in tumitaa. Yoshi tra ofni-ney dwar shao-ney resta de dey-luma lai. Olo sembli rude-si, shada-ney e vag a ela, tem pyu ke ela yus lumisi-te bar-lampa e elay okos es blindisen. Duran kelke taim-ki sembli a ela ke gasta hev gro-gran muh, chaurem ofni-ney, - vaste bu-mog-bi-ke muh kel okupi ol nicha de fas. Es momenta-ney vidiwat: blan bandaji-ney kapa, monsta-ney okula inplas okos e sey gro-muh kel kwasi guapi. Poy somni-sha ek-muvi, rektifi in brachstula e lifti handa. Ela ofni dwar chaurem, in shamba en-ye pyu luma, e ela vidi ta pyu klarem. Ta zai ahfi fas bay skarfa, sam kom ta zwo-te se bay serveta bifooen. Ela dumi ke misluma mah-te ela fai vidike ilusion. - Ob yu'd lasi sey jen examini kloka, sinior? - ela shwo al defai shok. - Examini kloka? - ta kwesti al kan sirkum pa somnaful manera. Poy, al jagifi fulem, ta adi: - Naturalem. Madam Hol go fo bringi lampa, duran ke gasta en-stan e stiri swa. Poy lampa lai, e sinior Tedi Henfri, al zin shamba, miti fas-kontra-fas sey bandaji-ney jen. Ta, segun ta-selfa-ney worda, "es ek-astonen". - Hao aksham, - gariba shwo al kan ta "kom langusta" (tak sinior Henfri deskribi impresa fon tume okula). - Me nadi ke me bu disturbi yu, - sinior Henfri shwo. - Disturba yok, - gariba shwo. - Obwol me opini, - ta adi al turni versu madam Hol, - ke sey shamba es fo me hi, fo private yusa bay me. - Me dumi-te, sinior, - madam Hol shwo, - ke yu'd preferi ke kloka... - Naturalem, - gariba shwo, - naturalem. Bat generalem me pri solitaa e bu pri disturba. Yedoh me joi ke kloka ve bi reparen, - ta kontinu al vidi hesita in suluka de sinior Henfri. - Me joi hi.<br>Sinior Henfri yao-te pregi skusa e fai adyoo, bat sey worda kurajisi ta. Gariba turni sirkum al bey versu kamin e hunti handas pa bey. - E sun, - ta shwo, - wen kloka-repara fini, me ve pi chay. Bat bu bifoo ke kloka-repara fini. Madam Hol yo sal chu shamba – pa sey ves ela bu probi fai toka bikos ela bu yao gei interrupti al presensia de sinior Henfri – wen gasta kwesti ela ob ela he fai koy aranja om ta-ney bagaja in Swatberilok. Ela jawabi ke ela he shwo om to kun letayuan e ke porter ve sundi it manya sabah. - Ob yu es serte ke es lo zuy rane? - Ga serte, - ela jawabi aika lengem. - Me gai fai explika, - ta adi, - den kel me bu he fai bifooen sol por sta lenge e fatige, ke me es experimenta-ney investiger. - Aa, sinior, - shwo gro-impresen madam Hol. - E may bagaja konteni diverse aparat e vigyan-tul. - Li es verem utile kosa, sinior, - madam Hol shwo. - E naturalem me nosabrefai yao kontinu may investiga. - Naturalem, sinior. - Reson por kel me lai a Aiping, - ta shwo for lentem, al atenti swa-ney worda, - es... aspira a solitaa. Me bu yao gei disturbi al gunsa. Krome gunsa, yoshi sertene aksidenta... "Tak hi me dumi-te", madam Hol shwo a swa. -... mah me nidi solitaa. May okos... li es koyves tanto feble e tunge ke me majbur klosi swa in tume shamba fo kelke ora. Klefi swa. Koyves. Bu nau, sertem. Al tal taim iven zuy syao disturba, zinsa de gariba inu shamba, mah me sufri tungafulem. Me shwo se a yu, dabe yu samaji situasion". - Me samaji, sinior, - madam Hol shwo, – e me osi kwesti yu, ob... - Es olo ke me gai-te shwo a yu, - gariba shwo pa kategorike ton de finnesa ke ta mog en-fai al yao. Madam Hol desidi ajorni oli kwesta e expresa de ko-senta til pyu hao kasu. Afte ke madam Hol chu shamba, gariba resti stan bifoo kamin al ira-nem kan kloka-reparing (kom sinior Henfri shwo aften). Sinior Henfri bu sol depon ambi diker e siferblat, bat yoshi auspren mekanisma. Ta trai gun tanto lentem, kyetem e namrem kom posible. Ta zai gun al lampa bli, e grin lampa-shirma fai yarke luma a luy handas, a kloka-frama e radas, bat lyu resta de shamba shadaful. Wen ta kan uupar, kolor-ney spota floti in luy okos. Al bi jigyasnik pa natura, ta he auspren mekanima - lo kel ga bu treba - por idea de deri swa-ney departa e mogbi en-toki kun gariba. Bat gariba zai stan sin shwo, ga kyetem. Tanto kyetem, ke Henfri fa-vexi. Ta senti swa sole in shamba, bat al kan uupar ta vidi in obskuritaa, tra floti-she grin spota, den bandaji-ney kapa e dwa gran blu linsa kel zai kan fixem. Es tanto dashat-ney fo Henfri ke duran kelke taim li ambi zai kan mutu sin muva. Poy Henfri kan nich snova. Es ya nokushale situasion! Wud treba shwo koysa. Mogbi gai remarki ke meteo es ya lenge fo sey yar-taim? Ta snova kan uupar, al kwasi goli nishan. - Meteo... - ta begin. - Way yu bu fini e go wek? - shwo sinmuva-ney figura, evidentem in stasa de apena represen furia. - Yu treba sol fixi oradiker a suy axa. Yu sim fai jula... - Sertem, sinior... sol un minuta... Me bu merki-te... - e sinior Henfri fini e go wek. Bat ta es gro-vexen.<br>- Damni! - ta shwo a swa al pedi lentem tra tau-she snega. - treba ya kan kloka koyves. E snova:<br>- Ob jen bu mog kan yu? - Kurupa! E pa novves:<br> - Semblem bu mog. Si polis wud shuki ta, ta bu'd mog bi pyu kuti-ney e bandaji-ney. Pa Glison-ney angula ta vidi Hol, kel nodavem gami-te hostina de "Garijen e kaval". Hol gun kom garijen de Aiping-ney vikla kel transporti kasuale musafer a stasion Sidraponta. Nau ta zai returni fon toy loko. Segun suy raki-manera, ta evidentem he "fai kelke pia" in Sidraponta. - Kom'sta, Tedi? - ta shwo al pasi. - She yu koy strannik ye, - Tedi shwo. Hol tokishilem stopi gari.<br>- Kwo ye? - ta kwesti. - Un stran klienta stopi in "Garijen e kaval", - Tedi shwo. - May boh! E ta begin fai yarke deskriba de ajibe gasta a Hol. - Aspekti idyen kom jen in ahfi-klaida. Ver. Si ta wud stopi in may hi dom, me'd preferi vidi suy fas. Bat oli gina es fidishil versu garibe man. Ta en-habiti she yu, e ta iven bu he shwo suy nam, Hol. - Ver ku? - kwesti Hol kel bu es kway-samaji-ke jen. - Ya, - Tedi shwo. - Ta pagi-te pur un wik. Also, hu unkwe ta es, yu bu mog mah ta wek bifoo ke un wik pasi. E ta shwo ke ta hev menga de bagaja kel lai manya. Oni nadi ba ke se bu es boxa kun ston. E ta rakonti a Hol, komo un gariba kun vakue bavul juli-te suy tia in Hastings. Pa tota, ta eksiti koy vage suspekta in Hol. - K'mon, laogin'-ki! - Hol shwo a kaval. - Me treb' ordini sey dela. Tedi pedi for pa suy dao al menta pyu levisen. Inplas "ordini sey dela", al returni a dom Hol es saktem shatamen bay molya por longitaa de taim ke ta he spendi in Sidraponta. Ta-ney mule kwesta es jawaben pa abrupte manera e bugwansem. Bat ti Tedi semeni na suspekta-semena ankuri in menta de sinior Hol malgree sey dusanubav. - Yu gin' bu jan ga nix', - shwo sinior Hol e resoluti en-jan pyu om gasta al un-ney byen kasu. E afte ke gariba, pa sirke klok nin-e-haf, go a suy shamba fo somni, sinior Hol, aspekti-yen ga agresivem, go inu salon e kan-kan mebel muy atentem, dabe diki ke gariba bu es masta hir. Kun bicha-ki ta examini un lif kun matematike kalkula ke gariba he lyu. Al fai kama ta konsili a madam Hol tu kan ga atentem den gasta-ney bagaja kel lai manya. - Bu es yur dela, - madam Hol shwo. - Se bu gwansi yu. Ela inklini shwo vexem bikos gariba, ver, es gro-ajibe e ela selfa nokalmi om ta. Miden nocha ela turan en-jagi al sonji om gran blan repa-simile kapas do swate gro-okos. Kapas, pa fin de gro-longe galsas, muvi versu ela. Bat madam Hol es rasum-ney gina. Ela represi swa-ney dashat, turni a otre flanka e en-somni snova. == Chapta 3. Mil e un botela == Also, pa dey 29 mes 2, al beginsa de tausa, sey nopinchan gariba apari in Aiping oni bu jan fon wo. Pa sekwi-dey suy bagaja arivi tra snega-kasha. Sey bagaja es merkival. Ye dwa bavul ke eni safari-sha wud hev bat yoshi ye un boxa kun kitaba - gran, gros kitaba, fon kel koy-las es skriben pa busamajibil skribitip. Krome, ye sirke shi-dwaka de basketa e boxa kel konteni koy obyektas paken in slama. Sembli a Hol, kel kwasi kasualem ek-tiri slama, ke es glas-botelas. Gariba, kuti-ney in shapa, palto, gantas e skarfa, lai aus nosabrem fo miti gari, duran ke Hol zai fai chata kun garijen Firensaid bifoo helpi porti bagaja inu dom. Ta lai aus al bu merki Firensaid-ney doga-ge kel zai snifi Hol-ney gambas pa amator-ney manera. - Kamon, mah sey boxa inu, - ta shwo. - Me weiti-te yo gro-longem. E ta desendi porcha al go versu baka de gari, dabe pren koy bugran basketa pa selfa. Al en-vidi ta, Firensaid-ney doga tuy en-borsti e en-grauli dushtem; wen gariba desendi porcha, doga fai proba-ney ek-salta e poy fa-lansi rek a suy handa. - Wek! - krai Hol al fai bak, bikos ta fobi dogas, e Firensaid brai: <br>- Lagi! - e graspi suy knuta. Li vidi komo doga-ney denta ek-glidi pa handa, poy li audi suon de kika. Doga fai flanka-ney salta, geti on gamba de gariba e kusi it. Ye suon de ek-tori-ney panta. Dan nok de Firensaid-ney knuta ateni doga, e ta ahfi sub gari al skwili por dashat. Se olo eventi pa haf-minuta. Nulwan shwo, oli krai. Gariba ek-kan den tori-ney ganta, den swa-ney gamba, fai ek-muva kwasi yao inklini, poy turni e lopi uupar porcha inu gastaguan. Li audi komo ta hastem go tra koridor e uupar sintapis-ney sulam a suy shamba. - Yu, fuy-bestia! – Firensaid shwo desendi-yen fon gari al knuta in handa, duran ke doga kan-kan ta tra rada.<br>- Lai ba! – ta shwo. – Otrem yu ve sta buhao. Hol zai stan al ofni-ney muh. - Ta bin kusen, - ta shwo. – Gai go kan komo ta sta. E ta go afte gariba. In koridor ta miti madam Hol e shwo a ela: - Doga de sunder he kusi ta. Ta kway go uupar sulam. Gariba-ney dwar es idyen ofni-ney, ta pushi-ofni it e zin sin teklif, al yao fai ko-senta. Winda-shirma es nichisen, in shamba ye haf-luma. Ta ek-vidi koysa gro-nopinchan kel simili sinhanda-ney bracha muvi-she versu ta, e den fas do tri gran vage spota on lo blan, muy simili-she pale flor de trikolor-violeta. Poy ta es pushen in sina, lansen bak, dwar klosi-klapi bifoo suy fas, e ye suon de klefing. Se olo eventi tanto kway ke taim fo samaji yok. Muving de vage formas, poy pusha e sensa de darba, ewalaa ta zai stan on syao tume bli-dwar-ney loko e kwesti swa, kwo hi ta he vidi. Afte para minuta ta hunti a syao jen-grupa kel he formi bifoo gastaguan. Dar ye Firensaid kel zai rakonti ol historia pa dwa-ney ves; ye madam Hol kel zai shwo ke suy doga hev nul raita de kusi elay gasta; ye Hakster, masta de tra-kamina-ney dukan, kwestaful; ye forjer Sendi Wojers kel shwo swa-ney juda; krome, ye kelke gina e kinda, e oli shwo pumbitaa: "Den me ta bu'd osi kusi", "Bu gai hev tal doga", "Way hi ta he kusi ta?" e tak for. Sinior Hol kan-audi li fon porcha, e en-sembli a ta ke enisa nopinchan uuparen bu mog he eventi. Yoshi, suy lexikon es tro limiten fo deskribi swa-ney impresa. - Ta shwo ke helpa bu treba , - ta jawabi a molya-ney kwesta. – Pyu hao nu porti suy bagaja inu. - Ta gai ek-jal it tuy, - sinior Hakster shwo, - sobreolo si ye inflama. - Me'd shuti-kili ta, - un gina shwo. Turan doga en-grauli snova. - Kamon! – ira-ney vos krai, e pa dwar apari kuten gariba al uuparisen kolar e nichisen shapa-borda. - Kem pyu kway yu porti oli sey kosa inu, tem pyu hao.<br>Un anonime gavaher aserti ke suy panta e gantas es shanji-ney. - Ob ta he damaji yu gro, sinior? – Firensaid kwesti. – Me afsosi mucho ke sey bestia... - Syaodela, - gariba jawabi, - bu he kati derma. Hasti ba om bagaja. E ta ek-shatami kyetem, kom sinior Hol aserti. Tuy ke un-ney basketa, segun suy diriga, es porten inu salon, gariba begin depaki it kun gro-lagan. Ta raslansi slama al totem ignori tapis de madam Hol. Fon basketa ta begin auspren mucho botela – syao gros botela kun puda, syao slim botela kun likwa do diverse kolor, longe blu botela labelen "Toxin", ronde botela do slim gorla, gran botela do grin glas, gran botela do blan glas, botela do glas-ney stoper e frima-ney-si label, botela do korka, botela do konus-ney stoper, botela do ligne kapak, vino-botela, olea-botela. Ta raspon li pa fila on komoda, on kamin-tana, on tabla bli winda, on poda, on kitaba-tana - kadalok hi. In farmakguan de Swatberilok bu wud ye iven haf de tanto mucho botela. Es impresi-she vidiwat. Ta depaki un basketa afte otre, e kada basketa es ful de botelas. Krome botelas, aus basketa lai sol menga de testa-tuba e kuydem paken vaka. Wen oli sit basketa es vakue, on tabla ye monton de slama. Tuy ke oli basketa es depaken, gariba go versu winda e begin gun, al fai nul atenta om slama-laza, om tushi-ney kamin, om bavules e otre bagaja kel es porten uupar. Wen madam Hol bringi deyfan a ta, ta es tanto absorben bay gunsa, liti-yen guta fon botela inu testa-tuba, ke ta bu merki elay presensia til ke ela mah-wek slama e pon talam on tabla, shayad aika lautem (al vidi ke tapis sta ya buhao). Dan ta haf-turni kapa versu ela bat tuy wekturni it snova. Yedoh ela pai vidi ke ta es sin okula; it zai lagi bli, on tabla. Sembli a ela ke ta-ney oko-yamas es nopinchanem hole. Ta onpon okula snova, poy turni fas a ela. Ela yao shakwi om slama on poda, bat ta shwo pa un-ney: - Me pregi ke yu bu zin sin tuking, - ta shwo pa ton de nopinchan vexa kel sembli ga karakter-ney fo ta. - Me tuki-te, bat shayad... - Mogbi yu tuki-te. Bat duran may investiga – may verem urjente e neses investiga – iven zuy syao disturba, dwar-ney skrika... Me mus pregi yu... - Sertem, sinior. Yu mog klefi dwar si yu yao. Enitaim. - Es muy hao idea, - gariba shwo. - Sey slama, sinior, me osi remarki ke... - Bu treba. Si slama es problema, adi it inu bil.<br>E ta murmuri koysa kel ga simili shatama. Ta aspekti tanto ajibe, tanto agresive e vexi-ney, al stan kun botela in un handa e testa-tuba in otre-la, ke madam Hol alarmifi. Yedoh ela es resolutnik. - In tal kasu, sinior, me'd yao jan, kwanto mani, segun yur opina... - Un shiling. Adi un shiling. Se sufi, bu ver? - Hay bi tak, - shwo madam Hol al pren tablakovra e al begin extendi it on tabla, - si yu konsenti, naturalem. Ta wekturni e en-sidi, al kolar versu ela. Ta gun til aksham al klefen dwar e, kom madam Hol gavahi, maistem in silensa. Yedoh un ves fa-audi un darba e tintina de botelas, kwasi oni darbi tabla. Poy ye ek-rupta de botela, shwai-ney fortem on poda, poy kway steping ahir-adar in shamba. Al fobi ke "mog ye koysa buhao", ela lai a dwar e en-slu. - Me bu mog fai for, - ta repeti pa furia, - me bu mog fai for! Tristo mil, charsto mil! Es gro-menga! Me's trompen! Se mog pren ol taim de jiva! ... Sabra! Bat komo fai sabra? ... Stupida, stupida! Al sey momenta koywan zin gastaguan - ye steping de naga-ney suolas in bar - e madam Hol noyao-shem majbur go sin finaudi. Wen ela returni, shamba es kyete snova. Ye sol feble kraking de brachastula e episodike tintina de botela. Monologa he fini, gariba zai gun for. Wen ela bringi chay a ta, ela vidi glas-splinta in angula de shamba, sub mira, e un golde spota waipen sin kuyda. Ela mah ta atenti se. - Adi se inu bil, - gariba ek-grauli. - Pa nam de Boh, bu disturbi me. Si me zwo koy nuksan a yu, adi ba se inu bil. - E ta kontinu fai nota in ti lagi bifoo ta na dafta. - Audi ba, me shwo koysa a yu, - Firensaid shwo pa misteriaful manera. Kunshwosa zai eventi pa aksham in syao biraguan de Aiping. - Wel? - Tedi Henfri shwo. - Ti yu shwo na gayar, ti may doga kusi na gayar... Wel, ta es swate. Amini, suy gambas es swate. Me he vidi se tra tora de suy panta e tora de suy ganta. Oni wud expekti vidi rose korpa, bu ver? Wel, nixa simile. Ye sol swatitaa. Me shwo a yu verem, ta es sam swat kom may shapa. - Oo Boh! - Henfri shwo. - Es stran dela. Bat suy nos es rose hi! - Ver, - Firensaid shwo, - me jan. Me ve shwo a yu kwo me dumi. Toy man es dwa-kolor-ney, Tedi. Swat hir e blan dar - pa spota. E ta shami se. Ta es do mixen hema, bat kolores fai spota inplas fa-mixi. Me gwo audi om tal kosa bifooen. E she kaval es pinchan hi dela, kom oli jan. == Chapta 4. Sinior Kas interyui gariba == Me he rakonti om gariba-ney laisa in Aiping tanto detal-nem, dabe lekti-sha samaji sarwe jigyas ke ta eksiti. Bat, exepti-yen dwa stran insidenta, oni bu treba rakonti pa detal om suy resting in gastaguan til dey de kluba-festa. Koyves ta hev batalakin kun madam Hol por dom-ney dela, bat kadakas ta jiti bay ofri kromepaga; tak es til fin de april wen un-ney signa de mani-yoksa apari. Sinior Hol bu pri ta e pa kada byen kasu repeti ke treba mah ta wek; bat lu ahfi suy nopria kushalem e gro-trai eviti miti gariba. - Weiti ba til saif, - madam Hol repeti sajem, - wen artista begin arivi. Dan oni ve vidi. Ver, ta es kelkem gamande, bat exaktem pagen bil es exaktem pagen bil, kwo unkwe yu shwo. Gariba bu go a kirka e bu fai distinta inter semdi e otre dey. Ta es iven klaiden sempre samem. Ta gun, segun opina de madam Hol, pa buregulare japat. Pa koy deys ta desendi inu salon ranem e gun longem. Pa otres ta en-stan tardem, go-go pa shamba, fai vexa-ney shum duran kelke ora, fumi, somni in brachastula bli kamin. Ta fai nul kontakta kun ausen-munda. Suy muda es shanjishil. Maistem ta suluki kom jen extremem vexishil; kelke ves ta hev japat de gro-furia wen ta shwai, tori, krushi e rupti kosa. Sembli ke ta sta pa kronike gro-vexa. Suy abyas do kyete shwoing kun swa fa-pyu, bat madam Hol bu mog samaji nixa, obwol ela slu-slu lagan-nem. Al dey ta chu dom rarem, bat al haf-luma ta oftem promeni, totem kuti-ney al eni meteo. Ta selekti kamina zuy sinjen-ney, zuy shaden bay baum e sada. Suy okula do gro-okos e dashat-ney bandaji-ney fas sub shapa-borda, apari-yen turan aus tumitaa, koyves fobisi gunjen kel zai go a dom. Unves Tedi Henfri, afte chu piguan "Rude jaka" hili-yen, pa klok nin-e-haf de aksham, es gro-fobisen al vidi kapal-simile kapa de gariba (ta zai promeni al shapa in handa) ek-lumisen bay ofni-ney dwar. Ti vidi ta al fa-nocha na kindas fai dussonja. Es mushkile tu shwo, ob ta nopri boys pyu kem li nopri ta, bat enikas nopria es mutuale e gro. Bu es stran ke jen do tal ajib aspekta e suluka es ofte tema de toking in Aiping. Om suy zunsa opina farki gro. Madam Hol es explikishil apropoo to. Wen oni kwesti ela, kwo ta zun, ela expliki kuydem, ke ta es "experimenta-ney investiger" - den sey worda ela pronunsi lentem e chaukem, al kwasi fobi misstepi. Wen oni kwesti ela, kwo se maini, ela jawabi kun idyen sobrenesa ke maiste talim-ney jen jan hi kwo se maini, se maini ke ta "fai diverse deskovra". Ela rakonti ke elay gasta he subi aksidenta kel dekolori-te suy fas e handas; e sikom ta es jen do faine senting, ta preferi bu diki se a otre jen. Malgree sey explika, muchos fai onishwoka ke gasta de madam Hol es krimenjen kel trai eskapi fon justis e kuti swa, dabe polis bu mog vidi ta. Sey idea janmi-te in kapa de sinior Tedi Henfri. Yedoh oni bu jan om eni krimen eventi-ney pa laste mes. Sinior Gold, helper de talimer in skola, transformi sey teoria kelkem: segun ta, gariba es ahfi-klaiden anarkista kel zwo explosika. Sinior Gold desidi fai sertene detektif-ney stepa in libre taim. Sey stepa es, un-nem, tu kan gariba fixem al kasuale mita, dwa-nem, tu fai muhim kwesta om gariba a jen kel bu gwo vidi ta. Yedoh, malgree oli eforta, ta pai deskovri nixa. Yoshi ye mucho suporter de opina de sinior Firensaid. Li aksepti oda vidipunta ke gariba es dwa-kolor-ney, oda koy modifika de it. Pa exampla, Sailas Durgan shwo ke "si ta wud desidi diki swa in basar, ta wud fa-riche tuy". Al bi idyen teologier, ta kompari gariba kun jen kel he ahfi suy talenta in arda. Yoshi un vidipunta es ke gariba es budanja-ney pagala. Sey opina hev avantaja de expliki olo pa simple dao. Krome sey shefe grupas, ye hesitnik e kompromisnik. Sasex jenta bu es malkrednik, also onishwoka om lo sobrenaturale en-ye sol afte eventa do ran april. Iven dan sol gin-jenta kredi in se. Bat kwo unkwe Aiping jenta dumi om gariba, oli hi nopri ta. Suy vexishiltaa, shayad samajibil a urba-ney brein-gun-sha, sembli ga bunormale a sey kyete vilajer. Furia-ney jesting, gro-kway peding in tumitaa wen ta turan apari fon baken angula, karke rejekting de oli kunshwo-proba, pria de haf-luma kel mah ta klefi dwar, kurteni winda, tushi kandela e lampa - hu wud mog aprobi se? Al ke ta go along gata, jen pinchanem atarafi, e afte ke ta pasi ti yunge yumanik uuparisi kolar, nichisi shapa-borda e pedi nerva-nem afte ta, imiti-yen suy ajibe suluka. Al toy taim ye un populare gana kel nami "Jen to fantom". Unves mis Stetchel gani it pa konserta in skola (ye mani-jaming pro kirka-lampa). Afte to, tuy ke gariba apari in gata, koywan begin wisli motiv de sey gana, pyu o meno distintem. Yoshi, tardi-she kinda, kel hasti a dom pa aksham, krai afte ta: "Jen to fantom!" - e lopi wek al fobi e triumfi. Sinior Kas, vilaja-ney leker, sta pa gro-jigyas. Bandaji-ney kapa interesi ta profesion-nem, onishwoka om mil e un botela eksiti suy enva e respekta. Duran ol april e mey ta shuki byen kasu fo shwo kun gariba. Pa fin, versu Trinitaa-dey, ta bu mog toleri pyu e desidi visiti ta, utilisi-yen kom bahana den suskriba-lista pro un vilaja-ney nana. Al en-jan ke madam Hol bu jan nam de elay gasta, ta es surprisen. - Ta shwo-te hi suy nam, - madam Hol shwo (es ga sinbasa-ney aserta), - bat me bu audi-te hao. Ela dumi ke tu bu jan gasta-ney nam wud sembli tro stupide. Kas tuki pa dwar de salon e zin. Shatama fa-audi fon inen. - Pardoni ba por intrusa, - Kas shwo, poy dwar klosi e madam Hol bu mog audi for-ney kunshwosa. Duran sekwi-she shi minuta ela audi sol vos-murmura; poy ye ek-kraisa do surprisa, poy kelke stepa, guruha de lwo-ney stula, abrupte rida, kway stepas versu dwar, ewalaa Kas apari al fas ga pale e al gro-okos. Ta lyu dwar ofni-ney, go tra sala sin kan ela, desendi porcha e kway pedi along gata. Ta zai porti shapa in handa. Ela zai stan al kan dwar de salon. Ela audi bulaute rida de gariba, poy ta-ney stepas tra shamba. Ela bu mog vidi ta-ney fas fon ti ela stan na loko. Dwar klosi-klapi, e olo es kyete snova. Kas go rek a vikar Banting. - Ob me es pagal? – ta ek-shwo al zin syao namre gunshamba. – Ob me aspekti kom pagalnik? - Kwo eventi? – kwesti vikar al pon stonifi-ney shel on lifes de suy lai-she pricha. - Sey gayar in gastaguan... - Wel? - Dai a me koysa fo pi, - Kas shwo e en-sidi. Afte ke suy nervas idyen fa-kalme dank a un glasa de chipe sheri – sole piwat ke karim vikar hev – ta rakonti om mita kun gariba. - Me zin, - ta begin al spiri mushkilem, - e pregi suskribi pro toy nana. Ta sovi suy handas in poshes e lwo-en-sidi inu brachastula. Ek-farfari. Me shwo: "Oni shwo ke yu fai interes om vigyan-ney kosas". Ta shwo: "Ya". Snova farfari. Ta oltaim farfari, shayad pai-te lengitura. Diva yok, ta es ya gro-kuten. Me kontinu shwo apropoo nana e duran to kan-kan sirkum atentem. Kadalok botela, kadalok kemike substansia. Un vaka, mucho testa-tuba in stanka, e fauha de... primula. Me kwesti: "Also, ob yu suskribi?" Ta shwo ke ta ve dumi. Dan me kwesti ta direktem, ob ta fai vigyan-ney investiga. Ta shwo ke ya. "Ob es longtaim-ney investiga?" Ta fa-vexi. "Es diabla-nem longtaim-ney", - ta kwasi explosi. Me shwo: "Aa". E dan ta lasi ira chu. Ta bin yo vexi-ney, bat may kwesta trovexi ta. Ta shwo ke ta pai-te un resepta, gro-valor-ney resepta. Fo kwo, ta bu mog shwo. – "Ob medike-la?" – "Damna! Bu es yur dela." Me pregi skusa. Ta fai digne farfara, kafkafi e shwo for. Den resepta, ta he lekti it. Pet komponenta. Ta pon-te it on tabla e turni-te kapa. Turan sususa: strom de aira mah-flai-te papir. Ta zai gun-te al ofni-ney kamin. Ta vidi-te un flash, ewalaa resepta zai jal-te e flai-te uupar tuba. Ta fa-lansi-te a kamin, bat yo bin tro tarde. Walaa! – Yus dan ta tiri suy handa aus posh e fai denada-ney mava. - Wel? - Handa yok – sol vaku mansha. "Oo boh! – me dumi. – Ta es ya mutilawan. Shayad ta hev ligne bracha, kel nau es depon-ney." Poy me dumi: "Bat es ya stran. Way hi mansha bu lwo si ye nixa in it?" Me shwo a yu, in it ye nixa hi. Es ga vaku mansha. Me vidi it til kuda, e krome, me vidi luma tra syao tora in kapra. "Oo may boh!" – me exklami. Dan ta en-silensi. Kan me fixem bay suy okula, poy kan swa-ney mansha. - Wel, e poy? - Nixa. Ta bu shwo nixa, sim kan me e sovi mansha inu posh. "Also me zai shwo-te om resepta kel jal, bu ver?" – ta shwo e fai kwestike kafkaf. "Komo hi, pa diabla, yu pai muvi vaku mansha?" – me kwesti. "Vaku mansha?" <br>"Ya, - me shwo, – vaku mansha". "Also, segun yu, es vaku mansha? Yu he vidi ku ke es vaku?" Ta en-stan. Me toshi en-stan. Pa tri lente stepa ta lai versu me e stopi ga bli. Farfari dushtem. Me bu muvi, obwol, kasam do boh, sey bandaji-ney monsta kun gro-okula wud mog fobisi eniwan, sobreolo wen ta blisifi. "Yu shwo ke mansha es vaku?" – ta shwo. "Ya hi", - me jawabi. Ta okovati me, shwo nixa. Poy ta kyetem tiri mansha aus posh e begin extendi suy bracha versu me, kom si ta yao diki it a me snova. Ta zwo se lentem, muy lentem. Me zai kan mansha. Sembli ke mucho yar pasi. "Walaa, - me shwo al ek-kafkafi, - ye nixa in it". Treba ya shwo koysa. Me en-fobi. Me vidi ol mansha tra-nem. Ta zai extendi it rek versu me, lentem, muy lentem - til ke mansha-fin es pa sit incha fon may fas. Es ya ajibe, tu vidi komo vaku mansha blisifi! E poy... - Wel? - Koysa - sembli ga kom dwa finga - pinsi may nos. Banting en-ridi. - Bat dar ye nixa! - Kas shwo, ta skwili al pronunsi "nixa". - Fo yu es hao-ridi-ke, bat fo me to bin shok. Me darbi mansha, turni sirkum e lopi aus shamba... Kas stopi shwo. Oni bu mog dubi om sinseritaa de suy foba. Ta sinmahta-nem turni sirkum e pi yoshi un glasa de buhao sheri de gro-karim vikar. - Wen me darbi suy mansha, - ta shwo, - se fa-senti ga kom darbi bracha. Bat bracha yok! Iven trasa de bracha yok! Sinior Banting en-dumi. Poy ta kan Kas suspektem. - Es gro-nopinchan historia, - ta shwo al aspekti ga saje e gambir. - Verem, gro-nopinchan. == Chapta 5. Chora she vikar == Nu jan om detal de chora she vikar maistem via vikar selfa e suy molya. It eventi pa savera de Trinitaa-undi; pa sey dey Aiping-ney kluba fai kadayar-ney festa. Madam Banting en-jagi turan al kyetitaa kel lai bifoo fa-dey. Ela hev distinte impresa ke dwar de li-ney somnishamba he ofni e klosi. Ela bu jagisi mursha al beginsa, bat en-sidi in kama e slu. Ela en-audi klarem slap-slap-slap de nude pedas kel go aus bordi-she tuvalet-shamba e fa-dirigi along koridor versu sulam. Tuy ke ela fa-serte om se, ela jagisi sinior Banting zuy kyetem posible. Lu bu agnisi lampa, bat onpon suy okula, molya-ney shamba-roba e swa-ney bani-slipas, poy chu shamba e slu. Ta audi ga klarem koy shum in suy gunshamba nichen, poy laute ek-chiha. Dan ta returni inu somnishamba, armisi swa bay ti sembli zuy seriose na arma - gual-muver - e desendi sulam tanto sinshum-nem kom posible. Es sirke klok char, e nocha-ney tumitaa yo begin fa-wek. In vestibul ye feble luma, bat dwar de gunshamba gapi kom swate dun. Olo es kyete, fa-audi sol feble skriking de sulam sub pedas de sinior Banting e leve muving in gunshamba. Poy koysa kliki, fa-audi komo tiriboxa gei ofni, komo papir susu-susu. Poy ye ek-shatama, un kibrit es agnisen e gunshamba es lumisen hwan-nem. Dan sinior Banting es yo in vestibul, e tra kelkem ofnen dwar ta vidi skribitabla, ofni-ney tiriboxa e kandela jal-she on tabla. Bat den chori-sha ta bu vidi. Ta zai stan in vestibul al bu jan kwo zwo, e baken ta madam Banting zai desendi sulam lentem, al fas ga pale e al okos gran. Un kosa kipi kuraja de sinior Banting: konvinsa ke chori-sha es vilajer. Poy li audi moneta-tintina e samaji ke chori-sha he findi golda ke li reservi fo dom-ney spenda – dwa paun ten shiling in haf-sovrin. Toy suon mah sinior Banting akti tuy. Al klemi gual-muver in handa, ta fa-lansi inu gunshamba, sekwi-ney blisem bay madam Banting. - Tausian! - ferosem krai sinior Banting, e poy stopi, astoni-ney: in shamba jen yok. Yedoh li hev nul duba ke koywan yus muvi-te in shamba. Duran sirke haf-minuta li stan al muh ofni-ney, poy madam Banting go tra shamba e kan baken shirma, duran ke sinior Banting, por simile impulsa, kan sub tabla. Poy madam Banting rasmuvi pardas, e sinior Banting kan inu kamin e sondi tuba bay gual-muver. Madam Banting examini lazadan do papir, e sinior Banting ofni kapak de gualdan. Pa fin li stopi e kan mutu perplexem. - Me'd fai kasam... - sinior Banting shwo. - E kandela! Hu agnisi-te kandela? - Tiriboxa! - shwo madam Banting. - E mani yok! Ela hastem go a dwar. - Nulves in may jiva... Ye laute ek-chiha in koridor. Li lopi aus shamba, e al sey momenta dwar de kukishamba klapi. - Bringi kandela, - sinior Banting shwo e go avan. Li ambi audi suon de shuan ke oni hastem defai. Al ofni dwar de kukishamba, ta vidi ke bakdwar zai ofni, lasi-yen vidi tume garden al feble luma de savera. Ta es serte ke nulwan chu dwar. It ofni, resti ofni-ney duran kelke taim-ki, e poy klosi-klapi. Pa same taim flama de ti madam Banting porti na kandela tremi e flashi. Sirke para minuta pasi bifoo ke li zin kukishamba. Dar ye nul jen. Li rishuani bakdwar, atentem examini kukishamba, depo-shamba, bartan-shamba, e pa fin go nich inu kela. Bat, obwol li shuki ga kuydem, li findi nulwan in dom. Wen lumaful sabah lai, vikar e suy molya, stranem klaidi-ney, haishi zai loki pa un-ney etaja de ley dom e zai divi om lo eventi-ney, al yo buniden luma de finjal-she kandela. == Chapta 6. Mebel fa-pagale == Pa ran sabah de same Trinitaa-undi, wen Mili haishi gei lasi somni, sinior e madam Hol ambi kwiti kama e sinshum-nem desendi inu kela. Dar li hev sertene private dela kel gwansi osobe fortitaa de ley bira. Tuy ke li zin kela, madam Hol deskovri ke ela he fogeti kunpren un botela kun sarsaparila fon ley shamba. Sikom ela hi es master e shefe operater de toy dela, sinior Hol hi go uupar fo botela. On sulam-plana ta fa-surprisi al vidi ke dwar de gariba-ney shamba es kelkem ofnen. Ta go for inu swa-ney shamba e findi botela in ti molya shwo na plasa. Bat al returni kun botela ta merki ke shuan de zindwar es defai-ney. Al turan en-samaji, ta konekti se kun ofnen dwar de gariba-ney shamba e kun suposa de sinior Tedi Henfri. Ta klarem remembi komo ta teni-te kandela duran ke madam Hol shuani-te dwar pa aksham. Ta stopi, turdi-ney. Poy, haishi kun botela in handa, ta snova go uupar sulam e tuki pa gariba-ney dwar. Jawaba yok. Ta snova tuki; poy pushi-ofni dwar chaurem e zin. Kom ta expekti-te, on kama ye nulwan, shamba es vaku. On brachastula e on kama-borda pa desordina lagi gariba-ney klaida e bandajas. To sembli ga stran a ta (obwol Hol bu es jen do ajile intelekta), tem pyu ke gariba bu hev otre klaida, tanto ke Hol jan. Iven shapa do gran borda es hir, penden on stolba-ki de kama. Al ke ta zai stan dar, ta en-audi molya-ney vos kel lai aus kela. Karakter-nem fo vilajer de West Sasex, elay hasta-ney shwoing e manera de skwili laste worda de kwesta evidentisi gro-nosabra. - Jorj! Ob yu pai kwo treba? Dan ta turni e hasti nich a ela. - Jeni! - ta shwo al inklini sobre parapeta de kela-sulam. - Henfri shwo-te veritaa om ta. Ta bu es in suy shamba. E zindwar es deshuani-ney. Un-nem madam Hol bu samaji. Bat al he samaji ela desidi go kan vaku shamba pa selfa. Sinior Hol, haishi kun botela in handa, go avanen. - Suy klaida ye, e ta selfa yok, - ta shwo. - Kwo hi ta mog zwo sin klaida? Es gro-ajibe dela. Al ke li asendi kela-sulam, sembli a li ambi (kom oni konstati aften), ke zindwar ofni e klosi; bat li bu shwo a mutu om to bikos al kan dwar li vidi it klosi-ney e nulwan bli. In koridor madam Hol avanpasi mursha e lopi-asendi sulam pa un-ney. Koywan chihi on sulam. Sinior Hol, kel zai sekwi molya pa sit gradina baken, dumi ke ela hi chihi. Ela, kel zai go avanen, hev impresa ke lu hi chihi. Al arivi a dwar, ela pushi-ofni it e en-examini shamba. - Nulves in may jiva... - ela shwo. Ela audi ek-snufa yus baken elay kapa. Ela turni e kun surprisa vidi ke sinior Hol loki pa kelke metra fon ela, on zuy uupare gradina. Sun ta es bli ela. Ela inklini e en-tachi kushen e klaida. - Lenge, - ela shwo. - Ta yok duran yo un ora o pyu. Tuy ke ela shwo se, koysa ga nopinchan eventi. Kama-kapras fa-jami inu monta-si kel tuy salti sobre kama-borda on poda. Es kom si koywan-ney handa graspi li pa sentra e lansi a taraf. Tuy afte to, gariba-ney shapa weksalti fon kama-stolba-ki, fai sirkula-ney flaisa e slapi rek in fas de madam Hol. Poy, samem kway, flai sponja-ge fon woshi-stanka. Poy brachastula sinkuydem mah-lwo fon swa gariba-ney jaka e panta. Kun suhe-si rida, ga simili-she rida de gariba, it fa-lifti e turni swa versu madam Hol, al swa-ney char gamba kontra ela. Duran koy taim-ki it semblem fai gola an ela, poy ataki ela. Ela krai e turni; dan brachastula-gambas apogi kontra elay bey e mulem bat resolutem forsi ela kun mursha aus shamba. Dwar klapi lautem e fa-klefi. Brachastula e kama semblem fai triumfa-ney dansa duran kelke taim-ki, poy turan olo fa-kyete. On sulam-plana madam Hol, hampi dekonsi-ney, lwo inu brachas de sinior Hol. Gro-mushkilem hi sinior Hol e Mili, jagisen bay kraisa, pai mah-geti ela nich e mah ela pi vigorisi-gutas, pinchan media in tal kasus. - Es spiritus, - madam Hol shwo. - Me's serte, es spiritus. Me gwo lekti in gaseta om li. Tabla e stula begin salti, dansi... - Pi ba idyen pyu, Jeni - sinior Hol shwo. - It ve kalmi yu. - Klefi dwar, hay ta es ausen, - madam Hol shwo. - Bye lasi ta zin snova. Me hampi gesi-te... Me gai-te samaji. Toy gro-okos, bandaji-ney kapa... Nulves go a kirka pa semdi. E oli toy botela... normale jen bu wud hev tanto mucho botela. Ta he mah-zin spiritus inu mebel... Oo, may hao lao mebel! On toy hi brachastula may kare mata pinchanem sidi-te wen me bin syao gela. E nau it fa-lifti kontra me! - Yoshi para guta-ki, Jeni, - Hol shwo. - Yur nervas es deladi-ney. Es yo klok pet, ausen ye golde surya ray. Li sendi Mili a forjer Sendi Wojers, kel jivi pa otre taraf de gata. - Sinior Hol shwo salam a yu. - Mili shwo a forjer. - Nuy mebel suluki gro-nopinchanem. Ob yu mog lai kan? Sinior Wojers es jannik e muy intele jen. Ta opini kasu kom grave. - Kasam to shatam, es jadu hi, - tal es suy vidipunta. – Tal jenta kom ta treba nal. Ta lai al aspekti ga kuydaful. Sinior e madam Hol yao ke ta go uupar inu shamba avanen li, bat semblem ta bu fai hasta. Ta preferi toki in koridor. Haxter-ney helper lai a tabak-dukan kel es tra kamina e begin ofni winda-kapak. Oni inviti ta tu hunti a diskusa. Naturalem, afte kelke minuta sinior Haxter toshi lai. Anglosaxon abyas de fai parlamenta manifesti fulem: oni shwo mucho bat bu akti. - Faktas primem, - sinior Sendi Wojers insisti. – Treba mah swa serte ke nu es prave hi si nu rupti-ofni dwar. Dwar burupten, oni sempre mog rupti it, bat afte rupti it oni bu mog derupti it. Turan, pa sarwe surprisa, dwar de gariba-ney shamba ofni pa selfa. Al kan uupar, li vidi kun astona den kuti-ney figura de gariba kel zai desendi sulam e fixem kan li, kom monsta, bay suy bunormalem gran blu okula. Ga lentem e rigidem, al kan oltaim, ta desendi sulam, poy go tra koridor, poy stopi. - Kan ba! – ta shwo. Oli-ney okos sekwi indika de suy ganta-ney finga e vidi botela kun sarsaparila ga bli kela-dwar. Dan ta zin salon e turan-nem kway, karkem klapi-klosi dwar afte swa. Nul worda es shwo-ney til ke suon de klapa fadi. Li zai kan mutu. - Wel, es yo ga... – sinior Wojers shwo e bu fini frasa. Poy ta shwo a Hol: - Me wud go kwesti ta om se. Me'd demandi explika. Kelke taim es spenden fo konvinsi sinior Hol tu fai sey akta. Pa fin ta tuki, ofni dwar e begin shwo:<br>- Skusi ba... - Go a diabla! – gariba krai pa dashat-ney vos. – Klosi dwar afte yu! Tak hi sey kurte intervyu fini. == Chapta 7 (1). Gariba es demasken == Gariba zin-te salon de "Garijen e kaval" sirke klok pet-e-haf e resti dar til sirke middey, al kurtenen winda, al klosen dwar e al ke nulwan osi go a ta, afte fala de sinior Hol. Duran ol toy taim, evidentem, ta chi nixa. Ta baji glok tri ves, al tri-ney ves longem e ira-nem, bat nulwan lai a ta. - Walaa "Go a diabla" fo yu, - grumbli madam Hol. Sun lai vage onishwoka om chora she vikar, e ambi eventa en-gei konekti. Hol, akompanen bay Wojers, go shuki sinior Shaklfort, judista, dabe fai konsilum kun ta. Nulwan osi go uupar. Es bu jan-ney, kwo gariba zwo. Fon taim a taim ta go-go kway ahir-adar, dwa ves fa-audi shataming, papir-toring e botela-krushing. Syao grupa de fobisi-ney bat jigyas-ney jen zai fa-gran. Madam Haxter lai. Kelke ajile yunga in festa-ney klaida - nove swate jaketa e tay aus papir imiti-she pikee - hunti a grupa al fai konfusen kwesta. Yunge Archi Harker fa-distinti via go inu korta e probi ahfi-kan sub kurtena. Ta mog vidi nixa bat suluki kwasi ta vidi koysa, e kelke otre Aiping-ney yunga hunti a ta sun. Meteo es zuy hao fo festa. Along vilaja-ney gata ye fila de shi-si kioska e un shutiguan. On herba bli forjidom ye tri furgon, do hwan e chokolat-ney kolor, e kelke piktival jen do ambi sexu zai stavi tul fo lansi kokosa. Manes porti blu pulova, ginas porti blan avantuh e ga moda-ney shapa do gran pluma. Wojer, fon "Purpur-ney hiran", e sinior Jegers, shuer, kel yoshi vendi yusen bisikla, li zai extendi-pendi tra gata den korda kun stata-ney e rega-ney flagakin (kel resti fon festi un-ney yubila de regina Viktoria). E inen, al haf-luma de kurtenen salon, inu kel sol un hi dine surya-ray penetri, gariba, shayad hunge e fobi-she, al sta garme in suy kutika, zai kan tra tume okula den papir, zai tintini bay gande syao botela e fon taim a taim gro-shatami boys ausen winda (ta bu vidi li, bat audi hi). In angula bli kamin lagi fragmentas de kelke krushi-ney botela; in aira ye akre fauha de klor. Walaa olo ke nu jan via gavaher kel mog audi suon e kel zin shamba aften. Versu middey gariba turan ofni dwar e en-kan fixem den tri o char jen kel es in bar. - Madam Hol! - ta voki. Koywan timidem go e voki madam Hol. Madam Hol apari ga sun, al idyen spira-falta, bat tem pyu resolute. Sinior Hol haishi yok. Ela he dumi om sey skena, e ela lai al porti un syao talam kun bupagen bil. - Yu yao bil ku? - ela kwesti. - Way yu bu he dai sabahfan a me? Way yu bu he tayari chifansa fo me? Way yu bu he jawabi a gloking? Ob yu dumi ke me mog jivi sin chi? - Way yu bu he pagi bil? - madam Hol shwo. - Me'd yao jan se hi. - Me shwo-te a yu tri dey bak ke me zai weiti mani-senda... - Me shwo-te a yu dwa dey bak ke me bu yao weiti nul mani-senda. Yu bu gai grumbli ke sabahfan deri, si bil-paga deri yo duran pet dey, bu ver? Gariba ek-shatami yarkem. "Es ya tro!" - fa-audi fon bar. - Me'd danki yu si yu bu'd shatami, - shwo madam Hol. Gariba zai stan al aspekti kom ira-ney plunjer-helma. Oli jen in bar senti ke madam Hol zai jiti. Sekwi-she worda de gariba konfirmi se. - Audi ba, may hao gina, - ta begin. - Bye fai "hao gina" a me, - madam Hol shwo. - Kom me shwo-te, me haishi bu he resivi mani-senda... - Dubival mani-senda! - madam Hol shwo. - Yedoh, me dumi ke in may posh... - Tri dey bak yu shwo-te ke yu bu hev pyu kem un sovrin. - Wel, me findi-te kelkem pyu... - Ohoo! - fa-audi fon bar. - Es interes-ney, wo hi yu findi-te mani, - shwo madam Hol. Sey worda vidi-nem vexi gariba. Ta ek-tompi. - Kwo yu maini? - ta kwesti. - Me maini ke me'd yao jan, wo hi yu findi-te mani, - madam Hol shwo. - E bifoo fai bil o kuki sabahfan, bifoo zwo enisa fo yu, me'd yao ke yu expliki a me para kosa ke me bu samaji e ke nulwan samaji e ke oli gro-yao samaji. Me yao jan, kwo hi yu zwo-te a may brachastula uuparen. Me yao jan, way yur shamba bin vaku e komo hi yu zin-te snova. Oli jen kel jivi in sey dom, li zin via dwar. Es regula de sey dom, bat yu zin-te koykomo otrem, also me yao jan, komo hi. Yoshi me yao jan... Turan gariba lifti ganta-ney handas, ek-tompi e krai: "Basta!" tanto furia-nem ke ela en-silensi tuy. - Yu bu samaji, hu me es e kwo me zun, - ta shwo. - Me sal diki se a yu. Kasam do Boh! Me sal diki. Dan ta pon handa on swa-ney fas, poy atarafi handa. In mida de fas en-ye un swate dun. - Pren, - ta shwo, stepi versu madam Hol e handi koysa a ela. Ela pren it automatikem al kan ta-ney transformen fas. Poy, afte vidi, kwo it es, ela ek-krai lautem, lasi lwo it e bakmuvi. Nos! Es gariba-ney nos, rose e glan-she. It roli on poda. Poy ta depon okula, e oli jen in bar ofni muh. Ta depon shapa, e bay furia-ney jesta begin mah-wek wanga-hares e bandajas. Li ustupi bu tuy. Oli jen in bar en-fai dashat-ney pre-senta. - Oo may Boh! - koywan shwo. Poy bandajas es mah-wek-ney. Vidiwat es pyu dashat-ney kem oni wud mog imajini. Fobisi-ney madam Hol, kel bin stan-she al ofni-ney muh, ek-skwili e en-lopi versu chudwar. Oli jen en-muvi. Li expekti-te skara, deformitura, koy vidibil dashat, bat - ye nixa! Bandajas e peruka flai tra koridor inu bar e mah oni salti fo eviti li. Al imbati kontra mutu, oli lopi nich porcha. Bikos toy jen kel zai krai koy buhaohunten explika, ta es jesti-she figura fon pedas til kolar, e sobre kolar ye nixa. Ga nixa! Aiping-jenta kel es in gata audi kraisa e skwila. Li vidi komo "Garijen e kaval" mah-aus jenes gro-kway. Li vidi komo madam Hol lwo e sinior Tedi Henfri salti, dabe bu stumbli kontra ela. Poy li audi fobisi-ney skwiling de Mili kel lai fon kukishamba por shum e turan imbati kontra sinkapa-ney gariba. Tuy oli jen kel es in gata - un dolcha-vender, un poseser de kokosa-lansitul e suy helper, swingika-jen, syao boys e gelas, vilaja-ney dandis, yunginas to jamilnik, laojenes do blusa, romales do avantuh - oli en-lopi versu gastaguan. Afte miga-taim, jenmenga do sirke charshi jen es yo bli guan de madam Hol. Jenmenga kresi kway; oli es agiti-ney; ye kraisa, kwesta, exklama, suposa. Oli zai shwo pa same taim, e resulta es garbar. Un syao grupa zai helpi madam Hol kel es pa borda de dekonsa. Un lautvos-ney oko-gavaher lautem fai turdi-she gavaha. - Fantom! - Kwo hi ta zwo-te? - Ob ta he wundi gela? - Ta lopi an li kun sikin, semblem. - Kapa yok hi. Bu es manera fo shwo koysa otre, me maini ke <i>kapa yok hi</i>! - Absurda! Es koy truk. - E ta mah-wek suy bandajas... Al trai kan inu gastaguan tra ofnen dwar, jenmenga fa-formi inu kaila-si, zuy-ney bravnik es in kaila-nok bli dwar. - Ta stan-te pa daklis. Poy gela ek-krai, e ta turni. Ela en-lopi, e ta persekwi ela. Afte ga shao taim ta returni kun sikin e lof, stopi al kwasi kan-kan. Yus un momenta bak. Go-te inu toy dwar. Me shwo a yu: ta bu hev kapa, bu hi. Si yu'd lai idyen pyu ranem, yu'd selfa... Ye muva in bake filas. Shwo-sha stopi shwo e atarafi, bikos un syao prosesion zai go versu dom ga resolutem. Un-nem go sinior Hol, muy rude e drir-si, poy sinior Bobi Jefers, vilaja-ney polisyuan, e lastem go chauknik sinior Wajers. Li hev mandat fo aresti gariba. Jenta krai a li den kontradikti-she info om laste eventa. - Ob kapa ye, ob kapa yok, - Jefers shwo, - me mus aresti ta, e me ve hi aresti ta. = Alisa in Divalanda = On akwa lentem glidi nu sub golde surya-ray. Dwa syao bracha bukushal zai remi ga bukway, e syao handas bu oltaim dirigi bota pai. Tri wan sin pita! Garme es, Me yao somni gro. Yedoh yu pregi dabe me koy fabula wud shwo. E kontra tri pa hunta vos un sole vos mog kwo? E Un-ney wan sin dera fai edikta de "Begin ya!" E Dwa-ney pregi dabe ye "absurdika in it ya!" E Tri-ney interrupti me bat bu oltaim. Merit' ya. E nau yo silensa ye e fabula begin, e gela chaukem zai go tra diva-ney shulin, amigem shwo kun farke wan e inu garden zin. Walaa, fantasia fa-wek, suy kwan yo suhefai. "Me finrakonti olo poy," - ajorni fin me trai. Bat "Es yo poy, kontinu ba!" Felise voses krai. Tak kresi sey rakonta for, pyu longe it bikam, eventa chu, un afte un, ajib e nopinchan. A dom zai go alegre tim sub surya do aksham. Alisa! Pren kitaba sey e pon a plasa tal, wo kinda-drima jivi for sub taim-ney vual, kom wander kipi faden flor fon blage landa dal. == Nich kunila-ney arda-dun == Alisa zai fa-tedi gro por sidi ga sin dela bli sista pa riva-sahil. Ela yo ek-kan sista-ney kitaba para ves, bat piktura e toka ambi yok. "E kwel haotaa ye pa kitaba, - Alisa dumi, - si it bu hev ni piktura, ni toka?" Also ela zai trai desidi (to bu es fasile por ke garmitaa mah ela gro-somnishil e nokway-dumishil) ob val eforti en-stan e pluki kamila fo zwo kamila-kadena kel es ya hao kosa, wen Blan Kunila do rudish okos turan lopi pas bli ela. To bu sembli <i>tro</i> strane. Alisa audi ke Kunila shwo: “Ah, may boh, me zai tardi ya gro!” - bat to toshi bu mah ela <i>tro</i> astoni-ney. (Aften ela dumi om to e ek-samaji ke he treba fa-astoni, bat dan to olo sembli ya ga naturale.) Yedoh wen Kunila <i>pren handakloka aus jilet-ney posh</i>, kan it e hasti for, Alisa en-stan kway, bikos turan fa-klare ke ela bu gwo vidi kunila kun jilet-ney posh ni la kun handakloka ke oni mog pren aus toy posh. Also, por gran jigyas, ela en-lopi afte ta tra felda e pai vidi ke ta plunji inu gran kunila-arda-dun bli barana. Alisa tuy sekwi ta sin nul duma om komo ela ve mog fai aus. Kunila-ney arda-dun un-nem es rekte fo kelke dao bat poy ek-turni nich, tanto turan ke Alisa hev ga nul taim fo probi stopi ewalaa ela findi swa lwo-she inu koy gro-glube kwan. Oda toy kwan es tanto glube oda lwoing es tanto lente, enikas ela hev ya basta taim fo idyen abyasi e trai gesi kwo sal eventi. Un-nem ela kan nich fo vidi a kwo ela zai lwo, bat nichen es ga tume fo vidi enisa. Poy ela kan sirkum e merki ke ye mucho lemar e kitaba-tana pa oli taraf. Yoshi ye mucho mapa e piktura, pendi-ney on pega. Al flai pas koy tana ela pren un glaska. It es labelen “ORANJA JEM”, bat pa afsos es vakue. Alisa bu pri idea tu mah-lwo toy glaska sikom ela fobi kili koywan nichen, also ela pai pon it inu ti ela lwo pas na lemar. - Wel, - Alisa dumi, - afte tal lwosa tu lwo fon sulam ve bi nixa fo me. Pa dom li oli ve opini ke me es ya gro-kuraje! Me bu wud shwo ya nul worda iven si me lwo fon dom-uupara! - (E to es ya probablem ver.) Nich, nich, nich. Ob fin <i>ga</i> yok? - Me fai interes, kwanto milya me he yo tralwo til nau? - ela shwo lautem. - Shayad me es yo bli arda-sentra. Me remembi ba: es sirke char mil milya nich, shayad... Es ke ela gwo lerni tal kosas pa skola e yao reveli suy jansa, obwol to bu es <i>gro</i>-hao kasu sikom nulwan mog audi. - Oo ya, es ya korekte sifra. Bat dan kwel es longituda e latituda ke me yo ateni? Pa fakta, Alisa hev nul idea om kwo es longituda e yoshi meno om kwo es latituda, yedoh ela pri shwo tal gro-hao grave worda. - Mogbi me sal tralwo arda <i>totem</i>! - ela shwo for. - To ve bi ya drole tu fa-aus miden jenta kel go al kapa nich! Li nami antipatas, bu ver?.. Nau ela joi por ke nulwan hi audi bikos to ga bu sembli korekte worda. - Me ve majbur kwesti om nam de ley landa. "Madam, bi karim jawabi, ob es Ostralia o Nyu Siland?" E ela probi fai reveransa. Imajini ba <i>reveransi</i> al lwo! Ob yu hi ve suksesi? - Dan ela ve dumi ke me es nul-jannik. Non, tu kwesti bu es hao idea. Shayad ve gai findi skribitura koylok. Nich, nich, nich. Ye nixa fo zwo, also sun Alisa snova begin shwo. - Dina ve sinian om me pa aksham. Me nadi ke li bu fogeti mah-fule suy milka-pyata pa chay-taim. Dina es elay kotina. - Ah, Dina, may kare, magari yu es kun me! In aira maus yok, es ver, bat yu wud mog kapti watwat, e to es hampi sama. Bat ob kota-ki chi watwat-ki? Nau Alisa bikam aika somne e shwo for hampi somni-yen: “Ob kota-ki chi watwat-ki? Ob kota-ki chi watwat-ki?” - e koyves - “Ob watwat-ki chi kota-ki?” - sikom ela bu jan jawaba a ambi kwesta, es olosam fo ela, komo hi kwesti. Ela zai en-somni e begin sonji yo om ke ela zai promeni kun Dina al hunten handas e zai kwesti ta gambirem: “Konfesi ba, Dina, ob yu gwo chi watwat?” - bat turan ye laik pum-pum: ela lwo on monton de suhe lif e brancha, e lwosa es finen. Alisa senti ga nul tunga e en-stan tuy. Ela kan uupar, bat uuparen ye sol tumitaa. Bifoo ela ye un otre longe koridor, e snova fliti da figura de Blan Kunila kel lopi along it. Bu mog lusi taim: avan, afte ta! Alisa vidi ke ta turni angula shwo-yen: - Ah, may aur-ki, may mustash-ki, fa ga tarde ya! Ela turni toshi, yus afte ta, ewalaa ta yok, e ela es in longe nise shamba lumisi-ney bay lampa-fila pendi-she fon tavan. Ye mucho dwar pa oli taraf, bat oli es klosen. Afte go along shamba-mur, un-nem avan e poy bak, e bu pai ofni nul dwar, Alisa tristem go pa mida al trai samaji ob ela ve mog fa-aus koytaim. Turan ela vidi un glas-tabla-ki do tri gamba. On it ye sol un tanike golda-klef. Alisa tuy dumi ke sey klef-ki shayad es fo koy dwar in shamba, bat afsos: oda kufla-dun es tro gran, oda klef es tro syao, enikas Alisa bu pai ofni ga nul dwar bay it. Yedoh al snova go along shamba-mur ela ek-vidi un nise kurtena ke ela bu he merki bifooen. Baken it ye un syao dwar sirke shi-pet incha gao. Alisa probi ofni it bay golda-klef, ewalaa it fiti al mah-joi ela gro! Alisa ofni dwar e vidi ke it dukti inu syao pasaja kel bu es pyu gran kem rata-arda-dun. Ela en-genui e kan tra pasaja ewalaa dar ye zuy prival garden ke ela gwo vidi. Ela gro-yao ya geti aus toy tume shamba e promeni miden toy kyares do yarke flor e toy lengish fontanes, bat ela bu mog iven mah suy kapa tra toy syao dwar. - E iven si me <i>wud</i> pai mah may kapa tra, - povre Alisa dumi, - ye nul utilitaa in kapa sin plechas... Oo, magari me mog fa-pligi kom teleskop! Shayad me wud mog hi si me wud jan komo begin. Yu vidi, sikom tanto mucho gro-strane kosa he eventi yo, Alisa en-dumi ya ke muy shao kosa es verem noposible. Semblem bu es utile tu weiti bli syao dwar, also ela go bak a tabla al haf-nadi findi on it koy otre klef o amini un lernikitaba kel talimi fa-pligi kom teleskop. Yedoh pa sey ves on it ye un botelakin (“kel sertem yok bifooen” - Alisa shwo) kun papir-label ligi-ney pa suy galsa. On label ye wordas “PI ME” do gran jamile letra. To es sertem muy interes-ney, bat saje Alisa-ki bu yao sekwi <i>sey</i> konsila pa hasta. - Un-nem gai fa-serte - ela shwo, - ke skriba <i>"toxin"</i> hir yok. Es ke ela gwo lekti kelke merkival historia om kindas kel es oda jal-ney oda chi-ney bay savaje animal oda fai-ney koy otre nohaotaa yus bikos li <i>bu</i> yao sekwi simple regula ke amigas he talimi a li: pa exampla ke nakali-ney gual-muver pa fin jal-wundi oni si oni teni it tro longem; e, si oni kati swa-ney finga gro bay sikin, it pinchanem hemi; yoshi ela remembi hao ke si oni pi mucho fon botelakin kun skriba “toxin”, es hampi serte ke pa fin oni senti swa kelkem morbe. Yedoh pa sey botelakin skriba “toxin” <i>yok</i>, also Alisa kuraji gusti it e, al findi ke it gusti ya hao (do mixa de kirsa-pay, krem, ananas, rosti-ney kalkun, bonbon e garme tosta kun nayu), ela sun finpi it. ---- - Es ya strane senta! - Alisa shwo. - Me kwasi zai fa-pligi kom teleskop. E to es ver: ela es nau sol shi incha gao. Alisa dumi tuy ke nau ela mog ya zin toy prival garden tra syao dwar, e sey duma mah ela joi gro. Yedoh un-nem ela weiti duran kelke minuta fo samaji ob ela sal fa-syao yoshi pyu. To mah ela idyen nokalme: "bikos pa fin - Alisa shwo a swa, - me mog fa-wek ga totem, kom kandela. Es interes-ney ya, kwo me wud simili dan?" E ela probi imajini kwo flama de kandela simili afte ke kandela es fuki-ney of, bikos ela bu remembi vidi tal kosa koytaim bifooen. Duran kelke minuta nixa eventi, also Alisa desidi go inu garden tuy, ewalaa pa gro-afsos, al lai a dwar ela findi ke golda-ney klef resti on tabla, e al lai bak a tabla ela findi ke ela ga bu mog ateni it. Ela mog vidi it klarem tra glas. Ela eforti klimbi uupar un tabla-gamba, bat glidi nich. Pa fin, ga fatigi-ney por eforta, ela en-sidi e en-plaki gro. - Basta, yu pai ga nixa bay plaking! - Alisa shwo a swa, aika striktem. - Me konsili ke yu stopi tuy! Ela sempre fai muy hao konsila a swa (obwol ela rarem sekwi li), e koytaim ela shatami swa til larmas. Unves ela iven probi slapi swa-ney wangas por juling in kroket-geim ke ela plei kontra swa. Sey drole kinda pri semblisi ke ela es dwa persona pa same taim. - Bat nau to bu es utile, - povre Alisa dumi, - tu semblisi ke me es dwa persona, nau ya bu ye basta me iven fo <i>un</i> hi respektival persona! Sun ela merki ke sub tabla ye un syao glas-boxa. Alisa ofni it e findi un syao kek, on kel ye worda “CHI ME”, jamilem skriben bay suhvinberi. - Hao, me sal chi it, - Alisa shwo. - Si it mah me pyu gran, me ve mog ateni klef. Si it mah me pyu syao, me ve mog kripi sub dwar. Also me ve mog geti inu garden pa ambi kasu e es egale fo me kwel-la eventi! Ela chi idyen e shwo a swa nokalmem: “Pyu gran o pyu syao? Pyu gran o pyu syao?” - al pon handa on kapa fo senti ob ela fa-syao o fa-gran. Yedoh ela resti do same sais, e to astoni ela gro. Sertem, wen oni chi kek, oni pinchanem resti do same sais; bat Alisa he yo tanto abyasi ke sol nopinchan kosa eventi, ke normale jiva-going sembli a ela ya tedi-she e stupide. Also ela snova kusi toy kek e sun chi it til fin. == Larma-lak == - Pyu stranike e stranike pyu! - Alisa ek-krai (ela es tanto astoni-ney ke ga fogeti fo kelke taim komo shwo pravem). - Nau me zai depligi kom zuy gran teleskop in munda! Adyoo, may pedas! (Sikom, wen ela kan nich, ela hampi bu mog vidi suy pedas, tanto dalem li zai fai.) - Oo, may povre syao pedas, hu ve onpon shus e jurapes fo yu, may kares? Me sertem bu ve mog! Me ve bi tro dale fo zwo to, yu ve majbur duyfu pa selfa... Yedoh me treba bi karim versu li, - Alisa dumi, - otrekas li shayad bu ve yao go a wo me hi yao go! Wel, hao. Me ve doni a li nove shus kada yar pa Kristajanma. E ela begin plani komo ela wud aranji to. "Ve treba sendi shus bay sunder, - ela dumi. - Ve bi ya drole tu sendi dona a swa-ney prope pedas! E adres ve aspekti gro-strane! Madam Desne Peda de Alisa Kamin-ney met, bli grata (kun luba fon Alisa). Oo may boh, me shwo ya absurdika!" Ewalaa elay kapa darbi kontra tavan. Pa fakta ela es nau mucho pyu kem nin fut gao, also ela pren toy syao golda-klef e hasti a garden-dwar. Povre Alisa! Nau olo ke ela mog zwo es tu kan toy garden tra dwar-dun bay un oko al lagi on poda. Ye ya nul nada tu geti inu. Also ela en-sidi e en-plaki snova. - Gai shami ya - Alisa shwo, - tu bi gela tanto gran - (to es ya ver) - e tu plaki tak! Stopi ba tuy, me shwo ya! Bat olosam ela fai for, liti-yen gro-menga de larma, til ke ye un gran lokwa, sirke char incha glube, kel okupi haf-shamba. Afte kelke taim ela audi nolaute peda-tuking, e tuy mah-suhe okos, fo vidi hu zai lai. Ewalaa Blan Kunila zai returni, magnifikem klaidi-ney, kun un para kida-ganta in un handa e un gran befenger in otre-la. Ta zai hasti-troti al murmuri: - Ah, dukina, dukina! Ah, ela <i>ve</i> sta pa furia si me mah ela weiti me! Alisa sta pa tanto denada, ke es tayar fo pregi helpa fon eniwan. Also, wen Kunila lai bli, ela en-shwo pa kyete timide vos: - Bi karim, sinior... Kunila ek-salti gro, lasi-lwo blan kida-gantas e befenger, e lopi wek inu tumitaa pa ol kwaytaa. Alisa pren befenger e gantas. Sikom es garme, ela en-befengi swa al shwo: - Oo may boh! Olo es ya ajibe sedey! E yeri olo bin ga pinchan. Mogbi me es shanji-ney duran nocha? Lasi me dumi: ob me <i>bin</i> same, wen me kwiti kama pa sabah? Sembli a me ke me remembi-si ke me he senti swa idyen otrem. Bat si me bu es same, dan en-ye kwesta: hu hi es me? Ah, <i>to</i> es ya gran konfusa! E ela begin dumi om oli samyash-ney kinda ke ela koni, dabe samaji ob ela he mog bi shanji-ney inu koywan de li. - Me es serte ke me bu es Ada - ela shwo, - bikos ela-ney har kurli, e me-ney ga bu kurli. Yoshi me sertem bu es Amalia, bikos me jan ya tanto farke kosa, e ela, oo, ela jan ga shao ya! Krome to, <i>ela</i> es ela, e <i>me</i> es me… Oo may boh, se olo es noklare gro! Hao, me sal probi cheki ob me haishi jan oli kosa ke me gwo jan bifooen. Me kan ba: char ves pet es shi-dwa, char ves sis es shi-tri, char ves sem es... Oo may boh, me sal neva ateni dwashi pa sey kwaytaa! Yedoh multipliki-tabela bu muhimi: me probi ba geografia. Landan es shef-urba de Paris, Paris es shef-urba de Roma, e Roma es... Non, non, se olo es noprave, me es serte! Shayad me es ya shanji-ney inu Amalia! Me sal probi deklami <i>'Janmog utili'</i>. Ela hunti-pon handas on tutas, kwasi al jawabi leson, e begin shwo, bat elay vos suoni raukem e stranem, e wordas bu chu tak kom li gwo chu: ''Originala'' <i> Janmog utili taim suy Un mange mifen syao! Ta jami madu tote dey Fon kada flor po shao. Kushalem zwo den sela ta, Ta smiri waxa hao! Ta zwo depo fo dolche fan pa zuy lagan-ney dao. ''Parodia'' Janmog utili kauda suy Un krokodil-ki syao! Ta pleski it pa tote dey, It glan in akwa hao. Kushalem fai den smaila ta, Ta mah suy nakas aus! Ta ofni muh kun karimtaa, chi syao fish sin saus. </i> - Sertem sey wordas bu es prave, - povre Alisa shwo, e suy okos snova fa-mokre. - Me musbi es Amalia, also me ve majbur jivi in toy shma-dom-ki, e hev hampi nul pleika, e, oo, ve treba lerni gro-mucho leson oltaim! Non, me he desidi ya: si me es Amalia, me ve resti hir nichen! Hay li iven fai kapa nich e voki me: "Lai uupar, kare!" Me ve sol kan uupar e shwo: “Bat hu es me? Un-nem shwo ba se a me, e poy, si me pri bi toy jen, me ve lai uupar; si non, me ve resti hir til ke me es koy otre wan!" Ah! - Alisa ek-krai al lwo in plaki turan. - Magari li <i>fai</i> kapa nich ya! Me es tanto <i>gro</i>-fatige por bi hir ga sole! Al shwo to, ela kan suy handas, ewalaa vidi ke ela he onpon un de Kunila-ney syao blan kida-gantas duran toki. - Komo me he mog zwo to? - ela dumi. - Shayad me fa-syao snova. Ela en-stan e lai a tabla fo meji swa bay it, ewalaa ela es nau sirke dwa fut gao, segun ke ela mog evalu, e zai simti for kway. Sun ela samaji ke kausa de se es ti ela teni na befenger, e tuy mah-lwo it, yus pa hao taim fo eviti simti totem inu nixa. - Apena he salvi swa! - Alisa shwo, aika fobisi-ney por turan-ney shanja, bat santush por findi swa haishi existi-she. - E nau tuy a garden! Ela lopi gro-kway a syao dwar, bat afsos: it es snova klosi-ney, e syao golda-klef es on tabla kom bifooen. - Situasion es ga nohao, - povre kinda dumi, - sikom me haishi nulves gwo bi tanto syao! Es verem, verem ga nohao. Al shwo se elay pedas glidi, ewalaa pa sekwi-momenta, laik plesk, inen solte akwa ela es, inen til chibuk. Un-nem ela dumi ke ela he lwo inu mar koykomo. - Also in sey kasu me mog returni bay tren, - Alisa shwo a swa. (Es ke ela gwo bi pa mar-sahil sol un ves, e gwo fai generale konklusa ke, si oni lai a enilok pa mar-sahil, oni findi dar mucho bani-boxa in mar, yoshi kelke kinda lopati-yen ramla, poy fila de dom fo habiti, e baken domes un ferdao-stasion.) Yedoh sun ela samaji ke ela es in larma-lak ke ela he plaki wen ela es nin fut gao. - Magari me bu he plaki tanto! - Alisa shwo al swimi ahir-adar e al trai findi koy chudao. - Me sal gei puni por to bay droni in lak aus may prope larma, shayad. To ve bi sertem ya gro-strane! Yedoh olo es ga strane sedey. Yus nau ela ek-audi ke koysa pleski aika bli, e ela swimi a toy taraf fo en-jan kwo to es. Un-nem ela dumi ke es un morsa o hipopo, bat poy remembi ke ela es ya ga syao, e sun ela samaji ke es sol un maus kel he glidi-geti inu akwa yus kom ela selfa. - Shayad me mog toki kun ta, - Alisa dumi. - Olo es tanto nopinchan hir nichen, ke es muy probable ke ta mog shwo; me mog probi enikas. Also ela begin: - Oo Maus, ob yu jan komo chu sey lak? Me sta ya gro-fatige por swimi hir, oo Maus! Alisa dumi ya ke to es prave dao fo adresi maus. Ela bu gwo zwo to bifooen, bat ela remembi ke in brata-ney latina-gramatika ye "maus, de maus, a maus, den maus, oo maus!" Maus kan ela aika kwestem, e semblem migi bay un oko, bat shwo nixa. - Shayad ta bu samaji nuy lingwa, - Alisa dumi. - Mogbi ta es esperanto-ney maus? Also ela shwo for: - Kie estas mia katino? - kel bin un-ney frasa in elay esperanto-lernikitaba. Maus turan fai ek-salta aus akwa e en-tremi por foba. - Oo, pardoni ba! - Alisa krai pa hasta al fobi ke ela he ofensi povre animal-ki. - Me he ga fogeti ke yu bu pri kotas. - Bu pri kotas! - Maus skwili gro. - Ob <i>yu</i> hi wud pri kotas si yu wud bi me? - Wel, shayad non, - Alisa shwo kalmisi-shem. - Bye iri, plis. Yedoh me afsosi ke me bu mog diki a yu nuy Dina. Me kredi ke yu wud en-pri kotas si yu wud mog sol vidi ta. Ta es tanto prival e kyete, - Alisa shwo for, haf a swa, al swimi lanem pa lak, - e ta sidi urli-yen ga priatem bli agni, al lisi patas e woshi fas... Yoshi es tanto mole e hao-gladi-ke... E yoshi ta janmog kapti maus... Oo, pardoni ba! - Alisa snova krai bikos seyves Maus-ney mao borsti, e ta sertem sta ya gro-ofensi-ney. - Nu bu ve toki om kota pyu, si yu preferi. - Nu ku?! - Maus krai al tremi fon kapa til kauda-nok. - <i>Me</i> hi nulves wud shwo om tal tema! Nuy familia sempre gwo <i>heni</i> kotas: li es fuy-ney, nafre, podle wan! Magari me bu audi om li neva! - Hao, hao! - Alisa shwo al hasti shanji toka-tema. - Ob yu pri... pri... dogas? Maus bu jawabi, also Alisa shwo for sagarmem: - Bli nuy dom ye un tanto prival doga-ki, me wud yao diki ta a yu! Syao teryer do glan-she okos e, oo, tanto longe brun kurlihar! E ta lopi-bringi kosas ke yu lansi, e ta sidi-pregi pa bakpatas, e simile kosa, me bu remembi li oli, e den ta posesi un fermer, yu samaji, kel shwo ke ta es ga utile e valori menga mani! Lu shwo ke ta kili oli rata e ma... Ay! - Alisa ek-krai grivem. - Me fobi ke me he ofensi ta snova! Maus zai swimi wek fon ela pa ol mogsa, e ondisi lak. Also ela voki ga mulem: - Kare Maus! Bi karim lai bak, e nu bu ve toki ni om kotas ni om dogas, si yu bu pri li! Wen Maus audi to, ta turni e en-swimi bak lentem. Ta-ney fas es aika pale (por emosion, Alisa dumi), e ta shwo pa tremi-she vos: - Nu geti ba a sahil, e me sal rakonti a yu may historia, e yu ve samaji way hi me heni kotas e dogas. Es ya taim hi fo geti a sahil, bikos lak fa-fule de farke faula e animal, kel he lwo inu it: ye Utka e Dodo, Lori e Yunorla, e yoshi kelke otre drole kreatura. Alisa dukti, e li oli swimi versu sahil. == Basar-kompeta e kaudalik historia == Li oli aspekti ya stran-drole al he asembli pa sahil: faulas do yeroshi-ney plumas, animales do nopuhe farwa, oli ga mokre, ira-ney e senti-she swa nobyen. Un-ney hi kwesta es sertem komo fa-suhe snova. Li diskusi to, e afte kelke minuta Alisa toki kun li noteklif-nem, kom si ela koni li sempre, e to sembli ga naturale a ela. Ela hev aika longe disputa kun Lori, hu pa fin fa-glume e shwo sol un kosa: - Me es pyu lao kem yu, me jan ya pyu hao. Alisa bu mog fai sin kwesti kwel es ta-ney yash, bat Lori ga refusi jawabi, also ye nixa fo shwo pyu. Pa fin Maus, kel semblem es gaurawe persona in sey kompania, krai: - En-sidi ba, yu oli, e audi me! <i>Me</i> sal mah yu suhe kway! Li oli tuy en-sidi pa gran ronda al Maus in mida. Alisa zai kan ta fixem, bikos ela es serte ke ela ve fai lengitura si ela bu fa-suhe ga sun. - Hm! Kaf! - Maus shwo gaurawem. - Oli tayar ku? Walaa un verem suhe rakonta to lektia. Fai ba silensa yu oli, plis! Efektivitaa de agrare produkting sin eni duba tendi dependi fon mucho faktor, inter kel gai-ke sistema de arosing zuy probablem okupi prime plasa, al kondision ke klima-ney halat bu exklusi posiblitaa de suhitaa, lo kel presuposi regulare arosing fo preventi suhifa de sereal. - Uf! - Lori shwo al ek-tremi por lenga. - Me pregi pardona! - Maus shwo al fruni, bat muy latifem. - Ob yu he fai shwoing? - Bu me! - Lori shwo pa hasta. - He sembli a me ke yu hi. - Maus shwo. - Me fai for. Relatem gai-ke sistema de arosing, vigyaner do agrare fah findi se konsilival, tu... - Findi <i>kwo</i>? - Utka kwesti. - Findi se, - Maus jawabi aika vexem. - Sertem yu jan kwo 'se' maini. - Me jan ya kwo 'se' maini, wen <i>me</i> findi koysa, - Utka shwo. - Pinchanem es bakak o wurma. Bat kwo vigyaner he findi? Maus bu merki kwesta e hasti-shwo for: - ...findi se konsilival, tu fai muchofaktor-ney analis de lokale agrare halat bifoo fai desida om gai-ke tip de arosing-sistema dabe it wud maximalem korespondi a... Komo yu sta nau, kare? - ta turni a Alisa al shwo. - Haishi ga mokre, - Alisa shwo aika tristem. - Sembli ke se bu mah me pyu suhe. - In sey kasu - Dodo deklari al en-stan, - me fai proposa om ajorna de asembla por nesesitaa de sindera-nem fai pyu energike stepa kontra... - Shwo normalem! - Yunorla shwo. - Me bu jan signifa de haf de sey wordas, e yoshi me bu kredi ke yu hi jan. E Yunorla nichisi kapa fo ahfi smaila. Kelke otre faula fai hi-hi audibilem. - Me yao-te shwo, - Dodo jawabi ofensi-nem, - ke zuy hao kosa fo mah nu suhe wud bi basar-kompeta. - <i>Kwo</i> es basar-kompeta? - Alisa shwo. Bu es ke ela verem yao jan, bat Dodo he fai pausa kom si <i>koywan</i> gai shwo, e nulwan sembli yao shwo nixa. - Wel, - Dodo shwo, - zuy hao explika es tu fai it. (Shayad yu ve yao probi fai sama pa koy hima-dey, also me sal rakonti kwo Dodo zwo.) Un-nem ta marki lopi-trek bay ronde-si linia on arda (“Exakte forma bu mihimi,” - ta shwo) e poy ol kompania es plasen along linia sin ordina. Bu ye “un, dwa, tri, los!”, bat kadawan en-lopi wen ta yao e stopi wen ta yao, also bu es fasile tu samaji wen kompeta es finen. Yedoh, afte sirke haf-ora, wen li oli es ga suhe snova, Dodo turan krai: “Lopa es finen!” - e oli en-mengi sirkum ta al spiri gro e al kwesti: "Bat hu jiti?” Den sey kwesta Dodo bu mog jawabi sin dumi gro, also ta stan longem al finga kontra frenta (in tal posa oni pinchanem vidi Shekspir pa piktura), duran ke otras weiti silensi-yen. Pa fin Dodo shwo: - Oni shwo ke basar-kompeta es sarwem utile. Also <i>kadawan</i> hi jiti, e <i>oli</i> hi mus pai pris. - Bat hu mus rasdai pris? - mucho vos kwesti tuy. - Wel, naturalem <i>ela</i>, - Dodo shwo al diki a Alisa bay finga, ewalaa ol kompania tuy fai menga sirkum ela al sobrekrai mutu: “Pris! Pris!” Alisa bu hev nul idea kwo zwo. Ela perplexem pon handa inu posh, austiri un boxa kun bonbones (pa fortuna solti-ney akwa bu pai geti inu it), e rasdai li oli kom pris, yus po un bonbon a kadawan. - Bat ela selfa toshi ya mus pai pris, - Maus shwo. - Sertem, - Dodo shwo, gro-gaurawem. - Kwo yoshi ye in yur posh? - ta kwesti al turni versu Alisa. - Sol un fingadan, - Alisa shwo tristem. - Handi ba it a me, - Dodo shwo. Ewalaa oli snova fai menga sirkum ela, e Dodo solemnem doni a ela toy fingadan al shwo: - Nu pregi ke yu aksepti sey elegante fingadan. Wen sey kurte bashan es finen, oli aklami. To olo sembli ga drole a Alisa, bat li oli aspekti tanto gambirem ke ela bu kuraji ridi. Also, al bu jan kwo shwo, ela simplem pokloni e pren fingadan, trai-yen aspekti tanto solemne kom posible. Sekwi-she dela es tu chi bonbon. Se kausi kelke shum e garbar: gran faulas shakwi ke li bu he pai senti gusta, e syao-las hev mushkila al gloti, also oni treba klapi li pa bey. Yedoh pa fin bonbon es chi-ney, e oli snova en-sidi pa ronda e pregi ke Maus rakonti koysa pyu. - Yu he wadi ya rakonti yur historia, - Alisa shwo, - e expliki way yu heni li, K e D, - ela hamsi-adi al haf-fobi ke Maus ve fa-ofensi snova. - Me-ney es longe e triste, kaulu ba! - Maus shwo al turni versu Alisa e al sospiri. Alisa ouran misaudi “kaulu ba” kom “kauda”. - Es longe hi, - Alisa shwo al kan nich an Maus-ney kauda, - bat way yu shwo ke es triste? E duran ke Maus zai shwo, ela dumi for om kauda, also fo Alisa Maus-ney historia simili lo sekwi-she: Kota shwo a un maus, :kel fon kela fa-aus: ::"Aa, me jan, ya, me jan, :::Ke yu chori ya fan. ::Yu es chorer in kela, :Nu mus fai judidela Nu dwa go ba a judiguan! :Maus shwo: "Oo sinior, ::Lasi plis me go for :::Ni judista hir yok ::Ni ya juri nullok, :Oni fai judidela bu mog!” :“Me's judista e juri. ::Dela sey bu ve duri. :::Por gunah d'oli sort’ ::::Yu's kondamnen a mort :::Bay may gao judista-ney word'”! - Yu bu zai audi! - Maus saktem shwo a Alisa. - Om kwo yu dumi? - Pardoni ba, - Alisa shwo ga namrem. - Yu es nau pa pet-ney serpa, bu ver? Yu hev ya muy hao kauda, grose-la. - Me hev <i>tange</i>-la! - Maus skwili ira-nem. - Yu hev tangla?! - Alisa shwo, sempre tayar fo helpi. - Lasi me helpi detangli it. - Me bu mog fai for in tal atmosfera, - Maus shwo al en-stan e go wek. - Yu shwo absurdika bikos yu yao ofensi me! - Non, me bu yao-te! - povre Alisa plaki-shwo. - Bat yu fa-ofensi ya tanto fasilem! Maus sol grumbli pa jawaba. - Bi karim lai bak e fini yur historia! - Alisa voki ta. Otras hunti a ela, voki-yen pa hor: “Ya, ya, bi karim, lai bak!” - bat Maus sol ek-sheiki kapa nosabrem e go pyu kway. - Afsos hi ke ela bu yao-te resti! - Lori sospiri-shwo wen Maus es wek. Lao Kraba utilisi sey situasion fo shwo a suy docha: - Ah, kare! Hay to bi leson fo yu: <i>yu</i> bu gai lusi sanyamtaa, neva. - Kipi muh klosen, Ma! - yunge Kraba shwo idyen vexem. - Yu mog mah iven oista lusi sanyamtaa. - Magari Dina es hir, magari ya! - Alisa shwo lautem sin adresi nulwan. - <i>Ela</i> wud kway mah ta bak! - E hu es Dina, si me darfi kwesti? - Lori shwo. Alisa jawabi ga yao-shem sikom ela es sempre tayar fo shwo om suy lubianimal: - Dina es nuy kotina. Ela es ya gro-hao maus-kapter! Oo, e magari yu mog vidi komo ela kapti faula! Ela ya mog chi syao faula tuy al vidi ta! Sey bashan fai gro-impresa an kompania. Kelke faula tuy hasti wek. Un lao Soroka en-tayari swa fo go al remarki: - Me verem treba go a dom: nocha-aira bu es hao fo may gorla! E Kanari to mata voki suy kinda pa tremi-she vos: - A dom, kares! Es ya gro-taim fo ke yu oli fai kama! Pa diverse bahana sun oli es wek e Alisa resti ga sole. - Magari me bu shwo-te om Dina! - ela tristem shwo a swa. - Sembli ke hir nulwan pri ela, obwol me es serte ke ela es zuy hao kotina in munda! Oo, Dina, may kare! Ob me ve vidi yu snova koytaim? - Ewalaa Alisa to povra snova en-plaki, bikos ela senti swa ga sole e nofelise. Afte shao taim ela snova en-audi nolaute peda-tuking. Ela turni fo kan, al haf-nadi ke es Maus kel bu iri pyu e zai lai bak fo fini suy historia. == Syao Bil flai uupar kom raketa == To es Blan Kunila kel zai troti bak lentem, al kan nokalmem a olilok kom si ta he lusi koysa. Alisa audi komo ta murmuri a swa: - Dukina! Dukina! Oo may kare patas! Oo may farwa e mustash-ki! Ela ve morta-puni me, ga sertem ya! Wo me he lasi lwo li, me wud yao jan? Alisa gesi tuy ke ta zai shuki befenger e para blan kida-ganta, e ela toshi begin shuki li, al sinserem yao helpi. Yedoh li yok. Sembli ke ga olo he shanji depos elay swiming in larma-lak, e gran shamba kun glas-tabla e syao dwar fa-wek totem. Sun Kunila merki Alisa kel zai go-shuki ahir-adar, e ek-krai a ela ira-nem: - Hey, Mari-Ana, kwo <i>yu</i> zai zwo hir? Tuy lopi a dom e bringi a me un para ganta e un befenger! Kway, wek! Ewalaa Alisa es tanto fobi-ney ke ela en-lopi tuy a wo ta diki, sin trai expliki ke ta he galti ya. - Ta dumi ke me es ta-ney dom-servi-gela, - ela shwo a swa al lopi. - Ta ve fa-surprisi ya gro wen ta samaji hu me es! Bat olosam treba bringi suy gantas e befenger, si me ve pai findi li, sertem. Al shwo to, ela ek-vidi un klin syao dom, e on dwar ye yarke birinje plata kun nam “B.KUNILA” ingraven on it. Ela zin sin tuki e hasti-go uupar sulam al gro-fobi ke ela sal miti vere Mari-Ana kel ve mah-wek ela bifoo ke ela pai findi befenger e gantas. - Es ajibe ya, - Alisa shwo a swa, - ke me zai fulfil enkarga de kunila! Shayad sekwem Dina ve mah me fulfil suy enkarga! E Alisa begin imajini kwo eventi in tal kasu. - ”Mis Alisa! Lai ba tuy e tayari fo promena!” - “Me sal lai afte un minuta, nana! Me mus ya wahti maus-dun til Dina lai dabe maus bu chu.” Yedoh oni wud mah Dina aus dom, - Alisa shwo for, - si ela wud begin komandi jen pa tal dao! Al nau ela pai lai inu klin syao shamba wo ye tabla bli winda e on it (komo ela he nadi ya) ye befenger e dwa o tri para de tanike kida-gantas. Ela pren befenger e un para de gantas, e yao kwiti shamba, ewalaa ela vidi ke bli mira ye koy botelakin. Pa sey ves label do worda “PI ME” yok, bat olosam Alisa dekorki it e porti it a muh. - Me jan ya ke <i>koy</i> interes-ney kosa sempre eventi, - ela shwo a swa, - wen me chi o pi koysa. Also me sal simplem kan kwo sey botelakin zwo. Me nadi ya ke it sal mah me snova fa-gran bikos me es yo aika fatige por bi tanto tanike! To hi verem eventi, yoshi pyu kway kem ela he expekti: bifoo ke ela pai pi haf-botelakin, elay kapa yo fa-presi kontra tavan, also ela majbur inklini swa dabe galsa bu rupti. Ela hasti-pon botelakin nich al shwo a swa: - Es basta ya... Me nadi ke me bu sal fa-gran pyu... Al nau me yo bu mog go tra dwar... Ah, magari me bu he pi tanto mucho! Afsos! Es yo tro tarde fo fai magari om to! Ela zai fa-gran e fa-gran for, e sun ela majbur genui on poda. Afte un minuta iven to bu sufi, e ela en-lagi, al un kuda kontra dwar e otre bracha sirkum kapa. Yedoh ela haishi zai fa-gran, e, pa fin, ela majbur pon un bracha aus winda e sovi un peda inu fumtuba. Ela shwo a swa: - Nau me bu mog zwo nixa pyu kwo unkwe eventi. Kwo hi ve bikam aus me? Pa fortuna al nau mogsa de magike botelakin es finen, e Alisa bu fa-gran pyu. Yedoh ela sta ga nobyen, e sikom semblem bu ye nul shansa fo snova geti aus shamba, diva yok ke ela en-senti swa nofelise. - To bin ya mucho pyu hao pa dom, - Alisa to povra dumi, - wo oni bu fa-gran e fa-syao oltaim, e wo maus e kunila bu komandi. Magari-ki me bu he go nich toy kunila-ney arda-dun... Yedoh... yedoh... es ya aika interes-ney, tal jiva! Es ya interes-ney, <i>kwo</i> hi eventi-te an me! Wen me gwo lekti fabulas, me gwo opini ya ke tal kosa mog neva eventi, ewalaa me selfa es inen fabula! Oni gai skribi koy kitaba om me, oni gai ya! Wen me fa-gran me ve skribi it... Bat me es fa-gran-ney yo, - ela adi tristem, - amini plasa fo fa-gran <i>hir</i> ga yok. - Bat dan, mogbi - Alisa dumi for, - me ve <i>neva</i> bi pyu lao kem me es nau? To wud bi ya hao, pa un taraf, tu bu bikam laowan neva, bat yoshi... me sempre ve gai lerni leson! Oo, me bu wud pri <i>to</i>! - Oo, yu Alisa to pumba! - ela jawabi a swa. - Komo yu ve mog lerni leson hir inen? Kan ba, hir ye apena plasa fo <i>yu</i>, e plasa fo lernikitaba ga yok ya! Ela shwo for, un-nem pa un taraf e poy pa otre-la, also resulti ga normale toka, bat afte kelke minuta ela en-audi vos fon ausen e stopi fo slu. - Mari-Ana! Mari-Ana! - toy vos shwo. - Tuy bringi may gantas! E sun ye nolaute peda-tuking pa sulam. Alisa jan ke to es Blan Kunila kel lai fo shuki ela, e ela en-tremi por foba tanto ke dom en-tremi toshi. Ela he fogeti ya ke, al bi mil ves pyu gran kem Kunila, ela ga bu hev nul kausa fo fobi ta. Kunila lai a dwar e probi ofni it; bat, sikom toy dwar ofni inu e Alisa-ney kuda es presi-ney kontra it, ta pai nixa. Alisa audi ke ta murmuri a swa: - Dan me ve go sirkum dom e geti inu tra winda. - Den <i>to</i> yu bu ve pai! - Alisa dumi. Ela weiti idyen, e poy, wen ela semblem audi Kunila-ney muva yus sub winda, ela turan extendi handa e fai graspi-muva in aira. Ela bu pai kapti nixa, bat ye ek-kraisa, suon de lwosa e tintina de rupten glas. Also Alisa konklusi ke ta he lwo inu gurka-domkin o koysa simile. Poy ela audi ira-ney vos de Kunila kel shwo: - Pat! Pat! Wo es yu? E poy un otre-la ke ela bu gwo audi bifooen: - Sertem me es hir! Zai lopati yabla, yur mahantaa! - Lopati yabla ya! - Kunila ira-nem shwo. - Ahir! Lai ba e helpi me geti aus <i>se</i>! Ye suon de pyu rupten glas. - Nau shwo ba, Pet, kwo es it in winda? - Sertem, es bracha, yur mahantaa. - Bracha ku, yu stupida? Ob oni gwo vidi tanto gran-la? It okupi ya tote winda! - Sertem, es ver: bat es bracha olosam. - Wel, it bu gai bi dar, enikas: go ba e mah it aus! Poy ye silensa, aika longe, e Alisa audi sol koy hamsing fon taim a taim: - Sertem, me bu yao zwo to, yur mahantaa, ga bu yao, ga! - Zwo ba komo me shwo, yu fobnik! Pa fin ela snova extendi handa e snova fai ek-graspa. Pa sey ves ye <i>dwa</i> ek-kraisa e pyu suon de rupti-ney glas. - Li hev ya mucho gurka-domkin dar! - Alisa dumi. - Me wud yao jan kwo li sal zwo. Apropoo mah me tiren aus winda, me fai magari ke li <i>mog</i> zwo se. Me sertem bu yao for-resti hir! Ela weiti kelke taim al audi nixa. Pa fin ye skrika de gari-radas, ewalaa mucho vos shwo pa same taim, ela mog samaji koy wordas: - Wo es otre sulam? - Bat me mus-te bringi sol un-la. Bil hev otre-la. – Bil, bringi it hir, gayar! – Stavi ba li hir, pa angula. - Non, un-nem ligi ba li tuhun: li haishi bu ateni haf-gaotaa ke treba. – Oo! To ve bi basta. Bu shwo pumbitaa. - Walaa, Bil! Teni ba korda! – Ob ruf es basta masbute? – Chauki toy laxe teglinka! – Oo, ta zai lwo! Protekti kapa! Ye laute krushi-suon. - Wel, hu he zwo se? – To bin Bil, segun me. – Hu ve go klimbi nich fumtuba? – Non, <i>me</i> hi bu go! <i>Yu</i> hi go! – Den <i>to</i> me bu ve zwo! Non hi! - Bil gai go. – Hey, Bil! Masta shwo ke yu mus go klimbi nich fumtuba. - Ahaa, also Bil mus klimbi nich fumtuba, bu ver? – Alisa shwo a swa. – Wel, sembli ke li enkargi olo an Bil! Me bu wud yao bi pa Bil-ney plasa, pur nixa. Sey kamin es tange, es ver; yedoh me ve pai kiki ta idyen! Ela tiri swa-ney peda tanto nich fumtuba kom posible e weiti til audi ke koy animal-ki (ela bu mog gesi, do kwel sorta ta es) zai skrapi e muvi inen fumtuba ga bli sobre ela. Poy al shwo a swa: "Es Bil," - ela fai ek-kika e en-slu fo jan kwo lai-eventi. Un-nem ela audi lo mucho-vos-ney: - Bil! Walaa Bil flai! Poy vos de Kunila: - Kapti ta, hey yu, bli bushbarana! Poy ye silensa, poy snova mixa de vos: - Teni ba suy kapa! - Idyen brendi... - Bye tufi ta! - Komo to bin, lao gayar? - Kwo eventi a yu? - Rakonti ba olo! Pa fin ye feble skwili-she vos ("Walaa Bil," – Alisa dumi): - Wel, me apena jan... Bu yao pyu, danke, me sta pyu hao nau... Bat me es tro turdi-ney fo rakonti... Olo ke me jan es ke koysa ek-darbi me gro, ewalaa me ek-flai uupar kom raketa! - Es ver ya! – otres shwo. - Treba mah-jal sey dom! - vos de Kunila shwo. Alisa krai tanto lautem kom ela mog: - Si yu zwo se, me ve mah Dina ataki yu! En-ye morta-silensa tuy, e Alisa dumi: - Me wud yao jan kwo li <i>sal</i> zwo! Si li wud hev eni rasum, li wud mah ruf wek. Afte para minuta snova en-ye muving, e Alisa audi ke Kunila shwo: - Un garikinfula ve sufi, fo beginsa. - Garikinfula de <i>kwo</i>? – Alisa dumi. Bat ela bu majbur dumi longtaim, bikos gro-pluva aus gravela lai tuy. Li tuki an winda, e kelke gravela darbi ela pa fas. - Me ve stopi se, - ela shwo a swa, e krai pa ol mogsa: - Si yu bu stopi, yu ve sta buhao! Se kausi morta-silensa un ves pyu. Alisa merki al fa-surprisi idyen, ke oli gravela transformi inu kek-ki afte lagi on poda fo kelke taim, ewalaa magnifike idea lai a elay kapa. - Si me chi un fon sey kek-ki, - ela dumi, - sertem en-ye koy shanja in may sais; e sikom me ga bu mog fa-gran, also shayad it ve mah me syao, me suposi. Also ela gloti un kek-ki, e joi al merki ke ela en-fa-syao. Tuy ke ela es basta syao fo go tra dwar, ela lopi aus dom e vidi gro-menga animal e faula weiti-she ausen. Syao Lizarda Bil to povra in mida gei teni bay dwa marswin kel zai dai a ta koysa aus botela. Li oli fa-lansi a Alisa tuy ke ela apari, bat ela lopi wek tanto kway kom ela mog e sun en-loki inen dense shulin, ga salim. - Un-nem me treba kresi til may pinchan sais, – ela shwo a swa al wandi in shulin. – Dwa-nem, treba findi dao a toy jamile garden. Me dumi ke es zuy hao plan. Ver, sey plan sembli gro-hao, duba yok; it es ya simple e klare. Sole mushkila es ke ela ga bu jan komo fulfil it. Ela nokalmem zai kan sirkum miden baum, ewalaa laute ek-wauka yus sobre elay kapa mah ela kan uupar pa gro-hasta. Un gro-gran yundoga zai kan nich an ela bay gran ronde okos e zai extendi pata idyen al trai tachi ela. - Povre syao wan! – Alisa shwo lesti-shem e probi wisli a ta; bat ela gro-fobi oltaim al dumi ke mogbi ta fai hunga e dan ta ga probablem ve chi ela malgree elay lesti-she ton. Al bu samaji hao kwo ela zwo, ela pren un stik fon arda e teni-dai it a yundoga. Yundoga ek-skwili por joisa, salti uupar pa oli pata e ataki stik. Dan Alisa kway ahfi swa baken gran spikabush fo bu geti sub yundoga-ney pata. Tuy ke ela apari pa otre taraf, yundoga snova ataki stik e kalabi por hasti kapti it. Alisa ek-dumi ke ela wud mog sam noanchunem plei kun gari-kaval. Dabe bu gei topti, ela snova ahfi swa baken spikabush. Dan yundoga begin plei kun stik: ta lopi dalem bak fon it e poy ataki it, e tak mucho ves, al rauki-wauki oltaim. Pa fin ta en-sidi aika dalem al spiri gro e al lisan haf-ausen muh, gran okos haf-klosen. Sembli a Alisa ke es byen taim fo eskapi. Also ela tuy en-lopi wek e stopi sol al gro-fatigi e spiri ga mushkilem, wen yundoga-ney wauka fa-audi ga feblem fon dalitaa. - Yedoh ta es ya prival yundogi! - Alisa shwo al fa-apogi kontra ranunkul fo reposi e al befengi swa bay un lif. – Me sertem wud pri talimi truk a ta, si... si sol me wud bi do prave sais fo to! Oo may boh! Me hampi he fogeti ke me treba fa-gran snova! Me kan ba: komo <i>pai</i> zwo to? Shayad treba ya chi o pi koysa; bat ye un gro-kwesta: kwo? Ver, "kwo?" es gro-kwesta. Alisa kan sirkum swa. Ye flores e herbinkas, bat ela bu vidi nixa kel sembli prave kosa fo chi o pi al sey halat. Un gran funga do sirke same gaotaa kom elay-la zai kresi-stan bli ela. Afte kan nichen it e pa ambi taraf de it e baken it, ela ek-dumi ke yoshi oni mog kan kwo es uuparen it. Ela extendi swa uupar on pedafinga, ek-kan sobre funga-ney borda, e elay okos tuy miti las de gran blu katapila kel zai sidi on uupara al pligen brachas. Ta zai fumi nargila e ga bu atenti ni ela ni enisa otre, bu tanikem. == Katapila-ney konsila == Katapila e Alisa kan mutu duran kelke taim al silensi. Pa fin Katapila pren nargila aus muh e en-shwo pa mlan somnishil vos. - Hu es <i>yu</i>? - Katapila shwo. To bu kurajisi Alisa. Ela jawabi, aika timidem: - Me... me apena jan, sinior, yus al nau... Me jan sol hu me bin al en-stan pa sabah, bat depos dan musbi me he shanji pluri ves. - Kwo yu maini bay se? - Katapila shwo saktem. - Expliki swa selfa. - Afsos, me bu mog expliki swa <i>selfa</i>, sinior, - Alisa shwo, - bikos me bu es me selfa, yu samaji ya. - Me bu samaji, - Katapila shwo. - Me fobi ke me bu mog mah se pyu klare, - Alisa shwo muy latifem, - bikos, un-nem, me selfa bu samaji se; e poy, tu bi do tanto mucho farke sais duran sol un dey konfusi ya gro. - Bu es ver, - Katapila shwo. - Wel, shayad yu haishi bu gwo anubavi se, - Alisa shwo, - bat wen yu ve majbur transformi inu pupa, e yu sertem ve majbur pa un dey, yu jan ya, e poy inu parpar, me es hampi serte ke yu ve senti swa idyen strane, bu ver? - Bu tanikem, - Katapila shwo. - Wel, shayad <i>yur</i> senta es otre, - Alisa shwo. - Me jan sol ke <i>me</i> wud senti swa strane. - Yu! – Katapila shwo bicha-nem. - Hu es <i>yu</i>? E se mah li returni a toka-beginsa. Alisa fa-vexi idyen por ke Katapila fai <i>tanto</i> kurte remarka, ela rektisi swa e shwo muy gravem: - Me dumi ke un-nem yu hi gai shwo a me, hu yu es. - Way? - Katapila shwo. Walaa nove konfusi-she kwesta. Sikom Alisa bu mog inventi koy hao reson e Katapila semblem sta pa gro-buhao muda, ela fa-turni e go wek. - Lai bak! - Katapila voki ela. - Me hev koysa muhim fo shwo! Se sertem suoni wadi-shem. Alisa lai bak snova. - Lerni bi sanyam, - Katapila shwo. - Ob es fin? - Alisa shwo al trai represi ira tanto kwanto posible. - Non, - Katapila shwo. Alisa dumi ke ela mog ya weiti, sikom bu ye nixa fo zwo, e shayad pa fin Katapila mog shwo koysa audival. Duran kelke minuta ta fumi-fuki al silensi. Pa fin ta depligi brachas, snova pren nargila aus muh, shwo: - Also yu dumi ke yu es shanji-ney, bu ver? - Me fobi ke ver, sinior, - Alisa shwo. - Me bu mog remembi diverse kosa ke me gwo jan... E me bu mog resti do same sais duran shi minuta! - Bu mog remembi <i>kwel</i> kosa? - Katapila shwo. - Wel, me probi-te deklami <i>'Janmog utili taim suy'</i>, bat olo fa-shwo-te ga farkem! - Alisa jawabi gro-tristem. - Repeti ba <i>'Papa Wiliam'</i>, – Katapila shwo. Alisa pligi handas e begin: <i>- Papa Wiliam, jawabi, - un yunge man shwo, - Yu es lao, yur har es ga blan. Al tal yash, kwo yu dumi, ob hao es to Ke oltaim on kapa yu stan? - Al bi yunge, may son, – papa Wiliam en-tok’, - Me gwo fobi den brein-nuksan. Bat al nau me jan: she me brein ga yok, Also kalmem on kapa me stan. - Yu es lao. Kom shwo-ney, yu hev yo blan har. Yoshi, papa, yu hev mucho fet. Bat yu fai ek-kalaba to salta bli dwar. Komo hi yu pai fai tal balet? - Al bi yunge, may son-ki, – jawab’ lao wan, - Me gwo smiri swa bay krem kun waxa. Es ga chipe, un shiling pur un ge, ek-kan! Me mog vendi a yu para boxa. - Yu es lao, me shwo, yu es ga sajalik e yur jabra es feble al nau. Bat yu chi tote gansa, kun osta e bik. Komo hi yu pai chabi tan’ hao? - Al bi yunge, may son, me den jura gro-pri E kun molya fai sempre disputa. Tak may jabra fortifi pa ves dwashi-tri E til nau es haishi masbute. - Yu es lao, may papa, om se duba yok, Bat me sta ga perplexe bikos Bu samaj', komo hi tak balansi yu mog Den angila on nok de yur nos. - Basta, basta ya yo! - papa ira-nem shwo.- Ob yu yao kunshwo til aksham? Me jawabi tri kwesta, yu mus nau go O me kiki yu wek nich sulam.</i> - Se bu fa-shwo pravem, - Katapila shwo. - Bu <i>ga</i> pravem, me fobi, - Alisa shwo timidem. - Kelke worda he fa-shanji. - Es noprave fon beginsa til fin, - Katapila shwo, desidem; e en-ye silensa fo kelke minuta. Katapila shwo pa un-ney. - Do kwel sais yu yao bi? - ta kwesti. - Oo, bu es gro-muhim fo me, - Alisa hasti jawabi, - sol es ke oni bu pri shanji tanto oftem, yu jan ya. - Me <i>bu</i> jan. - Katapila shwo. Alisa bu shwo nixa: ela bu gwo gei kontrashwo tanto mucho bifooen, duran tote jiva, e ela senti ke ela zai fa-iri gro. - Ob yu es santush nau? - Katapila shwo. - Wel, me wud yao bi <i>idyen</i> pyu gran, sinior, si yu bu es kontra, - Alisa shwo. - Tri incha es ya tanto shma-ney sais. - Es ya ga hao sais! - Katapila shwo iri-nem al extendi swa uupar (ta es exaktem tri incha gao). - Bat me bu es abyasen a it! - Alisa to povra plaki-si. Ela dumi pa swa: - Hir oli wan es ya ofensishil! - Yu ve abyasi afte koy taim, - Katapila shwo. Ta pon nargila bak inu muh e en-fumi snova. Pa sey ves Alisa weiti kun sabra til ta snova en-yao shwo. Afte un o dwa minuta Katapila pren nargila aus muh, guapi para ves, e ek-sheiki swa. Poy ta geti nich fon funga-uupara e en-kripi wek inu herba al sim remarki: - Un taraf ve mah yu pyu gao, e otre taraf ve mah yu pyu nise. - Un taraf de <i>kwo</i>? Otre taraf de <i>kwo</i>? - Alisa shwo a swa. - De funga, - Katapila shwo yus kom si ela he kwesti lautem, e tuy fa-wek inen herba. Duran kelke minuta Alisa kan funga dumafulem al trai samaji komo findi dwa taraf de it. Sikom it es perfektem ronde, ela opini ke es gro-mushkile taska. Pa fin ela extendi brachas sirkum it tanto dalem kwanto posible e tori-pren po un pes bay kada handa. - E nau, kwel es kwel? - ela shwo a swa, e ek-kusi idyen fon desne-handa-ney pes fo probi kwo en-ye. Pa sekwe momenta ela senti gro-darba an chibuk: it imbati kontra peda! Ela es ga fobisen bay sey muy turan-ney shanja. Ela senti ke taim fo lusi yok, sikom ela zai simti kway. Also ela yao tuy chi idyen de otre funga-pes. Elay chibuk es tanto presi-ney kontra peda, ke apena ye plasa fo ofni muh; bat ela suksesi pa fin e pai gloti syaoka fon lefte-handa-ney funga-pes. * * * * * * * - Walaa, may kapa es libre pa fin! - Alisa shwo joi-shem, bat fa-alarmi tuy al findi ke elay plechas bu gei vidi nullok. Olo ke ela mog vidi al kan nich es gro-longe galsa kel sembli gaofai kom stem sobre ti lagi nichen na mar do grin lif. - Kwo sey lo grin mog bi? - Alisa shwo. - E a wo may plechas he geti? E oo, may povre handas, komo es ke me bu mog vidi yu? - Ela muvi li al shwo, bat bu resulti nixa krome koy sheiking miden liftot in dalitaa. Sikom bu ye shansa de mah handas uupar a kapa, ela probi mah kapa nich versu <i>li</i>, e joi al samaji ke elay galsa mog flexi fasilem pa eni direksion, kom serpenta. Ela pai kurvi galsa inu elegante zigzaga e sal plunji inu liftot (fa-klare ke es sol menga krona de baum sub kel ela wandi-te), wen ek-hisa mah ela hastem muvi bak: un gran paloma flai-lai an elay fas e zai darbi-darbi ela bay alas. - Serpenta! - Paloma skwili-krai. - Me <i>bu</i> es serpenta! - Alisa shwo indignem. - Lyu me pa kalmitaa! - Serpenta ya! - Paloma repeti, bat idyen meno furia-nem, e adi al ek-plaki-si: - Me he probi oli dao, bat semblem nixa godi fo li! - Me ga bu samaji om kwo yu zai shwo, - Alisa remarki. - Me he probi baum-riza, me he probi sahil e me he probi bushbarana, - Paloma shwo for sin atenti ela, - bat sey serpentas! Nixa mah li santush! Alisa fa-perplexe oltaim pyu, bat ela dumi ke es sinsensu-ney tu shwo enisa til ke Paloma fini. - Kom si tu kovi ovos bu es basta mushkile, - Paloma shwo, - me mus chauki serpentas duran dey e nocha! Es ke me bu he somni, bu tanikem, duran sey tri wik! - Me gro-afsosi ke oni he disturbi yu, - Alisa shwo al begin samaji kwo ta maini. - E yus afte ke me selekti zuy gao baum in shulin, - Paloma krai-shwo for al hampi skwili, - yus afte ke me en-dumi ke shayad me es libre fon li pa fin, ewalaa li ya serpi an me fon skay! Oo, serpenta! - Bat me <i>bu</i> es serpenta, me ya shwo a yu! - Alisa shwo. - Me es... Me es... - Wel! <i>Kwo</i> es yu? - Paloma shwo. - Me vidi ke yu zai trai inventi koysa! - Me... me es syao gela, - Alisa shwo aika dubafulem, sikom ela remembi kwanto mucho ves ela he transformi duran sey dey. - Es ya gro-veritaa-simile! - Paloma shwo pa ton de gro-bicha. - Me ya gwo vidi mucho syao gela, bat <i>nul-la</i> do tal galsa kom sey-la! Non, non! Yu es serpenta; es vane tu negi se. Mogbi sekwem yu sal shwo a me, ke yu neva gwo chi ovo? - Me gwo hi chi ovo, - Alisa shwo (ela ya gro-pri shwo veritaa). - Bat syao gelas chi ovos hampi sam mucho kom serpentas, es ver ya. - Me bu kredi, - Paloma shwo, - bat si es ver, wel, dan li es sorta de serpenta, es olo ke me mog shwo. Sey idea es tanto nove fo Alisa ke ela silensi duran para minuta. Also Paloma hev taim fo adi: - Yu zai shuki ovo, me ya jan <i>se</i> basta hao; e way mus bi muhim fo me ob yu es syao gela o serpenta? - Es ga muhim fo me hi, - Alisa hasti shwo, - bat me bu zai shuki ovos, al nau; iven si me wud shuki li, me bu wud yao pren <i>yur-las</i>: me bu pri li kru. - Wel, go ba wek, dan! - Paloma shwo glumem al snova en-sidi inen nesta. Alisa muvi nich tra shulin tak kom ela mog al ke elay galsa fa-tangli pa branchas oltaim, e kada ves ela majbur stopi fo detangli it. Afte kelke taim ela en-remembi ke ela haishi hev funga-pes in handas, e chaukem begin kusi nau idyen fon un-ney-la nau fon otre-la, nau al fa-gao nau al fa-nise, til ke ela pai mah swa do swa-ney pinchan gaotaa. Sikom pa laste ves ela bin do pyu-meno prave sais ga longtaim bak, un-nem se sembli aika strane; bat ela abyasi afte kelke minuta e begin toki kun swa, kom pinchanem: - Wel, nau haf de may plan es fulfil-ney yo! Oli sey shanja es ya turdi-she! Me neva es serte om kwo me sal bi pa lai-she minuta! Yedoh, me he pai geti bak a may pinchan sais. Nau treba geti inu toy jamile garden. Komo oni gai zwo se, me wud yao jan. Al shwo se ela lai turan a un feldakin kun syao dom do sirke char fut gao. - Hu unkwe jivi dar, - Alisa dumi, - bu es hao tu lai a li al bi do <i>sey</i> sais: me ya wud fobisi li tro! - Also ela snova begin kusi desne-handa-ney funga-pes e bu blisifi a dom til mah-kurte swa til nin incha. == Swina e pepa == Duran para minuta ela stan al kan dom e al trai samaji kwo gai zwo, e turan un lakey in livree lopi-lai aus shulin (ela dumi ke ta es lakey por ke ta porti livree; otrekas, al kaulu sol suy fas, ela wud nami ta fish) e en-tuki lautem pa dwar bay fingajor. Otre lakey in livree, do ronde fas e do gran okos kom bakak, ofni dwar. Alisa merki ke ambi lakey hev pudri-ney har kel kurli pa tote kapa. Ela en-fai gro-jigyas fo jan kwo eventi hir, e ahfi-go idyen aus shulin fo audi. Fish to lakey un-nem mah-ye fon sub bracha un gro-leta, hampi sam gran kom ta selfa, e handi it a otre-la al shwo solemnem: - Fo dukina. Invita fon Regina om plei kroket. Bakak to lakey jawabi sam solemnem bay same wordas, al sol shanji ley ordina idyen: - Fon Regina. Invita fo Dukina om plei kroket. Poy li ambi pokloni nisem, e ley harhalkas hampi intertangli. Alisa ridi por to tanto gro ke ela majbur lopi inu shulin, dabe li bu audi ela. Wen ela snova ahfi-kan, ela vidi ke Fish to Lakey he fa-wek e ke otre-la zai sidi on arda bli dwar al kan skay stupidem. Alisa timidem lai a dwar e tuki. - Tu tuki ga bu es utile, – lakey shwo, – por dwa kausa. Un-nem, por ke me es pa same dwar-taraf kom yu. Dwa-nem, por ke li inen zai shumi tanto gro ke nulwan mog audi yu. Ver, sertem ga nopinchan suon lai fon inen: konstante wuling e chihing e yoshi regulare krushi-suon, kom si pyata o ketla rupti inu pes. - Dan, plis, shwo ba, - Alisa shwo, - komo me gai geti inu? - Yur tuking wud mog bi utile, - Lakey shwo for sin atenti ela, - si nu wud hev dwar inter nu. Pa exampla, si yu wud bi <i>inen</i>, yu wud mog tuki, e me wud lasi yu aus, es ver. Ta zai kan skay oltaim al shwo, e Alisa ek-dumi ke to es ga nolatif. - Yedoh shayad ta sim bi mog fai otrem, - ela shwo a swa, - sikom suy okos es ya tanto <i>muy</i> blise a kapasima. Bat enikas ta gai jawabi kwesta. – Komo me gai geti inu? - ela repeti lautem. - Me sal sidi hir, - Lakey remarki, - til manya... Yus al se dwar ofni e un gran pyata flai aus, rek an Lakey-ney kapa; it tachi-ki suy nos e krushifi kontra un baum baken ta. - ...o mogbi til aftemanya... - Lakey zai kontinu pa yus same ton kom si nixa he eventi. - Komo me gai geti inu? - Alisa kwesti snova, yoshi pyu lautem. - Ob yu verem <i>gai</i> geti inu? - Lakey shwo. - Es ya prime kwesta. To sertem es ver, yedoh Alisa bu pri gei shwo tak. - Es ya dashat-ney, - ela grumbli a swa, - komo gro oli sey kreatura pri disputi. Es ya basta fo fa-pagale! Lakey semblem desidi ke es hao taim fo repeti suy remarka kun syao varia. - Me sal sidi hir, - ta shwo, - duran gro-taim, duran mucho hi dey. - Bat kwo <i>me</i> hi gai zwo? - Alisa shwo. - Enisa ke yu yao, - Lakey shwo e begin wisli. - Oo, in toking kun ta sensu ga yok ya, - Alisa shwo denadi-nem, - ta es ya ga idiotalik. E ela ofni dwar e go inu. Toy dwar dukti rek inu gran kukishamba in kel ye ga mucho fum. Dukina zai sidi on tri-gamba-ney stula pa mida al luli bebi. Un kuker zai inklini swa sobre agni al virti-mixi koysa in gran kazan. Semblem it es fule de sup. - Sertem... chih!... in sey sup ye tro mucho pepa... chih!... - Alisa shwo a swa, obwol to bu es fasile por en-chihi gro. Amini in <i>aira</i> pepa es verem tro mucho. Iven Dukina chihi koyves; e bebi, ta nau chihi nau wuli oltaim, ga sin pausa. Ye sol dwa kreatura kel <i>bu</i> chihi: to es kuker e gran kota kel zai lagi on ochak al hev gro-smaila fon un aur til otre-la. - Plis, ob yu wud mog expliki a me, - Alisa shwo idyen timidem por ke ela bu es serte ob es basta latif tu shwo pa un-ney, - way yur kota smaili tak? - Es ya Chesher-Kota, - Dukina shwo. - Por se hi. Swina! Ela shwo sey laste worda kun tanto turan-ney forsa, ke Alisa hampi ek-salti. Bat ela vidi tuy ke it fa-adresi a bebi, bu a ela; also ela kuraji shwo for: - Me bu jan-te ke Chesher-Kota sempre smaili. Pa fakta, me ga bu gwo jan ke kota <i>janmog</i> smaili. - Oli janmog - Dukina shwo, - e maiste smaili hi. - Me bu koni nul-la kel smaili, - Alisa shwo muy latifem al sta aika santush por pai fai toka. - Yu bu jan mucho, - Dukina shwo. - Es ya fakta. Alisa ga bu pri ton de sey remarka e dumi ke wud bi hao tu shanji toka-tema. Duran ke ela trai selekti koy-la, kuker pren kazan do sup fon agni e turan begin shwai-shwai ti ta mog ateni na olo an Dukina e bebi: un-nem kelke gual-muver flai, poy en-ye gro-pluva-si aus kukipot, pyata e otre bartan. Dukina bu atenti it iven wen it trefi ela; e bebi zai wuli yo tanto gro ke oni ga bu mog shwo ob ta sufri por darba. - Ay, <i>plis</i>, dumi ba om kwo yu zwo! - Alisa krai al salti-salti pa gro-dashat. - Ay, yus an suy <i>verguy</i> nos! (Un verem gran kukipot flai pas bebi-ney nos ga bli e hampi mah it wek.) - Si kadawan wud atenti swa-ney hi dela, - Dukina grumbli raukem, - munda wud roti mucho pyu kway kem al nau. - To sertem <i>bu</i> wud bi pyu hao, - Alisa shwo al joi gro por hev shansa fo diki idyen swa-ney jansa. - Sim dumi ba, kwo wud eventi an dey e nocha! Es ke duran dwashi-char ora arda fai un rota pa suy axa... - Axa, axa... chih!... acha, acha... - Dukina shwo. - Apropoo om acha, haki los elay kapa! Alisa ek-kan kuker aika nokalmem fo samaji ob ta sal obedi, bat kuker zai mangi muvi-mixi sup e semblem bu audi. Also ela shwo for: - Also duran dwashi-char ora... shayad... o mogbi shi-dwa? Me... - Oo, bye disturbi <i>me</i>! - Dukina shwo. - Me bu toleri sifras, e neva gwo! Afte se ta snova begin luli bebi al gani luligana-si e al ek-sheiki ta gro pa fin de kada linia: <i>"Shatami ba yur syao boy E bati ta por chihi. Ta vexi yu, buhao boy, E pa intenta chihi."</i> REFRENA (in kel kuker e bebi en-ko-gani): "Wul! Wul! Wul!" Al gani dwa-ney strofa Dukina swingi-swingi bebi uupar-nich gro-fortem, e syao povre wan wuli tanto gro ke Alisa apena audi wordas: <i>"Me ya shatami ta, may boy, Me bati ta e kiki, Dabe ta jui pepa toy Ke sempre me apliki."</i> REFRENA <i>"Wul! Wul! Wul!"</i> - Walaa! Yu darfi luli ta idyen si yu yao! - Dukina shwo a Alisa al shwai bebi a ela. - Me mus go tayari swa fo plei kroket kun Regina. Ewalaa ta hasti lopi aus shamba. Kuker lansi fraier afte ta, bat bu trefi. Alisa kapti bebi yedoh to bu es fasile sikom ta es syao kreatura do ajibe forma: suy gambas e brachas ragi aus a oli taraf. - "Yus kom marstara," - Alisa dumi. Sey syao wan farfari kom vapormashina e oltaim pligi e depligi swa, also Alisa majbur eforti gro iven fo sim teni ta. Tuy afte ke ela pai findi prave dao fo luli ta (kel es tu torsi ta inu noda-si e gro-teni suy desne aur e lefte peda bli mutu fo preventi detorsa), ela porti ta aus dom. - Si me bu ve pren sey kinda kun swa, - Alisa dumi, - li sertem ve kili ta afte para dey. Tu lyu ta hir wud maini kili ta. Ela shwo sey laste worda lautem, e syao wan fai grugru to jawaba (ta he kwiti chihi al sey taim). - Bye fai grugru, - Alisa shwo, - to bu es prave dao fo expresi swa. Bebi grugru snova e Alisa nokalmem kan suy fas fo samaji kwo ye. Sin duba ta hev <i>muy</i> uuparpligi-ney nos kel simili musla pyu kem den reale nos. Yoshi suy okos es nopinchanem syao fo bebi. Pa tota Alisa ga bu pri suy aspekta. - Bat mogbi es sim por plaki, - ela dumi e ek-kan inu suy okos fo vidi ob haishi ye larma. Non, larma yok. - Si yu sal transformi inu swina, may kare, - Alisa shwo seriosem, - me ga bu ve fai dela kun yu. Remembi ba! Povre syao wan snova fai ek-plaka (o ek-grugru, oni bu mog shwo exaktem), e li go for al silensi duran koy taim. Alisa yus begin dumi: "Wel, kwo me gai zwo kun sey kreatura al he bringi ta a dom?" - wen ta grugru snova, tanto lautem ke Alisa kan an suy fas alarmi-nem. Pa sey ves duba ga <i>yok</i>: ta es swina hi. Ewalaa ela samaji ke es aika absurde tu porti ta for. Also ela lasi syao kreatura nich, e senti levifa al vidi ke ta kway troti wek inu shulin. - Al fa-gran, - ela shwo a swa, - ta wud bi gro-kurupe kinda; bat kom swina ta es ya aika jamile, segun may opina. E ela en-mediti om otre ti ela koni na kindas kel wud mog bikam ga hao swina. - Oni sol treba jan prave dao fo transformi li... - ela begin shwo a swa bat turan ek-fobi-ki por vidi Chesher-kota kel zai sidi on baum-brancha pa kelke stepa fon ela. Kota en-smaili al vidi Alisa. Semblem ta sta pa hao muda, ela dumi; yedoh ta hev <i>muy</i> longe nakas e gro-menga denta, also ela senti ke gai trati ta kun respekta. - Chesher-Koti, - ela begin, aika timidem, sikom ela ga bu jan ob ta ve pri tal nam. Yedoh ta sim en-smaili idyen pyu chaurem. - Wel, ta es haishi santush. - Alisa dumi e shwo for: - Plis, bi karim fo shwo a me, pa kwel kamina me gai go fon hir? - Se dependi aika gro fon to, a wo yu yao lai, - Kota shwo. - Fo me es aika egale... - Alisa jawabi. - Dan es egale pa kwel kamina yu ve go, - Kota shwo. - ...si me sol pai lai a <i>koylok</i>, - Alisa adi kom explika. - Oo, yu sertem ve pai, - Kota repliki, - si yu pedi basta longem. Alisa senti ke oni bu mog negi se, e probi fai otre kwesta: - Kwel jenta habiti hir? - Pa <i>toy</i> taraf, - Kota shwo al mavi desne pata, - Shapnik jivi. E pa <i>toy</i> taraf, - al mavi otre pata, - Marto-Tuza. Yu mog visiti den kwel yu yao: li ambi es pagale. - Bat me bu yao komuniki kun pagale jenta, - Alisa remarki. - Oo, yu sim bu mog eviti se, - Kota shwo. - Nu oli es pagale hir. Me es pagale. Yu es pagale. - Komo yu jan ke me es pagale? - Alisa kwesti. - Yu sertem es, - Kota shwo, - otrekas yu bu wud lai ahir. Alisa bu opini ke se pruvi enisa. Yedoh ela shwo for: - E komo yu jan ke yu es pagale? - Fo beginsa, doga bu es pagale, - Kota shwo. - Ob yu konsenti? - Me admiti se, - Alisa shwo. - Wel, dan, - Kota fai for, - yu samaji ya ke doga grauli al iri e mavi kauda al sta santush. Ewalaa <i>me</i> grauli al sta santush e mavi kauda al iri. Also me es pagale. - <i>Me</i> wud shwo ke yu urli, bu grauli, - Alisa shwo. - Yu mog nami se kom yu yao, - Kota shwo. - Ob yu sal plei kroket kun Regina sedey? - Me wud yao gro, - Alisa shwo, - bat me bu es inviten. - Yu ve vidi me dar, - Kota shwo e desapari. Alisa bu surprisi gro por se, sikom ela zai abyasi ya a ke ajibe kosa eventi. Duran ke ela haishi kan plasa wo ta he bi, ta apari snova, ga turan. - Apropoo, kwo eventi a toy bebi? - Kota shwo. - Me hampi fogeti kwesti om se. - Ta he transformi inu swina, - Alisa jawabi muy kalmem kom si Kota lai bak pa ga pinchan dao. - Me dumi-te tak hi, - Kota shwo e fa-wek snova. Alisa weiti idyen al haf-expekti vidi ta snova, bat ta bu apari, also afte para minuta Alisa en-pedi a ti Marto-Tuza muka jivi na direksion. - Me gwo vidi koy shapnik bifooen, - ela shwo a swa. - Marto-Tuza semblem ve bi pyu interes-ney. Sikom es mey, mogbi ta bu es yo gro-pagale; amini bu tanto pagale kom pa marto. Al shwo se ela ek-kan uupar, ewalaa Kota snova zai sidi pa baum-brancha. - Ob yu he shwo ‘swina’ o ‘pina’? - Kota shwo. - Me he shwo ‘swina’, - Alisa jawabi, - e me fai magari om ke yu bu apari e desapari oltaim tanto turan-nem: oni ya pai vertiga! - Hao, - Kota shwo. Pa sey ves ta desapari aika lentem, begin-yen bay kauda-nok e fini-yen bay smaila kel resti in aira fo kelke taim afte ke olo otre yo yok. - Wel, me oftem gwo vidi kota sin smaila, - Alisa dumi, - bat smaila hi sin kota! Es ya zuy kuriose kosa ke me gwo vidi duran may tote jiva! Ela en-pedi snova e sun vidi dom de Marto-Tuza. Ela dumi ke musbi es toy hi dom, bikos fumtubas hev forma de aur e ruf es kovren bay farwa. Sey dom es tanto gran ke ela bu osi blisifi til kusi-chi idyen de desne-handa-ney funga-pes e mah swa sirke dwa fut gao. E iven afte se ela go versu it aika timidem al shwo a swa: - Yedoh, kwo si ta es gro-pagale hi? Magari-si me he go visiti Shapnik! == Pagale chayvating == Bifoo dom sub baum ye bepon-ney tabla, e Marto-Tuza e Shapnik zai chayvati pa it; Somnimaus zai sidi inter li al haf-somni. Ambi otra zai yusi ta kom kushen: li apogi kudas on ta e zai toki sobre ta-ney kapa. - Musbi es muy nobyen fo Somnimaus, - Alisa dumi. - "Yedoh ta somni e shayad bu atenti. Tabla es aika gran, bat li tri zai sidi pa hunta pa un angula. - Plasa yok! Plasa yok! - li krai al vidi ke Alisa zai lai. - Ye <i>menga</i> plasa! - Alisa shwo indignem e en-sidi inu gran brachastula pa un de tabla-fin. - Pi ba idyen vino, - Marto-Tuza shwo to kurajisi. Alisa kan olo on tabla, bat ye nixa krome chay. - Me bu vidi vino, - ela remarki. - It ga yok, - Marto-Tuza shwo. - Dan bu es muy latif ke yu ofri it, - Alisa shwo ira-nem. - Bu es muy latif ke yu en-sidi pa tabla sin ke oni inviti yu, - Marto-Tuza jawabi. - Me bu jan-te ke es tabla sol fo <i>yu</i>, - Alisa shwo. - Ye bartan fo mucho pyu kem tri wan. - Yu treba kati har, - Shapnik shwo. Ta he kan Alisa duran kelke taim gro-jigyas-nem e se es suy un-ney worda. - Yu gai lerni bu fai remarka om persona de kunshwoer, - Alisa shwo idyen saktem. - Es muy karke. Al audi se, Shapnik ofni okos ga chaurem, bat bu repliki. Olo ke ta <i>shwo</i> es: - Way korva simili skribitabla? "Aa, nu sal fa-amusi idyen!" - Alisa dumi. - "Me joi ke li begin fai enigma." - Me kredi ke me mog gesi, - ela adi lautem. - Ob yu maini ke yu dumi ke yu mog findi resolva? - Marto-Tuza shwo. - Exaktem, - Aisa shwo. - Dan yu gai shwo to ke yu maini, - Marto-Tuza shwo for. - Me fai tak hi, - Alisa hasti repliki. - Amini... amini me maini to ke me shwo... es sama, yu jan ya. - Ga bu es sama, - Shapnik shwo. - Wel, yu yoshi wud mog ya shwo ke "me vidi to ke me chi" es sama kom "me chi to ke me vidi"! - Yu yoshi wud mog shwo, - Marto-Tuza adi, - ke "me pri to ke me pai" es sama kom "me pai to ke me pri"! - Yu yoshi wud mog shwo, - Somnimaus adi (ta semblem toki al somni), - ke 'me spiri duran ke me somni' es sama kom 'me somni duran ke me spiri'. - Fo yu es ya sama hi. - Shapnik shwo, e toka stopi. Oli silensi duran un minuta al ke Alisa zai bedumi olo ke ela remembi om korva e skribitabla, bat to bu es mucho. Shapnik defai silensa pa un-ney. - Kwel dey de mes es sedey? - ta shwo al turni a Alisa. Ta he tiri-pren kloka aus posh e zai kan it alarmi-nem al sheiki-sheiki it e al teni it bli aur. Alisa mediti idyen, poy shwo: - Char-ney-la. - Galti pa dwa dey! - Shapnik sospiri. Poy ta kan Marto-Tuza ira-nem, adi: - Me ya he shwo a yu ke nayu bu godi fo mekanisma! - To bin <i>zuy</i> hao nayu, - Marto-Tuza jawabi namrem. - Ver, bat koy kruma shayad he geti inu, - Shapnik grumbli. - Yu bu gai-te mah it inu bay pan-sikin. Marto-Tuza pren kloka e kan it glumem. Poy ta ek-makni it inu tasa kun chay e snova kan; bat ta bu mog inventi koysa pyu hao kem repeti swa-ney un-ney replika: - To bin <i>zuy</i> hao nayu, yu jan ya. Alisa kan sobre suy plecha aika jigyas-nem. - Es ya drole kloka! - ela remarki. - It indiki dey de mes e bu indiki kwel klok es! - Ob it gai? - Shapnik murmuri. - Mogbi yur kloka indiki kwel yar es? - Sertem non, - Alisa jawabi muy yao-shem, - bat es bikos same yar resti gro-longem. - Sama she <i>may</i>-la, - Shapnik shwo. Alisa fa-gro-perplexe. Remarka de Shapnik semblem bu hev ga nul sensu, yedoh sertem es shwo-ney pravem. - Me bu fulem samaji yu, - ela shwo zuy latifem posible. - Somnimaus zai somni snova, - Shapnik shwo e liti idyen garme chay on suy nos. Somnimaus ek-sheiki kapa nosantushem e shwo sin ofni okos: - Ver, ver, sertem. Den se hi me selfa yus yao-te shwo. - Ob yu he resolvi enigma? - Shapnik shwo al turni a Alisa. - Non, me tausian, - Alisa jawabi. - Kwel es resolva? - Nul idea, - Shapnik shwo. - She me sama, - Marto-Tuza shwo. Alisa sospiri tedi-nem. - Me opini ke yu wud mog zwo koysa pyu hao kun taim, - ela shwo, - kem vanisi it al fai enigma kel bu hev nul resolva. - Si yu wud koni den Taim sam hao kom da me, - Shapnik shwo, - yu bu wud shwo om vanisi <i>it</i>. Es <i>ta</i>. - Me bu samaji, - Alisa shwo. - Naturalem, - Shapnik shwo al ek-sheiki kapa kun bicha. - Me es serte ke yu iven bu gwo toki kun Taim! - Shayad non, - Alisa jawabi chaukem, - bat me plurives gwo dumi komo kili-si taim. - Aa! Se expliki olo! - Shapnik shwo. - Ta bu toleri wen oni yao kili ta. Wel, si yu wud trati ta hao, ta wud mog zwo kwo unkwe yu yao an kloka. Pa exampla, imajini ba ke es klok nin pa sabah, taim fo begin leson; yu treba sol hamsi-anshi a Taim, ewalaa diker en-roti kway! Afte un taiminka es klok un e haf, taim fo deyfan! ("Me mog sol fai magari om to," - Marto-Tuza hamsi-shwo a swa.) - To sertem wud bi gro-hao, - Alisa shwo al mediti. - Bat... me bu wud fai hunga, dan. - Shayad bu tuy, - Shapnik shwo, - bat yu wud mog kipi klok un e haf fo tanto longem kom yu yao. - Ob <i>yu</i> pai fai tak hi? - Alisa kwesti. Shapnik sheiki kapa griva-nem. - Bu me! - ta jawabi. - Nu he kwereli pa mes-tri, yus bifoo ke <i>ta</i> fa-pagale, ver ya... - (al indiki Marto-Tuza bay chaychiza). - To bin pa gran konserta ke Regina do Kordia dai, e me mus-te gani: <i>Glimi, glimi, watwat syao! Kwo yu zun - se jan me yao.</i> (Originale versa: Glimi, glimi, stara syao! Kwo yu es - se jan me yao. ) Shayad yu koni sey gana, bu ver? - Me gwo audi koysa simile, - Alisa shwo. - Wel, lo for es tal, - Shapnik kontinu: <i>Sobre munda yu zai flai, kom talam do chay in skay.</i> (Sobre munda yu zai flai, kom diamanta-ki in skay. ) Ewalaa Somnimaus sheiki swa e en-gani somni-yen: "Glimi, glimi, glimi, glimi..." - e fai for tanto longem ke li majbur pinsi ta fo mah-stopi. - Wel, me he apena fini un-ney strofa, - Shapnik shwo, - wen Regina ek-brai: "Lu zai kili taim! Mah luy kapa wek!" - Gro-savaje ya! - Alisa exklami. - E depos dan, - Shapnik shwo for grivem, - ta bu yao zwo nixa fo me! She nu es sempre klok sit. Turan Alisa en-hev klare idea. - Por to hi ku ye tanto mucho chay-bartan hir? - ela kwesti. - Ver, to es ya kausa, - Shapnik sospiri. - Oltaim es chay-taim, also taim fo woshi bartan yok. - Also yu intershanji plasa pa ronda, bu ver? - Alisa suposi. - Exaktem, - Shapnik shwo, - segun ke bartan gei finyusi. - Bat kwo eventi wen yu snova ateni beginsa? - Alisa kuraji kwesti. - Hay nu shanji tema, - Marto-Tuza interrupti guapi-yen, - me fa-tedi por sey-la. Me opini ke yunge mis treba rakonti koy historia a nu. - Me fobi ke me bu jan eni-la, - Alisa shwo, aika alarmi-ney. - Dan Somnimaus rakonti! - li ambi krai. - Somnimaus, en-jagi ba! E li pinsi ta pa ambi taraf pa same taim. Somnimaus ofni okos, ga sin hasta. - Me bu he somni, - ta feblem raukefai, - me he audi kada worda ke yu shwo. - Rakonti ba koy historia! - Marto-Tuza shwo. - Ver, bi karim ya! - Alisa gro-pregi. - Tuy ya, - Shapnik adi, - otrekas yu ve en-somni bifoo fin. - Unves ye tri sista-ki, - Somnimaus begin al hasti gro, - kel nami Elsi, Lisi e Tili. Li jivi pa kwan-diba. - Kwo li chi? - Alisa kwesti sikom ela sempre fai interes om chia e pia. - Li chi melasa, - Somnimaus shwo afte dumi duran kelke minuta. - Li bu mog-te ya, - Alisa remarki mulem, - li wud en-morbi. - Li he en-morbi hi, - Somnimaus shwo, - en-morbi <i>gro</i>. Alisa trai imajini toy nopinchan jiva, bat to konfusi ela tro, also ela shwo for: - Way hi li jivi pa kwan-diba? - Pi ba pyu chay, - Marto-Tuza shwo gambirem. - Me haishi he pi nixa, - Alisa jawabi ofensi-nem, - also me bu mog pi pyu. - Yu maini ya ke yu bu mog pi <i>meno</i>, - Shapnik shwo. - Tu pi <i>pyu</i> kem nixa es ya fasile. - Nulwan he kwesti om yur opina, - Alisa shwo. - Hu hi zai fai remarka om persona de kunshwoer nau? - Shapnik kwesti triumfi-shem. Alisa bu jan hao kwo jawabi, also ela pi idyen chay e chi idyen pan kun nayu. Poy ela turni a Somnimaus e repeti: - Way li jivi pa kwan-diba? Somnimaus snova dumi duran kelke minuta, poy shwo: - To es melasa-kwan. - Tal kosa yok ya! - Alisa en-shwo ira-nem, bat Shapnik e Marto-Tuza fai: "Shsh! Shsh!" - e Somnimaus glumem remarki: - Si yu bu janmog suluki hao, fini ba sey historia pa selfa. - Non, non, bi karim, fai for! - Alisa shwo ga namrem. - Me bu ve interrupti yu. Me bu jan sertem, mogbi koylok ye <i>un</i> tal kwan. - Un! Ha! - Somnimaus shwo indignem, yedoh konsenti fai for. - Also tri sista-ki, li lerni rasmi e cherpi... - Cherpi inspira ku? - Alisa kwesti fogeti-yen suy wada. - Melasa, - Somnimaus shwo, pa sey ves sin dumi. - Me treba klin tasa, - Shapnik interrupti. - Nu muvi ba pa un plasa. Ta shanji plasa duran shwo, Somnimaus sekwi ta; Marto-Tuza okupi plasa de Somnimaus, e Alisa, ga sin yao, majbur okupi Marto-Tuza-ney-la. Sol Shapnik pai avantaja por plasa-shanja, e Alisa-ney situasion es nau mucho pyu buhao bikos Marto-Tuza yus he lasi lwo milka-kruga inu suy pyata. Alisa bu yao ofensi Somnimaus snova, also en-shwo muy chaukem: - Bat me bu samaji. Fon wo li cherpi melasa? - Oni mog cherpi akwa aus akwa-kwan, - Shapnik shwo, - also oni mog cherpi melasa aus melasa-kwan, bu ver? Stupida ya... - Bat li es ya <i>inen</i> kwan! - Alisa shwo a Somnimaus al preferi bu atenti laste remarka. - Naturalem, - Somnimaus shwo, - inen kwanto treba. Sey jawaba konfusi Alisa tanto ke ela lasi Somnimaus shwo for fo kelke taim sin interrupti ta. - Li lerni rasmi, - Somnimaus kontinu al guapi e froti okos, bikos ta fa-somnaful, - e li rasmi oli kosa kel begin pa M... - Way M? - Alisa kwesti. - Way non? - Marto-Tuza shwo. Alisa silensi. Somnimaus he yo klosi okos e zai en-somni, bat al senti pinsa de Shapnik ta ek-krai e snova en-jagi. Also ta fai for: - ...kel begin bay M: maus-kaptika, mar, memoria, menga... Oni shwo ya "menga de koysa", bat ob yu gwo vidi rasma de menga selfa? - Pa fakta, sikom yu kwesti, - Alisa shwo, ga konfusi-ney, - me bu dumi... - Dan bu gai shwo, - Shapnik interrupti. Sey karkitaa es tro fo Alisa. Ela en-stan, gro-vexi-ney, e go wek. Somnimaus en-somni tuy, e ambi otra fai nul atenta om ke ela go, obwol ela kan bak para ves al haf-nadi ke li voki ela bak. Pa laste ves ke ela vidi li, li zai trai pon Somnimaus inu chaydan. - Me bu ve go <i>adar</i> snova, pa nul dao! - Alisa shwo trapasi-yen shulin. - Es ya zuy stupide chayvating ke me gwo partisipi in tote may jiva! Yus al shwo se ela merki ke in un baum ye dwar kel dukti rek inu. - Es ya kuriose! - ela dumi. - Yedoh olo es kuriose sedey. Me dumi ke me mog ya go inu tuy. E ela zin. Snova ela findi swa in longe sala bli syao glas-tabla. - Wel, pa sey ves me pai duyfu pyu hao, - ela shwo a swa e un-nem pren syao golda-klef e ofni dwar kel dukti inu garden. Poy ela kusi-chi funga (ela kipi un pes in posh) til bi do sirke un fut gao. Poy ela pedi tra syao pasaja, ewalaa pa fin ela loki inen jamile garden, miden yarke florkyar e lengish fontan. == Pa Regina-ney kroket-maidan == Bli garden-zinsa ye un gran rosa-baum; ti zai kresi on it na rosas es blan, bat ye tri gardenyuan kel zai mangi pinti li rude. Alisa dumi ke es ya muy kuriose dela e lai pyu blisem fo kan. Yus al lai ela audi ke un de li shwo: - Chauki ba, Petka! Bye pleski-pleski pinta an me tak! - To bin sin yao, - Petka shwo glumem. - Semka he ek-pushi may kuda! Al se Semka lifti kapa e shwo: - Ver ya, Petka! Sempre kulpisi otres! - Pyu hao yu hi bye shwo! - Petka ek-krai. - Me he audi ke Regina shwo yus yeri ke oni gai dekapisi yu! - Por kwo? - un-ney wan shwo. - Bu es <i>yur</i> dela, Dwaka! - Semka shwo. - Doh, es ya suy hi dela! - Petka shwo. - E me ve expliki: es por bringi tulipa-bulba inplas luk. Semka mah-lwo brash. - Wel, fon oli nojustika es ya zuy... – ta en-shwo bat stopi al ek-vidi Alisa kel zai stan kan li. Otre-las toshi turni swa, e li oli ek-pokloni gro. - Plis, ob yu wud mog expliki a me, - Alisa shwo idyen timidem, - way yu zai pinti sey rosas? Petka e Semka shwo nixa, yedoh kan an Dwaka. Dwaka en-shwo kyetem: - Wel, pa fakta, yu samaji ku, mis, sey baum mus-te bi <i>rude</i> hi rosa-baum, bat nu he galti-planti blan-la. Si Regina en-jan, oni ve dekapisi nu oli, es ver ya. Also yu vidi ya, mis, nu eforti gro bifoo ke ela lai... Pa sey momenta Petka kel zai kan nokalmem tra garden, krai: "Regina! Regina!" e tri gardenyuan tuy mah swa lwo platem on arda al fas nich. Ye gro-ney stepa-suon, e Alisa turni swa kun jigyas: ela yao vidi Regina. Avanen zai go da shi soldata kun koy sorta de piki-arma; oli do same forma kom tri gardenyuan, rektangule e plate, do handas e pedas pa angulas. Poy ye shi kortayuan; ley klaida hev ornamenta do kwadras, e li go po dwa, kom soldata. Sekwem ye rega-kinda: shi wan kel lai al salti-salti alegrem; li go pa para al teni handas de mutu, e oli hev ornamenta do kordia. Poy ye gastas, maiste de li es Rego o Regina. Miden li den Blan Kunila Alisa rekoni: ta zai shwo hasti-shem e nerva-nem al smaili a oli, e go pas sin merki ela. Poy lai Valet do Kordia, kel zai porti Rego-ney krona on yarke-rude kushen do bahmal. E pa fin de ol gran prosesion ye REGO E REGINA DO KORDIA. Alisa en-hesiti: mogbi ela toshi gai en-lagi on arda al fas nich, kom tri gardenyuan? Bat ela semblem bu gwo audi om tal regula al prosesion. - E krome to, do kwel utilitaa prosesion wud bi, - ela dumi, - si oli mus lagi al fas nich e bu mog vidi nixa? Also ela sim resti stan, weiti-yen. Wen prosesion blisifi a Alisa, li oli stopi e kan ela, e Regina shwo saktem: - Hu es sey-la? - Ela he adresi valet do Kordia, bat ta sol pokloni e smaili kom jawaba. - Idiota! - Regina shwo al ek-sheiki kapa nosabrem. Poy ela turni swa a Alisa, shwo: - Komo yu nami, kinda? - Me nami Alisa, yur Mahantaa, - Alisa shwo muy latifem; bat adi a swa: "Wel, li es ya sol pleikarta-seta. Bu treba fobi li!" - E hu es <i>sey-las</i>? - Regina shwo al indiki tri gardenyuan kel zai lagi sirkum rosa-baum. Sikom li zai lagi al fas nich e al bey uupar, e sikom bey-ornamenta es same she oli in seta, ela bu mog samaji ob li es gardenyuan oda soldata oda kortayuan oda tri de elay prope kinda. - Way me hi gai jan? - Alisa shwo a fa-surprisi por swa-ney kuraja. - Bu es <i>may</i> dela. Regina fa-yarke-rude por furia, kan ela fixem kom savaje bestia duran kelke taim, poy en-krai gro: - Haki los elay kapa! Haki los... - Absurdika! - Alisa shwo muy lautem e desidi-nem, ewalaa Regina silensi. Rego pon handa on elay plecha, shwo timidem: - Atenti ba, kara: ela es sim kinda! Regina ira-nem wekturni swa fon ta e shwo a Valet: - Turni li sirkum! Valet obedi e turni li muy kuydem, bay un peda. - En-stan ba! - Regina skwili-shwo lautem, e tri gardenyuan tuy ek-salti-stan e begin pokloni a Rego, Regina, rega-kinda e oli otre. - Kwiti ba se! - Regina krai. - Me fai vertiga por yu. Poy ela turni a rosa-baum, shwo: - Kwo yu <i>zwo-te</i> hir? - Oo, Yur Mahantaa, - Dwaka shwo muy namrem al genui pa un gamba, - nu trai-te... - <i>Me</i> samaji, - Regina shwo: ela he examini rosas pa intertaim. - Haki los ley kapas! E prosesion en-muvi for, al ke tri soldata resti fo morta-puni gardenyuanes to nofortunnik, kel tuy lopi a Alisa fo gei protekti. - Yur kapas bu ve bi haken los! - Alisa shwo e pon li inu bli-ney gran flordan. Tri soldata shuki-wandi duran para minuta e poy en-marshi afte prosesion. - Ob ley kapas es los? - Regina krai-kwesti. - Ley kapas es wek, Yur Mahantaa! - soldatas krai-jawabi. - Es ya hao! - Regina krai. - Ob yu janmog plei kroket? Soldatas silensi e kan Alisa, sikom evidentem den ela Regina he adresi. - Ya! - Alisa krai. - Dan kamon! - brai-krai da Regina, e Alisa hunti a prosesion al trai gesi kwo eventi sekwem. - Es .. es ya muy hao dey! - koy timide vos fa-audi bli: Blan Kunila zai go flanken al kan-kan elay fas nokalmem. - Ver, muy, - Alisa shwo. - Wo es Dukina? - Shsh! Shsh! - Kunila hasti-shwo kyetem. Ta nokalmem ek-kan bak sobre plecha, poy fa-lifti on pedafinga, mah-blise muh a Alisa-ney aur, hamsi: - Ela es kondamnen a morta. - Por kwo? - Alisa kwesti. - Ob yu he shwo "Es pitival!"? - Kunila shwo. - Ga non, - Alisa shwo, - me ga bu dumi ke se es pitival. Me he shwo "Por kwo?" - Ela darbi-darbi Regina-ney aures... - Kunila en-shwo. Alisa ek-krai to ridi. - Oo, shsh! - Kunila hamsi fobi-shem. - Regina ve audi! Es ke ela he tardi, e Regina he shwo... - Okupi ba swa-ney plasa! - Regina guruhi-krai, e jenta en-lopi a oli direksion al kalabi kontra mutu; yedoh olo ladi afte para minuta, e pleisa begin. Alisa ek-dumi ke ela bu gwo vidi tanto kuriose kroket-maidan in tote jiva. Ye mucho tudun e fora, kroket-boles es yoja, hamras es flamingo-faula, e soldatas plei ruola de arka: li pligi swa e stan on handas e pedas. Un-nem shefe mushkilitaa fo Alisa es tu duyfu flamingo: ela pai lerni mah-geti suy korpa sub bracha (es ya basta byen), al ke suy gambas pendi, bat pa maiste kasu afte ke ela pai rektisi suy galsa e sal darbi yoja bay suy kapa, ta <i>ya</i> kurvi swa uupar e kan elay fas bay okos tanto perplexe, ke ela majbur ek-lwo in ridi; e afte ke ela pai mah-geti suy kapa nich snova, ela fa-vexi por findi ke yoja he devolvi e zai kripi wek. Krome se olo, ye tudun o fora, pa kwel unkwe direksion ela darbi-sendi yoja, yoshi pligi-ney soldata oltaim en-stan e go wek a otre parta de maidan, also sun Alisa konklusi ke sey geim es verem gro-mushkile. Oli plei pa same taim sin weiti swa-ney tur, oltaim kwereli e batali por yoja; e ga sun Regina fa-gro-furia-ney e tompi oltaim, e krai "Haki los suy kapa!" sirke kada minuta. Alisa fa-alarmi. Obwol ela haishi bu he fai eni disputa kun Regina, ela ya jan ke se mog eventi pa eni minuta. - E dan, - ela dumi, - kwo ve eventi an me? Hir oni gro-pri haki kapas los; es ya diva ke haishi ye koywan jivi-she! Ela kan-shuki koy eskapi-dao e mediti ob ela mog fa-wek sin gei merki, ewalaa koysa strane apari in aira. Un-nem it mah-perplexe ela gro, bat afte observi it duran para minuta, ela samaji ke es smaila e shwo a swa: - Es Chesher-Kota; also me sal hev koywan fo kunshwo. - Komo yu sta? - Kota kwesti tuy afte ke muh en-ye basta fo shwo bay it. Alisa weiti til ke okos apari e poy niki. - Tu shwo a ta bu hev sensu, - ela dumi, - til ke aures apari, amini un-la. Afte un minuta tote kapa apari, dan Alisa pon nich suy flamingo e begin rakonti om geim al joi gro por ke ye koywan kel slu. Kota semblem dumi ke nau ye basta de ta in vida, e nulsa de ta bu apari pyu. - Me opini ke li bu plei justem, - Alisa en-shwo aika shakwi-shem, - e li kwereli tanto gro ke oni bu mog audi swa selfa al shwo... e li semblem ga bu hev nul regula; amini, si regula ye, nulwan atenti li... e yu shayad bu imajini komo konfusi-she to es wen oli kosa es jivi-she: pa exampla, ti me mus trago na arka zai promeni pa otre taraf de maidan... e me yus mog-te kroketi Regina-ney yoja, bat ta he lopi wek al vidi ke may-la lai! - Ob yu pri Regina? - Kota kwesti kyetem. - Ga non, - Alisa shwo, - es ya tanto extremem... Yus al shwo se, ela merki ke Regina zai go bli baken ela al slu; also ela shwo for: - ...probable ke ela ve jiti, ke apena val fini geim. Regina smaili e go pas. - Kun hu yu zai toki? - Rego shwo al lai a Alisa e al kan Kota-ney kapa gro-jigyas-nem. - Es may amiga Chesher-Kota, - Alisa shwo. - Lasi me prisenti ta. - Me ga bu pri komo ta aspekti, - Rego shwo, - yedoh ta darfi kisi may handa si ta yao. - Bu yao, - Kota remarki. - Bye naglefai, - Rego shwo, - e bye kan me tak! Lu ahfi swa baken Alisa al shwo. - Iven kota darfi kan rego, - Alisa shwo. - Me remembi lekti sey shwotura in koy kitaba. - Non, oni mus mah-wek ta! - Rego shwo muy desidi-nem e voki Regina kel zai go pas: - May kare! Magari yu mah sey kota wek! Regina hev sol un dao fo resolvi eni mushkila, syao o gran. - Haki los suy kapa! - ela shwo sin iven turni fo kan. - Me sal mah-lai morta-puner pa selfa, - Rego hasti shwo e tuy en-go wek. Alisa dumi ke mogbi wud bi hao tu go bak fo vidi komo geim sta, sikom ela audi vos de Regina kel skwili-krai gro in dalitaa. Ela yo he audi ke Regina kondamni tri plei-sha a morta-puna por paslasi swa-ney tur. Alisa ga bu pri lo eventi-she, sikom geim es ya tanto konfusen ke ela neva jan ob es-bu-es elay tur. Also ela go shuki swa-ney yoja. Elay yoja zai batali kun otre yoja, e to sembli gro-hao shansa fo kroketi un de li bay otre-la; sole mushkila es ke elay flamingo he go a otre taraf de garden, e Alisa vidi komo ta sinsukses-nem zai trai flai uupar on baum. Afte pai kapti flamingo e bringi ta bak, ela vidi ke yoja-batala es finen e ambi yoja yok. - Bat se ya bu muhimi, - Alisa dumi, - sikom oli arka toshi he go wek fon sey maidan-taraf. Also ela pon flamingo sub bracha fo ke ta bu mog eskapi snova, e go versu swa-ney amiga to Kota fo toki idyen pyu. Al lai bak a Chesher-Kota ela fa-surprisi por findi aika gran trupa sirkum ta. Zai ye disputa inter morta-puner, Rego e Regina, kel shwo pa same taim, al ke oli otres silensi e aspekti sta muy nobyen. Tuy afte ke Alisa lai, ela gei apeli bay li tri fo ke ela resolvi problema. Li zai repeti swa-ney argumenta fo ela, obwol es ya muy mushkile tu samaji kwo exaktem li shwo, sikom li oli shwo pa same taim. Argumenta de morta-puner es ke oni bu mog haki kapa los si es yo los e korpa yok. Ta shwo ke ta bu gwo zwo tal kosa e bu yao begin pa suy yash. Argumenta de Rego es ke enisa do kapa mog bi dekapisi-ney, e ke bu gai shwo absurdika. Argumenta de Regina es ke, si oni bu ladi problema tuy, ela ve mah ga oli hir morta-puni-ney, ga oli. (Sey laste remarka hi he mah oli aspekti tanto glume e nokalme.) Alisa bu mog inventi nixa krome: - Kota perteni a Dukina, also kwesti ba ela hi. - Ela es in prison, - Regina shwo a morta-puner, - mah-lai ela ahir. E morta-puner ek-fai wek kom flecha. Kota-ney kapa en-fadi tuy afte ke ta fa-wek, e wen ta lai bak kun Dukina, it es yo desaparen totem. Rego e morta-puner en-lopi gro-kway ahir-adar al shuki it, duran ke otres go bak fo plei for. == Historia de Kwasi-Tortuga == - Ah, may kare, yu bu mog imajini komo me joi por snova vidi yu! - Dukina shwo, ga amigem ahuki Alisa-ney bracha bay swa-ney-la, e li go for pa hunta. Alisa joi por vidi ke ela sta pa tanto hao muda, e dumi ke shayad pepa hi he mah ela tanto savaje wen li miti in kukishamba. - Wen me hi ve bi Dukina, - ela shwo a swa (obwol sin tro-ney nada), - me bu ve hev <i>ga</i> nul pepa in may kukishamba. Oni mog duyfu ga hao sin it al kuki sup. Mogbi pepa hi mah oni-ney muda pikishil, - ela shwo for, muy santush por he deskovri nove regula, - e vinegra mah oni-ney muda suan-si, e kamila mah it karwe, e... e dolchika mah kinda-ney muda dolche to dule. Magari oli adulta jan se! Dan li bu wud avarefai om dolchika. Ela ga fogeti om Dukina al sey taim e ek-fobi idyen al audi suy vos bli aur. - Yu zai dumi om koysa, may kare, e por to yu fogeti toki. Moral-ney leson aus se es ke... Wel, me bu mog shwo yus nau, bat me ve remembi sun. - Shayad se bu hev nul moral-ney leson, - Alisa osi remarki. - Doh, doh, kinda! - Dukina shwo. - Kada kosa hev moral-ney leson, treba sol janmog findi it. Al shwo ela blisifi pyu e presi swa a Alisa-ney flanka. Alisa bu pri bi tanto blise a ela: un-nem, bikos Dukina es aika kurupe, e dwa-nem, bikos ela es do yus-ney gaotaa fo pon chibuk on Alisa-ney plecha, e to es ya aika agude chibuk. Yedoh Alisa bu yao bi karke, also ela toleri tanto kom posible. - Geim sta verem pyu hao nau, - ela shwo al trai manteni toka. - Ver ya, - Dukina shwo, - e moral de se es "Oo, luba, luba hi mah munda roti!" - Koywan gwo shwo, - Alisa hamsi, - ke se gei zwo bay ke kadawan atenti swa-ney hi dela! - Aa, wel, to maini hampi sama, - Dukina shwo al inpiki swa-ney agude chibuk inu Alisa-ney plecha, e adi: - e moral-ney leson de <i>se</i> es "Kuydi ba om sensu, e wordas ve kuydi om swa pa selfa." - Ela ya gro-pri findi moral-ney leson in olo! - Alisa shwo a swa. - Yu shayad divi way me bu pon may bracha sirkum yur talia, - Dukina shwo afte pausa. - Kausa es ke me bu es serte om karakter de yur flamingo. Mogbi val fai proba? - Ta mog biki, - Alisa jawabi chaukem sikom ela ga bu senti yaosa om ke tal proba gei fai. - Gro-ver, - Dukina shwo, - flamingo biki, e sinap piki. Li ambi es pikishil. E moral-ney leson es, "Faulas do pluma hev simile duma." - Sol sinap bu es faula, - Alisa remarki. - Prave, kom pinchanem! - Dukina shwo. - Kwel klaritaa de expresing! - Es mineral, me <i>suposi</i>, - Alisa shwo. - Naturalem, - Dukina shwo. Semblem ela es tayar fo konsenti kun olo ke Alisa shwo. - Budalem fon hir ye un gran sinap-kwanshilok. E moral-ney leson es, "Pyu glube kwan, pyu mucho kwanshi." - Aa, me jan ya! - Alisa exklami; ela bu he atenti laste remarka. - Es legum. It bu aspekti kom legum, yedoh es la. - Me ga konsenti, - Dukina shwo, - e moral de se es "Bi tal kwel yu yao sembli", oda, si yu preferi pyu simple expresa, "Bye imajini ke yu bu es otre kem to kel wud mog sembli a otres kel otrekas wud bi otre si yu bu wud sembli otrem kem sembli." - Me dumi ke me wud mog samaji pyu hao, - Alisa shwo muy latifem, - si to wud bi skriben. Me bu fulem mog sekwi-samaji to al ke yu shwo. - Es ya nixa komparen a to ke me wud mog shwo si me wud verem yao, - Dukina shwo pa santush ton. - Oo, bye yao! - Alisa shwo kway, poy adi: - Me pregi pardona. - Oo, bye shwo om pardona! - Dukina shwo. - Olo ke me he shwo es dona, may dona a yu. - Es ya shma-ney dona! - Alisa dumi. - Me joi ke oni bu fai tal donas fo janmadey! Bat ela bu kuraji shwo se lautem. - Zai dumi ku snova? - Dukina shwo al snova inpiki swa-ney syao agude chibuk. - Me hev raita de dumi! - Alisa shwo idyen karkem, sikom ela en-sta nokalme. - Sam kom swina hev raita de flai, - Dukina shwo, - e moral... Bat turan, al mah-surprisi Alisa gro, Dukina-ney vos fadi wek, iven pa mida de suy zuy pri-ney expresa "moral-ney leson", e bracha kel es ahuken a Alisa-ney-la, en-tremi. Alisa lifti kapa, ewalaa Regina do pligen brachas zai stan bifoo li, al fruni kom garja. - Meteo es ya hao, Yur Mahantaa, - Dukina en-shwo pa apena audibile vos. - Nau, me warni yu zuy honestem, - Regina krai al tompi gro pa arda, - oda yu selfa fa-wek oda yur kapa fa-wek, pyu kway kem tuy! Selekti ba! Dukina selekti e fa-wek tuy. - Nu plei ba for, - Regina shwo a Alisa. E Alisa sta fobisen tro fo shwo vaika un worda, also sim sekwi ela lentem bak a kroket-maidan. Otre gastas utilisi kasu de Regina-ney yoksa e zai reposi in shada. Yedoh, tuy ke li vidi ela, li hasti lopi fo plei for. Eni dera wud ya signifi morta-puna, kom Regina remarki. Duran ol taim de pleisa, Regina oltaim kwereli kun otre plei-sha e krai: "Haki los luy kapa!" - o: "Haki los elay kapa!" Ti ela kondamni na wanes gei aresti bay soldatas kel sertem majbur kwiti suluki kom arka, also afte sirke haf-ora arka ga yok e oli plei-sha exepte Rego, Regina e Alisa, es aresten e kondamnen a morta-puna. Dan Regina, al ga-ney spira-falta, kwiti geim e shwo a Alisa: - Ob yu gwo vidi Kwasi-Tortuga? - Non, - Alisa shwo, - me iven bu jan kwo Kwasi-Tortuga es. - Es kosa aus kel kwasi-tortuga-sup gei zwo. - Me bu gwo vidi ta ni audi om ta, - Alisa shwo. - Nu go ba, dan, kamon! - Regina shwo. - Ta ve rakonti a yu swa-ney historia. Al ke li dwa en-go wek, Alisa audi ke Rego shwo kyetem a oli resti-she wan: - Yu oli es pardonen. - Wel, <i>se</i> es ya hao! - ela shwo a swa. Ela ya he sta aika nofelise por tal menga de morta-puna ke Regina he komandi. Sun li miti Grifon kel zai lagi-somni sub surya. (Si yu bu jan komo Grifon aspekti, kan ba piktura.) - En-stan ba, yu lannik! - Regina shwo. - E gidi sey yunge mis a Kwasi-Tortuga fo audi suy historia. Me selfa mus go bak e kontroli kelke morta-puna ke me he komandi fai. E ela go wek al kwiti Alisa sole kun Grifon. Alisa bu pri aspekta de sey kreatura, bat ela dumi ke generalem es sam anchun tu resti kun ta kom tu sekwi toy savaje Regina. Also ela weiti. Grifon en-sidi e froti okos. Poy ta kan Regina til ke ela bu es viden pyu; poy ta fai hi-hi. - Es ya drole! - Grifon shwo, haf a swa, haf a Alisa. - Kwo es drole? - Alisa shwo. - Wel, ela hi! - Grifon shwo. - Ela imajini se olo: li neva morta-puni nulwan, yu samaji ya. Aida, kamon! - Hir kadawan shwo "kamon," - Alisa dumi al sekwi ta lentem. - Me bu gwo gei komandi tanto mucho bifooen, in ol may jiva! Afte pedi duran nolonge taim, li vidi Kwasi-Tortuga in dalitaa: ta zai sidi tristem e solem on syao roka-balja. Afte bisifi kelkem, Alisa audi ke ta zai sospiri duhafulem. Ela en-piti ta gro. - Por kwo ta grivi? - ela kwesti Grifon. E ta jawabi bay hampi same worda kom bifooen: - Ta imajini ya olo. Ta hev nul griva, yu samaji ya. Kamon! Also li lai a Kwasi-Tortuga kel ek-kan li bay gran larmaful okos bat bu shwo nixa. - Walaa yunge mis, - Grifon shwo. - Ela yao audi yur historia, yu samaji-bu-samaji. - Me ve rakonti it a ela, - Kwasi-Tortuga shwo pa nise gluhe vos. - En-sidi ba, yu ambi, e bye pronunsi nul worda til ke me fini. Also li en-sidi, e oli silensi duran kelke minuta. Alisa dumi a swa: - Me bu samaji komo ta mog <i>fini</i> vaika koytaim, si ta iven bu begin. Bat ela zai weiti sabrem. - Unves, - Kwasi-Tortuga shwo pa fin, kun gro-sospira, - me bin vere Tortuga. Afte sey wordas ye longe silensa, duran kel sol koyves Grifon-ney "Hjkrrr!" e Kwasi-Tortuga-ney konstante gro-plaking fa-audi. Alisa es yo hampi tayar fo en-stan e shwo: "Danke, sinior, por yur interes-ney historia!" - yedoh haishi sembli a ela ke koysa pyu <i>musbi</i> en-ye, also ela sidi kyetem e bu shwo nixa. - Wen nu bin syao, - Kwasi-Tortuga pa fin shwo for, pa sey ves pyu kalmem, obwol al ek-plaki-sospiri fon taim a taim, - nu gwo visiti skola in mar. Nuy talimer es lao Tortuga, nu nami ta Kalamar... - Way yu nami ta Kalamar, si ta bu es la? - Alisa kwesti. - Nu nami ta Kalamar bikos ta yusi kalam do mar, - Kwasi-Tortuga jawabi ira-nem, - e yu es ga pumbe! - Yu gai shami por kwesti om tanto simple kosa! - Grifon adi, e dan li ambi sidi al silensi e al kan povre Alisa kel senti swa tayar fo fa-wek a enilok, vaika a sub arda. Pa fin Grifon shwo a Kwasi-Tortuga: - Fai ba for, gayar! Bye mah se duri til aksham! Kwasi-Tortuga fai for tak: - Ya, nu gwo visiti skola in mar, obwol yu mog shwo ke yu bu kredi... - Me bu he shwo! - Alisa interrupti. - Yu he shwo hi, - Kwasi-Tortuga shwo. - Teni yur muh klosen! - Grifon adi bifoo ke Alisa mog shwo snova. Kwasi-Tortuga kontinu. - Nu pai-te zuy hao talim. Pa fakta, nu gwo visiti skola kada dey... - <i>Me</i> toshi gwo visiti dey-skola, - Alisa shwo. - Bu treba garwi por se tanto gro. - Kun adike leson ku? - Kwasi-tortuga kwesti idyen nokalmem. - Ya, - Alisa shwo. - Nu lerni-te franse lingwa e musika. - E klaida-woshing ku? - Kwasi-Tortuga kwesti. - Sertem non! - Alisa shwo indignem. - Aa! Dan yur skola bu bin verem hao-la, - Kwasi-Tortuga shwo kun levifa. - She <i>nu</i> oni gwo sempre skribi pa fin de bil "franse lingwa, musika <i>e klaida-woshing</i> - adikem." - Yu shayad bu gro-nidi se, - Alisa shwo, - al jivi pa mar-diba. - Me bu gwo hev basta mani fo adike leson... - Kwasi-Tortuga shwo kun sospira. - Me fai-te sol basike kursa. - Kwel fah yu gwo lerni? - Alisa kwesti. - Lefting e skriking, naturalem, fo beginsa, - Kwasi-Tortuga jawabi, - e poy farke subfah de aritmetika: agiting, sup-draking, menta-pliging e defiding. (<i>lekting, skribing, aditing, subtraging, multipliking, dividing</i>) - Me bu gwo audi om sup-draking, - Alisa osi shwo. - Kwo es? Grifon lifti ambi pata pa surprisa. - Bu gwo audi om sup-draking! - ta exklami. - Probablem yu jan, kwo sup es? - Ya, - Alisa shwo. - She nu sup es sempre hao-gusta-ney. - Wel, - Grifon kontinu, - mog eventi tak ke sup es muy hao-gusta-ney bat tro shao fo oli. Dan mog en-ye draka. Alisa bu kuraji fai pyu kwesta om se; also ela turni a Kwasi-Tortuga e shwo: - Kwo yoshi yu gwo lerni mus-nem? - Wel, ye-te Histeria, – Kwasi-Tortuga shwo al konti fah pa suy swimala. – Histeria gulao e do nau-taim, kun Margrafia. Yoshi ye Rasting. Rasting-talimer es lao angila kel lai un ves per wik. Ta talimi a nu Rasting, Sketa-chiing e Frikting bay splintas. (<i>historia, geografia, rasming, skeching, pikting bay pintas</i>) - E kwo es <i>se</i>? - Alisa kwesti. - Wel, me selfa bu mog diki se a yu, - Kwasi-Tortuga shwo. - Me es tro rigide. E Grifon, ta bu gwo lerni se. - Taim yok-te ya, - Grifon shwo. - Me fai-te kursa she talimer de klasike fahes. <i>Ta</i> bin ya gro-hao talimer to lao kraba. - Me bu gwo fai kursa she ta, - Kwasi-Tortuga sospiri. - Oni gwo shwo ke ta talimi Rutina e Pelin. (<i>latina, elin</i>) - Ver, ver... - Grifon shwo al sospiri pa suy tur, e ambi wan tristem kovri fas bay patas. - E kwanto ora per dey yu gwo fai leson? - Alisa shwo al hasti shanji tema. - Shi ora pa un-ney dey, - Kwasi-Tortuga shwo, - nin ora pa sekwi-dey, e tak for. - Es ya kuriose plan! - Alisa exklami. - Nu gwo nami li "lison", - Grifon remarki, - bikos li kwasi gei lisi wek bay mar-ney onda kada dey. To es ya aika nove idea fo Alisa, also ela mediti om it duran kelke taim bifoo fai sekwi-she remarka: - Dan shi-un-ney dey shayad bin bugundey? - Naturalem, - Kwasi-Tortuga shwo. - E kwo yu zwo pa shi-dwa-ney-la? - Alisa yao-shem fai for. - Es ya basta om lesones! - Grifon interrupti resolutem. - Nau rakonti ba koysa om geimes a ela. == Langusta-kwadrila == Kwasi-Tortuga gro-sospiri e froti okos bay swimala. Ta ek-kan Alisa e probi shwo, bat ga bu mog duran para minuta: plaking tufi suy vos. - Es kom si ta hev osta-ki fa-bloken in gorla! - Grifon shwo e begin sheiki ta e darbi ta an bey. Pa fin Kwasi-Tortuga snova en-hev vos e shwo for, al ke larma flui nich wangas. - Yu shayad bu gwo jivi longem sub mar... - Neva, - Alisa shwo. - ...e shayad yu iven bu gwo gei prisenti a langusta... - Unves me gwo gusti... - Alisa begin shwo bat tuy stopi. - Non, neva. - ...also yu shayad ga bu jan komo priate Langusta-kwadrila es! - Verem non! - Alisa shwo. - Es dansa do kwel sorta? - Wel, - Grifon shwo, - un-nem oni en-stan pa un longe linia along mar-sahil... - Pa dwa linia! - Kwasi-Tortuga krai. - Fok, tortuga, salmon e tak for. Poy, afte ke oni mah-wek medusa fon dansa-dao... - Se hi pinchanem duri kelkem... - Grifon interrupti. - ...oni fai dwa stepa avan... - Kadawan kun langusta to partner! - Grifon krai. - Sertem, - Kwasi-Tortuga shwo, - fai dwa stepa avan, turni a otre para... - ...intershanji langusta e returni pa same ordina, - Grifon kontinu. - Poy, yu jan ya, - Kwasi-Tortuga fai for, - oni lansi... - ... langusta! - Grifon krai al ek-salti gao. - ...zuy dalem posible inu mar... - Swimi afte ta! - Grifon krai. - Fai kalaba inen mar! - Kwasi-Tortuga krai al salti-dansi sirkum. - Intershanji langusta snova! - Grifon krai-skwili pa ol mogsa. - Snova bak a sahil e... walaa fin de un-ney parta, - Kwasi-Tortuga shwo al turan fa-kyete; ewalaa dwa kreatura kel yus he zai salti aika pagalem, en-sidi al sta muy triste e kyete snova, e kan Alisa. - To musbi es muy jamile dansa! - Alisa shwo timidem. - Ob yu wud yao vidi idyen de it? - Kwasi-Tortuga kwesti. - Ya, verem, - Alisa shwo. - Aida, nu probi ba fai un-ney parta! - Kwasi-Tortuga shwo a Grifon. - Nu mog duyfu sin langusta, yu samaji ya. Hu ve gani? - Oo, yu hi gani, - Grifon shwo. - Me he fogeti wordas. E li en-dansi solemnem sirkum e sirkum Alisa, oftem stepi-yen on Alisa-ney pedas al pasi tro blisem e mavi-yen swa-ney avanpatas fo marki ritma, al ke Kwasi-Tortuga gani lo sekwi-she, ga lentem e tristem: <i>Un merlan a slika shwo-te: - Pregi, muvi ba pyu kway! Ye un midia yus baken, ta zai topti kauda may. Kan, langusta e tortuga oli yao-shem avans’! On sahil li oli weiti. Ob yu lai e toshi dans’? Ob yu yao o bu yao hunti a nuy dans’? Ob yu yao o bu yao hunti a nuy dans’? Es priate, ga priate, hao-sta-ke tu bi dar Wen li pren yu e ek-lansi, kun langusta, inu mar! Slika shwo: - Tro dalem, dalem! Verem, bu es hao shans’. Me gro-danki yu, merlan-ki, bat bu hunti a yur dans’. Me bu mog ya, me bu yao hunti a yur dans’. Me bu mog ya, me bu yao hunti a yur dans’. - Bu muhimi tu bi dalem, - shwo amiga do kaskas’.- - Sey sahil ya bu es sole, ye i otre enikas. Kem pyu dale yu fon Ingland, tem pyu blise yu a Frans. Bye palifi, kare slika, lai e hunti a nuy dans. Lai ba, kara, lai ba, kara, hunti a nuy dans’! Lai ba, kara, lai ba, kara, hunti a nuy dans’!</i> - Danke, es ya muy interes-ney dansa fo kan, - Alisa shwo al gro-joi por ke it stopi pa fin. - E me ya pri sey drole gana om merlan-fish. - Oo, apropoo om merlan-fish, - Kwasi-Tortuga shwo, – ta... yu gwo vidi ta sertem, bu ver? - Ver, - Alisa shwo, - me oftem gwo vidi ta pa deyf... Ela hasti stopi. - Me bu jan wo sey Deyf mog loki, - Kwasi-Tortuga shwo, - bat si yu gwo vidi ta, dan yu sertem jan komo ta aspekti. - Ya, shayad... - Alisa jawabi mediti-shem. - Ta es sin kaskasa... e ye menga kruma sirkum. - Yu galti om kruma, - Kwasi-Tortuga shwo, - li oli wud bi wekwoshen in mar. Bat ta verem <i>mog</i> bi sin kaskasa pa pluri plasa; kausa es ke... Ewalaa Kwasi-Tortuga guapi e klosi okos. - Rakonti ba a ela om kausa e olo otre! - ta shwo a Grifon. - Kausa es - Grifon shwo, - ke wen oni dansi kun langusta oni <i>mog</i> gei pinsi bay klemika kasualem. Bu oli langusta es kushale partner, yu samaji ya. - Danke, - Alisa shwo, - es ya muy interes-ney. Me bu gwo jan tanto mucho om merlan bifooen. - Me mog rakonti yoshi pyu, si yu yao, - Grifon shwo. - Ob yu jan way oni nami ta merlan? - Me neva gwo dumi om to, - Alisa shwo. - Way? - Ta es lan, merkivalem lan. Unves habiter de un koral-ney urba elekti ta kom mer. Bat ta es tro lan fo gun, e oli shwo: <i>"Mer es lan, mer lan, mer lan!"</i> - Tak hi suy nam en-ye. Alisa dumi idyen. - Yedoh in gana ta sembli ga aktive. - Es ver, - Grifon shwo, - bat in maiste otre situasion ta es lan, mlan e fai merlankolia. - Yu maini "melankolia" ku? - Alisa kwesti. - Den melankolia oni fai on landa, - Grifon jawabi pa nise vos, - e in mar oni fai merlankolia. - Si me hi wud bi merlan, - shwo Alisa kel-ney duma haishi resti pa gana, - me wud shwo a midia: "Atarafi ba plis! Nu fai stepa e nu bu treba <i>nul</i> midia!" - Bat oni treba koy midia al fai stepa, - Kwasi-Tortuga shwo. - Ver ku? - Alisa fa-surprisi. - Naturalem, - Kwasi-Tortuga shwo. - Wen koywan lai a me e shwo ke ta yao fai sertene stepa, me sempre kwesti: "Bay kwel midia?" - Yu maini "media" ku? - Alisa shwo. - Me maini to ke me shwo, - Kwasi-Tortuga jawabi ofensi-nem. E Grifon adi: - Kamon, rakonti ba idyen om yur aventuras. - Me wud mog rakonti may aventuras, las depos sey sabah, - Alisa shwo idyen timidem. - Bat bu ye sensu in rakonti om yeri-ney-las, bikos dan me bin otre persona. - Expliki ba se olo, - Kwasi-Tortuga shwo. - Non, non! Un-nem aventuras! - Grifon shwo sinsabrem. - Explikas sempre duri gro. Also Alisa begin rakonti a li swa-ney aventuras depos taim wen ela miti Blan Kunila. Pa beginsa ela sta idyen nerva-ney, sikom dwa kreatura zai sidi tanto blisem pa ambi flanka e ley okos e muhes es ofnen ga chaurem, bat poy ela fa-kuraje. Elay slu-sha sta ga kyete til ke ela ateni parta om komo ela deklami <i>"Patra Wiliam"</i> a Katapila, e wordas chu ga nopravem. Dan Kwasi-Tortuga fai longe sospira e shwo: - Es ya muy ajibe. - Es ya sirke tanto ajibe kwanto it mog bi, - Grifon shwo. - Olo chu nopravem... - Kwasi-Tortuga repeti dumi-shem. - Me wud yao ke ela probi deklami koysa nau. Shwo ba a ela, hay ela begin. Ta kan Grifon tak kwasi toy-la es persona do koy autoritaa fo Alisa. - En-stan ba e deklami <i>"Walaa vos de toy lannik"</i>! - Grifon shwo. - Oli sey kreatura ya komandi tanto, e mah oni repeti leson! - Alisa dumi. - Es ya exaktem kom pa skola! Yedoh ela en-stan e begin deklami, bat inen elay kapa ye tanto mucho kosa fon Langusta-kwadrila, ke ela apena jan kwo ela zai shwo, also worda chu verem aika ajibe: <i>Walaa vos de Langusta. Ta deklari lo tal: "Yu he peki me tro, me es ga kom gual." Bay suy nos ta rasmuvi swa-ney peda-ney nok E mah-glan suy buton, dabe kajal ga yok. Al defluisa pa chyenlok ta alegre es gro E kun bicha om sharka i dumi i shwo. Lai afluisa kun sharkas, dan ta es pyu sanyam E suy vos tremishil e timide bikam.</i> - Se farki ya fon to ke <i>me</i> gwo deklami al bi kinda, - Grifon shwo. - Wel, <i>me</i> iven bu gwo audi se bifooen, - Kwasi-Tortuga shwo, - bat se suoni kom nopinchan absurdika. Alisa bu shwo nixa. Ela sim en-sidi e kovri fas bay handas, al dumi ob vaika <i>koytaim</i> olo ve snova eventi pa normale dao. - Me wud yao ke se gei expliki, - Kwasi-Tortuga shwo. - Ela bu mog expliki se, - Grifon hasti shwo. - Fai ba for, deklami sekwi-she versa. - Hay ela expliki amini 'rasmuvi swa-ney peda-ney nok', - Kwasi-Tortuga insisti. - Komo es <i>posible</i> ke ta rasmuvi pedanok bay nos? - Mogbi ta yao fai un-ney posision de dansing, - Alisa shwo. Bat pa fakta ela gro-yao shanji tema, ela ya sta ga perplexe por se olo. - Deklami ba dwa-ney versa! - Grifon repeti sinsabrem. - It begin pa <i>"Wen me pasi suy garden"</i>. Alisa bu osi desobedi, obwol ela gesi ke wordas sertem sal chu nopravem, e deklami bay tremi-she vos: <i>Wen me pasi suy garden, dan vidi me pai Komo Ulu e Tigra dividi gran pay. Tigra pren pay-ney krosta i masu i saus, Ulu pren sol toy pyata ke Tigra shwai aus. Poy, wen pay es yo chi-ney e Tigra swa wosh’, Ta permiti ke Ulu pon chiza in posh, Bat ta selfa pren otre chitul afte kaulu E ta fini banket bay turan...</i> - Kwel es haotaa de fai ol sey deklamika, - Kwasi-Tortuga interrupti, - si yu bu mog expliki it? Es ya zuy konfusi-she kosa ke me gwo audi! - Ya, me dumi ke wud bi pyu hao tu kwiti se, - Grifon shwo, lo kel mah Alisa joi. - Ob nu probi ba fai otre parta de Langusta-kwadrila? - Grifon shwo for. - O mogbi yu wud yao ke Kwasi-Tortuga gani otre gana fo yu? - Oo, ya, den gana hi, plis, si Kwasi-Tortuga ve bi tanto karim! - Alisa jawabi tanto yao-shem ke Grifon sol ek-lifti plechas, idyen ofensi-nem. - Hm! Om gusta oni bu disputi. Gayar, gani ba <i>"Tortuga-ney sup"</i> a ela, hao ku? Kwasi-Tortuga sospiri gro e en-gani al ek-gro-plaki koyves: <i>"Blesi-ney sup, sam grin kom osean, Gro-riche sup, yu weiti in supdan. Den kadawan-ney duma yu okup’, Sup may aksham-ney, blesi-ney sup! Sup may aksham-ney, blesi-ney sup! Bleeesi-ney suuup! Bleeesi-ney suuup! Suuup may akshaaam-ney, Blesi-ney, blesi-ney sup! Blesi-ney sup! Hu yao chi den fish O den shikar o eni otre dish? Hu bu wud dai kwo unkwe ga abrup- tem dabe gusti blesi-ney sey sup? Amini gusti blesi-ney sey sup! Bleeesi-ney suuup! Bleeesi-ney suuup! Suuup may akshaaam-ney, Blesi-ney, blesi-NEY SUP!"</i> - Yoshi un refrena! - Grifon krai, e Kwasi-Tortuga yus begin repeti it, wen kraisa "Hakma begin!" fa-audi fon dalitaa. - Aida! - Grifon krai, pren Alisa-ney handa e hasti-go wek sin weiti til ke gana fini. - Kwel hakma es? - Alisa kwesti al lopi e spiri gro. Bat Grifon sol repeti "Aida! Aida!" e lopi oltaim pyu kway, duran ke triste wordas de gana bay Kwasi-Tortuga fadi pyu e pyu, porti-ney wek bay feng: <i>"Suuup may akshaaam-ney, Blesi-ney, blesi-ney sup!"</i> == Hu chori-te kek? == Al arivi li vidi Rego e Regina do Kordia kel ambi zai sidi on tron, e gran menga de kreatura sirkum li: oli sorta de faula e animal, e yoshi tote pleikarta-seta. Valet zai stan bifoo tron, in kadenas, al un soldata pa kada flanka fo gardi ta. Bli Rego ye Blan Kunila kun trumpeta in un handa e pergamen-rolika in otre-la. Pa mida de sala ye un tabla, on tabla ye un pyata kun mucho kek. Li aspekti tanto hao ke Alisa en-fai hunga tuy. - Magari oni fini hakma sun, - ela dumi, - e rasdai ugostika! Bat semblem shansa fo se yok; also ela begin observi olo sirkum fo mah-pasi taim. Alisa bu gwo bi pa juda bifooen, bat gwo lekti om it in kitabas. Nau ela es santush por ke ela jan nam de hampi olo hir. - To es judista, - ela shwo a swa, - por suy gran peruka. Apropoo, judista es Rego; e sikom ta he onpon krona uuparen peruka (kan ba titla-piktura si yu yao vidi komo ta zwo to), ta bu sta sigure. Yoshi, se bu aspekti hao. - E to es jurilok, - Alisa dumi, - e toy shi-dwa kreatura - (ela majbur shwo "kreatura", bikos kelke es animal e kelke es faula) - shayad es juriyuan. Ela shwo sey laste worda dwa o tri ves al sta aika garwe, sikom ela dumi ke shao hi gela do elay yash jan signifa de it (e ela es ya prave). Yedoh, "juri-wan" wud godi toshi. Shi-dwa juriyuan zai mangi skribi on tabulas. - Kwo li zai zwo? - Alisa hamsi-kwesti Grifon. - Bu ye nixa fo skribi bifoo ke hakma begin. - Li zai skribi swa-ney nam, - Grifon hamsi-jawabi, - por foba de fogeti it bifoo fin de hakma. - Li es ya stupida! - Alisa en-shwo lautem e indignem; bat Blan Kunila tuy krai: "Silensa in judisala!" - e Rego onpon okula e en-kan sirkum nokalmem fo samaji hu zai shwo. Alisa en-silensi. Alisa vidi ga hao, yus kom si ela kan sobre ley plechas, ke oli juriyuan zai skribi "Li es ya stupida!" on tabulas, e yoshi ela vidi ke un de li iven bu jan komo skribi worda "stupida" pravem e pregi ke visin expliki. - Ley tabulas sal bi gro-konfusa ga sun! - Alisa dumi. Un juriyuan hev kalam kel skriki. Alisa naturalem <i>bu</i> mog toleri se, also ela go a ta e en-stan baken. Sun al byen kasu ela pai pren it wek. Ela zwo to tanto kway ke povre syao juriyuan (es Bil to lizarda) ga bu mog samaji kwo eventi an it; also, afte shuki it olilok, ta majbur skribi bay swa-ney finga depos dan; e to bu fai utilitaa, sikom it bu lyu trasa on tabula. - Kraiyuan, lekti ba akusa! - Rego shwo. Al se Blan Kunila fuki-baji tri ves bay trumpeta, poy devolvi pergamen-rolika e lekti lo sekwi-she: <i>Regina d'Kordia, ta peki kelke kek, Kom ta janmog. Valet do Kordia, ta chori kek ga wek, E kek ga yok.</i> - Bedumi ba yur desida! - Rego shwo a juri. - Haishi non, haishi non! - Kunila hasti interrupti. - Ye menga dela fo zwo bifoo to! - Voki ba un-ney gavaher, - Rego shwo. Blan Kunila baji trumpeta tri ves, e krai-voki: - Un-ney gavaher! Un-ney gavaher es Shapnik. Ta lai kun chay-tasa in un handa e pes pan kun nayu in otre-la. - Pardoni ba, yur Mahantaa, - ta en-shwo, - ke me bringi se ahir; bat me haishi bu he fini pi chay wen oni voki me. - Yu gai-te fini, - Rego shwo. - Wen yu begin-te? Shapnik kan Marto-Tuza kel he sekwi ta inu judisala, pa hunten brachas kun Somnimaus. - Dey shi-char de mes-tri, me dumi, - ta shwo. - Shi-pet, - Marto-Tuza shwo. - Shi-sit, - Somnimaus adi. - Skribi-noti ba se! - Rego shwo a juri, e juri yao-shem skribi-noti oli tri datum on swa-ney tabulas, poy sumi li e konversi jawaba inu shiling e peni. - Depon ba yur shapa, - Rego shwo a Shapnik. - Bu es me-ney, - Shapnik shwo. - <i>Choren</i>! - Rego exklami al fa-turni a juri kel tuy fai nota de sey fakta. - Me kipi li fo vendi, - Shapnik adi kom explika. - Me bu hev nul may prope-la, me es ya shapnik. Al se Regina onpon okula e en-kan Shapnik ga fixem, al lo kel ta fa-pale e en-yorsi. - Fai ba yur gavaha, - Rego shwo, - e bye sta nerva-ney, otrekas me ve komandi ke oni morta-puni yu rek hir. To semblem ga bu mah-kuraje gavaher: ta oltaim shanji apogi-gamba al kan fobisi-nem an Regina, e por swa-ney gro-konfusa ta iven loskusi gran pes de tasa inplas pan kun nayu. Yus pa sey momenta Alisa pai koy strane senta kel mah-perplexe ela gro til ke ela samaji kwo to es: ela zai snova begin fa-gran. Un-nem ela yao en-stan e go aus judisala; bat poy ela desidi resti wo ela es duran ke haishi ye plasa fo ela. - Yu drangi ya gro! - ti zai sidi bli ela na Somnimaus shwo. - Me apena mog spiri. - Me bu mog zwo nixa om se, - Alisa shwo mulem, - me zai fa-gran. - Yu bu hev nul raita fo fa-gran <i>hir</i>! - Somnimaus shwo. - Bye shwo absurdika, - Alisa shwo pyu naglem, - yu jan ke yu toshi zai fa-gran. - Ver, bat <i>me</i> fa-gran pa rasum-ney kwaytaa, - Somnimaus shwo, - bu pa tal ridival manera. E ta en-stan ga glumem e go a otre taraf de sala. Duran ol sey taim Regina bu stopi kan Shapnik fixem, e yus al ke Somnimaus krosi judisala, ela shwo a un juda-ofser: "Bringi ba a me lista de ganer de laste konserta!" - al lo kel nofortuna-ney Shapnik en-tremi tanto ke lossheiki ambi shu. - Fai ba yur gavaha, - Rego repeti ira-nem, - o me ve komandi ke oni morta-puni yu sin kaulu ob yu es nerva-ney o non. - Me es povre jen, yur Mahantaa, - Shapnik en-shwo pa tremi-she vos, - e me apena begin-te pi chay... duran sol un wik o mogbi dwa... pan kun nayu hampi fini... sukra ye sol un ge... glimi, glimi, watwat syao... - Glimi? <i>Kwo</i> glimi? - Rego kwesti. - Un ge... dar ye un ge... - Shapnik jawabi. - Me jan ya ke in worda "glimi" ye un G, - Rego shwo abruptem. - Ob yu dumi ke me es stupida? Fai ba for! - Me es povre jen, – Shapnik kontinu, - kom talam do chay in skay... bat Marto-Tuza he shwo... - Me bu he shwo! - Marto-Tuza gro-hasti interrupti. - Yu he shwo! - Shapnik shwo. - Me negi! - Marto-Tuza shwo. - Ta negi, - Rego shwo. - Bye noti se. - Wel, enikas, Somnimaus he shwo... - Shapnik fai for al ek-kan Somnimaus nokalmem fo vidi ob ta toshi ve negi. Bat ta bu negi nixa al somni gro. - Afte to, - Shapnik shwo, - me he zwo yoshi kelke pan kun nayu... - Bat kwo hi Somnimaus he shwo? - un juriyuan kwesti. - Den to me bu remembi... - Shapnik shwo. - Yu <i>mus</i> remembi, - Rego remarki, - o me ve komandi ke oni morta-puni yu. Duskisma-ney Shapnik lasi lwo tasa e pan kun nayu e en-genui pa un gamba. - Me es povre jen, yur Mahantaa, me es shma-jen... - ta en-shwo. - Yu es shma-shwoer! - Rego shwo. Al se un marswina aklami bat tuy es represi-ney bay kelke juda-ofser. (Sikom "represi" es aika mushkile worda, me sal expliki a yu komo to bin zwo-ney. Li pren un gran kanva-ney bao do ligi-kordas pa muh, pon marswina inu it al kapa avan, e poy en-sidi on it.) - Me joi ke me he vidi komo oni zwo se! - Alisa dumi. - Me gwo lekti om se ga oftem in gaseta, pa fin de hakmas: "Ye-te kelke aplodi-proba kel es represi-ney tuy bay juda-ofser". Til nau me bu samaji-te kwo se maini. - Si es olo ke yu mog shwo, yu mog stopi, - Rego kontinu. - Me he stopi yo, - Shapnik shwo. - Non, yu <i>haishi</i> shwo, - Rego repliki. Al se otre marswina aklami e es represi-ney. - Wel, pyu marswina yok, - Alisa dumi. - Nau oni sal duyfu pyu hao. - Me wud yao fini pi chay... - Shapnik shwo al kan nokalmem an Regina kel zai lekti ganer-lista. - Yu darfi go, - Rego shwo, e Shapnik gro-hasti kwiti judisala iven sin onpon swa-ney shus. - ...e sim haki ba los suy kapa dar ausen! - Regina adi-shwo a un ofser, bat Shapnik es wek bifoo ke ofser pai ateni dwar. - Voki ba sekwi-she gavaher, - Rego shwo. Sekwi-she gavaher es Dukina-ney kuker. Ta porti pepadan in handa, e Alisa gesi hu zai lai iven bifoo ke ela zin sala, por ke jenta bli dwar begin chihi oli pa same taim. - Fai ba gavaha, - Rego shwo. - Bu sal, - kuker shwo. Rego ek-kan Blan Kunila nokalmem. Kunila shwo kyetem: - Yur Mahantaa mus bekwesti <i>sey</i> gavaher kun osobe striktitaa. - Wel, si me mus, dan me mus, - Rego shwo idyen tristem. Poy ta pligi brachas e gro-fruni an kuker, tanto ke suy okos hampi bu es viden. - Aus kwo oni zwo kek? - ta shwo pa nise vos. - Pepa, maistem, - kuker shwo. - Melasa! - shwo koy somnishil vos baken ta. - Kapti ba Somnimaus! - Regina en-skwili-krai - Dekapisi ba Somnimaus! Mah Somnimaus aus! Represi ta! Pinsi ta! Kati suy mustash! Duran kelke minuta ol juda sta pa garbar: oli trai kapti Somnimaus e mah ta aus. Wen pa fin oli fa-kalme, kuker he desapari yo. - Bu muhimi, - Rego shwo al aspekti gro-levifen. - Voki ba sekwi-she gavaher. E poy ta adi-shwo a Regina, pyu kyetem: - Verem, kara, pa sekwi-she ves <i>yu</i> hi mus bekwesti koywan kun osobe striktitaa. May frenta ya tungi por se! Alisa observi komo Blan Kunila zai myati-lekti lista, al fai gro-jigyas om sekwi-she gavaher. - Hu ta ve bi? - ela shwo a swa. - Al nau li <i>haishi</i> bu he pai mucho gavaha. Imajini ba, komo ela fa-surprisi al ke Blan Kunila skwili-krai pa ol mogsa: - Alisa! == Alisa-ney gavaha == - Hir! - Alisa krai. Por surprisa ela ga fogeti, komo gro ela he fa-gran duran laste pluri minuta, e ek-en-stan tanto kway, ke bay jupa-borda ela renversi jurilok, e oli juriyuan lwo-lwo nich on kapas de publika, e dar li lagi al muvi brachas e gambas sinmahtem, mah-yen Alisa remembi om akwarium kun goldafish ke ela ouran mah-lwo un wik bak. - Oo, me pregi om pardona! - ela exklami alarmi-nem e begin pren-lifti li zuy kway posible, por ke goldafish-aksidenta zai ye in elay kapa, e sembli a ela, ke oni mus jami li oli e pon inu jurilok tuy, otrekas li sal morti. - Hakma bu mog fai for, - Rego shwo muy gravem, - til ke oli juriyuan es snova pa swa-ney plasa, oli hi! - ta repeti kun gran emfasa, kan-yen Alisa fixem. Alisa kan jurilok e vidi ke, por hasta, ela he pon Lizarda al kapa nich, e povre syao wan zai mavi kauda tristem por ga bu mog muvi. Ela pren ta e pon bak pravem. - Obwol me bu dumi ke se muhimi, - ela shwo a swa. - Al kapa nich o al kapa uupar, ta es ya sirke do <i>same</i> utilitaa fo juri. Afte ke oli juriyuan defai shok por renversa, e ley kalam e tabula es finden e handen bak a li, li en-gun muy lagan-nem om noti-skribi historia de sey aksidenta, oli exepte Lizarda kel semblem sta tro impresi-ney fo zwo enisa, also ta sim zai sidi al ofnen muh e zai kan sala-ruf fixem. - Kwo yu jan om sey dela? - Rego kwesti Alisa. - Nixa, - Alisa jawabi. - <i>Ga</i> nixa ku? - Rego insisti. - Ga nixa, - Alisa shwo. - Es muy muhim, - Rego shwo al turni swa a juri. Li begin noti-skribi se on tabula, ewalaa Blan Kunila interrupti: - <i>No</i>muhim, yur Mahantaa sertem maini nomuhim hi, - ta shwo pa gro-respektaful ton bat al fruni e fai grimasa an ta. - <i>No</i>muhim, sertem, me maini nomuhim, - Rego hasti shwo, e poy kontinu shwo a swa pyu kyetem: "muhim... nomuhim... muhim... nomuhim..." - kom si ta trai samaji, kwel-la suoni pyu hao. Kelke juriyuan skribi "muhim" e kelke otre "nomuhim". Alisa vidi se, bikos ela zai stan basta blisem fo vidi ley tabulas. - Yedoh es do nul muhimtaa, - ela dumi. Al se Rego kel he mangi skribi koysa in dafta duran kelke taim, ta ek-krai: "Silensi!" - e lekti lautem: - "Regula charshi-dwa. <i>Oli persona kel es pyu kem un milya gao, li gai kwiti judisala</i>". Oli en-kan Alisa. - <i>Me</i> bu es un milya gao, - Alisa shwo. - Un milya hi, - Rego shwo. - Hampi dwa milya, - Regina adi. - Wel, me bu go, enikas, - Alisa shwo. - Krome to, bu es normale regula: yu yus he inventi it. - Es zuy lao regula in sey kitaba, - Rego shwo. - Dan it gai bi regula numer un, - Alisa shwo. Rego fa-pale e hasti klapi-klosi dafta. - Bedumi ba yur desida, - ta shwo a juri pa bulaute tremi-she vos. - Yoshi ye pyu gavaha, yur Mahantaa, - Blan Kunila shwo al ek-salti pa hasta. - Sey dokumenta es yus findi-ney. - Kwo es? - Regina shwo. - Me haishi bu he ofni it, - Blan Kunila shwo, - bat semblem es leta skriben bay hakmiwan a... a koywan. - Sertem es tak, - Rego shwo, - si sol it bu es skriben a nulwan, lo kel es meno pinchan. - A hu it es adresen? - un juriyuan shwo. - It ga bu es adresen, - Blan Kunila shwo. - Pa fakta, ye nixa skriben on <i>ausen-taraf</i>. Ta depligi papir-lif e adi: - Yoshi, bu es leta. Es versa. - Ob it es pa hakmiwan-ney skribitip? - otre juriyuan kwesti. - Non, - Blan Kunila shwo, - e to es lo zuy ajibe om it. (Oli juri aspekti perplexe.) - Shayad ta he imiti skribitip de koywan, - Rego shwo. (Juri fa-sigure snova.) - Plis, yur Mahantaa, - Valet shwo, - me bu gwo skribi it, e li bu mog pruvi lo kontre. Leta bu es signati-ney. - Si yu bu he signati it, - Rego shwo, - se sol mah dela pyu bade. Yu <i>musbi</i> intenti-te lo buhao: otrekas yu wud skribi yur nam kom kada honeste jen. Al se en-ye aklama: to es ya un-ney intele duma ke Rego shwo duran dey. - Sertem se <i>pruvi</i> ta-ney kulpa, - Regina shwo, - also haki los... - Se bu pruvi ga nixa! - Alisa shwo. - Wel, yu iven bu jan kwo es skriben dar! - Lekti ba, - Rego shwo. Blan Kunila onpon okula. - Wo me gai begin, yur Mahantaa? - ta kwesti. - Begin ba fon beginsa, - Rego shwo muy gravem, - poy fai for til fin, dan stopi. Ye komplete silensa in sala duran ke Blan Kunila lekti lautem lo sekwi-she: <i>Li shwo a me e lu ke wen yu bin she ta koylok, ta shwo ke me es hao jen bat swimi ga bu mog. Lu shwo a li ke me bu go (e jenta jan ya to). Si ela fai sey dela for, fon yu resulti kwo? Me dai-te dwa, lu dai-te tri, yu dai-te char o pyu. Obwol me hi posesi li, li snova lai a yu. Si oni tiri nu koygrad inu sey dela, dan a yu konfidi lu, shayad, librisi oli wan. Me ya samaji ke bifoo ke ela fai japat, yu es obstakla gro-ney fo i lu i nu. Dashat. Ya, ela pri-te toy hi man, bat bye shwo to a lu. Den to hay neva jan nulwan exepte me e yu.</i> - Es zuy muhim gavaha ke nu he audi til nau, - Rego shwo al froti handas, - also nau hay juri... - Si koywan expliki sey versa, - Alisa shwo (duran kelke laste minuta ela he fa-gran tanto ke ela ga bu fobi interrupti ta), - me ve dai a ta haf-shiling. Me bu kredi ke ye vaika sensuinka in it. Oli juriyuan skribi on tabulas "<i>Ela</i> bu kredi ke ye vaika sensuinka in it", bat nulwan probi expliki versa. - Si sensu yok, - Rego shwo, - tem pyu hao: nu bu treba shuki it. Yedoh me haishi bu es serte... Ta extendi papir-lif on swa-ney genu e kan it bay un oko. - Semblem me vidi hi koy sensu in it, - ta fai for. - <i>"...bat swimi ga bu mog"</i>. Yu bu mog swimi, bu ver? - ta kwesti Valet. Valet tristem sheiki kapa. - Ob me aspekti kom swimnik? - ta shwo. (Naturalem, ta bu aspekti kom swimnik, ta es ya aus karton.) - Muy hao, - Rego shwo e for-murmuri versa a swa. - <i>"E jenta jan ya to"</i>... Sertem es om juri... <i>"Si ela fai sey dela for"</i>... Musbi es Regina... <i>"Fon yu resulti kwo?"</i>.. Ver, kwo hi?.. <i>"Me dai-te dwa, lu dai-te tri"</i>... Ahaa, es om kek! - Bat poy ye worda <i>"Li snova lai a yu"</i>, - Alisa shwo. - Es ya ver, walaa li! - Rego shwo triumfi-shem e indiki pyata kun kek. - Enisa pyu klare yok ya! Poy sey worda: <i>"Bifoo ke ela fai japat"</i>... Ta turni a Regina: - Yu ya neva fai japat, kara, bu ver? - Neva! - Regina shwo furia-nem e lansi tintadan an Lizarda. (Povre syao Bil he kwiti skribi on suy tabula bay finga, sikom ta deskovri ke it bu lyu trasa; bat nau ta hastem en-skribi snova, yusi-yen ti flui-ki nich fas na tinta.) - Also toy worda es skriben al <i>japat</i> de tuhmat, - Rego shwo al smaili e kan sirkum sala. Ye komplete silensa. - Es worda-pleisa! - Rego krai ira-nem. Oli ridi. - Hay juri bedumi desida, - Rego shwo, pa sirke dwashi-ney ves duran toy dey. - Non, non! - Regina shwo. - Un-nem kondamna, desida poy. - Pumbika e absurdika! - Alisa shwo lautem. - Sey idea om kondamna un-nem! - Kipi muh klosen! - Regina shwo al fa-rude gro. - Bu sal! - Alisa shwo. - Haki los elay kapa! - Regina krai pa ol mogsa. Nulwan muvi. - Hu atenti <i>yu</i>? - Alisa shwo (ela he bikam do elay fule sais al nau). - Yu es ya sol pleikarta-seta! Al se tote seta fa-lifti inu aira e flai-lai nich an ela. Ela ek-krai, haf por foba, haf por ira, e trai wekdarbi li, ewalaa ela findi swa on riva-sahil, al kapa lagi-she on genu de sista kel dulem zai wekmavi kelke suhe lif lwo-ney fon baum on elay fas. - En-jagi ba, Alisa, kare! - sista shwo. - Yu somni-te ya gro-longem! - Oo, me sonji-te tal kuriositaa! - Alisa shwo. E ela rakonti a sista olo ke ela remembi om ti yu yus he lekti na strane aventuras. Afte ke ela fini, sista kisi ela e shwo: - Ver, kare, sonja bin ga kuriose! Bat nau lopi ba a dom fo fai chay: zai fa-tarde yo. Also Alisa en-stan e lopi wek, al dumi duran loping om ke elay sonja bin ya gro-divaful. Bat elay sista resti sidi pa riva-sahil al kapa apogen on handa, kan suryawo e dumi om Alisa e om oli elay divaful aventura, til ke ela toshi en-somni e en-sonji ga kom Alisa. Walaa elay sonja. Un-nem ela sonji om syao Alisa selfa: syao handas snova es klaspen pa elay genu, e brili-she jivaful okos zai kan uupar inu elay-las. Ela snova zai audi Alisa-ney vos, kun oli intona, e vidi komo Alisa ek-sheiki kapa pa idyen ajibe manera, dabe mah-bak toy har-chuf kel <i>oltaim</i> geti inu okos. Ela zai slu o sembli slu, ewalaa olo sirkum animifi por strane kreaturas de Alisa-ney sonja. Longe herba bli elay pedas fai susu al ke Blan Kunila hasti-lopi pas; fobisen Maus pleski-swimi tra bli-ney chitan; ela audi tintina de bartan: es Marto Tuza kun amigas zai fai ley sinfin-ney chayvating; skwili-she vos de Regina zai fai komanda om morta-puna; snova yunswina chihi on Dukina-ney genus duran ke pyatas e otre bartan flai-krushi sirkum; snova ek-kraisa de Grifon, skriking de Lizarda-ney tabula-kalam e tufi-ney suon de represen marswina fulisi aira, mixen kun dale plaking de nofortuna-ney Kwasi-Tortuga. Also ela sidi for al klosen okos, e haf-kredi ke ela selfa es in Divalanda, obwol ela jan, ke sufi sol ofni okos, e olo ve shanji inu pinchan realitaa: herba ve fai susu sim por feng, chitan ve pleski-ki por swingi-she kana, tintina de bartan ve shanji inu tintina de yan-glok, Regina-ney skwila inu vos de pasturi-sha; e chihing de bebi, kraisa de Grifon e oli otre ajibe suon ve transformi (ela jan) inu mixen shum de ferma-korta; e braisa de pashu in dalitaa ve replasi ek-plakas de Kwasi-Tortuga. Pa fin ela imajini komo aften elay syao sista ve fa-gran e bikam adulte gina; e komo ela ve kipi elay simple lubi-she kordia tra oli mature yar; e komo ela ve jami otre syao kinda sirkum swa, e bay mucho diva-ney fabula ela ve mah <i>ley</i> hi okos brili-she e jivaful. Mogbi ela ve rakonti a li sey dave sonja om Divalanda; e al ko-senti oli ley simple griva e joisa, ela ve remembi swa-ney kinda-yash e felise saif-ney deys. FIN. = Isla do tresor = == Lao marnik in gastaguan "Admiral Benbo" == Skwair* Triloni, doktor Livsi e otre siniores he pregi me tu beskribi olo ke me jan om Isla do Tresor, pa oli detal e fon beginsa til fin, bu ahfi-yen nixa exepte exakte loko de isla (bikos dar haishi ye tresor ke nu bu he porti wek). Also sedey, pa blage yar 17.., me pren kalam e kwasi go bak a toy taim wen may patra es hosta de gastaguan "Admiral Benbo" e toy shaitume lao marjen do sabla-skara lai pa un-ney ves fo habiti dar. Me remembi ta ga hao, kom si to bin yeri. Ta lai pa grave-si stepas a dwar de nuy gastaguan, kun mar-sunduk sekwi-she ta on garikin. Es gao, forte, masbute man do tumderma. Dine katrani-ney har-plexika ragi-pendi sobre plecha de palto kel gwo bi blu koytaim. Luy handas es karke, do skarakin e do swate rupten nakas, e sabla-skara pa wanga es blanish to plumbalik. Me remembi komo ta kan-examini nuy baya al wisli-ki, e poy turan lwo in gani toy lao marjen-gana ke aften ta gwo gani tanto oftem: "Shi-pet jen an sunduk de mort’ wan, Yo-ho-ho e botela de rom!" Ta gani pa gao tremi-she vos kel semblem gwo suoni al roti kabestan. Poy ta tuki bay suy stik simili-she kabestan-ney-la an nuy dwar, e afte ke may patra chu, ta karkem demandi glasa-ge rom. Den pai-ney rom ta pi lentem, kom vere jannik, al jui kada glota, e al haishi kan sirkum an rokas e an nuy gastaguan-jaopay. "Es ya byen baya," ta shwo pa fin. "Hao loko fo piguan. Mucho jenta ku, gayar?" Patra shwo ke non, ga shao jenta, pa afsos. "Wel, dan," ta shwo, "es ya hao ankilok fo me. Hey, gayar-ki," ta krai a man kel roli garikin afte ta. "Remi-lai ahir e helpi mah may sunduk inu. Me sal resti hir fo koytaim," ta shwo for. "Me es simple jen; rom, bekon e ovos es olo ke me nidi; e yoshi den toy roka fon kel oni mog vidi ti pasi na ship. Komo nami me? Yu mog nami me kapitan. Aa, me samaji kwo yu yao. Walaa!" e ta shwai tri o char golde moneta on daklis. "Wen se es finen, yu mog lai e shwo a me," ta shwo pa ton de komander e kan patra saktem. Pa fakta, malgree suy buhao klaida e karke shwosa, ta ga bu simili pinchan maryuan, ta aspekti pyu kom kapitan o subkapitan kel es abyasen a gei obedi e a darbi-talimi. Jen do garikin rakonti ke ta lai pa bifoo-ney sabah bay meil-gari a gastaguan “Rego Jorj" e ke ta kwesti-inkweri om oli gastaguan kel loki bli mar-sahil. Shayad afte audi hao worda om nuy-la kel es yoshi in shao-jen-ney loko, ta selekti it fo habiti. To es olo ke nu pai en-jan om nuy gasta. Ta es muy silensishil. Ta wandi ol dey along baya-sahil o klimbi rokas kun suy birinje vidituba. Pa aksham ta sidi in salon pa angula, bli agni, e pi rom kun sol idyen akwa. Wen oni shwo a ta, pa maiste kasu ta bu jawabi, sol ek-kan ferosem e fai suon tra nos kom ship-gudika al tuman. Nu e oli nuy gasta sun lerni lasi ta bi sole. Kada dey al lai afte promena, ta kwesti ob koy jen do mar he pasi-go along kamina. Pa beginsa nu dumi ke ta kwesti por yao hev kompania de jen do same tip kom ta selfa. Bat poy nu en-samaji ke ta yao eviti li. Wen koy marjen lai a "Admiral Benbo" (li lai ya koyves al go a Bristol pa bli-sahil-ney kamina), ta kan-kan ta un-nem tra dwar-kurtena e sol poy zin salon. E ta sempre es sam kyete kom maus wen tal jen es presente. Me selfa jan way ta suluki tak, bikos undey ta parti kun me suy alarma. Ta voki-atarafi me e wadi ke kada un-ney dey de mes ta ve dai a me argenta-ney char-peni-moneta si me sol "hao-hao fai wahting om marjen do un gamba" e informi ta tuy ke tal wan apari. Aika oftem wen un-ney dey de mes lai e me demandi may paga, ta sol fai ferose suon tra nos e kan me fixem; bat kada ves, bifoo ke un wik pasi, ta shanji duma, bringi a me may char-peni-moneta e repeti komanda om hao-hao fai wahting om "marjen do un gamba". Me apena treba shwo ke sey fobival persona do un gamba persekwi me iven in sonja. Al nochas do storma, wen feng sheiki oli char angula de nuy dom e mar-bata brai in baya e rokas, me sonji-vidi ta pa mil forma e pa mil diablalik aspekta. Suy gamba es katen nau pa genu nau pa kalcha; koyves ta sembli dashat-ney monsta do sol un gamba pa mida de korpa. Tu vidi komo ta persekwi me salti-yen tra barana e handak es may zuy bade dussonja. Also me pagi verem gro pur may char peni do kada mes bay oli sey nafra-ney sonjas. Komo unkwe fobisen me es bay marjen do un gamba, me fobi den kapitan selfa mucho meno kem da oli kel koni ta. Pa koy nochas ta pi mucho pyu rom kun akwa kem suy kapa mog toleri, e dan koyves ta sidi-gani suy lao dushte savaje mar-ganas al bu atenti nulwan; bat otreves ta demandi glasa rom fo oli jen in salon e mah ol tremi-she kompania audi suy mar-historias o ko-gani kun ta pa hor. Me oftem audi kom mur de nuy dom sheiki por "Yo-ho-ho e botela de rom" wen oli gasta gani pa hunta al fobi ta-ney ira, e trai sobrekrai mutu dabe ta es santush. Es ke pa tal kasu oni bu mog preshwo ta-ney suluka: nau ta slapi handa an tabla dabe oli silensi, nau ta furifi por ke oni fai kwesta, nau por ke oni bu fai kwesta e ta dumi ke oni bu audi ta. E ta bu lasi nulwan chu gastasuan til ke ta fa ga somnishil por lo pi-ney e hili-pedi a kama. Suy historias hi fobisi oni zuy. Es ya dashat-ney historias om pendi-kiling e planka-peding, om mar-stormas , om islas Dray Tortugas, om rauber-ney savaje aktas e om lokos in Espaniol mar. Segun suy historias, ta musbi jivi-te miden zuy bade jenta kel gwo existi pa mar; e shwosa do shataming bay kel ta fai toy historia, it fobisi ya simple jenta do vilaja hampi sam gro kom krimen om kel ta rakonti. Patra shwo oltaim ke nu ve majbur klosi nuy gastaguan, bikos jenta bu ve yao resti hir e gei dustrati e tirani. Yedoh me dumi ke nuy gastaguan profiti hi por ta-ney presensia. Jenta fobi duran kelke taim, bat poy li en-opini ke es ya interes-ney. Li pai senti koysa nopinchan e agiti-she kel falti in kyete vilaja-ney jiva. Ye iven kelke yunge wan kel semblem admiri ta. Li nami ta "vere marnik do vere mar-solta" e shwo ke tal hi jenta he mah Ingland mahtaful pa mar. Pa otre taraf, ver, ta es do noprofit fo nu. Wik pasi afte wik, mes afte mes, ta resti for she nu bat bu pagi pyu. Ta-ney mani es spenden longtaim bak, bat may patra haishi bu kuraji demandi pyu mani. Si patra iven mensioni paga, kapitan fai gro-graula tra nos e kan may patra furia-nem, also ta hasti chu shamba pa dashat. Me gwo vidi komo ta denadem torsi swa-ney handas afte tal fala, e me es serte ke toy teror e vexa de suy jiva hasti gro suy rane e griva-ney morta. Duran ol taim ke kapitan jivi she nu, ta ga bu shanji klaida krome para jurap ke ta kupi fon gata-vender. Un borda de suy shapa fa-tori e en-pendi bat ta zwo nixa om it, obwol it disturbi gro al feng. Me remembi suy palto ke ta lati pa selfa in swa-ney shamba e ke pa fin es sol trapatot. Ta neva skribi ni pai nul leta e neva toki kun eniwan exepte visines al sta pyan por rom. E nulwan de nu gwo vidi ke ta ofni suy sunduk. Sol un ves oni kontrashwo a ta. To eventi duran laste deys, al ke may nofelise patra sta ga bli swa-ney morta. Pa un aksham doktor Livsi lai fo visiti pasienta. Ta chi idyen akshamfan fon may mata e zin salon fo fumi pipa til ke oni mah-lai suy kaval fon vilaja, sikom nu bu hev kavaldom she "Benbo". Me sekwi ta inu salon, e me remembi komo gro ta farki, sey klin elegante doktor do snega-blan peruka, do klare swate okos e do latif manera, fon nuy gasta to karkish vilaja-jenta, e osobem fon nuy faulafobika to gande glume masbute pirata kel zai sidi pyan al bracha on tabla. Turan ta, to es kapitan, en-gani swa-ney sempre-ney gana: "Shi-pet jen an sunduk de mort’ wan, Yo-ho-ho e botela de rom! Pia e diabla rahimi nulwan, Yo-ho-ho e botela de rom!" Toy "sunduk de morte wan", un-nem me suposi-te ke es yus toy sunduk kel loki uuparen in kapitan-ney shamba, e in may dussonjas it fa-mixi kun marjen do un gamba. Yedoh al toy taim nu es yo tanto abyasen a sey gana ke bu atenti worda. Pa toy aksham it es nove sol fo doktor Livsi, e, kom me merki, it bu fai priate impresa an ta, sikom ta ek-kan kapitan aika ira-nem bifoo fai for swa-ney toka kun lao Teilor to gardenyuan om nove farmak kontra reumatisma. Duran to kapitan fa-agiti por swa-ney ganing, e pa fin ta ek-darbi tabla bay handa. Nu oli jan ke se maini "silensa!". Oli vos en-silensi tuy; sol doktor Livsi shwo for klarem e amiga-nem al ek-suki pipa afte kada para worda. Kapitan kan ta fixem duran kelke taim, poy snova ek-darbi tabla, poy snova kan yoshi pyu fixem, e pa fin lwo in krai: "Hey, dar, pa dek, silensi ba!" e shatami gro. "Ob yu adresi me hi, sinior?" doktor kwesti. Karknik shatami-shwo ke ver. Doktor jawabi: "Me hev sol un kosa fo shwo a yu, sinior, e to es ke si yu pi rom for, munda sun es librisen fon un fuy-ney kanalya!" Lao gayar en-sta pa gro-furia. Ta ek-salti a pedas, austiri e ofni pligi-sikin do marjen, e al pondi it on pama, en-ugrosi spili doktor a mur. Doktor iven bu muvi. Ta shwo for, sobre plecha, pa same vos kom bifooen, aika lautem fo ke oli mog audi, bat ga kalmem e sigurem: "Si yu bu pon sey sikin inu posh tuy, kasam do honor, oni ve pendi yu pa lai-she juda do komtalanda." Poy ye batala de kansa inter li; bat kapitan sun tausian. Ta ahfi sikin e snova en-sidi an tabla al grumbli kom bati-ney doga. "Nau, sinior," doktor shwo for, "sikom me nau jan ke ye tal persona in may region, sta ba serte ke me sal wahti yu duran dey e nocha. Me bu es sol doktor, me es yoshi judista; e si me audi vaika syao shakwa-ki an yu, hay to es sim om yur karkitaa kom sedey, me ve fai drastike meja dabe oni mah yu wek. Basta." Sun oni mah-lai kaval de doktor Livsi e ta raidi wek, bat kapitan resti kyete duran ol toy aksham e yoshi duran mucho sekwi-she-las. == Swate Doga apari e desapari == Sun afte to ye un-ney de toy misteriaful eventas dank a kel nu fa-libre fon kapitan pa fin, obwol, kom yu ve vidi, bu fon ti gwansi ta na delas. Es muy lenge hima do longe gro-frosta e forte feng. Fa-klare ke may povre patra apena ve mog vidi vesna. Kada dey ta sta pyu buhao, e may mata e me majbur zwo olo om gastaguan. Nu ambi mangi e fai shao atenta an nuy noprival gasta. Es rane januar-ney sabah do piki-she frosta. Baya es grey por frima. Onda-ki zai lisi ston mulem. Surya es haishi nise e sol en-tachi kolina-uupara e mar-ney dalitaa. Kapitan en-jagi pyu ranem kem pinchanem e go a mar-sahil, al abordaja-ney zian pendi-swingi-she sub chaure lapa de lao blu palto, al birinje vidituba sub bracha, e al shapa shifti-ney bak. Me remembi ke suy spira es vidibile kom fuma al ke ta go. Me audi komo ta farfari indignem al turni gran roka, kom si ta haishi dumi-iri om doktor Livsi. Wel, mata es uuparen she patra, e me zai bepon tabla fo sabahfan bifoo kapitan-ney laisa, ewalaa dwar ofni e ti me bu gwo vidi bifooen na man zin salon. Suy fas es do waxalik palitaa. Ta falti dwa finga pa lefte handa. Malgree zian pa kamar, ta bu aspekti kom batalnik. Me sempre gro-atenti eni marjen, ob do un o do dwa gamba, e me remembi ke toy wan mah me perplexe. Ta bu simili marjen, yedoh ye hi koysa do mar pa ta. Me kwesti om komo servi ta, e ta demandi rom; bat wen me en-go aus shamba fo bringi it, ta en-sidi on un tabla e jesti-voki me. Me stopi wo me es, kun serveta in handa. "Lai ba, son-ki," ta shwo. "Lai ba pyu blisem." Me lai pyu blisem. "Ob sey tabla es bepon-ney fo may amiga Billi?" ta kwesti al dussmaili. Me shwo ke me bu koni nul Billi e ke sey tabla es fo un gasta kel habiti in nuy gastaguan e ke nu nami kapitan. "Wel," ta shwo, "Billi to gayar shayad nami swa kapitan, es ta-simile. Ta hev skara pa wanga, e ta fai prival suluka, osobem al sta pyan, tal hi es Billi to gayar. Nu prepon ba, kom gesa, ke yur kapitan hev un skara pa wanga, e ke toy wanga es desne-la. Aa, ya! Me shwo ya. Wel, nau me yao jan ob ta es in sey dom nau, may amiga Billi?" Me shwo ke ta he go wek fo promeni. "A kwel taraf, son-ki? A kwel taraf ta he go?" Me indiki roka e expliki pa kwel dao kapitan sal zuy probablem lai e komo sun. Ta fai yoshi kelke kwesta, poy shwo: "Ya, Billi to gayar ve joi por vidi me samem kom por vidi rom." Yedoh suy fas es ga dushte al ke ta shwo se, also me opini ya ke toy gariba galti, iven si ta maini to ke ta shwo. Bat me tuy dumi ke to bu gwansi me; krome to, es mushkile tu samaji kwo zwo. Gariba zai stan ga bli zin-dwar de gastaguan e wahti dom-angula kom kota kel wahti-weiti maus. Me en-go aus a kamina, bat ta tuy voki me bak, e sikom me bu obedi tuy, suy pale fas turan fa-gro-terible, e ta komandi ke me returni, shatami-yen tanto gro ke me ek-salti. Bat tuy afte ke me lai bak, ta snova en-fai suy bifoo-ney manera: al haf-lesti e haf-moki ta klapi-klapi me an plecha, shwo ke me es hao boy, e ke ta pri me aika gro. - Me toshi hev un son, - ta shwo, - ta gro-simili yu, e may kordia do patra garwi gro por ta. Bat lo muhim fo boy es obeda. Ya, son-ki, obeda hi. Si yu wud he navigi kun Billi tuhun, oni bu wud majbur voki yu pa dwa-ney ves, non hi. Billi neva repeti komanda, i otre-las toshi... Aa, walaa hi Billi to gayar, kun vidituba sub bracha, sertem es ta, boh blesi ba ta! Nu go ba, yu e me, bak inu salon e ahfi swa baken dwar, son-ki. Nu fai ba syao surpisa fo Billi, boh blesi ba ta, me repeti." Al shwo to, gariba bakmuvi kun me inu salon e mah me stan pa angula baken ta, also nu ambi es ahfen bay ofni-ney dwar. Me sta aika nobyen e alarmi-ney, kom yu mog ya imajini, tem pyu ke, kom me merki, gariba selfa evidentem fobi. Ta tachi-tayari graspika de zian e laxi it-ney blada in ziandan, e oltaim duran ke nu weiti, ta fai gloting, kwasi ta senti koy bloki-she tuan in gorla. Pa fin kapitan shum-nem zin salon e klapi-klosi dwar. Sin kan a desna o lefta, ta go rek a swa-ney tabla kun sabahfan. - Bill! - gariba shwo al trai mah swa-ney vos kuraje e resolute. Kapitan turni on kabluk e miti-vidi nu; ewalaa ol bruntaa de suy fas fa-wek tuy, e iven nos fa-blu. Ta aspekti kom wan kel zai vidi koy fantom, o diabla selfa, o koysa pyu bade, si to es posible. Ga honestem, me en-piti ta al vidi ke ta turan fa tanto lao e feble. - Kamon, Bill, yu rekoni me; yu rekoni swa-ney ship-amiga, sertem, Bill to gayar, - gariba shwo. Kapitan fai tufi-ney ek-spira. - Swate Doga! - ta shwo. - Ver ya, - otre-la repliki al fa pyu kuraje. - Swate Doga, kom sempre, lai fo visiti swa-ney ship-amiga Billi kel habiti in "Admiral Benbo" to gastaguan. Ah, Bill! Tanto mucho taim he pasi depos ke me lusi dwa may naka," - ta exklami al lifti-diki mutili-ney handa. - Wel, nau, - kapitan shwo, - yu he findi me; walaa me. Wel, dan, shwo, kwo ye? - Ver, walaa yu, Bill, - Swate Doga jawabi. - Yu es prave, Billi. Me ve pi glasa-ge rom ke sey prival kinda sal bringi fo me, e nu en-sidi ba e toki ga frankem, kom lao ship-amigas. Wen me returni kun rom, li zai sidi yo pa ambi taraf de kapitan-ney tabla do sabahfan. Swate Doga sidi pyu blisem a dwar e ta es kelkem turnen versu it, dabe mog kan pa same taim an suy lao ship-amiga e an dwar to chudao, segun me. Ta komandi ke me go wek al lyu dwar ga ofni-ney. - M’bu yao nul ahfi-kaning tra kufladun, son-ki, - ta shwo, e me go wek a kukishamba al kwiti li pa hunta. Duran longtaim me audi nixa krome nodistinte murmuring, obwol me gro-trai slu. Bat pa fin voses fa-laute e me pai samaji kelke worda, maistem shatama, fon kapitan. - Non, non, non, non, e basta om se! - ta krai. E poy snova, - Si dela fini bay pending, hay oli pendi, oli hi! Poy, ga turan, ye gro-shatama-explosa, stula e tabla lwo-guruhi, stal tintini, koywan ek-krai por tunga, e afte momenta me vidi ke Swate Doga zai fugi a dwar e kapitan persekwi ta, ambi al zian tayar fo batala. Hema zai flui fon Swate-Doga-ney plecha. Yus bli dwar kapitan goli an fugi-sha fo fai laste gro-darba, kel sertem wud rasrupti ta-ney kapa, si zian bu wud trefi gran jaopay de "Admiral Benbo". Haishi nau oni mog vidi trasa pa nicha de frama. To es fin de batala. Afte pai chu a kamina, malgree swa-ney wunda, Swate Doga en-lopi tanto kway ke ta fa-wek baken kolina afte haf-minuta. Kapitan zai stan al kan jaopay turdi-nem. Poy ta pasi handa pa okos pluri ves, e pa fin returni inu dom. - Jim, - ta shwo, - rom! - e ta ek-hili e apogi kontra mur bay handa dabe bu lwo. - Ob yu es wundi-ney? - me krai. - Rom! - ta repeti. - Me mus go wek fon hir. Rom! Rom!" Me lopi fo bringi it, bat por sta ga nokalme, me lasi-lwo rupti un glasa e bu mog duyfu kran longem, e al ke me haishi trai ladi se olo, me audi koy laute lwosa in salon. Me lopi-zin it e findi kapitan lagi-she on poda pa fule swa-ney gaotaa. Pa same taim may mata, alarmi-ney bay kraisa e batala-suon, lopi-lai fo helpi me. Nu lifti-ki ta-ney kapa. Ta zai spiri muy lautem e mushkilem, bat suy okos es klosen e suy fas es do dashat-ney kolor. - May Boh! - mata exklami, - Es ya shmah fo nuy dom! E yur povre patra yus morbi! Nu ga bu jan kwo zwo fo helpi kapitan, dumi-yen ke ta pai-te morta-ney darba duran batala kun gariba. Me bringi idyen rom e probi liti it inu ta-ney gorla, bat suy dentas es klemen e suy jabra es forte kom fer. Pa fortuna dwar ofni e doktor Livsi lai fo visiti may patra, lo kel mah nu senti gran levifa. - Oo, doktor, - nu krai, - kwo zwo? Wo ta es wunden? - Wunden ku? Absurdika! - doktor shwo. - Bu pyu wunden kem me o yu. Es sim apoplexike darba. Me ya he warni ta. Wel, madam Hokins, go ba uupar a mursha e, si es posible, shwo a ta nixa om se. E me selfa sal trai salvi novalor-ney jiva de sey gayar... Jim, bringi ba pen. Wen me lai bak kun pen, doktor he yo uuparroli kapitan-ney mansha e mah-nude suy gro-gran tendonmuy bracha. On it ye kelke tatu. Oni mog lekti "Pro fortuna", "Pro byen feng", e "Hao kisma de Billi Bons", ga distintem fai-ney on uuparbracha. Bli plecha ye rasma de galga kun pendi-sha, zwo-ney aika kushalem, segun me. - Es profetike, - doktor shwo al tachi rasma bay finga. - E nau, sinior Billi Bons, si to es verem yur nam, nu sal kan kolor de yur hema... Jim, - ta shwo-adresi me, - yu fobi ku hema? - Non, sinior, - me shwo. - Hao. Dan, - ta shwo, - teni ba pen. - Afte shwo se ta pren lanset e kati-ofni vena. Menga hema fa-aus bifoo ke kapitan ofni okos e kan nu vagem. Un-nem ta rekoni doktor e fruni, poy ta merki me e kwasi levifi. Poy suy fas turan fa-rude, e ta krai al trai en-stan: - Wo es Swate Doga? - Hir nul doga yok, - doktor shwo, - krome toy-la kel glodi yu fon inen. Yu pi-te tro mucho rom; yu pai-te darba, yus kom me he preshwo. E me yus he tiri yu aus kabra, obwol ga sin yao. Wel, sinior Bons... - Me bu nami Bons, - ta interrupti. - Bu muhimi, - doktor shwo. - Es nam de un pirata ke me koni, e me nami yu tak fo kurtitaa. Me gai shwo a yu lo sekwe: un ge glasa rom bu ve kili yu, bat si yu pi un ge, yu ve pi yoshi un ge e yoshu un ge, e dan, kasam do may peruka, si yu bu kwiti pi, yu ve morti, samaji ku? Ve morti e go a swa-ney plasa, kom Biblia shwo... Also, kamon, eforti-trai ba. Me sal helpi yu ateni kama, pa sey ves. To bin aika mushkile, bat nu pai tiri-bringi ta uupar sulam e mah-lagi ta on kama, al ke suy kapa lwo on kushen kom si ta hampi dekonsi. - Also, remembi ba, - doktor shwo, - me shwo a yu e purisi may kojansa: rom nami morta fo yu. Afte se ta go visiti may patra e pren me kunem, teni-yen may handa. - Es syaodela, - ta shwo tuy afte ke nu klosi dwar. - Me he ausfai basta hema, e ta ve sta kalme fo aika longtaim. Hay ta lagi in kama fo un wik, es ya zuy hao i fo ta i fo yu oli. Bat yoshi un darba ve sertem mortisi ta. == Swate marka == Pa middey me zin kapitan-ney shamba al bringi koy lengisi-she piwat e lekika. Ta zai lagi hampi samem kom wen nu lyu ta, sol idyen pyu gao, e ta sembli feble e agiten pa same taim. - Jim, - ta shwo, - sol yu hi val koysa hir, e yu jan ya ke me sempre es hao versu yu. Kada hi mes me he dai a yu un argenta-ney char-peni-moneta. Nau yu vidi ke me sta buhao e kwiten bay oli. E yu sal bringi un maga-ki rom, gayar, nau, bu ver? - Doktor... - me en-shwo. Bat ta en-shatami doktor, bay feble vos bat kun gro-ira. - Oli doktor val nixa, - ta shwo. - E sey-la, hir, wel, kwo ta jan om marjen? Me gwo bi in loko kel es garme kom buli-she smola, e kompaniones lwo-lwo por Hwan Jek to febra, e arda fai uupar-nich kom mar por ardatrema. Kwo ta jan, sey doktor, om tal landas? E me jivi-te sol bay rom, es ver ya! It bin masu e akwa, molya e amiga fo me, e si me bu ve pi rom nau, me ve simili lao ship-ruina on sahil. E responsa om may morta ve bi pa yu e pa sey gro-damnen doktor, - e ta lwo in shatami snova. - Kan ba, Jim, komo may fingas tremi, - ta shakwi-shwo for. - Me bu mog kalmisi li, ga bu mog. Me bu he pi ni un guta duran sey dus-ney dey. Sey doktor es ahmak, me shwo ya. Si me bu pi idyen rom, me ve fai dashat-viding, me he yo fai kelke. Me he vidi lao Flint dar, pa angula, baken yu. Me he vidi ta ga klarem. E wen me fai dashates, me bikam savaje kom bestia – may jiva ya bin karke. Yur doktor selfa he shwo ke un maga bu fai nuksan. Me ve dai a yu un golde gini pur un maga-ki, Jim! Ta fa-agiti oltaim pyu, e me alarmi, por ke patra sta ga buhao pa toy dey e gro-nidi kalmitaa. Krome to, me es sigurisen bay doktor-ney frasa, nau sitati-ney a me. Yoshi me kelkem fa-ofensi por ofra de rishvat. - Me ga bu nidi yur mani, - me shwo, - pyu hao yu pagi to ke yu debi a may patra. Me sal bringi un hi glasa rom, bu pyu. Wen me bringi it, ta graspi glasa e finpi olo tuy. - Oo, wel, - ta shwo, - es ya pyu hao. Nau, gayar, ob doktor shwo-te, komo longem me gai lagi on sey ship-kama? - Amini un wik, - me shwo. - Bliza-guruha! - ta krai. - Un wik! Si me lagi duran un wik, li pai sundi swate marka. Sey shma-jenta snifi-findi wo me es, sey nokushalnik kel bu janmog kipi lo swa-ney e yao pren lo otra-ney. Ob es suluka de vere marjen, me kwesti ya? Bat me hi es sparnik. Me bu gwo vanisi mani, me bu yao lusi it. Me sal trompi li snova. Me bu fobi li. Me ve stavi yoshi un parus e snova mah ahmak aus li. Al shwo se, ta fa-lifti gro-mushkilem, al graspi may plecha tanto fortem ke me hampi krai por tunga. Ta muvi gambas kwasi li es plumba-ney. Ye gran farka inter suy inspira-ney shwosa e feblitaa de suy vos. Afte en-sidi, ta fai pausa duran koy taim. - Sey doktor he finisi me, - ta murmuri. – Zumbi in aures. Mah-lagi me bak. Bat bifoo ke me mog zwo koysa, ta snova lwo on kama, wo ta bin, e duran kelke taim ta lagi al silensi. - Jim, - ta shwo pa fin, - yu he vidi ku toy marjen sedey? - Swate Doga ku? - me kwesti. - Wel, Swate Doga, - ta shwo, - ta es ya buhao wan; bat toy-las kel he sendi ta, li es ya pyu bade. Nau, audi ba. Si me bu pai geti wek e li fai swate marka an me, hay yu jan ke li shikari may sunduk. Dan en-raki ba kaval... yu janmog ya, bu ver?.. Wel, raki ba kaval e go a toy... es egal nau... a toy damnen doktor, e shwo ke ta gai wisli oli wan a dek - oli judista e simila - e kapti li oli on borda de "Admiral Benbo", den tote tim de lao Flint, den oli kel haishi jivi. Me bin subkapitan, ya, subkapitan she lao Flint, e me es sole wan kel jan toy loko. Ta selfa he dai it a me in Savanna al lagi-morti, yus kom me zai lagi nau. Bat bye shwo nixa, til ke li fai swate marka an me, o til ke yu snova vidi toy Swate Doga... o marjen do un gamba, Jim, den ta sobreolo. - Bat kwo es sey swate marka, kapitan? - me kwesti. - Es kom voki-leta, gayar. Me ve shwo a yu si li pai sundi it. Bat kan-wahti ba atentem, Jim, e me ve parti olo kun yu, ga honestem... Ta en-konfusi worda, e suy vos fa-feble. Me dai a ta lekika, e ta gloti it obedi-shem kom kinda, al remarki ke "nul marjen gwo nidi lekika pyu kem me". Sun ta lwo inu glube dekonsa to somna, e me lyu ta sole. Me bu jan kwo me wud zwo si olo wud go normalem. Shayad me wud rakonti ol historia a doktor, por ke me mortem fobi ke kapitan mog hwei om swa-ney sinseritaa e finisi me. Bat eventi tak ke may povre patra morti pa toy aksham, aika turan-nem, lo kel mah nu atarafi-fogeti olo. Nuy griva, visitas de visines, dafna-aranjing e ol gunsa om gastaguan mah me gro-mangi, also me apena hev taim fo dumi om kapitan, yoshi meno fo fobi ta. Pa sekwi-she sabah ta lai nich kom si nixa eventi e chifan pa pinchan ora. Ta chi shao bat musbi pi pyu rom kem pinchanem, por ke ta pa selfa fulisi glasa pa bar-kaunta; al se ta fruni e fai ira-ney suon tra nos, also nulwan osi kontrashwo. Pa aksham bifoo dafna ta sta pyan kom sempre. Es ya shoki-she, tu audi ta-ney savaje mar-ney gana in nuy dom do griva. Bat nu ya gro-fobi ta, kwel unkwe feble ta es; yoshi doktor es turan voki-ney fo visiti un morbi-sha pa mucho milya wek; afte patra-ney morta ta haishi bu lai-te. Me he shwo ke kapitan es feble. Ver, ta sembli fa-feble oltaim pyu, ga bu fa-hao. Ta asendi sulam gro-mushkilem; ta go-go fon salon a bar-kaunta e bak snova. Koyves ta fai nos aus dwar fo fauhi mar-aira al fa-teni pa mur e al gro-spiri kom jen klimbi-she krute monta. Ta bu pyu adresi me apartem, shayad fogeti-te om swa-ney konfida. Malgree feblitaa de korpa, ta bikam yoshi pyu vexishil e batalishil. Ta en-hev alarmi-she abyas, al sta pyan, tu austiri zian e pon it on tabla bifoo swa. Bat nau ta meno atenti sirkum-ney jenta; ta sembli plunji-ney inu swa-ney duma to halusina. Undey ta iven gro-surpirisi nu por en-gani koy kisan-ney luba-gana ke ta shayad gwo gani in yungitaa, bifoo ke ta en-fai mar. Tak hi olo sta til ke pa dafna-sekwi-she dey, pa sirke klok tri, al meteo do piki-she frosta e tuman, me zai stan pa daklis, tristem dumi-yen om patra, e turan vidi un jen pedi-she lentem along kamina. Ta es evidentem blinde, por ke ta tuki-senti dao bay stik e hev grin shirma sobre okos e nos. Ta hev gorba do laotaa o morba, e ta porti gro-gran lao trapalik mar-mantela kun kapushon, lo kel mah ta yoshi pyu kurupe. Me bu gwo vidi jen kel aspekti tanto dashat-nem. Ta stopi bu dalem fon gastaguan e en-shwo lautem kwasi gani al adresi vakue aira bifoo swa: - Ob koy karim amiga mog informi povre blinda kel he lusi vidi-mogsa duran kuraje defensa de Ingland to patralanda, Boh blesi ba rego Jorj! - om wo e in kwel landa-parta ta loki al nau? - Yu es bli "Admiral Benbo" to gastaguan, baya de Swate Kolina, may hao jen, - me shwo. - Me audi vos, - ta shwo, - vos de yungo. Ob yu mog extendi yur handa a me, may karim yunge amiga, e dukti me inu dom? Me extendi handa, e toy terible sin-oko-ney kreatura do mule shwosa graspi it kwasi bay klemika. Me en-fobi gro e trai mah swa los, bat blinda tiri me a swa bay ek-muva de bracha. - Nau, boy, - ta shwo, - dukti me a kapitan. - Sinior, - me shwo, - ga honestem, me bu osi. - Ahaa, tak! - ta dussmaili mokem. - Dukti ba me tuy rek a ta, otrekas me rupti yur bracha. Ewalaa ta ek-torsi may bracha tak ke me ek-krai por tunga. - Sinior, - me shwo, - es ya fo yu hi ke me bu osi. Kapitan bu pyu es tal kom ta gwo bi. Ta zai sidi al tayar zian. Un otre jen yo lai-te a ta e... - Kamon, go ba! - ta interrupti bay vos zuy brutale, lenge e nafre ke me gwo audi. It pyu kem tunga mah me obedi ta, e me dukti ta rek inu salon, wo nuy morbe pirata zai sidi turdi-ney bay rom. Blinda klingi a me, klemi-yen may handa bay fer-ney-si kulak, e apogi an me tanto gro ke me apena mog stan. - Dukti ba me rek a ta, e wen ta vidi me, krai ba: "Walaa amiga fo yu, Bill!" Si yu bu krai, me fai ya tak, - ewalaa ta ek-torsi may bracha tak ke me hampi dekonsi. Me es tanto fobisen bay sey blinde wandi-sha ke me ga fogeti may foba versu kapitan, e afte ofni salon-dwar, me krai-shwo ti ta komandi na wordas pa tremi-she vos. Povre kapitan lifti kansa e kwasi fa-sahe tuy. Suy fas expresi bu foba bat morta-ney tormenta. Ta trai en-stan, bat evidentem bu hev basta forsa fo se. - Sidi ba, Bill, wo yu es, - blinda shwo. - Me bu mog vidi, bat me audi olo. Dela es dela. Extendi ba yur lefte handa. Boy, pren ba suy lefte handa pa polsa e blisi it a may desne-la. Nu ambi obedi, e me vidi komo ta pon koysa fon holika de ti teni stik na handa inu kapitan-ney pama kel fa-kulak tuy. - Es zwo-ney, - blinda shwo al turan lasi me los, e kun noexpektibil ajilitaa ta kwiti salon e go wek al tuki-tuki bay stik, lo kel me audi al stan sin muva. Sol afte kelke taim me e kapitan kwasi rikonsi. Me loslasi luy polsa e ta tiri handa a swa hampi pa same taim. Ta ek-kan pama. - Klok shi! - ta krai. - Sit ora resti! Haishi ye taim fo duyfu li! Ta ek-salti-stan bat tuy en-hili, pon handa on gorla, stan nosigurem duran kelke momenta, poy ek-fai koy strane suon e lwo on poda al fas nich pa ol gravitaa. Me tuy lopi a ta, me voki mata. Bat es yo tarde. Kapitan morti por apoplexia. Es merkival ke, obwol me bu gwo pri sey jen, mogbi sol piti ta idyen duran laste deys, me ya lwo in gro-plaki al vidi ta morte. To es yo dwa-ney morta ke me vidi, e griva de un-ney-la haishi jivi inen may kordia. == Sunduk do marjen == Sertem me tuy rakonti olo ke me jan a mata. Shayad me iven gai-te zwo se longtaim bak. Nu findi swa in ga mushkile danjaful situasion. Parta de kapitan-ney mani, si ye mani, it sertem mus bi nu-ney. Yedoh bu es probable ke kapitan-ney ship-amigas, e primem toy-las ke me he vidi yo, Swate Doga e blinde vagabonder, wud yao losdai swa-ney kaptura fo ladi deba de morte wan. Den komanda de kapitan tu raki-go a Doktor Livsi tuy, me ga bu mog fulfil it, bikos me bu mog iven dumi om lyu mata sole, sin protekta. Bat nu bu mog resti pa dom toshi, sikom iven suon de gual-ge lwo-she on fer-grata e kloka-ney tiktaking mah nu alarmi. Nu semblem audi lai-she stepas fon kadalok. Ek-duma om ti zai lagi in salon na korpa de morte kapitan e om ti es ga bli e mog returni pa eni minuta na nafra-ney blinda, it mah may kordia gro-salti por dashat. Taim fo deri ga yok, e nu desidi pa fin ke nu pa hunta gai go a bli-ney vilaja fo shuki-voki helpa. Nu shwo, nu zwo. Sin kapakovra nu tuy lopi aus tra frosta-ney tuman al ke fa-tume. Vilaja es budale, obwol buvidibile, it loki pa otre taraf de sekwi-she baya; e me es gro-kurajisen bay to ke blinda he lai fon otre direksion e musbi he returni adar toshi. Nu bu go longtaim, obwol stopi koyves fo slu. Bat nopinchan suon yok, ye sol mar-bata-ney shum e karke gana-si de shulin-faula. Es yo kandela-taim wen nu ateni vilaja, e me ve neva fogeti komo toy hwan brila kuraji-kalmisi nu; bat fa-reveli ke to es ya sole helpa ke nu pai dar. Nulwan, kwel unkwe shama se es, konsenti go a "Admiral Benbo" kun nu tuhun. Kem pyu nu shwo om nuy beda, tem pyu oli fa-klingi a swa-ney mur. Ga oli: man, gina, kinda. Nam de Kapitan Flint, ke me haishi bu jan, bu es nove fo maiste jen dar, e mah oni dashati. Kelke jen en-remembi ke al gun pa agra budalem fon "Admiral Benbo" li vidi koy garibas; li dumi ke es kontrabander e hasti a dom. E amini un jen he vidi un bugran parus-ship in baya nami-ney Kitt-ney Dun. Also oni tremi-dashati iven al audi om kapitan-ney amigas. Kelke bravnik es tayar fo raki voki Doktor Livsi kel habiti pa otre direksion, but ga nulwan yao helpi nu om gastaguan-ney defensa. Oni shwo ke fobishiltaa mog infekti; bat, pa same taim, disputa mog mah-kuraji. Also afte ke kadawan shwo-refusi, may mata en-fai shwosa. Ela deklari ke ela bu sal lusi mani kel perteni a elay son to haf-yatima. - Si yu oli bu osi go, - ela shwo, - Jim e me osi go solem. Nu sal go bak pa same ti nu lai na dao. E shma-danke a yu oli to gran masbute man do yunkok-ney atma! Nu ve ofni toy sunduk, iven si nu majbur morti por se... Me ve danki yu, madam Krossli, si yu permiti ke nu pren sey yur bao, dabe bringi nuy kanun-ney mani. Sertem, me shwo ke me go kun mata, e li oli sertem krai ke es ya norasum-ney. Yedoh iven dan nulwan osi go akompani nu. Li dai a me sharji-ney pistola fo kasu de ataka, e li wadi hev tayar kavales fo kasu de persekwa; e se es olo ke li zwo. Yoshi un yungo raki-go fo voki doktor e fo pai armisen helpa. May kordia zai gro-bati al ke nu en-fai nuy danjaful dao pa toy lenge aksham. Fule luna zai begin fa-lifti; it zai rudefai tra tuman. Nu en-samaji ke sun fa-lumi kwasi pa dey, e nu ve mog gei merki bay eni oko. Also nu hasti yoshi pyu. Nu zai kripi-go along baranas kway e sin shum. Al bu he vidi ni audi nixa dashatival nu ateni "Admiral Benbo" e klosi dwar baken swa kun senta de gro-levifa. Me tuy shuani dwar, ewalaa nu zai stan al gro-spiri, ga sole in dom wo ye morten kapitan-ney korpa. Mata go pren kandela in bar, e nu ambi zin salon al teni handa de mutu. Kapitan zai lagi kom bifooen: on bey, do okos klosen e do extenden bracha-ge. - Mah kurtena nich, Jim, - mata hamsi-shwo. - Li mog ya lai e observi nu fon ausen... Nau, - ela shwo afte ke me zwo se, - treba pren klef fon toy hi wan. Bat hu ve kuraji tachi ta, me wud yao jan! - e ela ek-plaki al shwo. Me en-genui. On poda bli kapitan-ney handa ye syao papir-ney ronda, swate pa un taraf. Me bu dubi ke it hi es swate marka, e afte pren it, on otre taraf me findi skribitura do klare jamile skribitip, kel shwo: "Yu hev taim til shi de aksham". - Lu hev-te taim til klok shi, mata, - me shwo, e yus al se nuy lao kloka en-baji. Sey turan-ney baja mah nu ek-tremi, bat pa same taim to bin hao habar sikom es sol klok sit. - Den klef, Jim, pai it! - mata shwo. Me palpi-shuki in oli luy posh, un afte otre. Kelke syao moneta, un fingadan, koy filu e gran igla, tabak-rolika do loskusi-ney nok, sikin do kurve graspika, posh-kompas e agni-ston es olo ke me pai findi, e me en-denadi. - Shayad es sirkum galsa, - mata suposi. Me superi nafra e rastori kolar de ta-ney kamisa, e ver, dar, on katranen korda ke me tuy kati bay kapitan-ney sikin, ye klef. Por sey fortuna nada fulisi nuy kordia, e nu hasti uupar a toy syao shamba wo kapitan gwo somni duran tanto longtaim e wo ta-ney sunduk stan depos ti ta lai na dey. Fon ausen toy sunduk es ga pinchan marjen-ney sunduk, do letra “B” jal-ney bay garme fer on kapak, e do baten e rupten angulas kom si por longe e karke yusa. - Dai ba klef a me, - mata shwo. Kufla-mekanisma es rigide, bat ela pai turni it e tuy mah kapak los. Forte fauha de tabak e katran lai fon inen. Un-nem nu vidi sol un gro-hao kostum, brashen e pligen ga kuydafulem. It bu gwo gei onpon, mata shwo. Sub klaida ye diverse kosa: un kwadranta, un tin maga, kelke tabak-stik, dwa para de elegante pistola, un argenta-lingota, un lao espaniol kloka, kelke otre syaoka do bugran valor bat maistem do auslanda-ney zwosa, dwa kompas do kuprum-frama, e pet o sit kuriose Westa-Bharat-ney shel. Aften me gwo oftem divi-mediti om way ta gwo porti sey shel kun swa al suy jiva do wanda, krimen e danja. Bat nu bu pai findi nixa valorful krome argenta e kelke syaoka, e se bu es to ke nu shuki. On sunduk-diba ye un lao botakuta, blanifi-ney por solte akwa de mucho baya. Mata mah it aus nosabrem, e nu en-vidi laste kosa kel ye in sunduk: un pak kuten bay waxakapra, semblem papir-pak, e un kanvabao in kel golde moneta ek-tintini al tacha. - Me ve diki a oli sey rauber ke me es honeste gina, - mata shwo. - Me sal pren sol to ke lu debi, bu un farting pyu. Teni ba madam-Krossli-ney bao! E ela begin konti-reloki kapitan-ney mani fon kanvabao inu ti me teni na bao. To es longe e mushkile dela, por ke monetas es do diverse sais e lai fon diverse landa: ye mixi-ney i dublon, i luidor, i ginea, i piastra, i me bu jan kwo pyu. Ginea es zuy shao, e sol den ginea hi may mata janmog konti. Wen mata he konti-reloki sirke haf, me turan pon may handa on suy bracha, por ke in toy kyete froste aira en-ye suon kel hampi mah may kordia stopi: es tuk-tuking de blinda-ney stik pa frosten kamina. It blisifi oltaim pyu, e nu zai sidi al bu osi spiri. Poy ye un laute darba pa dwar de gastaguan, poy graspika en-muvi e shuan ek-baji al ke vagabonder trai zin. Poy ye silensa i ausen i inen duran kelke taim. Pa fin tuk-tuking ribegin, fa oltaim meno laute e sun fadi wek, lo kel mah nu senti nodeskribibil joisa e levifa. - Mata, - me shwo, - pren olo e nu go ba kway. - Es ke me es serte ke klosi-ney dwar sembli suspekte a blinda e ke ta mog mah-lai ol suy vespamenga-si ahir. Me joi gro por ke me he shuani dwar; sol ti koni toy dashatival blinda na jen wud mog samaji me. Bat mata, komo unkwe fobisen ela es, bu konsenti pren iven un fenka pyu kem deben, e pa same taim zidem bu yao bi santush bay meno. Ela shwo ke haishi bu es klok sem, ke nu hev menga taim, ke ela jan swa-ney raita e sal fai it. Ela zai haishi disputi kun me wen un kyete longe wisla fa-audi fon koylok dalem on kolina. To es basta e iven pyu kem basta fo nu ambi. - Me pren to ke me hev, - ela shwo al ek-salti-stan. - E me pren yoshi se fo juste konta, - me shwo al pren waxakapra-ney paketa. Pa sekwe minuta nu ambi zai go nich al palpi-shuki dao por he lyu kandela bli vakue sunduk. Sun me ofni dwar e nu chu dom. Es yus prave taim, por ke tuman zai nodensifi kway, e luna lumisi yo aika klarem den kolina pa ambi taraf. Tuman-vual haishi resti sol in diba de dol e sirkum gastaguan-ney dwar, kom si fo ahfi nuy un-ney stepas do eskapa. Bat ga sun, afte meno kem haf-dao, bli kolina-nicha, nu sal majbur geti inu luna-lumisen loko. E se bu es olo. Nu en-audi suon de lopi-she pedas de kelke jen. Al turni-kan a toy direksion, nu vidi blisifi-she salti-she luma-ki: koywan zai lai-lopi al porti fanus. - May kare, - mata shwo turan, - pren mani e lopi ba wek. Me sal dekonsi. "Es ya fin", me dumi. Me gro-damni fobishiltaa de oli nuy visin e gro-iri om may-povre-mata-ney honestitaa i avaritaa, om elay budave stupide kuraja e zai-ney feblitaa! Pa fortuna nu es bli koy ponta-ki. Me helpi ela om go nich a riva-sahil, al ke ela hili. Ela sospiri e lasi kapa lwo on may plecha. Me bu jan komo me findi forsa e fobi ke to olo bin zwo-ney aika karkem, bat me pai trani ela along riva e idyen sub arka. Pyu me bu mog, bikos ponta es tro nise e me majbur go pa char pata sub it. Also dar nu mus-nem resti, me sub arka e mata hampi totem ausen, pa dalitaa de sol kelke stepa fon gastaguan. == Fin de blinda == May jigyas fa-reveli bi pyu kem may foba. Me bu mog resti sidi, me kripi bak a sahil. Dar, al he ahfi swa baken ginesta-bush, me mog klarem vidi kamina bifoo gastaguan-ney dwar. Tuy afte ke me posisioni swa, may dushman en-lai. Li es sem oda ot, e li zai lopi kway al pedas tuki-she pa kamina sin ritma, e wan kun fanus es avanen. Tri jen zai lai al hunten handas. Malgree tuman, me pai vidi ke jen in mida de toy "trio" es blinde vagabonder. Pa sekwe momenta ta-ney vos fa-audi al konfirmi mey gesa. - Rupti dwar! - ta krai. - Ya tuy, sinior! - dwa o tri jawabi e en-ataki dwar de "Admiral Benbo", al ke jen do fanus sekwi li. Poy me vidi ke li stopi e en-toki kyetem, kom si li fa-surprisi por buklefi-ney dwar. Bat pausa es kurte, sun nove komanda bay blinda lai. Ta-ney vos fa oltaim pyu laute e skwilalik, kom si ta sta pa gro-ney nosabra e ira. - Inu, inu, inu! - ta krai al shatami otres por dera. Char o pet de li obedi tuy al ke dwa resti ausen bli dashatival vagabonder. Afte kelke minuta koywan ek-krai por surprisa e skwili-she vos fa-audi fon inen: - Bill es morte! Bat blinda snova shatami li por dera. - Beshuki ta, yu fuy-lannik, e otres tuy uupar fo sunduk! - ta krai. Me audi ke li lopi uupar lao sulam al tompi gro al mah-tremi shayad ol dom. Poy snova en-ye surprisa-kraisa. Winda de kapitan-ney shamba klapi-ofni al bajing de rupten glas, e un man en-ragi aus. Ta-ney kapa e plechas fa-vidi klarem in luna-luma. Ta krai-adresi blinde vagabonder kel zai stan nichen on kamina: - Hey, Pyu, - ta krai, - oni bin hir bifoo nu. Koywan turni olo in sunduk nicha-uupar. - It ye ku? - Pyu brai. - Mani ye. - Shatam om mani! - blinda krai. - Me maini Flinta-ney papir. - Nu bu vidi it hir, nullok, - uuparen-man jawabi. - Hey, yu nichen, kan ba ob es she Bill! - blinda krai snova. Al se koy otre wan, shayad toy-la kel he resti nichen fo beshuki kapitan-ney kopra, ta apari in dwar de gastaguan. - Oni he yo beshuki Bill, - ta shwo, - nixa lyu-ney. - Es ya toy gastaguan-jenta, es ya toy shma-boy. Magari me he mah suy okos aus! - blinda to Pyu krai. - Li bin hir hampi nul taim bak: dwar bin ya klefen wen me trai-te zin. Shuki li, gayar, shuki li olilok. - Ver, li he lyu lumisen kandela hir, - winda-ney gayar shwo. - Shuki li! Findi li! Trashuki ol dom! - Pyu repeti-krai al tuki kamina bay stik. Nau gro-ney garbar en-ye in nuy lao gastaguan kadalok: grave stepa tompi-go ahir-adar, mebel guruhi-lwo, dwar klapi-klapi. Iven sirkum-ney rokas fai eho de sey shum. Bat olo es vanem: jenta lai aus, un afte otre, e deklari ke in dom nu yok. Ewalaa same wisla kel he fobisi me e may mata al ke nu mangi konti kapitan-ney mani, it fa-audi snova, dwaplem pa sey ves. Me gwo dumi ke to es wisla de blinda kel voki swa-ney tim fo ataka. Bat nau me merki ke signal lai fon kolina-taraf kan-she vilaja, e por suluka de piratas me samaji ke es signal om blisifi-she danja. - Es Derk snova, - un wan shwo. - Dwaplem! Treba eskapi, gayar! - Eskapi ku? - Pyu krai. - Yu stupida! Derk gwo sempre bi ahmak e fobnik, bu treba atenti ta. Li musbi es hir blisem, li bu mog-te pai go dalem wek. Es yo hampi in yur handas. Shuki ba kadalok, yu dogas! Oo, diabla, - ta krai, - magari me hev okos! Sembli ke sey krai-apela pai fai koy efekta, sikom dwa wan begin shuki hir e dar miden ligna-pila, bat ga sin yaosa e pyu-nem dumi-yen om lai-she danja, kom me suposi, al ke otres zai stan on kamina aika perplexem. - Yu hev miles in yur handas, ewalaa yu longefai, idiotas! Yu wud bi sam riche kom rega si yu findi papir, e yu jan ke it es hir, ga blisem, bat yu zai stan hir al dumi om eskapa. Nulwan de yu kuraji-te lai a Billi e handi swate marka a lu, e me hi to blinda he zwo to! E me majbur lusi may fortuna por yu! Me majbur for-bi gro-povre vagabonder kel unichi-nem pregi om syao mani fo rom al ke me wud mog raki rega-gari! Si yu bu wud hev tan tuzalik tremi-she atma, yu wud he kapti sey fobnik tuy. - Bat nu he pai ya dublones, Pyu, - un wan grumbli-shwo. - Shayad li he ahfi papir koylok, - otre wan shwo. - Pren mani, Pyu, e stopi pagalefai hir. Pyu zai pagalefai ya, e sey objetas sim mah ta iven pyu savaje. Pa japat de dushte ira ta begin bati li bay swa-ney stik, mavi-yen it blindem a desna e a lefta. Pa swa-ney tur, otre gayares jawabi-shatami, ugrosi ta bay dashat-ney wordas e trai kapti stik e mah it los fon ta. Sey draka es salva fo nu. Duran ke li draki, otre suon lai fon kolina do vilaja-taraf, e to es suon de galopi-she kaval. Hampi pa same momenta ek-ye flasha-ki koylok bli barana e pistola-shota. To es sertem laste signal om danja. Oli pirata turni tuy e raslopi a oli direksion: un versu mar along sahil, un oblikuem uupar pa kolina, e tak for. Afte haf-minuta sol Pyu resti on kamina. Li kwiti ta, ob por panika, ob kom venja por ta-ney shatama e darba, me bu jan. Ta resti ga sole e ta furia-nem zai tuki kamina bay stik, zai extendi brachas e voki ko-jenta. Pa fin ta turni a noprave direksion e en-lopi versu vilaja. Ta pasi ga bli me al krai-plaki-si: - Jonni, Swate Doga, Derk - (e yoshi kelke otre nam) - yu bu ve kwiti lao Pyu, gayar, den lao Pyu, bu ver? Ewalaa suon de tompi-she kaval fa pyu laute e char o pet raider fa-vidi on kolina-sima. Li en-flai-galopi nich kolina sub luna-luma. Al se blinda samaji swa-ney galta, turni kun ek-kraisa, lopi rek a handak e sun lwo inu it. Bat poy ta en-stan tuy, klimbi uupar a kolina e, ga desorienti-ney, geti rek sub gambas de un-ney lai-she kaval. Raider trai salvi ta bat vanem. Pyu lwo, suy denaden kraisa tori-si nocha-ney silensa, char huf topti ta e lansi ta a taraf. Ta lwo on flanka, poy turni lentem on fas e bu muvi pyu. Me ek-salti-stan e ek-voki raider. Li selfa, dashati-ney por aksidenta, he stopi ley kaval, e me tuy vidi-samaji hu li es. Toy wan kel zai raki baken oli, ta es yungo kel he konsenti go a vilaja fo voki doktor Livsi. Otres es kelke tol-ofser ke ta he miti al dao. Ta he voki-pregi li om helpa; ta hev basta rasum fo zwo se. Koy habar om parus-ship in Kitt-ney Dun he yo ateni-te sinior Dans to tol-shefa, por se hi ta muvi-te in nuy direksion. Dank a sey fortuna-ney ourantaa may jiva e jiva de may mata es salven. Pyu es morte, ga morte. Den may mata oni porti a vilaja, wo idyen lenge akwa e aroma-solta mah ela rikonsi. Yedoh, komo unkwe fobisen ela sta, ela for-fai swa-ney shakwing om bu he pren tanto mani kwanto gai. Duran to tol-shefa sinior Dans raki for a Kitt-ney Dun, tanto kway kom posible. Yedoh oli raider majbur desendi kaval e en-go chaukem nich inklina, al dukti e iven koytaim suporti swa-ney kaval; yoshi li oltaim fobi ambush. Also surprisa yok ke, wen li ateni baya, ship es yo los, obwol haishi es bli sahil. Sinior Dans ek-voki ship. Koy vos jawabi-shwo ke ta treba go aus luna-lumisen loko, si ta bu yao pai ge pes plumba, e tuy un kula wisli-flai bli suy plecha. Sun ship turni kabu e desapari. Sinior Dans zai stan dar "kom fish ausen akwa", segun suy prope expresa. Ta sendi un jen a B. dabe warni tol-ship; es olo ke ta mog zwo. - Bat se es vane dela, - ta shwo. - Li he geti basta wek, e es fin. Yedoh, - ta adi, - me joi por he topti sinior-Pyu-ney kalu. Es ke al sey taim ta he audi yo may historia. Me returni a "Admiral Benbo" kun ta tuhun. Ewalaa yu bu mog imajini pa kwel stasa de destrukta nuy dom es. Banditas he mah-lwo iven murkloka al shuki mata e me. Obwol pa fakta nixa es pren-ney krome kapitan-ney manibao e kelke argente moneta fon kasa, me samaji tuy ke nu es ruini-ney. Sinior Dans bu mog samaji situasion. - Li pren mani, yu shwo? Bat dan, Hokins, klarisi ba, kwo li yao-te pa fin? Ob pyu mani? - Non, sinior, bu mani, me dumi, - me jawabi. - Pa fakta, sinior, li shayad shuki-te to ke me hev nau in may sina-posh, e, honestem, me wud yao pon it inu koy pyu anchun loko. - Sertem, boy, yu es prave, - ta shwo. - Me mog pren it, si yu yao. - Me dumi-te ke shayad doktor Livsi... - me en-shwo. - Oo, ya, ga prave! - ta interrupti aprobi-shem. - Ga prave. Doktor Livsi es kavalier e judista. Wel, nau me en-dumi ke treba ya ke me selfa raki-go adar e reporti om lo pasen a ta o a skwair. Pyu es ya morten. Me bu afsosi, bat ta es ya morten, e koy jen mog ya akusi me to rega-ney tol-shefa om se, to mog ya eventi. Wel, Hokins, me mog pren yu kun swa si yu yao. Me danki ta kordialem, e nu en-go bak a vilaja wo kaval zai bi. Duran ke me expliki olo a mata, oli es yo in sedla. - Dogger, - sinior Dans shwo, - yu hev hao kaval. Mah sey gayar sidi baken yu. Tuy ke me asendi kaval e en-teni Dogger-ney belta, shefa fai komanda e dasta en-raki-troti along kamina versu dom de doktor Livsi. == Kapitan-ney papir == Nu raidi gro-kway duran ol dao til lai a doktor-Livsi-ney dom. It-ney fasada es ahfen in tumitaa. Sinior Dans komandi ke me desendi kaval e tuki an dwar, e Dogger helpi me bay dai estriba. Dwar ofni hampi tuy bay servi-gela. - Doktor Livsi inen ku? - me kwesti. - Non, - ela jawabi. - Ta lai-te pa dey, bat poy he go a shefdom de ardaposesa fo chi akshamfan e fo pasi aksham kun skwair. - Dan nu go ba adar, gayar, - sinior Dans shwo. Pa sey ves nuy dao bu es longe, also me bu raidi bat lopi al teni Dogger-ney estriba til parka-geit e poy along longe sinlif-ney luna-lumisen alee. Pa fin nu ateni linia de ardaposesa-ney bilduras kel blanfai pa ambi taraf de gran lao garden. Sinior Dans desendi kaval, e oni lasi ta tuy inu dom, kun me tuhun. Servi-sha gidi nu along tapis-ney koridor inu gran kitabashamba do mucho kitabalemar kun busta uuparen. Doktor Livsi e skwair zai sidi bli kamin, pa ambi taraf de yarke agni, al pipa in handa. Me bu gwo vidi skwair tanto bli bifooen. Ta es gao, pa fakta pyu kem sit fut gao, aika chaure man do grose brave karim-si fas kel es kelkem karkifen, rudifen e pligifen por longe safaras. Suy brovas es muy swate e muvishil, por lo kel oni samaji ke ta hev budushte bat, wel, aika gamande e irishil karakter. - Zin ba, sinior Dans, - ta shwo ga dignem e kondesendi-shem. - Hao aksham, Dans, - doktor shwo al niki. - Hao aksham, amiga Jim. Kwel byen feng he bringi yu ahir? Tol-shefa rektisi swa e, al posa de armeeyuan, rakonti ol historia ga kom pa leson in skola. Magari yu mog vidi komo ambi kavalier inklini swa avan al audi e kan-kan mutu, al iven fogeti fumi por surprisa e interes. Afte audi komo may mata he go bak a gastaguan, doktor Livsi ek-klapi swa-ney tuta lautem; e skwair ek-krai "Bravo!" e darbi-rupti swa-ney longe pipa kontra kamin-grata. Longem bifoo se sinior Triloni (es nam de skwair, si yu remembi) he yo kwiti stula e zai go-go pa shamba; e doktor he depon swa-ney pudri-ney peruka, kwasi fo audi pyu hao, e zai sidi al aspekti aika ajibe por swa-ney prope kurte swate har. Pa fin sinior-Dans-ney historia fini. - Sinior Dans, - skwair shwo, - yu es ya muy noble jen. E to ke yu he topti-kili toy nafra-ney dushte podla, es ya akta do dasin. Es kom tu krashi kukaracha. Sey Hokins to gayar toshi es ya kushalnik. Hokins, baji ba sey glok, plis. Sinior Dans mus pi idyen bira. - Also, Jim, - doktor shwo, - toy kosa ke li shuki-te, it es hir ku, she yu? - Walaa, sinior, - me shwo e dai a ta den waxakapra-ney paketa. Doktor examini paketa fon oli taraf, al ke suy finga zudi-si ofni it; bat inplas zwo to, ta pon it kalmem inu posh de swa-ney jaketa. - Skwair, - ta shwo, - afte ke sinior Dans pi bira, ta ve mus sertem go kontinu swa-ney rega-ney serva. Bat Jim Hokins, me sal mah ta resti she me fo somni, e, si yu permiti, me proposi ke oni servi-dai a ta lenge pastet fo akshamfan. - Sertem, Livsi, - skwair shwo. - Hokins meriti ya pyu kem pastet. Also oni bringi gran paloma-ney pastet e pon it on syao tabla. Me sta wulfa-hunge e jui chia gro, duran ke sinior Dans audi yoshi pyu lauda e pa fin go wek. - Wel, nau, skwair, - doktor shwo. - Wel, nau, Livsi, - skwair shwo pa same taim. - Pa tur, pa tur, - doktor Livsi en-ridi. - Yu gwo audi om Flint, me suposi? - Gwo audi ku?! - skwair exklami. - Gwo audi ku, yu kwesti ya! Ta bin zuy hema-pyase pirata fon oli kel gwo navigi. Swate Barba es kinda komparen a Flint. Espanioles gwo fobi ta gro, e, al shwo veritaa, koyves me sta garwe por ke ta bin inglish. Unves me vidi ta-ney parus bay may prope okos bli Trinidad; fobishil pyannik kel komandi nuy ship, ta tuy turni bak – ya, bak a Port-of-Spein. - Wel, me selfa toshi gwo audi om ta hir, in Ingland, - doktor shwo. - Bat kwesta es: ob ta hev-te mani? - Mani ku?! - skwair exklami. - Den rakonta yu he audi ku? Sey kanalyas, kwo hi li shuki-te si bu mani? Kwo hi agiti li si bu mani? Kwo hi mog mah li riski swa-ney fuy-jiva si bu mani? - Den to nu en-jan sun, - doktor repliki. – Bat yu sta tanto agiti-ney e exklamishil ke me bu mog interfai ni un worda. Kwo me yao jan es se: suposi-yen ke hir in posh me hev koy klef om loko wo Flint he kavi-ahfi swa-ney tresor, ob temi om verem menga tresor? - Menga ku?! - skwair krai. - Wel, audi ba: si nu verem hev toy klef, me tuy ekipi ship in Bristol-dok, e pren yu e Hokins kunem, e me pai tresor iven si treba shuki duran ol yar! - Gro-hao, - doktor shwo. - Dan nau, si Jim konsenti, nu ofni ba paketa. - E ta pon it on tabla bifoo swa. Paketa es hao klosen-suten. Doktor pren medike mikas aus swa-ney lekerbavul e kati filus. Inen ye dwa kosa: dafta e siglen letakuta. - Un-nem nu kan ba dafta, - doktor proposi. Skwair e me, nu ambi zai kan sobre doktor-ney plecha duran ke ta ofni it, sikom doktor he karimem jesti fo ke me lyu ti me chi akshamfan na syao tabla e lai a ta fo jui misteria-dekovra. Pa un-ney dafta-paja ye sol koy shma-skriba, kom si oni gwo fai it fo amusi swa o fo probi kalam. Un es same kom tatu: "Hao kisma de Billi Bons", yoshi ye "Sinior W. Bons, subkapitan", "Rom yok", "Bli Palm-Ki ta pai-te kwo treba", e yoshi koy-las do un sole worda e nohao-lekti-ke. Me bu mog fai sin en-mediti om hu hi "pai-te" e kwo hi ta pai-te. Mogbi, sikin inu bey? Hu jan... - Bu mucho info hir, - doktor Livsi shwo al lifi dafta. Sekwe shi o shi-dwa paja es fule de strane seria de nota: datum leften e mani-suma desnen, kom in pinchan konti-dafta; bat interen inplas explika ye sol farke namba de kros. Kontra datum dey 12 mes-sit yar 1745, pa exampla, suma do semshi paun es skriben, but krome sit kros ye nul explika om a hu e por kwo treba pagi it. Yedoh pa kelke kasu oni adi-te loko-nam, pa exampla "Bli Karakas", o sim latituda e longituda, kom "62° 17′ 20″, 19° 2′ 40″." Oni fai-te toy nota duran hampi dwashi yar, e namba fa oltaim pyu gran. Pa fin, afte kelke wekreken false adita, ye suma to resulta e worda: "Bons-ney parta". - Me samaji ga nixa, - doktor Livsi shwo. - Es ya klare kom middey! - skwair krai. - Es konti-dafta de sey fuy-doga do duskordia. Sey kroses inplasi nam de mah-sinki-ney ship o de raubi-ney urba. Nambas maini kanalya-ney parta de tote shikar. Ta adi-te koy explika si dumi-te ke ambiguitaa es posible. Also "Bli Karakas" hir signifi ke koy nofelise ship bin rauben bli Karakas-ney sahil. Hay boh helpi povre atmas de shipyuan kel he bikam koral depos longtaim. - Ver! - doktor exklami. – Es ya utile, tu bi safarnik. Yu es prav! E nambas fa-gran segun ke suy ranka fa-gao. In dafta ye shao pyu, sol kelke geografike posision noti-ney pa klin lif bli dafta-fin, e yoshi un komparike tabela de franse, inglish e espaniol mani. - Sparishil jen! - doktor exklami. - Bu wan fo gei juli. - Nau, - skwair shwo, - nu kan ba otre-la. Letakuta es siglen pa kelke plasa bay sigla to fingadan, mogbi toy hi ke me findi-te in kapitan-ney posh. Doktor rupti oli sigla kun gro-kuyda, e on tabla lwo da mapa de koy isla, kun indiken latituda e longituda, diba-glubitaa, nam de kolina, baya e halich, e oli exakte detal ke oni wud nidi fo anchunem anki ship bli toy-isla-sahil. Isla es sirke nin milya longe e pet la chaure, al idyen simili grose dragon kel he en-stan on dwa pata. It hev dwa hao fon-storma-ahfen baya, e yoshi un gao kolina pa mida, namen "Vidituba". On mapa ye yoshi kelke ada do pyu tarde taim, sobreolo tri kros bay rude tinta: dwa in norde parta de isla e un in suda-este-la. Bli sey laste kros ye skriba do same rude tinta e do syao klare skribitip kel farki mucho fon kapitan-ney shma-skriba. It shwo: "Maiste tresor hir". Pa otre taraf de mapa ye for-ney info skriben bay same handa: "Gao baum, Vidituba-flanka, direksion a N. fon N.N.E. Isla do Skelet E.S.E. e a E. Shi fut. Argenta-lingota es in norde yama. Oni mog findi it pa flanka de este tudun, pa shi fatom a suda fon swate roka, al fas versu it. Den arma oni fasilem findi in ramla-kolina, N. fin de norde kabu, direksion versu E. e charfen rumba versu N. J.F." Walaa olo. Es aika breve e sembli ga busamajibile a me, yedoh skwair e doktor Livsi en-joi gro. - Livsi, - skwair shwo, yu gai kwiti tuy yur pitival praktika. Manya me go a Bristol. Afte tri wik... tri wik ku?.. wel, dwa wik... wel, afte shi dey nu sal hev zuy hao ship, sinior, e zuy hao selekten tim in Ingland. Hokins go kunem kom kabina-boy. Yu ve bi gro-hao kabina-boy, Hokins. Yu, Livsi, es ship-doktor, me es admiral. Nu ve pren kun swa Redrut, Jois e Hanter. Hao byen feng ve bringi nu kway a loko, nu ve findi tresor sin nul mushkila e pai gro-menga mani. Nu ve hev mani fo kwo unkwe nu yao: fo chifan, fo roli on it, fo sim rasshwai it. - Triloni, - doktor shwo, me sal go kun yu. E me es serte ke Jim toshi go e bu mah-fali nuy fida. Ye sol un jen ke me fobi fidi. - Hu es? - skwair exklami. - Nami ba toy doga-si, sinior! - Es yu, - doktor jawabi, - bikos yu bu janmog kipi muh klosen. Nu bu es sole hu jan om sey papir. Oli sey gayar kel he ataki gastaguan sedey pa aksham, li es evidentem nochauke kuraje jenta, e yoshi toy-las kel resti on ship, e krome li, me osi shwo, ye yoshi koy-las koylok budalem, - li oli ve sertem zwo olo posible dabe en-posesi tresor. Nu nomus go sole, po un jen, til nu departi. Me e Jim, nu resti ba hir tuhun. E yu, pren ba Jois e Hanter e go a Bristol. E lo zuy muhim: nulwan de nu nomus shwo ni un worda om to ke nu he findi. - Livsi, - skwair shwo, - yu es sempre prav. Me sal bi mute kom kabra. = Mark Twein. Intervyu = Un nerva-ney, stil-nem klaidi-ney, animi-ney yungo en-sidi on ti me ofri na stula, shwo ke ta es fon gaseta <i>Kada-dey-ney Garja</i>, e adi: - Me nadi ke disturba yok. Me lai fo intervyui yu. - Lai fo kwo? - Fo intervyui yu. - Aa! Me samaji. Ya. Ya. Hm! Ya, ya. Pa toy sabah me bu sta gro-hao. Pa fakta, may dumi-kapablitaa es do idyen meno yarkitaa. Yedoh me go a kitaba-lemar. Afte shuki duran sit o sem minuta, me samaji ke me majbur adresi yungo. Me shwo: - Komo oni gai skribi sey worda? - Kwel worda? - Intervyu. - Oo may boh! Way yu yao skribi it? - Me bu yao skribi it. Me yao kan in lexikon, kwo it maini. - Wel, es astoni-she. Verem astoni-she. Me mog shwo a yu, kwo it maini, si yu... si yu... - Oo, muy hao! To ve sufi. Me ve danki yu gro. - I-n, in, t-e-r, ter, inter... - Also, segun yu, oni skribi it via "i"? - Ya hi! - Aa, por to hi me shuki-te tanto longem. - Bat, respekten sinior, komo yu hi proposi skribi it? - Wel, me... me bu jan hao. Me lifi-te komplete lexikon in bak-parta, nadi-yen findi it koylok miden pikturas. Bat es muy lao edita. - Bat, kare amiga, dar bu mog ye tal piktura, iven in zuy laste e... Respekten sinior, pardoni ba, me ga bu yao ofensi yu, bat yu bu sembli tanto... tanto talimi-ney kom me expekti-te. Pardoni, me bu maini nixa buhao. - Oo, es nixa! Oni gwo shwo oftem ke me es ga merkival in toy aspekta. Iven jenes kel bu wud lesti, kel hev nul reson fo lesti, gwo shwo se. Ya, ya. Li sempre shwo om to kun admira. - Me mog imajini se fasilem. Bat apropoo sey intervyu... Yu jan, sertem, ke nau oni pinchanem intervyui eni jen kel bikam fama-ney pa koy dao. - Ver ku? Me bu gwo audi om to. Shayad es muy interes-ney. E bay kwo oni zwo to? - Ah! Se... se mah-denadi. In sertene kasu oni wud gai zwo to bay gro-stik, bat pinchanem intervyuer fai kwesta e intervyuen jen fai jawaba. Es muy moda-ney nau. Ob yu lasi me fai kelke kwesta a yu, dabe klarisi zuy muhim punta de yur publike e private historia? - Oo, sertem, kun plesir. May memoria es muy buhao, bat me nadi ke yu pardoni me. May memoria es buregulare, unikem buregulare. Koyves it galopi pa fule kwaytaa, bat koyves it bu mog ateni niden loko duran para wik. Se mah me grivi. - Problema yok. Simplem trai remembi kwo yu mog. - Me ve trai. Me ve trai gro. - Danke. Ob yu es tayar fo begin? - Ya, me es tayar. ''Kwesta'': Kwel es yur yash? ''Jawaba:'' Shi-nin yar, pa mes-sit. K. Ver ku? Me wud dumi ke es trishi-pet o trishi-sit yar. Wo yu jamni? J. In Misuri. K. Wen yu begin-te skribi? J. In yar 1836. K. Komo se mog bi, si yu hev sol shi-nin yar nau? J. Me bu jan. Ver, se sembli idyen ajibe. K. Ajibe hi. Kwel zuy merkival jen yu gwo miti in yur jiva? J. Aaron Bur. K. Bat yu bu mog-te miti Aaron Bur, si yu hev sol shi-nin yar... J. Wel, si yu jan om me pyu kem me selfa, dan way yu kwesti me? K. Me sol fai suposa, nixa pyu. Komo hi yu miti-te Bur? J. Wel, se eventi kasualem al ke oni dafni ta: ta pregi me tu fai meno shum e... K. Oo swarga! Si oni dafni ta, se signifi ke ta es morte. E si ta es morte, fo ta es olosam ob yu shumi o non, bu ver? J. Me bu jan. Ta sempre bin osobe jen in toy aspekta. K. Yedoh, me haishi bu samaji. Yu shwo ke ta shwo-te kun yu e ke ta bin morte. J. Me bu shwo ke ta bin morte. K. Bat ta bin morte ku? J. Wel, koywan shwo-te ke ya, otres ke non. K. E kwo yu hi dumi? J. Oo, bu es may dela. Oni ya dafni-te bu me. K. Ob yu... Bat shayad nu bu pai klarisi sey dela. Lasi me kwesti yu om koysa otre. Wen yu janmi? J. Pa undi, dey 31 mes 10 yar 1693. K. Komo! Bu posible! Dan yur yash mus bi sto-otshi yar. Komo yu expliki se? J. Me ga bu expliki se. K. Bat un-nem yu shwo ke yur yash es shi-nin yar, e nau reveli ke es sto-otshi yar. Es gro-kontradikta. J. Also yu he merki se? <i>(Ek-presa de handas.)</i> Mucho ves gwo sembli a me ke hir ye koy kontradikta, bat koykomo me bu mog-te klarisi it. Yu es muy merkishil! K. Danke por laudi-worda. Ob yu hev brata o sista? J. Wel... semblem ya... bat me bu remembi. K. Es zuy nopinchan aserta ke me gwo audi. J. Way yu dumi tak? K. Komo me mog dumi otrem? Hey, kan adar! Hu-ney portreta es dar pa mur? Ob se bu es yur brata? J. Oo! Ya, ya, ya! Nau yu mah me remembi: se bin may brata. Es Wiliam, nu nami-te ta Bil. Povre Bil! K. Also ta he morti? J. Ah! Wel, me opini tak. Nu neva mog-te shwo se kun sertitaa. Ye-te koy misteria om se. K. Es triste, muy triste. Also ta he desapari? J. Wel, ya, generalem, in sertene sensu. Nu he dafni ta. K. <i>He dafni</i> ta! Yu he dafni ta sin jan ob ta es jive o morte? J. Oo, non! Non hi. Ta bin basta morte. K. Wel, me konfesi ke me bu pai samaji se. Si yu he dafni ta e yu jan-te ke ta bin morte... J. Non! Non! Nu sol opini-te tak. K. Aa, me en-samaji! Ta rijivi-te snova? J. Pa nul dao. K. Wel, me bu gwo audi enisa simile. Koywan bin morte. Koywan bin dafnen. Ob ye eni misteria om se? J. Ah! To hi es shefe kosa. Kan ba, nu bin twines, me e mortiwan, e oni konfusi nu in banipen al yash do sol dwa wik. Un wan fon nu droni. Bat oni bu jan, hu hi. Koywan shwo ke Bil droni, koy otres shwo ke me. K. Wel, es gro-ajibe. E yu selfa dumi kwo? J. Sol boh jan! Me wud dai olo pur jan. Sey dussigna-ney, sey dashat-ney misteria he glumisi may jiva. Bat nau me sal reveli a yu den sekreta ke me nulves gwo reveli a eni jivi-sha. Un fon nu hev-te un osobe marka: un gran janma-marka on ausen-taraf de lefte handa. To bin <i>me. Sey hi kinda droni.</i> K. Muy hao, dan me bu vidi eni misteria. J. Yu bu vidi? Wel, me vidi hi. Enikas, me bu samaji, way li zwo-te gro-galta e dafni-te otre hi kinda. Bat sh! Bye shwo se lautem al ke may rishtejenta es bli. Kasam do swarga, li hev yo basta beda, bu gai adi yoshi se. K. Wel, me dumi ke me hev yo basta material, me danki yu gro por pena ke yu he fai. Bat yur rakonta om dafna de Aaron Bur interesi me aika gro. Ob yu mog shwo a me, kwel hi kosa mah yu opini Bur kom zuy merkival jen? J. Oo, to bin nomuhimka. Mogbi sol un jen aus petshi wud atenti to koykomo. Al ke pricha fini e prosesion es yo tayar fo go a kabralok, e al ke mortiwan lagi pa ordina in tabut-gari, turan ta shwo ke ta yao kan-kan paisaja pa laste ves, also ta en-stan, geti aus tabut e en-sidi bli garijen. Dan yungo latifem fai adyoo e go wek. Ta bin hao-kunshwo-ke jen, e me afsosi ke ta yo go. = Nove klaida de rego = Mucho yar bak ye un rego, kel pri jamile nove klaidas tanto gro, ke ta spendi ol suy mani pur li. Ta shwo kun suy soldatas, go a teatra o safari in shulin sol fo diki suy nove klaida. Ta hev spesiale frak fo kada ora de dey, e sam kom oni shwo om regas: "Ta es in konsilum", hir oni sempre shwo: "Rego es in klaidashamba". Ti rego residi na urba es gran e mange, kada dey mucho garibe jen lai. Un dey dwa julnik lai. Li deklari ke li es texer e ke li mog texi zuy jamile kapra ke oni mog imajini. Suy kolores e rasmas es nopinchanem jamile, e krome to, klaida suti-ney aus sey kapra hev mirakla-ney kwalitaa: it es buvidibile fo toy jen kel bu godi fo suy gunposta o es gro-stupide. "It wud bi gro-hao klaida! — rego dumi. — Afte onpon it, me wud mog en-jan, hu in may regilanda bu godi fo suy gunposta. Yoshi me wud mog distinti intele wan fon stupide wan. Ya, hay oni texi tal kapra fo me tuy!" Also ta dai mucho mani a ambi julnik, dabe li begin gun. Also li stavi dwa teximashina e simuli kwasi li gun, bat pa fakta on mashinas bu ye ga nixa. Sin hesiti li demandi zuy faine silka e zuy pure golda; li ahfi se olo fo swa selfa, e gun for pa vakue teximashinas til tarde nocha. "Wud bi hao tu kan komo proses go", — rego dumi, bat koy buhao senta lai a suy kordia al remembi, ke stupide wan o wan kel bu godi fo suy posta bu mog vidi kapra. E obwol ta kredi ke ta selfa bu treba fobi, yedoh ta desidi ke es pyu hao tu sendi koy otre jen fo kan. Ol urba yo jan ya om mirakla-ney kwalitaa de kapra, e kadawan yao mah swa serte ke suy visin es bu godi-she o stupide. "Treba sendi a texer may lao honeste minista, — rego desidi. — Ta hi mog vidi kapra hao, ta es ya pyu intele e godi-she fo suy posta kem eni otre jen." Also hao lao minista go inu sala wo dwa julnik zai gun pa vakue mashinas. "Boh, helpi me! — lao minista dumi al mah-gran okos. — Me bu vidi ga nixa!" Bat ta bu shwo se lautem. E ambi julnik proposi ke ta lai pyu blisem; al indiki vakue mashinas, li kwesti ob kolor e rasma es hao, bat minista vidi nixa, obwol ta kan hao-hao. "Oo may Boh! — ta dumi. — Ob es posible ke me es stupide? Me wud neva dumi se. Nulwan mus jan se! Ob me bu godi fo may posta? Non, me nomus konfesi a eniwan, ke me bu vidi kapra". - Hey, way yu bu shwo nixa om it? — un texer kwesti. - Oo, it es muy prival! Gro-charmaful! — lao minista shwo al kan tra okula. — Gro-hao rasma, gro-hao kolores! Ya, me sal shwo a rego, ke me pri it gro. - Hao, nu joi, — ambi julnik shwo e begin deskribi kolores e rare rasmas. Lao minista audi atenta-nem, dabe mog rakonti olo a rego exaktem; e ta suksesi zwo se. Nau dwa julnik demandi pyu mani, pyu silka e golda fo texing. E snova li pren olo fo swa selfa, yusi bu un filu fo texing, bat gun for pa vakue mashinas, kom bifooen. Sun rego sendi yoshi un respekti-ney yuan dabe kan komo texing progresi e ob kapra es tayar sun. Eventi sama kom in kasu de minista: yuan kan hao-hao, bat vidi nixa, por ke bu ye nixa exepte vakue teximashinas. - Wel, kwo? Es realem jamile kapra, bu ver? — dwa julnik shwo, diki e expliki magnifike rasma kel totem bu existi. "Me bu es stupide, — yuan dumi. — Also me bu godi fo may posta ku? Es muy strane. In eni kasu, bu gai diki se." E ta laudi buvidibile kapra, admiri jamile kolores e magnifike rasma. - Ya, es realem charmaful! — ta shwo a rego. Nau oli urbajen en-shwo om magnifike kapra. E rego selfa en-yao kan it, duran ke it es haishi on mashinas. Kun gran grupa de selekti-ney kortayuan, inklusi-yen dwa lao honeste yuan kel yo bin dar, ta lai a dwa durte julnik. Sey-las zai gun pa ol mogsa, bat sin filu. - Magnifike, bu ver? — shwo ambi respekti-ney yuan. — Yu vidi, yur mahantaa, es ya gro-hao rasma, gro-hao kolores! E li indiki vakue teximashina, dumi-yen ke otres mog sertem vidi kapra. "Kwo es? — rego dumi. — Me bu vidi nixa. Es dashat. Ob me es stupide? Ob me bu godi fo bi rega? Es zuy bade kosa kel mog eventi." - Oo, es muy jamile! — rego shwo. — Me dai may zuy gao aproba. Ta niki santushem e kan vakue mashinas, bu yao konfesi ke ta vidi nixa. E ol suy sekwita kan, kan, vidi bu pyu kem otres, bat shwo sam kom rego: "Oo, muy jamile!" e konsili ke treba suti klaida fo lai-she solemne prosesion aus sey nove magnifike kapra. "Es charmaful! Briliante! Gro-jamile!" — oni audi fon kada muh. Oli es pa fule extas. Rego dai a kada julnik un riterkros do butondun e titla de kortatexer. Bifoo sabah do prosesion, duran ol nocha ambi julnik sidi pa suting, mah-jal pyu kem shi-sit kandela. Oni vidi ke li gro-mangi tayari nove klaida fo rego. Li simuli kwasi li pren kapra fon mashinas, li kati aira bay gran mikas, suti bay suti-igla sin filu, e pa fin shwo: - Walaa, klaida es tayar! Rego lai a li kun zuy eminente kortayuanes, e ambi julnik, lifti-yen handas gao e kwasi teni-yen koysa, shwo: "Walaa panta! Walaa frak! Walaa mantela! — E tak for. — Olo es leve kom spaidaweba. Oni wud mog dumi ke bu ye nixa on korpa, bat se hi es ol truk!" - Ya, ya, — oli kortayuan shwo, obwol vidi nixa, por ke nixa ye. - E nau, yur regale mahantaa, plis deklaidi swa! — ambi julnik shwo. — Nu ve klaidi yu in lo nove, hir bifoo gran mira. Rego deklaidi swa, e julnik simuli onpon parta de nove klaida un afte otre. Li pren ta sirkum talia, kwasi fixi koysa (tranika), e rego en-turni bifoo mira. — Ah, it fiti ya gro-hao! — oli shwo. — Gro-hao rasma, gro-hao kolores! Es luxa-ney klaida! - Ausen baldakin es yo tayar, — shef-seremonier informi. — Oni ve porti it sobre yur mahantaa in prosesion. - Wel, me es tayar, — rego shwo. — It fiti hao ku? E ta turni un ves pyu bifoo mira, ta yao diki ya, ke ta zai kan klaida atenta-nem. Shambelanes kel mus porti tranika palpi-shuki bay handas bli poda, li kwasi lifti tranika e go al extendi brachas: li bu osi diki ke bu ye nixa fo porti. Also rego go avanen prosesion sub magnifike baldakin, e oli jen pa gata e pa winda shwo: - Ah, nove klaida de rego es bukomparibile! Kan sey jamile tranika! Klaida fiti gro-hao! Nulwan yao konfesi ke ta vidi nixa, to wud signifi ya, ke ta es oda stupide oda bu godi-she fo suy gunposta. Nul de rego-ney klaidas gwo kausi tal komune extas. - Ta es ya nude! — turan koy syao kinda shwo. - May boh, audi ba kwo inosente infanta shwo! — suy patra shwo. E oli en-murmuri a mutu kinda-ney wordas. - Ta es nude! Syao kinda shwo ke ta es nude! - Ta es nude! - pa fin oli jen krai. E rego en-senti swa bu hao. Sembli a ta, ke jenta es prave, bat ta dumi: "Treba toleri prosesion til fin". E ta suluki yoshi pyu mahanem, e shambelanes go baken ta, porti-yen tranika kel yok. = Bratas de Maugli = Es klok sem de garme aksham in Sioni montalok. Patra Wulfa en-jagi afte dey-ney reposa, skrapi swa, guapi e stiri suy patas, un afte otre, fo mah-wek nemitaa in nok. Mata Wulfa zai lagi al he pon suy gran grey nos on suy char kinda kel turni e skwili-ki, e luna zai lumi inu muh de guha ke li oli jivi. "Arrr!"- Patra Wulfa shwo.-"Es taim fo shikari snova". Ta sal go-salti nich monta wen un syao shada kun maoful kauda krosi daklis e shwo kwasi shakwi: "Hay fortuna go kun yu, oo Shefa de wulfas. E hay fortuna go kun yur noble kinda, hay li hev masbute blan denta e hay li neva fogeti ke hunga-ney wan ye in munda". Es shakal, Dish-liser Tabaki. Wulfas de Bharat bichi Tabaki bikos ta lopi kadalok e zwo nuksan, fai gosip, chi trapa e piga pes aus vilaja-ney laza monton. Yedoh li fobi ta toshi, bikos Tabaki fa-pagale pyu oftem kem eniwan. Dan ta fogeti ke ta gwo fobi eniwan e lopi-wandi tra shulin al kusi olo e oli pa suy dao. Iven tigra lopi e ahfi swa wen syao Tabaki sta pagale, bikos pagalitaa es zuy bade kosa kel mog trefi savaje wan. Nu nami it rabia, bat li nami it "diwani" (pagalitaa) e salvi swa bay lopi. - Zin ba, dan, e kan, - Patra Wulfa shwo lengem, - bat hir fan yok. - Fo wulfa yok, - Tabaki shwo, - bat fo nulnik kom me iven suhe osta es festachia. Nu Gidur-log [shakal-jenmin] bu gai bi tro selektishil. - Ta lopi kway inu glubitaa de guha, findi dar un hiran-osta kun idyen masu e en-sidi santushem al kraki-glodi it. - Gro-danke por sey hao chia, - ta shwo al lisi labas. - Noble kinda es ya jamile! Li-ney okos es ya gran! Al tanto yunge yash! Ver, ver, me gai remembi ke kinda de rega es adulte fon beginsa. E Tabaki jan, sam kom oli, ke es zuy bade fo kisma tu laudi kinda al li-ney fas bli. Al jui, ta kan komo Mata e Patra Wulfa fa-konfusi. Tabaki sidi kyetem, al joi por he zwo nuksan, poy shwo dushtem: - Sher Khan to Grannik he shifti suy shikarilok. Lu ve shikari hir in montalok duran sekwi-luna. Tak ta he shwo a me." Sher Khan es tigro kel jivi bli Wainganga riva, pa dwashi milya fon guha. - Ta bu hev raita! - Patra Wulfa begin ira-nem. - Segun Jangla Kanun ta bu hev raita fo shanji shikarilok sin gai-ke warna. Ta ve rasfobisi oli shikar pa shi milya sirkum, nau ke me... me mus shikari pur dwa. - Ta-ney mata nami ta Langri [Topala] bu por nixa, - Mata Wulfa kyetem shwo. - Ta es topale pa un pata depos janma. Por to hi ta kili sol pashu. Nau Wainganga vilajer iri om ta, e ta lai ahir fo irisi nuy vilajer. Li ve trakangi jangla al shuki ta wen ta es yo wek, bat nu e nuy kinda ve mus lopi e salvi swa wen oni agnisi herba. Nu danki Sher Khan verem gro! - Ob me gai shwo a ta om yur danka? - Tabaki shwo. - Wek! - ek-brai Patra Wulfa. - Go wek shikari kun yur masta. Yu he zwo basta nuksan fo un nocha. - Me go, - Tabaki shwo kalmem. - Oni yo audi Sher Khan nichen in densika. Me mog-te fai sin shwo sey habar a yu. Patra Wulfa slu. Nichen in dol kel desendi a riva-ki ta audi karke, ira-ney, grumbli-she, lente braisa de tigra kel he kapti nixa e bu shami ke ol jangla jan se. - Stupida! - Patra Wulfa shwo. - Tu begin nocha-ney gunsa bay tal shum! Ob ta dumi ke nuy hiran es kom Wainganga-ney fet-ney oxa? - Shsh! Ta shikari ni oxa ni hiran sedey, - Mata Wulfa shwo. - Ta shikari Jen. Braisa shanji inu gro-urling kel sembli lai fon oli taraf pa same taim. Tal shum pinchanem fobisi baumkater e romale jen kel somni sub skay, koyves it mah li lopi yus inu muh de tigra. - Jen! - Patra Wulfa shwo al diki oli suy blan denta. - Fuy! Ob ye shao juk e bakak in chitan? Way ta treba chi Jen, yoshi in nuy ardalok? Jangla Kanun neva preskribi enisa sin kausa. It prohibi chi Jen, exepte wen oni talimi kinda komo kili. Dan oni gai shikari ausen shikarilok de swa-ney trupa o tribu. Reale kausa fo sey preskriba es ke jen-kiling ranem o tardem signifi laisa de blan jen on elefanta, kun banduk, e de brun jen kun gonga, raketa e torcha. Dan kadawan in jangla sta bade. E ti bestia shwo inter swa na kausa es ke Jen es zuy feble e sindefensa-ney jivika, also tu tachi ta es dosh. Yoshi li shwo (e es ver) ke jen-chier bikam psora-ney e lusi denta. Urling fa-laute e fini bay guruhi-she "Aarrr!" de tigra-ney ataka. Poy ye wula, butigralik hi wula, fon Sher Khan. - Ta bu trefi, - Mata Wulfa shwo. - Way? Patra Wulfa lopi aus guha pa kelke stepa e audi ira-ney grumbling de Sher Khan kel muvi-turni in bush. - Sey stupido bu hev rasum, ta he salti inu baumkater-ney agni e ek-jal patas, - Patra Wulfa shwo al farfari. - Tabaki es kunem. - Koywan zai lai uupar monta, - Mata Wulfa shwo al ek-muvi un aur. - Tayari ba. Bush susu idyen in densika. Patra Wulfa inklini swa al tayari salti. Poy, si yu wud kan, yu wud vidi zuy astoni-she kosa in munda: komo wulfa stopi al haf-salta. Ta fai salta bifoo vidi a kwo ta salti, e poy ta trai stopi swa. Resulta es ke ta salti uupar pa char-pet futa e landi hampi pa toy plasa wo ta he lyu arda. - Jen! - ta ek-grauli. - Jen-ney kinda. Kan ba! Yus bifoo ta, al teni niche brancha, un nude brun bebi zai stan, bebi kel yus he en-janmog pedi. Tal syao, mole jiva-ney tuan do yamakin gwo nulves lai a wulfa-ney guha pa nocha. Ta kan Patra-Wulfa-ney okos e ridi. - Jen-ney kinda ku? - Mata Wulfa shwo. - Me bu gwo vidi li. Bringi ta ahir. Eni Wulfa abyasi-ney a porti suy yunwulfa mog, si treba, porti ovo in muh sin rupti it. Obwol Patra-Wulfa-ney jabras klosi yus pa kinda-ney bey, nul denta lyu iven skrapa on derma, wen ta pon ta miden yunwulfas. - Es ya syao! Ga nude... e ga kuraja-ney! - Mata Wulfa shwo mulem. Bebi zai trai geti bli warme mao al raspushi yunwulfa. - Oo! Ta zai chifan kun otres. Also walaa jen-ney kinda. Ob enives gwo ye wulfina kel mog chuyshu om jen-ney kinda inter suy-las? - Me gwo audi kelkeves om tal kosa, bat bu in nuy Trupa e bu in may taim. - Patra Wulfa shwo. - Ta es ga sinmao-ney. Me wud mog kili ta bay un tacha de pata. Kan ba, ta zai kan bu fobi. Luna-luma fa-wek fon guha-muh: gran kwadra-ney kapa e plechas de Sher Khan fa-sovi inu zinsa. Tabaki skwili baken ta: "Masta, masta, ta zin-te hir hi!" - Sher Khan fai gro-honor a nu, - Patra Wulfa shwo, bat suy okos es muy ira-ney. - Kwo Sher Khan treba? - May shikar. Jen-ney kinda zin-te hir, - Sher Khan shwo. - Suy mata-patra he lopi wek. Dai ta a me. Sher Khan he salti inu baumkater-ney agni, kom Patra Wulfa shwo-te, e nau ta zai sta pa furia por tunga in jal-ney patas. Bat Patra Wulfa jan ke muh de guha es tro tange fo tigra. Iven dar wo ta zai stan, ta bu mog muvi plechas e patas. Ta sta sam tange kom jen kel wud yao batali inen barela. - Wulfas es libre jenmin, - Patra Wulfa shwo. - Li obedi sol Shefa de Trupa, bu eni stripa-ney pashu-kiler. Jen-ney kinda es nu-ney. Nu selfa kili ta si nu yao. - Si yu yao, si yu bu yao... Me bu yao shwo om kwo yu yao! Kasam do govo ke me he kili, ob me mus stan al sovi nos inu yur doga-ney lagilok, dabe pai may juste shikar? Me hi, Sher Khan, zai shwo! Tigra-ney braisa fulisi guha bay guruhing. Mata Wulfa lossheiki yunwulfa e salti avan. Suy okos, simile a dwa grin luna in tumitaa, miti agnilik okos de Sher Khan. - Me hi, Raksha [Demon], jawabi. Jen-ney kinda es me-ney, Langri, me-ney hi! Ta bu ve gei kili. Ta ve jivi, ta ve lopi kun Trupa e shikari kun Trupa! Yu chauki, shikari-sha fo nude kinda, bakak-chier, fish-kiler: taim lai e ta shikari yu! Nau go ba wek, jal-ney bestia de jangla, otrekas (kasam do hiran ke me he kili, me bu chi ya hungi-ney pashu) yu ve go a mortalok pyu topale kem al janma! Wek! Patra Wulfa kan ela al astoni. Ta he hampi fogeti toy taim wen ta pai-te Mata Wulfa in juste batala kontra pet otre wulfa, toy taim, wen ela he lopi kun Trupa e nami Demon bu por jamile worda. Sher Khan wud mog batali kontra Patra Wulfa, bat ta bu osi batali kontra Mata Wulfa, bikos ta jan ke ela hev avantaja de loko e ke ela ve batali til morta. Also ta bakmuvi aus guha-muh al grauli. Wen ta es ausen, ta brai: - Kada doga wauwau in swa-ney korta! Nu sal kan kwo Trupa shwo om adopti Jen-ney kinda. Kinda es me-ney, e pa fin me pai ta inu denta, oo chori-sha do longmao-ney kauda! Mata Wulfa mah swa lwo inter kinda, al spiri gro. Patra Wulfa shwo a ela gravem: - Al sey ves Sher Khan es prave. Gai diki kinda a Trupa. Ob yu haishi yao mah ta resti, Mata? - Mah ta resti! - Ela shwo al spiri mushkilem. - Ta he lai nude, pa nocha, sole e gro-hunga-ney; yedoh ta bu he fobi! Kan ba, ta yo pushi-te un de may kinda a flanka. E toy topale masuyuan wud kili ta e weklopi a Wainganga, duran ke vilajer pa venja wud shikari hir tra oli nuy lagilok! Ob mah ta resti? Sertem, me mah ta resti. Lagi ba kyetem, syao bakak. Oo Maugli, sikom me nami yu Bakak Maugli, taim ve lai wen yu shikari Sher Khan, kom ta he shikari yu. - Bat kwo Trupa shwo? - Patra Wulfa shwo. Jangla Kanun shwo muy klarem ke eni wulfa mog kwiti Trupa afte ke ta gami. Bat tuy ke suy kinda en-mog go bay swa-ney patas, ta gai mah-lai li a Trupa Konsilum kel pinchanem gei jami un ves per mes al fule luna, dabe diki li a otre wulfa. Afte sey examina kinda mog lopi wo unkwe li yao. Si koy adulte wulfa de Trupa kili un de li bifoo ke li kili swa-ney un-ney hiran, fo ta skusa yok. Puna es morta, dar wo kiler gei findi. Si yu dumi idyen, yu ve samaji ke gai bi tak hi. Patra Wulfa weiti til ke suy kinda mog lopi idyen, e poy, pa nocha de Trupa Mita, dukti li e Maugli e Mata Wulfa a Konsilum Roka. It es uupara de kolina, kovri-ney bay ston e gro-ston, wo sto wulfa mog ahfi. Akela, un gran grey Sole Wulfa, es shefa de Trupa por suy fortitaa e kushalitaa. Ta zai lagi, stiri-ney pa ol longitaa, on suy roka. Nichen fon ta ye charshi o pyu wulfa do kada sais e kolor, fon barsuk-kolor-ney veteran kel mog duyfu bufal pa sole til yunge swate tri-yar-wan kel dumi ke li mog zwo sama. Sole Wulfa es li-ney shefa yo duran un yar. In yungitaa ta he lwo inu wulfa-yama dwa ves; unves oni gro-bati ta e poy lyu, dumi-yen ke ta he morti; also ta jan manera e abyas de jen. Oni hampi bu shwo pa Konsilum Roka. Yunwulfa kalabi in mida, li-ney mata-patra sidi sirkum pa ronda. Fon taim a taim koy adulte wulfa kyetem lai a koy kinda, kan ta atentem e returni a suy plasa sinshum-nem. Koyves koy mata pushi suy kinda inu luna-luma, fo sta sigure om ke oni merki ta. Akela voki fon suy roka: "Yu jan Kanun. Yu jan Kanun. Kan ba hao, oo Wulfas!" E kuydi-she matas kovoki: "Kan-kan hao, oo Wulfas!" Akela bu lifti kapa fon patas. Ta voki for pa same dao: "Kan ba hao!" Gluhe graula lai fon baken roka, es vos de Sher Khan kel krai: "Sey kinda es me-ney. Dai ta a me. Ob Libre Jenmin treba jen-ney kinda?" Akela bu iven muvi aur. Ta shwo sol: "Kan ba hao, Wulfas! Ob Libre Jenmin mus obedi gariba? Kan hao!" Ye kor de gluhe graula, e un yunge wulfa do char-ney yar rilansi Sher-Khan-ney kwesta a Akela: "Ob Libre Jenmin treba jen-ney kinda?" Jangla Kanun shwo ke si ye disputa, ob es prave tu aksepti kinda inu Trupa, dan amini dwa trupayuan gai shwo pro ta, e li gai bi bu mata-patra. - Hu shwo pro sey kinda? - Akela shwo. - Inter Libre Jenmin, hu shwo? - Jawaba yok. Mata Wulfa fa-tayar fo batala. Ela jan ke si batala ye, it es ela-ney laste batala. Dan Balu, lan brun berna, sole otre jivika ke oni lasi lai a Trupa Konsilum, en-stan pa bakpatas al grumbli. Balu pinchanem wandi wo ta yao, bikos ta chi sol nuta, riza e madu. - Jen-ney kinda? - ta shwo. - Me hi shwo pro jen-ney kinda. In jen-ney kinda nuksan yok. Me bu hev dota de worda-shwoing, bat me shwo veritaa. Hay ta lopi kun Trupa, hay ta zin kun otres. Me selfa ve talimi ta. - Nu nidi yoshi un otre wan, - Akela shwo. - Balu he shwo, e ta es ya talimer de nuy kinda. Hu shwo krome Balu? Un swate shada lwo inu mida. Es Bagira, swate pantera, ol swate kom tinta, bat kun pantera-ney markas ke oni vidi al sertene luma kom rasma on muar. Oli jan Bagira, e nulwan wud yao fai obstakla a ta, bikos ta es sam durte kom Tabaki, sam kuraja-ney kom savaje bufal, e sam sinfoba-ney kom savaje elefanta. Bat ta hev vos kel es sam mule kom jangla-ney madu guti-she fon baum, e ta hev derma kel es pyu mole kem puha. - Oo Akela e yu, Libre Jenmin, - ta urli, - me bu hev raita fo shwo in yur asembla. Bat Jangla Kanun shwo ke si ye disputa om koy nove kinda, jiva de sey kinda mog gei kupi pur sertene prais. E Kanun bu shwo, hu mog e hu bu mog pagi toy prais. Ob me es prave? - Hao! Hao! - shwo yunge wulfas kel es sempre hunga-ney. - Audi ba Bagira! Kinda mog gei kupi pur prais. Es Kanun. - Me jan ke me bu hev raita fo shwo hir, also me pregi om yur permita. - "Shwo ba ya! - dwashi vos krai. - Tu kili sinmao-ney kinda es shamival. Krome to, ta mog bikam amusa fo yu wen ta fa-gran. Balu he shwo pro ta. A Balu-ney worda me nau adi un govo, fet-ney govo, yus kili-ney, pa meno kem haf-milya fon hir, si yu aksepti jen-ney kinda segun Kanun. Es nomushkile, bu ver? Ye shum, kelke shika vos shwo: "Mushkila yok! Ta ve morti al hima pluva. Surya ve shai-jal ta. Ob ye nuksan fon nude bakak? Hay ta lopi kun Trupa. Wo es govo, Bagira? Hay ta zin." Poy Akela-ney nise vos shwo: "Kan hao, kan ba hao, oo Wulfas!" Maugli haishi zai plei kun ronde ston-ki e bu merki ke wulfas lai e kan ta, un afte otre. Pa fin li oli go nich monta fo kili-ney govo. Sol Akela, Bagira, Balu e Maugli-ney familia resti. Sher Khan haishi grauli in tumitaa, ta es gro-ira-ney por bu pai Maugli. - Ya, grauli ba! - Bagira shwo pa-sub mustash. - Taim ve lai wen sey nudika mah yu grauli pa otre manera, oda me samaji nixa om jen. - Nu zwo hao, - Akela shwo. - Jen e suy kinda es muy intele. Koydey ta mog fai helpa. - Ver, helpa in mushkile taim. Nulwan ya mog bi shefa de Trupa sempre, - Bagira shwo. Akela bu shwo. Ta dumi om toy taim kel lai a kada shefa de kada trupa, wen fortitaa kwiti ta e ta fa-feble. Wulfas kili ta wen ta es ga feble. A suy plasa nove shefa lai, kel ve gei kili pa suy tur. - Pren ta, - ta shwo a Patra Wulfa, - e eduki ta tak kom oni gai eduki kinda de Libre Jenmin. Tak hi Maugli zin wulfa-ney Sioni Trupa, pur un govo e Balu-ney hao worda. Nau treba ke yu es santush por auslyu shi o shi-un yar, e sol gesi om toy astonival jiva ke Maugli fai miden wulfa, bikos, si oni wud deskribi it, oni wud treba skribi mucho kitaba. Ta fa-gran kun yunwulfa. Sertem, li es yo adulte bifoo ke ta chu bebi-yash. Patra Wulfa talimi a ta suy zunsa e maina de oli kosa in jangla. Por to kada sususa in herba, kada fuka de warme nocha-ney aira, kada kraisa de ulu sobre kapa, kada skrapa de watwat-ney nakas al ke ta ek-sidi idyen pa baum, e kada ek-pleska de syao fish in chitan maini sam mucho fo ta kom ofis-gunsa maini fo ofisyuan. Wen ta bu lerni, ta sidi sub surya e somni, poy chi e en-somni snova. Wen ta senti swa gande o garme, ta swimi in shulin-ney lak. Wen ta yao madu (Balu he shwo a ta ke madu e nuta es sam hao fo chi kom kru masu), ta klimbi uupar baum fo pai it. Bagira he diki a ta komo zwo se. Bagira pinchanem en-lagi on brancha, shwo: - Lai ba ahir, Syao Brata. Pa beginsa Maugli klingi a brancha kom shulan, bat poy ta janmog fa-lansi tra brancha hampi sam kushalem kom grey maimun. Yoshi ta hev swa-ney plasa pa Konsilum Roka, wen Trupa jami. Dar ta deskovri ke si ta kan fixem eni wulfa, toy wulfa majbur nichisi kansa. Also ta oftem kan fixem fo amusa. Koyves ta tiri longe spika aus amiga-ney pata. Wulfa sufri gro por spika e lapuka in derma. Pa nocha ta oftem go nich kolina a agra e jigyas-nem kan-kan vilajer in li-ney huta. Bat ta bu senti fida versu li. Bagira he diki a ta un kwadra-ney boxa do lwo-dwar. It es ahfi-ney in jangla tanto kushalem ke Maugli hampi go inu it. Bagira shwo ke es kaptika. Den kwo ta pri zuy, es tu go kun Bagira inu tume garme glubitaa de shulin, tu somni dar duran mlan dey, e pa nocha tu kan komo Bagira fai kiling. Al fai hunga Bagira kili olo ke ta findi. Maugli zwo sama, yedoh ye un exepta. Wen ta es basta gran fo samaji, Bagira shwo a ta ke ta bu gai tachi pashu, bikos ta he zin Trupa pur prais de govo-ney jiva. - Ol jangla es yur, - Bagira shwo. - Yu darfi kili enisa ke yu mog, bat por ti kupi yu na govo, yu gai neva kili o chi eni pashu, yunge o lao. Es Jangla Kanun. - Maugli obedi honestem. Ta zai kresi e bikam forte, kom toy boy kel lerni naturalem, sin dumi om leson, e kel kuydi sol om kosa fo chi. Mata Wulfa he shwo a ta un o dwa ves, ke bu gai fidi a Sher Khan e ke koydey ta mus kili Sher Khan. Yunge wulfa wud remembi sey konsila stay, bat Maugli fogeti it, bikos ta es sol boy (obwol ta wud nami swa wulfa, si ta wud mog shwo pa koy jen-lingwa). Sher Khan oltaim fai obstakla a ta in jangla. Segun ke Akela fa-lao e fa-feble, topale tigra fai amigitaa kun yunge wulfa de Trupa. Li sekwi ta fo pai chia-restika (kosa ke Akela bu wud permiti si ta wud hev same mahta kom bifooen). Koyves Sher Khan lesti li: ta diki astona om ke li, tal brave yunge shikari-sha, es santush por gei komandi bay haf-morta-ney wulfa e jen-ney kinda. - Oni shwo, - Sher Khan shwo, - ke pa Konsilum yu bu osi kan inu suy okos. - E yunge wulfa grauli e borsti. Bagira, kel sembli-shem vidi e audi olo, jan koysa om to. Kelkeves ta shwo a Maugli ofni-nem ke Sher Khan ve kili ta koydey. Maugli ridi e jawabi: "Me hev Trupa, me hev yu. E Balu, obwol ta es gro-lan, mog fai para darba fo me. Way me gai fobi?" Pa un muy warme dey un nove idea lai a Bagira; shayad ta he audi koysa. Mogbi nungu do nam Iki he shwo a ta. Wen ta e Maugli es glubem in jangla e boy zai lagi al he pon kapa on Bagira-ney jamile swate derma, Bagira shwo: "Syao Brata, kwanto ves me he shwo a yu ke Sher Khan es yur dushman?" - Sam mucho ves kom ye nuta pa sey palma, - Maugli shwo, ta naturalem bu janmog konti. - Kwo por to? Me yao somni, Bagira. Sher Khan es sol longe kauda e laute shwosa, yus kom pava do nam Mao. - Bat bu es taim fo somni. Balu jan se, me jan se, ol Trupa jan se, iven stupide hiran toshi jan. Tabaki he shwo a yu toshi. - Ah! - Maugli shwo. - Tabaki he lai a me nodavem kun koy karke shwosa om ke me es nude sinmao-ney jen-ney kinda kel bu godi iven fo kavi arda-nuta. Bat me he kapti Tabaki pa kauda e swingi-darbi ta kontra palma para ves, fo talimi hao manera a ta. - To bin pumbe. Obwol Tabaki es nuksannik, ta wud mog shwo a yu koysa kel gwansi yu. Ofni ba okos, Syao Brata. Sher Khan bu ve osi kili yu in jangla. Bat remembi ba ke Akela es muy lao. Sun dey lai wen ta bu mog kili bufal, e dan ta bu es shefa pyu. Muchos de toy wulfa kel he kan yu pa yur un-ney Konsilum, li es lao toshi. E yunge wulfa dumi tak kom Sher Khan he talimi li: ke Trupa bu es plasa fo jen-ney kinda. Afte shao taim yu es jen. - E kwo es jen? Ob ta bu gai lopi kun suy bratas? - Maugli shwo. - Me he janmi in jangla. Me he obedi Jangla Kanun. Miden nuy wulfa bu ye toy-la aus kel-ney pata me bu he tiri spika. Sertem, li es may brata! Bagira stiri swa pa fule longitaa al haf-klosi okos. - Syao Brata, - ta shwo, - palpi ba sub may jabra. Maugli lifti suy forte brun handa e, yus sub Bagira-ney silkalik chibuk, wo gro-muskula roli sub glan-she mao, ta findi un syao kalvika. - Nulwan in jangla jan ke me, Bagira, hev toy marka: marka de galsatasma. Syao Brata, me he janmi miden jen, e miden jen hi may mata he morti, in kafsa de rega-ney palas pa Udaipur. Por to hi me he pagi prais pur yu pa Konsilum, wen yu es syao nude kinda. Ya, me toshi he janmi miden jen. In yungitaa me bu gwo vidi jangla. Oni mah-chi me tra grata fon fer-ney bartan. Bat pa un nocha me senti ke me es Bagira to Pantera, bu jen-ney pleika. Me rupti toy shma-kufla bay un darba de pata e go wek. E sikom me he lerni jen-ney abyas, jangla-wan fobi me pyu kem Sher Khan. Bu ver? - Ya, - Maugli shwo, - oli jangla-wan fobi Bagira... Oli, exepte Maugli. - Yu es jen-ney hi kinda, - Swate Pantera shwo muy mulem. - E sam kom me he returni a may jangla, yu gai go bak a jen pa fin. Li es yur brata. Bat oni mog kili yu pa Konsilum. - Bat way? Por kwo eniwan mog yao kili me? - Maugli kwesti. - Kan ba me, - Bagira shwo. Maugli fixem kan inu luy okos. Gran pantera majbur-nem turni kapa wek afte haf-minuta. - Por se hi, - lu shwo al muvi pata on lif. - Iven me bu mog kan inu yur okos, malgree ke me janmi miden jen e ke me lubi yu, Syao Brata. Otre wan, li heni yu bikos li bu mog resisti a yur kansa, bikos yu es saje, bikos yu tiri spika aus li-ney pata... bikos yu es jen! - Me bu jan-te se, - Maugli shwo glumem al fruni suy swate dense brovas. - Kwel es Jangla Kanun? Es tal: darbi un-nem, fai vos poy. Por yur sinkuydanesa hi li jan ke yu es jen. Bi ya saje. Kordia shwo a me ke wen Akela bu mog trefi-kili al shikaring (e al kada shikaring tu kili es oltaim pyu mushkile fo ta), Trupa fai desobeda a ta e a yu. Li ve jami Jangla Konsilum pa Roka, e dan... dan... Me jan, kwo zwo! - Bagira shwo al en-stan pa salta. - Go ba kway nich a jen-ney huta in dol e pren toy Rude Flor ke li mah-kresi dar. Dan yu hev amiga kel es pyu forte kem me, kem Balu o kem toy wan in Trupa kel lubi yu. Go pai Rude Flor! Al shwo "Rude Flor", Bagira maini agni. Nul jivika de jangla nami agni bay it-ney vere nam. Kada bestia gro-fobi agni e inventi menga dao fo deskribi it. - Rude Flor ku? - Maugli shwo. - It kresi ausen li-ney huta pa haf-luma. Me pai it. - Walaa shwosa de jen-ney kinda, - Bagira shwo garwem. - Remembi ba ke it kresi in syao pot. Pren ba un pot kway e kipi it kunem til ke nida lai. - Hao! - Maugli shwo. - Me go. Bat ob yu es serte, oo may Bagira, - ta mah bracha glidi sirkum magnifike galsa al kan glubem inu gran okos, - ob yu es serte ke se olo es Sher-Khan-ney zwosa? - Kasam do Rupti-ney Kufla kel he mah me libre. Me es serte, Syao Brata. - Dan, kasam do govo kel he kupi me, me ve venji pur to a Sher Khan fulem e mogbi yoshi idyen pyu, - Maugli shwo e salti-lopi wek. - Walaa jen. Oni rekoni jen, - Bagira shwo a swa al en-lagi snova. - Oo Sher Khan, to bin buhao hi idea shi yar bak, tu shikari bakak. Maugli es yo dalem in shulin. Ta zai lopi gro, e suy kordia jal-si. Ta lopi-lai a guha al aksham-ney tuman, stopi fo spiri, kan nich inu dol. Yunwulfa bu es in dom. Mata Wulfa es in glubitaa de guha. Ela jan por Maugli-ney spiring ke koysa disturbi elay bakak. - Kwo ye, Son? - ela kwesti. - Sher Khan fai gosip kom watwat, - ta jawabi. - Pa sey nocha me shikari pa agra. - E ta fa-lansi tra bush nich versu riva kel es pa dol-ney diba. Dar ta stopi por audi wuling de Trupa al shikaring. Ta audi braisa de shikari-ney hiran e farfara de hiran al sinchusa-ney halat. Poy ye kor de dushte, abrupte kraisa fon yunge wulfa: "Akela! Akela! Hay Sole Wulfa diki suy fortitaa. Oni dai ba plasa a shefa de Trupa! Salti ba, Akela!" Shayad Akela salti bat bu trefi, bikos Maugli audi denta-klika e poy ek-skwila, wen hiran wekdarbi ta bay avangamba. Maugli bu weiti pyu. Ta lopi avan, e kraisa baken ta fadi. Ta lai a sereal-agra wo vilajer jivi. - Bagira shwo veritaa, - ta hamsi-shwo al gro-spiri. Ta instali swa on monton de suhe herba sub huta-winda. - Manya es gro-muhim dey fo Akela e fo me. Poy, al presi fas a winda, ta kan-kan agni in ochak. Pa nocha ta vidi komo molya de agrajen en-stan e mah-chi it bay koy swate tuan. Al ke sabah lai, ye tuman ga blan e lenge. Maugli vidi ke un kinda pren un pot, iva-plexi-ney fon ausen e glina-ney fon inen, fulisi it bay rudem-garme gual, kovri it bay manta e go aus huta fo kuydi govina in pashudom. - Es olo ku? - Maugli shwo. - Si iven kinda mog zwo se, enisa fobival yok. - Also ta turni angula, lai a boy, pren pot fon suy handas e desapari in tuman, al ke boy en-plaki por foba. - Li gro-simili me, - Maugli shwo al fuki inu pot, kom gina zwo-te. - Sey kosa morti si oni bu mah-chi it. - E Maugli pon brancha-ki e suhe baumkuta on rude gual. Pa haf-dao uupar kolina ta miti Bagira. Sabah-ney lushuy brili pa suy mao kom yuwel. - Akela he salti bu trefi, - pantera shwo. - Li wud he kili ta yeri pa nocha, bat li nidi yu toshi. Li he shuki yu pa kolina. - Me bin pa agra. Me es tayar. Kan ba! - Maugli lifti-diki agni-pot. - Hao! Me gwo vidi komo jen sovi un suhe brancha inu toy kosa, e dan Rude Flor en-flori pa it-ney nok. Ob yu bu fobi? - Non hi. Way fobi? Me en-remembi nau (si to bu es sonja): koytaim, bifoo ke me es Wulfa, me gwo lagi bli Rude Flor, e me sta warme e hao. Maugli mah-pasi ol toy dey in guha. Ta wahti agni-pot, sovi suhe brancha inu it e kan kwo resulti. Ta findi un brancha ke ta pri. Pa aksham Tabaki lai a guha e shwo ga karkem ke oni yao vidi ta pa Konsilum Roka. Maugli en-ridi e ridi til ke Tabaki lopi wek. Dan Maugli go a Konsilum, al haishi ridi. Sole Wulfa Akela zai lagi bli suy roka. Es signa ke plasa de Trupa-shefa es vakante. Sher Khan kun sekwita de subnik zai go ahir-adar, evidentem santush. Bagira zai lagi bli Maugli, e Maugli sidi kun agni-pot inter genus. Wen oli jami, Sher Khan begin shwo. Ta bu wud osi zwo to in Akela-ney zuy hao yar. - Ta bu hev raita, - Bagira hamsi. - Shwo ba se. Ta es dogalik wan, ta ve en-fobi. Maugli en-stan pa salta. - Libre Jenmin! - ta krai. - Ob Sher Khan es shefa de Trupa? Ob tigra mog bi nuy shefa? - Al vidi ke plasa de shefa es haishi vakante, e sikom oni pregi ke me shwo... - Sher Khan begin. - Hu pregi? - Maugli shwo. - Ob nu oli es shakal e mus kripi bifoo sey masuyuan? Trupa selfa selekti shefa, bu es dela de gariba. Ye kraing: "Silensi, jen-ney kinda!", "Hay ta shwo. Ta he observi nuy Kanun". Pa fin, Trupa-ney laoyuan grauli: "Hay Morta-ney Wulfa shwo". Afte ke shefa de Trupa bu kapti shikar, oni nami ta Morta-ney Wulfa duran ke ta haishi jivi (e to bu es longe). Akela lifti suy lao kapa fatiga-nem: - Libre Jenmin, e yu, shakales de Sher Khan! Duran shi-dwa yar me he dukti yu a shikaring e fon shikaring. Duran ol sey taim nulwan de yu gei kapti bay kaptika, nulwan gei mutili. Nau me bu he trefi shikar. Yu jan ke ye-te komplot. Yu jan ke oni he dukti me a un freshe, bugoni-ney hiran, dabe may feblitaa fa-evidente. To bin zwo-ney muy kushalem. Yu hev raita de kili me hir pa Konsilum Roka nau. Also me kwesti: hu lai fo finisi Sole Wulfa? Segun Jangla Kanun, me mog demandi ke yu lai po un wan. Es may raita. Ye longe silensa. Nul wulfa yao batali kontra Akela til morta. Poy Sher Khan grauli: "Nu bu treba fai dela kun sindenta-ney stupida. Ta ve morti selfa sun! Jen-ney kinda hi jivi tro longtaim. Libre Jenmin! Ta bin may shikar fon beginsa. Dai ta a me. Me es fatigi-ney por sey jen-wulfa-ney pagalitaa. Duran shi yar ta disturbi jangla. Dai ta a me, otrekas me ve sempre shikari hir hi, bat me bu ve dai a yu iven un osta-ki. Ta es jen, jen-ney kinda, e me heni ta gro, gro, gro! Dan pyu kem haf-Trupa krai: "Jen! Jen! Nu bu treba jen! Hay ta go a swa-ney wan!" - E mah oli jen de oli vilaja batali ku kontra nu? - Sher Khan krai. - Non, dai ta a me. Ta es jen, e nulwan de nu mog kan inu suy okos. Akela lifti suy kapa snova, shwo: "Ta he chi kun nu. Ta he somni kun nu. Ta he goni shikar fo nu. Nulves ta he violati Jangla Kanun". - Yoshi me he pagi un govo pur ta, al ke ta zin Trupa. Govo valori shao, bat Bagira-ney honor es shayad koysa batalival, - Bagira shwo bay zuy mule vos. - Govo pagi-ney shi yar bak! - Trupa grauli. - Nu bu fai dela om osta kel es shi yar lao! - Ni om yur wada ku? - Bagira shwo al diki blan denta. - Wel, yu nami Libre Jenmin bu por nixa. - Nul jen-ney kinda mog jivi kun Jangla Jenmin! - Sher Khan wuli. - Dai ta bak a me! - Ta es nuy brata pa olo exepte hema, - Akela shwo for, - e yu yao kili ta hir! Ver, me jivi ya tro longem. Koywan de yu chi pashu. Om koy otre wan de yu me he audi ke, segun Sher-Khan-ney taliming, li go pa tume nocha tra vilaja e kapti kinda fon huta-daklis. Also me jan ke yu es fobnik, e me zai shwo a fobnik. Me sertem morti sun, may jiva valori nixa, otrekas me wud ofri it pur jiva de jen-ney kinda. Bat fo honor de Trupa (honor ke yu he fogeti al sta sin shefa) me wadi ke, si yu lasi jen-ney kinda go a swa-ney wan, dan me bu ve kusi yu iven un ves wen may morti-taim lai. Me ve morti sin batali. To ve salvi amini tri jiva fo Trupa. Me bu mog zwo pyu, bat, si yu yao, me mog salvi yu fon shama, shama de kili sinkulpa-ney brata kel he zin Trupa segun Jangla Kanun. - Ta es jen!.. jen!.. jen!.. - Trupa brai. E maiste wulfa begin jami sirkum Sher Khan kel-ney kauda-nok en-muvi fon un taraf a otre. - Nau olo dependi fon yu, - Bagira shwo a Maugli. - Nau nu mog sol batali. Maugli en-stan uupar-rektem, kun agni-pot in handas. Poy ta stiri brachas e guapi bifoo Konsilum kel kan. Bat ta senti gro-ira e gro-griva, bikos wulfas, segun li-ney wulfalik manera, he nulves shwo a ta ke li heni ta. - Audi ba, yu oli! - ta krai. - Bu treba ol sey doga-ney wauwausa. Yu he shwo a me, ke me es jen, tanto oftem pa sey nocha, ke me en-senti ke es ver. Me wud mog bi wulfa kun yu til fin de may jiva, bat depos nau me bu nami yu brata. Me nami yu doga, kom jen gai zwo. Me hi desidi, kwo yu zwo e kwo yu bu zwo, bu yu. E dabe yu oli samaji dela pyu klarem, me to jen he bringi ahir idyen Rude Flor ke yu to dogas fobi". Ta lansi agni-pot a arda. Gual agnisi un chuf de suhe moha kel en-flami. Ol Konsilum bakmuvi al dashati flama. Maugli sovi suy suhe brancha inu agni til ke syao brancha-ki en-flami e kraki. Poy ta en-swingi it sirkum kapa, mah-yen wulfa simti por foba. - Yu es masta, - Bagira shwo kyetem. - Salvi ba Akela fon morta. Ta sempre bin yur amiga. Akela to glume lao wulfa kel nulves he pregi rahimtaa, ta fai un gro-pregi-she kansa an Maugli. Boy zai stan ga nude, al longe swate har on plechas, lumisi-ney bay flami-she brancha kel mah shada salti e tremi. - Hao! - Maugli shwo al kan sirkum lentem. - Me vidi ke yu es doga. Me go fon yu a may jenmin, si li hi es may jenmin. Depos nau jangla es klosi-ney fo me. Me mus fogeti yur lingwa e yur amigitaa. Bat me ve bi pyu rahim kem yu. Me bin yur brata pa olo exepte hema, e por to me wadi ke wen me es jen miden jen, me bu gadari yu a jen kom yu he gadari me. - Ta kiki agni bay peda, e agninka flai uupar. - Inter nu, trupayuan, bu ve ye gwer. Bat bifoo go me mus defai un deba. - Bay gran stepa Maugli lai a Sher Khan kel zai sidi e migi stupidem al kan flama, e kapti chuf on suy chibuk. Bagira sekwi ta, fo sta sigure. - En-stan, yu to doga! - Maugli krai. - Stan ba, wen jen shwo a yu, otrekas me agnisi yur mao!" Sher Khan mah aures bak-nich e klosi okos, bikos flami-she brancha es muy blise. - Sey pashu-kiler shwo-te ke ta ve kili me pa Konsilum bikos ta bu kili-te me wen me bin kinda... Tak hi, tak hi, tak hi nu bati doga wen nu bikam jen. Si yu muvi un mustashinka, Langri, dan me sovi Rude Flor inu yur gorla! - Ta bati Sher Khan inu kapa bay agni-brancha, e tigra skwili-plaki al dashati. - Fuy! Go wek nau, yu to jal-ney kota de jangla! Bat remembi ba: wen me lai a Konsilum Roka pa sekwi-ves, me lai kun Sher-Khan-ney derma on kapa. Om lo otre. Akela ve jivi librem tak kom ta yao. Yu bu ve kili ta, bikos to bu es may vola. Yoshi me bu dumi ke yu ve sidi hir for, al pendi lisan, kwasi yu es gaurawnik. Yu es sol doga ke me zai mah-wek. Tak hi! Wek! - Brancha-nok zai flami gro, Maugli darbi a oli taraf sirkum swa, e wulfa raslopi al wuli, kun jal-she agninka on li-ney mao. Pa fin ye sol Akela, Bagira e sirke shi wulfa kel es pro Maugli-ney taraf. Dan koysa en-jal-si Maugli fon inen, kom nulves in jiva bifooen. Ta ek-spiri e en-plaki, larma liti nich fas. - Kwo es se? Kwo es? - ta shwo. - Me bu yao kwiti jangla, e me bu jan kwo es. Ob me zai morti, Bagira? - Non, Syao Brata. Es sol larma kel ye she jen koyves, - Bagira jawabi. - Nau me jan ke yu es jen, bu jen-ney kinda pyu. Depos nau, ver, jangla es klosi-ney fo yu. Hay li liti, Maugli. Li es sol larma. - Maugli en-sidi e plaki tak kom si suy kordia rastori. Ta plaki pa un-ney ves. - Nau, - ta shwo, - me sal go a jen. Bat un-nem me mus shwo adyoo a may mata. - Ta go a guha wo ela jivi kun Patra Wulfa, e plaki al presi fas a elay mao, duran ke char yunwulfa wuli duha-nem. - Ob yu bu ve fogeti me? - Maugli kwesti. - Neva, duran ke nu haishi mog sekwi trasa, - yunwulfa shwo. - Lai ba a nicha de kolina wen yu es jen, nu ve shwo kun yu. Yoshi pa nocha nu ve lai a agra fo plei kun yu. - Lai bak sun! - Patra Wulfa shwo. - Saje syao bakak, lai bak sun, bikos nu es yo lao, yur mata e me. - Lai bak sun, - Mata Wulfa shwo,- may syao nude son-ki. Jan ba, kinda de jen, ke me lubi yu pyu kem den may yunwulfa. - Me zaruu lai bak, - Maugli shwo. - Me ve lai bak fo pon Sher-Khan-ney derma on Konsilum Roka. Bye fogeti me! Shwo a oli jangla-wan ke li neva fogeti ba me. Al fa-dey Maugli go nich kolina sole, dabe miti toy misteriaful jivika kel nami jen. = Rikki-Tikki-Tavi = Es historia om gro-gwer ke Rikki-Tikki-Tavi fai ga sole, in banishambas de un gran dom in Segoli vilaja. Darsi to suterfaula helpi ta, e Chuchundra to miskarata kel neva go tra mida de poda bat sempre kripi bli mur, ta fai konsila a ta. Yedoh vere batala gei fai bay Rikki-Tikki. Ta es mangusta, bay farwa e kauda simili kota-ki, bat bay kapa e abyas simili laska. Suy okos e nok de suy sinfatiga-ney nos es rose. Ta mog skrapi swa enilok bay eni pata, avane o bake, kwel unkwe ta yao yusi. Ta mog puhisi kauda til ke it simili botelabrash, e suy batalakraisa, al ke ta flai-lopi tra longe herba, es “Rikk-tikk-tikki-tikki-tchk!” Undey gao saif-ney inunda auswoshi ta aus ti ta jivi kun patra e mata na dun, e porti ta, al ke ta kiki e kluki, along blikamina-ney handak. Ta findi un syao chuf de herba kel floti dar, e klingi a it til dekonsi. Al rikonsi ta zai lagi sub garme surya in mida de garden-ney daokin, ga myati-ney e kicha-ney, e un syao boy zai shwo: “Walaa un morta-ney mangusta. Nu fai ba dafna.” "Non", suy mata shwo, "nu pren ba ta inu dom e mah ta suhe. Shayad ta bu es verem morta-ney". Li pren ta inu dom, e un gran man lifti ta bay dwa finga, shwo ke ta bu es morta-ney bat haf-tufi-ney. Also li kuti ta bay vata e mah ta warme bli agni-ki, e ta ofni okos e ek-chihi. "Nau", gran man shwo (lu es inglish kel yus he en-habiti sey dom), "bu fobisi ta, e nu kan kwo ta zwo". Es zuy mushkile kosa, tu fobisi mangusta, bikos jigyas jal in ta fon nos til kauda. Devisa de ol mangusta-ney familia es "Lopi e en-jan", e Rikki-Tikki es vere mangusta. Ta kan vata, desidi ke it bu es hao fo chi, lopi sirkum tabla, en-sidi e ordini mao, skrapi swa e ek-salti on syao-boy-ney plecha. "Bu fobi, Tedi", suy patra shwo. "Tak hi ta fai amigitaa". "Ai! Ta tikli sub chibuk", Tedi shwo. Rikki-Tikki kan nich inter boy-ney kolar e galsa, snifi aur e klimbi nich a poda, wo ta en-sidi al froti nos. "May boh", Tedi-ney mata shwo, "savaje ku bestia? Shayad ta es tanto alif bikos nu bin karim a ta". "Oli mangusta es tal", suy mursha shwo. "Si Tedi bu lifti ta bay kauda o trai pon ta inu kafsa, ta ve lopi nau aus dom nau inu dom oltaim. Nu dai ba a ta koysa fo chi". Li dai a ta un syao pes de kru masu. Rikki-Tikki pri it gro. Afte finchi it, ta go a veranda, sidi in surya-luma e puhisi farwa fo mah-suhe it til harriza. Dan ta en-sta pyu hao. "In sey dom ye pyu kosa fo explori", ta shwo a swa, "kem ol may familia explori duran ol jiva. Me zaruu resti e explori". Ta mah-pasi ol toy dey al wandi tra dom. Ta hampi droni in banipen, pon suy nos inu tinta on skribitabla e ek-jal it kontra nok de gran-man-ney sigara, bikos ta klimbi uupar a genus de gran man fo kan komo oni skribi. Al fa-nocha ta lopi-lai inu Tedi-ney kindashamba fo kan komo kerosinlampa gei lumisi, e wen Tedi fai kama, Rikki-Tikki klimbi inu kama toshi. Bat ta es noreposishil kompanion, bikos ta mus-nem en-stan al kada shum-ki e atenti it fo en-jan kwo ye. Tedi-ney mata e patra, bifoo go somni, lai fo kan li-ney boy, ewalaa Rikki-Tikki jagi on kushen. "Me bu pri to", Tedi-ney mata shwo, "ta mog kusi kinda". "Ta bu ve zwo nul tal kosa", patra shwo. "Kun sey syao bestia Tedi es pyu anchun kem kun shukidoga fo wahti ta. Si serpenta lai inu shamba..." Bat Tedi-ney mata bu yao dumi om enisa tanto dashat-ney. Ranem pa sabah Rikki-Tikki lai fo sabahfan al raki on Tedi-ney plecha. Oni dai a ta banana e buli-ney ovo. Ta sidi on genus de oli, un afte otre, bikos kada mangusta do hao eduka nadi bikam dom-mangusta koydey e hev shambas fo lopi. Rikki-Tikki-ney mata (ela gwo jivi in dom de un general in Segoli) kuydi rakonti a Rikki, kwo treba zwo si ta enives miti blan jen. Poy Rikki-Tikki ausgo inu garden fo kan kwo ye fo kan. Es gran garden, sol haf-kultivi-ney. Dar ye bush de rosa "Marshal Niel", gran kom tinza, ye lima e oranja baum, bambumenga e densika de gao herba. Rikki-Tikki ek-lisi labas. "Es ya gro-hao shikarilok", ta shwo. Al sey duma suy kauda fa-botelabrashlik, e ta en-flai-lopi tra garden, snifi-yen hir e dar. Turan ta audi muy griva-ney voses in spikabush. To es Darsi to suterfaula e suy molya. Li hev un jamile nesta: li he tiri-bringi dwa gran lif e suti-hunti li bay fibrika, poy fulisi holika bay koton e puha. Nesta zai swingi ahir-adar, li zai sidi on borda e plaki. - Kwo ye? - Rikki-Tikki kwesti. - Gro-beda, - Darsi shwo. - Yeri un de nuy bebi lwo aus nesta, e Nag chi ta. - Hm! - Rikki-Tikki shwo. - Es muy triste, bat me es gariba hir. Hu es Nag? Darsi e suy molya ek-ahfi swa inu nesta sin jawabi, bikos aus dense herba nichen bush kyete hising lai. Sey dashat-ney lenge suon mah Rikki salti bak pa fule dwa futa. Poy, incha afte incha, kapa e chaurifi-ney kapushon de gran swate kobra Nag fa-lifti aus herba. Ta es pet futa longe fon lisan a kaudanok. Afte lifti trifenka de swa sobre arda, ta begin swingi ahir-adar, kom fukiflor sub feng, ta kan Rikki bay serpenta-ney dusokos kel sempre resti same kwo unkwe serpenta dumi. - Hu es Nag? - ta shwo. - Me es Nag. Mahan Boh Brahma he marki kadawan de nuy jenmin afte ke un-ney kobra extendi suy kapushon dabe shirmi somni-she Brahma fon surya. Kan ba e fobi ba! Ta stiri suy kapushon yoshi pyu, e Rikki-Tikki vidi un okula-marka pa it-ney baka. It gro-simili halka de fixihuk. Rikki fobi duran un minuta, bat mangusta bu mog resti fobi fo longtaim. Obwol Rikki-Tikki nulves gwo miti jivi-she kobra bifooen, suy mata gwo ya mah-chi ta bay morta-ney-las, e ta jan ke zunsa de adulte mangusta es batali e chi serpenta. Nag jan se toshi, e pa glubitaa de suy lenge kordia ta fobi. - Wel, - Rikki-Tikki shwo al ke suy kauda en-puhifi snova, - marka ye o marka yok, ob yu dumi ke es prave tu chi yunfaula kel lwo aus nesta? Nag zai dumi inen swa e kan-kan fo eni syao muva in herba baken Rikki-Tikki. Ta jan ke mangusta in garden maini sun-ney morta fo ta e suy familia. Bat ta yao mah Rikki-Tikki dechauki. Also ta idyen nichisi kapa e inklini it a flanka. - Nu kunshwo ba, - ta shwo. - Yu chi ovo. Way me bu gai chi faula? - Baken yu! Kan baken yu! - Darsi gani. Bat Rikki-Tikki samaji ke fo kan bak taim yok. Tuy ta salti in aira tanto gao kom ta mog, ewalaa, yus sub ta, kapa de Nagaina, dushte molya de Nag, wisli-flai. Ela he kripi baken ta al ke ta zai kunshwo, fo finisi ta. Ta audi ela-ney savaje hisa al ke darba bu trefi. Ta lwo hampi on elay bey. Si ta wud bi lao mangusta, ta wud jan ke nau es taim fo rupti elay bey bay un kusa. Bat ta fobi terible swipi-she jawaba-ney darba de kobra. Ta ek-kusi hi, bat bu basta longem, e salti wek fon elay swingi-she kauda, lyu-yen Nagaina wundi-ney e irisi-ney. - Fuynik, fuynik Darsi, - Nag shwo al extendi swa uupar tanto gao kom ta mog fo ateni nesta in spikabush. Bat Darsi he bildi it ausen serpenta-ney ateni-mogsa, also it sol en-swingi ahir-adar. Rikki-Tikki senti ke suy okos fa-rude e fa-garme (wen mangusta-ney okos fa-rude, ta es ira-ney). Ta en-sidi on kauda e bakpatas kom yunkanguruu, kan sirkum e taratori por ira. Bat Nag e Nagaina he desapari inu herba. Wen serpenta darbi bu trefi, ta neva shwo enisa e neva dai eni indika om kwo ta sal zwo. Rikki-Tikki bu trai sekwi li, bikos ta bu es sigure om ke ta mog duyfu dwa serpenta pa un ves. Also ta troti a gravela-daokin bli dom, en-sidi e en-dumi. Ye seriose dela fo ta. Si yu lekti lao kitaba om natura-vigyan, yu findi dar ke wen mangusta batali kontra serpenta e gei kusi, ta lopi wek e chi koy herba kel leki ta. Bu es prave. Jita fulem dependi fon kwaytaa de okos e kwaytaa de patas. Kobra-ney darba kontra mangusta-ney salta. Sikom nul oko mog sekwi muva de serpenta-ney kapa al ke ta darbi, dela es mucho pyu mirakla-ney kem eni magia-herba. Rikki-Tikki jan ke ta es yunge mangusta, tem pyu ta joi ke ta he duyfu eludi darba fon baken. Se dai a ta swa-sertitaa, e wen Tedi lai-lopi along daokin, Rikki-Tikki es yo tayar fo gei karesi. Bat yus al ke Tedi inklini, koysa torsi idyen in polva e vos-ki shwo: "Chauki ba! Me es morta!" To es Karait, bure-polvalik serpenta-ki kel pri lagi in polva; suy kusa es sam danjaful kom kobra-ney-la. Bat ta es tanto syao ke nulwan merki ta, also ta fai yoshi pyu nuksan a jenta. Rikki-Tikki-ney okos fa-rude snova, ta lai-dansi a Karait bay toy osobe swingi-she muvimanera ke ta heredi fon suy familia. It es drole fo kan, bat it es perfektem balansi-ney e oni mog ek-salti a eni direksion ke oni yao. Es muhim al trati serpenta. Rikki-Tikki zai zwo kosa kel es mucho pyu danjaful kem batali kontra Nag. Karait es tanto syao e muvi tanto kway ke, si oni bu kusi ta bli kapabaka, oni gei piki inu oko o laba. Bat Rikki bu jan to. Suy okos es ga rude, e ta zai swingi al kan-shuki hao plasa fo kusi-teni. Karait ek-darbi. Rikki salti a flanka, yao lai-lopi, bat dushte syao grey-polvalik kapa lai-flai ga bli suy plecha, e ta mus salti sirkum swa. Kapa sekwi ta-ney topukes ga bli. Tedi krai versu dom: "Oo, kan ba! Nuy mangusta zai kili serpenta!" Rikki-Tikki audi skwila fon Tedi-ney mata. Patra auslopi kun stik, bat bifoo ke ta lai a loko, Karait fai un tro dale lansa, e Rikki-Tikki salti on serpenta-ney bey, mah-lwo kapa inter patas, kusi tanto uuparen bey kom ta mog, e roli wek. Toy kusa paralisi Karait. Rikki-Tikki un-nem yao chi ta, begin-yen fon kauda (es chifan-ney abyas she mangusta), bat poy remembi ke fule chia mah oni lente, also fo kipi fortitaa e kwaytaa ta gai resti magre. Ta go wek fo bani in polva sub risinbush, duran ke Tedi-ney patra bati morta-ney Karait. "Fo kwo zwo to?" Rikki-Tikki dumi. "Me he yo ladi olo". Dan Tedi-ney mata pren ta aus polva e embrasi-karesi al krai ke ta he salvi Tedi fon morta. Poy Tedi-ney patra shwo ke ta es blage dona, al ke Tedi mah okos gran, in suy okos ye foba. Ol sey garbar idyen amusi Rikki-Tikki, obwol ta sertem bu samaji it-ney kausa. Samem Tedi-ney mata wud mog karesi Tedi por plei in polva. Rikki ya pri to olo gro. Pa toy aksham, al akshamfan, promeni-yen on tabla miden vinoglasa, ta wud mog fulisi duza bay haoka tri ves. Bat ta remembi Nag e Nagaina. Obwol es muy priate tu gei embrasi-karesi bay Tedi-ney mata e tu sidi on Tedi-ney plecha, pa koy ves suy okos fa-rude e ta fai suy longe batalakraisa “Rikk-tikk-tikki-tikki-chk!” Tedi pren ta kunem inu kama e insisti ke Rikki-Tikki somni bli suy sina. Rikki-Tikki es latif, ta bu kusi o skrapi, bat tuy ke Tedi en-somni ta chu kama e go promeni tra dom. In tumitaa ta miti Chuchundra to miskarata kel zai kripi bli mur. Chuchundra es nofelise bestia-ki. Ta krai-ki e pipsi duran ol nocha, yao osi lopi a mida de shamba, bat nulves osi. - Bu kili me, - Chuchundra shwo al hampi plaki. - Rikki-Tikki, bu kili me! - Serpenta-kiler bu kili miskarata, - Rikki-Tikki shwo kun bicha. - Wan hu kili serpenta, ta gei kili bay serpenta, - Chuchundra shwo yoshi pyu griva-nem. - E me, komo me mog sta sigure, Nag ya mog galti e kili me inplas yu pa koy tume nocha. - Danja ga yok, - Rikki-Tikki shwo. - E Nag es in garden, yu ya bu go adar. - May brata-inloo Chua, rata, shwo-te a me... - Chuchundra shwo e poy stopi. - Shwo-te kwo? - Shsh! Nag es kadalok, Rikki-Tikki. Yu gai-te shwo kun Chua in garden. - Me bu he shwo, also yu mus shwo a me. Kway, Chuchundra, otrekas me kusi yu! Chuchundra en-sidi e en-plaki til ke larma guti fon suy mustash. "Me es povrenik", ta plaki-shwo. "Me nulves kuraji lopi a mida de shamba. Shsh! Me bu gai shwo nixa a yu. Ob yu bu audi, Rikki-Tikki?" Rikki-tikki slu. In dom ye fule silensa, yedoh ta semblem audi zuy tanike sususa to shum kel es sam kyete kom toy-la de vespa go-she pa winda. To es skraping de serpenta-ney kaskasa on brikes. «Es Nag o Nagaina -se dijo a sí misma- y está deslizándose por la compuerta del cuarto de baño. Tienes razón, Chuchundra; debería haber hablado con Chua.» Ta ahfi-go a Tedi-ney banishamba, bat dar ye nulwan. Dan ta go a Tedi-mata-ney banishamba. Dar, nichen glate stuki-ney mur un brik es mah-wek-ney, dabe zwo kanalkin fo baniakwa. Al ke Rikki-Tikki chauki-go bli ston-ney borda de banipen, ta audi Nag e Nagaina kel hamsi-kunshwo ausen al luna-luma. - Wen in dom jen ve yok, - Nagina shwo a suy mursha, - ta ve mus go wek, e garden ve bi nu-ney snova. Go inu kyetem, e remembi ba ke un-nem yu gai kusi gran man kel kili-te Karait. Poy chu a me, e nu shikari fo Rikki-Tikki pa hunta. - Bat ob yu es serte ke nu gwin koysa si nu kili jen? - Gro-serte. Wen dom bin buhabiti-ney, ob ye-te mangusta in garden? Si dom es sinjen-ney, nu es rego e regina de garden. E remembi ba: afte ke nuy kinda chu ovos pa melon-kyar (li mog yo manya), li nidi spas e kalmitaa. - Me bu he dumi om to, - Nag shwo. - Me ve go, bat bu treba ke poy nu shikari fo Rikki-Tikki. Me ve kili gran man e suy molya, yoshi den kinda si me mog, e chu kyetem. Dan dom es vakue, e Rikki-Tikki go wek. Al se Rikki-Tikki tremi por ira e hena. Dan Nag-ney kapa zin tra kanalkin, e pet futa de suy lenge korpa sekwi it. Obwol ira-ney, Rikki-Tikki en-fobi al kan grantaa de sey kobra. Nag volvi swa, lifti kapa e kan tume banishamba. Rikki mog vidi komo ta-ney okos glimi. "Si me kili ta hir nau, Nagaina ve jan", Rikki-Tikki-Tavi dumi. "E si me batali kontra ta in ofni-ney plasa, ta ve hev avataja. Kwo me gai zwo?" Nag zai swingi ahir-adar. Dan Rikki-Tikki audi ke ta pi fon zuy gran akwadan ke oni yusi fo fulisi banipen. "Hao," serpenta shwo. "Wen oni kili-te Karait, gran man hev-te stik. Mogbi ta haishi hev toy stik. Bat wen ta ve lai fo woshi swa pa sabah, ta bu ve hev stik. Me weiti hir til ta lai. Nagaina - ob yu audi me? - me weiti hir in lenge plasa til savera. Nul jawaba lai fon ausen, also Rikki-Tikki jan ke Nagaina he kripi wek. Nag volvi swa, halka afte halka, sirkum balja nichen akwadan, e Rikki-Tikki resti morta-nem kyete. Afte un ora ta begin muvi-ki versu akwadan, muskula afte muskula. Nag zai somni, Rikki-Tikki kan suy gran bey e dumi om zuy hao plasa fo kusi-klemi. "Si me bu rupti suy bey pa un-ney salta", Rikki dumi, "ta ve haishi mog luchi. E si ta luchi - oo Rikki!" Ta kan grositaa de galsa sub kapushon. Non, es tro. E kusa bli kauda wud sol irisi Nag. "Kapa hi", ta desidi pa fin, "Kapa sobre kapushon. E afte kusi, klemi-teni bu lasi". Poy ta ek-salti. Kapa zai lagi idyen pyu dalem fon akwadan, sub it-ney kurva. Afte ke suy denta klosi, Rikki plasi-fixi suy bey kontra balja de rude glinabartan, dabe teni kapa nichen. Tak ta gwin sol un sekunda, e ta yusi it tanto hao kom ta mog. Poy ta en-gei bati ahir-adar, kom rata gei sheiki-swingi bay doga: ahir-adar on poda, uupar-nich, e sirkum pa gran ronda. Bat suy okos es rude e ta teni for, duran ke korpa flai-swipi sobre poda, mah-lwo-yen tin cherpika e sabundan e brash, darbi kontra tin-ney taraf de banipen. Al teni ta klemi jabra oltaim pyu gro. Ta samaji ke ta ve gei bati til morta, bat ta yao ke oni ve findi ta al klosi-ney denta, fo honor de suy familia. Ta sta vertiga-ney, tunga-ney e disrupti-ney. Turan koysa ek-guruhi yus baken ta. Garme feng mah ta dekonsi, e rude agni jal-ki suy mao. Gran man, jagisi-ney bay shum, he lai kun banduk e shuti Nag yus nichen kapushon bay ambi banduk-tuba. Rikki-Tikki zai lagi al klosi-ney denta e klosi-ney okos, bikos ta es serte ke ta he morti. Bat serpenta-ney kapa bu muvi pyu. Gran man lifti ta, shwo: "Es nuy mangusta snova, Alis. Gayar-ki yus he salvi nuy jiva". Dan Tedi-ney mata lai, al muy pale fas, e vidi Nag-ney resta. Rikki-Tikki koykomo trani swa til Tedi-ney somnishamba e mah-pasi haf de resta-ney nocha al sheiki-sheiki swa mulem, dabe samaji ob ta es verem disrupti-ney pa charshi pes oda es sol sembla. Al ke sabah lai, ta sta ga rigide, yedoh santush por suy zwosa. "Nau treba duyfu Nagaina, e to es pyu mushkile kem duyfu pet Nag. Yoshi ye ovos, oni ga bu jan wen yunserpenta chu li. Diabla! Me mus go miti Darsi", ta shwo. Sin weiti sabahfan, Rikki-Tikki lopi a spikabush. Dar Darsi zai gani triumfa-gana pa fule vos-mogsa. Ol garden yo jan om morta de Nag, bikos brumer he lansi suy korpa a laza monton. - Hey, yu stupide chuf de pluma! - Rikki-Tikki shwo ira-nem. - Ob es taim fo gani? - Nag he morti, morti, morti! - Darsi gani. - Brave Rikki-Tikki kapti ta-ney kapa e teni gro! Gran man bringi bangi-stik, e Nag fa-rupti pa dwa pes! Ta neva chi may bebi snova!" - Es aika ver. Bat wo es Nagaina? - Rikki-Tikki shwo al kan sirkum atentem. - Nagaina lai a banishamba kanalkin e voki Nag, - Darsi gani for, - e Nag chu on nok de stik. Brumer lifti ta bay nok de stik e lansi ta wek inu laza monton. Nu gani ba om mahan rude-oko-ney Rikki-tikki! - Darsi fulisi sina e en-gani snova. - Si me wud mog ateni yur nesta, me wud lansi oli yur bebi aus! - Rikki-Tikki shwo. - Ob yu bu jan ke gai zwo olo pa hao taim. Yu es anchun dar in nesta, bat ye gwer fo me hir nichen. Stopi gani fo un momenta, Darsi. - Fo mahan, fo jamile Rikki-Tikki me ve stopi. - Darsi shwo. - Kwo yu wud yao, oo kiler de terible Nag? - Me kwesti yu pa tri-ney ves: wo es Nagaina? - Pa laza monton bli kavaldom, zai grivi-plaki om Nag. Mahan, mahan es Rikki-Tikki do denta ga blan. - A diabla may denta ga blan! Ob yu jan wo ta kipi suy ovos? - Pa melon-kyar, flanken bli mur, wo surya resti hampi ol dey. Ela he ahfi li yo tri wik bak. - E yu bu he samaji ke val shwo se a me? Flanken bli mur ku? - Rikki-Tikki, yu yao chi ela-ney ovos ku? - Bu chi bat... Darsi, si yu hev vaika un guta de rasum, flai ba a kavaldom nau e simuli kwasi yu hev rupti-ney ala. Hay Nagaina goni afte yu til sey bush. Me mus geti a melon-kyar, bat si me go nau, dan ela vidi me. Darsi es feble-kapa-ney syaonik, ta bu mog teni in kapa pyu kem un duma per ves. Sikom ta jan ke Nagaina-ney kinda janmi fon ovos, sam kom ta-ney-la, un-nem ta bu opini ke es juste tu kili li. Bat suy molya es intele faula, ta jan ke kobra-ney ovo maini yunge kobra aften. Also ta flai aus nesta, lyu-yen Darsi pa dom: hay ta warmisi bebi e gani for om Nag-ney morta. Darsi simili oli man pa koy dao. Afte flai-lai a laza monton, ta begin trepi alas bifoo Nagaina, krai: "Ai, may ala es rupti-ney! Boy fon dom he lansi ston inu me e rupti it"! E ta ala-trepi kun yoshi pyu denada. Nagaina lifti kapa e hisi: "Yu he warni Rikki-Tikki wen me he sal kili ta. Yu he selekti ya bade loko fo topali, verem bade". E ela muvi versu Darsi-ney molya, glidi-yen tra polva. - Boy he rupti it bay ston! - Darsi-ney molya skwili. - Wel, afte ke yu morti, mogbi to konsoli yu ke me ve venji a toy boy. May mursha lagi on laza monton depos savera, bat yo bifoo nocha dom-ney boy ve lagi muy kyetem. Tu lopi wek bu hev sensu. Me kapti yu zaruu. Pumba-ki, kan ba me! Darsi-ney molya jan ke oni nomus hi zwo to, bikos al kan serpenta-ney okos faula fobifi tanto gro ke ta bu mog muvi. Darsi-ney molya ala-trepi for, al pipsi-plaki. Ta bu ek-flai, e Nagaina mah-kway suy muving. Rikki-Tikki audi ke li go along daokin fon kavaldom, e lopi a melon-kyar bli mur. Dar, in warme kovrika sobre melones, ta findi dwashi-pet ovo, ahfi-ney muy kushalem. Li es sirke sam gran kom ovo de bantam-kok, bat hev blanish kuta inplas shel. "Un dey pyu e es tro tarde", ta shwo, bikos ta vidi tra kuta syao kobra, volvi-ney inu halka. Ta jan: tuy ke li chu ovo, li mog yo kili jen o mangusta. Ta begin loskusi ovo-ney uupara, tanto kway kom ta mog, kuydi-yen krashi yunkobra. Kelke ves ta yoshi kavi kovrika hir e dar fo kan ob ta bu merki-te koy ovo. Pa fin, sol tri ovo resti, e Rikki-Tikki yo en-ridi-ki; turan ta audi ke Darsi-ney molya krai: - Rikki-Tikki, me he dukti Nagaina a dom, ela go inu veranda, e... ah, lai kway, ela yao kili! Rikki-Tikki rupti yoshi dwa ovo, lwo bak fon melon-kyar kun tri-ney ovo in muh, e flai-lopi a veranda tanto kway kom suy patas mog. Tedi, suy mata e patra zai sidi al sabahfan, bat Rikki-Tikki merki ke li bu chi. Li sidi kwasi ston-ney, li-ney fas es pale. Nagaina es volvi-ney on dinza bli Tedi-ney stula, ela mog fasilem darbi-kusi Tedi-ney nude gamba. Al swingi ahir-adar, ela gani triumfa-gana. - Son de gran man kel he kili Nag, - ela hisi, - bu muvi. Me bu es haishi tayar. Weiti idyen. Bu muvi, yu oli tri. Si yu muvi, me darbi. Si yu bu muvi, me toshi darbi. Oo stupide jen kel kili-te may Nag! Tedi-ney okos fixi-kan patra, bat patra mog sol hamsi: "Sidi bu muvi, Tedi. Yu bu gai muvi, Tedi, sidi kyetem". Dan Rikki-Tikki lai e krai: "Turni bak, Nagaina. Turni e batali!" - Olo pa hao taim, - ela shwo sin muvi okos. - Me fai venja a yu sun. Kan ba yur amigas, Rikki-Tikki. Li es kyete, li es blan. Li fobi. Li bu osi muvi, e si yu fai un sole stepa, me darbi. - Kan ba yur ovos, - Rikki-Tikki shwo, - pa melon-kyar bli mur. Go kan, Nagaina! Gran serpenta haf-turni swa e vidi un ovo on veranda. “Ah-h! Dai it a me,” ela shwo. Rikki-Tikki pon ovo inter avanpatas, e suy okos es hema-rude. "Kwel es prais pur serpenta-ovo? Pur un yunge kobra? Yunge rega-kobra? Pur laste, zuy laste fon kovilot? Furmi zai chi oli resta-ney pa melon-kyar". Nagaina turni versu Rikki, fogeti-yen olo por toy ovo. Rikki-Tikki vidi ke Tedi-ney patra lansi suy gran handa, kapti Tedi pa plecha e trani ta tra tabla-ki kun chaytasa inu anchun plasa ausen Nagaina-ney darbi-mogsa. - Me juli yu! Juli yu! Juli hi! Rikk-chk-chk! - Rikki-tikki ridi-ki. - Boy es salim, e me hi, me hi-hi-hi kapti yur Nag pa kapushon pa nocha in banishamba. Dan ta begin salti uupar-nich al oli char pata pa hunta e al kapa bli poda. - Ta lansi me ahir-adar bat bu mog sheiki me wek. Ta he yo morti wen gran man disrupti ta. Me hi zwo-te se! Rikki-tikki-chk-chk! Kamon, Nagaina. Lai batali kontra me. Yu bu ve bi widuwa fo longtaim. Nagaina vidi ke shansa fo tuy kili Tedi es wek, e vidi ovo inter Rikki-Tikki-ney patas. - Dai a me ovo, Rikki-tikki. Dai a me may laste ovo, e me ve go wek, nulves lai bak, - ela shwo al nichisi kapushon. - Ya, yu ve go wek, nulves lai bak. Bikos yu ve go a laza monton, sam kom Nag. Batali ba, widuwa! Gran man he go fo pren banduk! Batali! Rikki-Tikki zai salti-salti oltaim sirkum Nagaina, resti-yen yus ausen ela-ney darbi-mogsa, e suy okos-ki es kom garme gual. Nagaina jami-volvi swa e fa-lansi a ta. Rikki-Tikki salti uupar e bak. Snova, snova e snova ela ataki, e kada ves ela-ney kapa slapi-lwo on veranda-ney dinza e ela jami-volvi swa kom kloka-pruja. Rikki-Tikki dansi pa ronda fo geti baken ela, bat Nagaina roti fo miti ta kapa kontra kapa, e sususa de ela-ney kauda on dinza suoni kom suhe lif goni-ney bay feng. Ta ga fogeti om ovo. It haishi lagi on veranda, e Nagaina lai pyu e pyu blisem a it. Pa fin, wen Rikki-Tikki stopi fo spiri idyen, ela kapti it inu muh, turni versu veranda-ney sulam e muvi kway kom flecha along daokin, kun Rikki-Tikki baken. Wen kobra trai eskapi morta, ta muvi tak kom swipa darbi kaval-ney galsa. Rikki-Tikki samaji ke ta mus kapti ela, otrekas oli mushkila ribegin. Ela zai muvi rektem a longe herba bli spikabush. Rikki-Tikki, al lopi, audi ke Darsi haishi gani suy pumbe triumfa-gana. Bat Darsi-ney molya es pyu saje. Al ke Nagaina lai, ta flai aus nesta e slapi-bati alas bli Nagaina-ney kapa. Si Darsi wud helpi, li wud mog mah ela turni, bat Nagaina sol nichisi kapushon e muvi for. Yedoh, sey syao dera mah-blise Rikki-Tikki a ela. Al ke ela plunji inu ratadun wo ela gwo jivi kun Nag, Rikki-Tikki-ney syao blan denta klemi ela-ney kauda e ta zin dun kun ela. E shao mangusta, kwel unkwe saje e lao, yao sekwi kobra inu dun. Es tume inen dun. Rikki-Tikki bu mog jan wen dun fa-chaure e dai spas a Nagaina fo kusi ta. Ta klemi-teni savajem e ragi patas fo breki kontra warme humide arda along tume inklina. Dan herba bli dunmuh stopi ondi, e Darsi shwo: "Walaa fin de Rikki-Tikki! Nu gai gani mortagana. Sinfoba-ney Rikki-Tikki morti! Nagaina kili ta sub arda, duba yok. E ta en-gani muy griva-ney gana ke ta komposi tuy, e yus al ke ta ateni zuy tachi-she parta, herba en-ondi snova, e Rikki-Tikki, ga kicha-ney, gamba afte gamba trani swa aus dun, al lisi mustash. Darsi krai-ki e stopi gani. Rikki-Tikki sheiki swa fo mah-wek polva e ek-chihi. - Es fin, - ta shwo. - Widuwa ve neva chu snova. - E rude furmi kel jivi miden herba stem audi ta e en-go nich pa fila fo kan ob es ver. Rikki-Tikki volvi swa inu tuan on herba e en-somni hir hi. Ta somni til fa-aksham, bikos ta he zwo mushkile gunsa pa sey dey. - Nau, - ta shwo al en-jagi, - me go a dom. Darsi, shwo ba a Kuprumnik, e hay ta shwo a ol garden ke Nagaina es morta-ney. Kuprumnik es faula kel zwo tal suon kel gro-simili bating de syao hamra on kuprum-ney pot. Ta zwo se bikos ta es urba-kraiyuan in kada Bharat-ney garden, ta shwo habar a kadawan kel yao audi. Al go along daokin, Rikki-Tikki audi suy un-ney notas, kwasi syao chifan-gonga, kel shwo: "Atenta!" Poy lai stay “Ding-dong-tok! Nag es morta-ney—dong! Nagaina es morta-ney! Ding-dong-tok!” To mah oli faula in garden gani e oli bakak kwaki, bikos Nag e Nagaina gwo chi bakak sam kom yunfaula. Al ke Rikki lai a dom, Tedi e Tedi-ney mata (ela es haishi aika pale, bikos ela dekonsi-te) e Tedi-ney patra chu fo miti ta e hampi plaki sobre ta. Pa toy aksham ta chi olo ke oni dai til ke ta bu mog chi pyu, e go a kama on Tedi-ney plecha. Ta es haishi dar wen Tedi-ney mata kun mursha lai fo kan son bifoo somni. - Ta he salvi nuy jiva e Tedi-ney jiva, - ela shwo a mursha. - Ek-dumi ba, ta he salvi nu-oli-ney jiva. Rikki-Tikki en-jagi al salti-ki, bikos mangusta somni noglubem. - Aa, es yu, - ta shwo. - Kwo es mushkila? Oli kobra es morta-ney. E si non, me hi es hir. Rikki-Tikki hev raita de sta garwe om swa. Bat ta bu fa-gamande, e ta wahti garden kom vere mangusta, bay denta e salta, bay ataki e kusi, also nulves kobra osi diki suy kapa inen mures. = Winni-Puh = Walaa Winni-Puh. Ta desendi sulam afte suy amiga Kristofer Robin. Ta desendi it al kapa nichen, fai bum-bum-bum bay suy nuka. Ta haishi bu jan nul otre dao fo desendi sulam. Koyves sembli a ta ke ye koy otre dao. Bat ta bu hev taim fo dumi-dumi hao om to. Ta fai ya suy bum-bum-bum. Also ta es pa fin nichen e tayar fo en-koni yu. — Winni-Puh. Me joi gro. Shayad yu fa-surprisi por sey nopinchan nam. Kristofer Robin he day it a ta. Koytaim lu gwo koni un hansa kel jivi pa parka-lak. Lu gwo nami ta Puh. Poy hansa he geti a koy-otrelok e suy nam resti sin gunsa. Also Kristofer Robin desidi doni it a suy berna-ki. E Winni, to es nam de un bernina in zoo. Zuy hao, zuy karim bernina. Kristofer Robin gro-pri ta. E ta gro-pri Kristofer Robin. Mogbi oni he nami ta Winni pa honor de Puh, o mogbi kontra-nem, Puh pa honor de ta, den se nulwan yo jan. Iven patra de Kristofer Robin bu jan. Lu gwo jan bifooen, bat poy fogeti. Also berna-ki nami Winni-Puh e yu samaji ya way. Pinchanem pa aksham Winni-Puh pri plei koykomo. Bat si patra es in dom, ta preferi sidi bli agni e audi koy interes-ney fabula. Pa toy aksham... ''— Papa, apropoo om fabula, – Kristofer Robin shwo.'' ''— Om fabula? Kwo yu maini? – patra kwesti.'' ''— Ob yu mog rakonti koy syao fabula fo Winni-Puh? Ta gro-yao audi!'' ''— Mogbi me wud mog rakonti... Bat kwel-la ta yao? E om hu?'' ''— Sertem, un gro-interes-ney-la e om ta selfa. Ta es ya TAL berna-ki!'' ''— Me samaji, – patra shwo.'' ''— Dan bi karim, papa, rakonti ba!'' ''— Hao. Me trai.'' E lu trai ya. Ga longtaim bak, shayad pa laste petdi, Winni-Puh jivi in shulin. Ta jivi ga sole, sub nam Sanders. ''— Kwo se maini, tu jivi sub nam? – Kristofer Robin kwesti tuy.'' ''— Se maini ke sobre dwar ye un planka kun nam. Also ta jivi sub it.'' ''— Shayad ta selfa bu gwo samaji to, – Kristofer Robin shwo.'' ''— Yedoh samaji nau, – koywan grumbli.'' ''— Dan me kontinu, – patra shwo.'' Unves Winni-Puh promeni pa shulin, lai a un feldakin. In sey feldakin ye un gro-gao kwerka. E dar, ga gao, pa suy sima, koywan zumbi lautem: zzzzzz... Winni-Puh en-sidi on herba sub kwerka, pren suy kapa sirkum, en-dumi gro. Un-nem ta dumi: “Sey zzzzzz maini ya koysa. Nulwan zumbi sin kausa. Baum bu zumbi. Also dar ye koywan kel zumbi. E si koywan zumbi, toy koywan es mifen. Me opini ya tak.“ Poy ta dumi idyen pyu e shwo a swa: “Fo kwo ye mifen in munda? Fo zwo madu! Me opini ya tak.” Poy ta en-stan e shwo lautem: “Fo kwo ye madu? Fo ke me chi it! Me opini ya tak.” E afte shwo se ta begin klimbi uupar baum. Ta klimbi, klimbi e gani un gana-ki a swa. Walaa it: ''Berna-ki gro-pri madu,'' ''Nulwan samaji way.'' ''Nulwan samaji, way'' ''Ta chi it tanto kway.'' Ta klimbi idyen pyu gao... Poy yoshi idyen pyu gao... Poy yoshi idyen-ki pyu gao... Turan un nove gana-ki lai a suy kapa. Walaa: ''Si berna wud bi mifen,'' ''Ta'd hev suy dom pyu nichen.'' ''Ta'd hev suy dom pyu nichen,'' ''Bu tanto uuparen.'' ''E dan nu oli, berna,'' ''(Si berna wud bi mifen)'' ''Wud hev nuy madu nichen,'' ''Bu tanto uuparen!'' Winni-Puh en-fatigi yo, also ta en-shakwi-ki idyen. Pa fin ga shao resti til sima. Sol un brancha-ki. Un ga syao brancha-ki. Bat turan... Krak! — Mama! – Puh ek-krai al flai nich kelke metra e al hampi darbi swa kontra un grose brancha. — Bat way... – ta murmuri al flai kelke metra pyu. — Me bu yao-te... – ta trai expliki al darbi swa kontra otre brancha e al turni nicha-uupar. — Ah, ver, ver, ver, – ta shwo al turni nicha-uupar tri ves pyu, flai pas zuy niche branchas e lwo inu spika-bush, — ver, es bikos me pri madu ya tro! Oy!.. Puh klimbi aus spika-bush, tiri spika aus suy nos e snova en-dumi gro. Primem ta dumi om Kristofer Robin. ''— Om me ku? – Kristofer Robin kwesti pa gro-agita.'' ''— Om yu.'' ''Kristofer Robin shwo nixa pyu, bat suy okos fa-gran e suy wangas fa-rose.'' Also Winni-Puh go visiti suy amiga Kristofer Robin kel jivi in same shulin in dom do grin dwar. — Hao sabah, Kristofer Robin! – Puh shwo. — Hao sabah, Winni-Puh! — Shwo ba, yu hev un balon ku? Ga pa kasu. — Un balon? — Ya, un balon. Me zai go dumi ob Kristofer Robin hev balon. Ga pa kasu. — Fo kwo yu nidi it? Puh kan sirkum, vidi ke nulwan mog audi, blisisi suy pata a muh e hamsi: — Madu. — Kwo-o? — Madu, – Puh repeti. — Bat hu go fo madu kun balon? — Me hi go! – Puh shwo. Yus yeri Kristofer Robin bin she suy amiga Yunswina. Dar he ye pati e oni rasdoni balon. Oni he doni un gran grin balon a Kristofer Robin e un gran blu balon a un de Kunila-ney rishta. Bat toy-la bu he pren it bikos ta es haishi tro syao fo pati. Also Kristofer Robin he bringi ambi balon a dom. — Kwel de li yu yao? — Kristofer Robin kwesti. Puh pren suy kapa sirkum, en-dumi. — Es tak, — ta shwo. — Wen oni go fo madu kun balon, lo zuy muhim es ke mifen bu merki oni. Si oni hev grin balon, mifen dumi ke oni es parta de baum, also bu merki oni. Si oni hev blu balon, mifen dumi ke oni es parta de skay, also toshi bu merki oni. Nau treba samaji: kwo es pyu probable? — Ob mifen bu merki yu sub balon? — Kristofer Robin kwesti. — Ta mog merki, ta mog bu merki. — Winni-Puh shwo. — Om mifen, oni neva jan. Poy Winni dumi idyen pyu, shwo: — Me trai simuli kwasi me es un swate badal-ki. To juli li. — Dan es hao tu pren blu balon, — Kristofer Robin shwo. Also kwesta es klare. Li ambi chu kun blu balon. Kristofer Robin yoshi pren banduk (simplem fo sta sigure, kom sempre). Winni-Puh un-nem go a gro-kichaful loko e roli swa dar til ke ta es totem swate. Poy li lai a kwerka e begin infli balon. Wen balon es gro-gran, Kristofer Robin lasi korda e Winni-Puh lentem floti uupar yus til baum-sima e resti dar, idyen flanken. — Jay-jay! — Kristofer Robin krai. — Gro-hao, bu ver? — Winni-Puh krai fon uuparen. — Shwo ba, me simili kwo? — Yu simili berna kel flai bay balon! — E badal-ki? — Puh kwesti nokalmem. — Ob me simili swate badal-ki in blu skay? — Bu gro. — Wel, shayad fon hir me simili it pyu. Kom me shwo, om mifen, oni neva jan. Feng yok, also Puh resti sin muva. Ta vidi madu, ta fauhi madu, bat ta bu mog ateni it. Poy ta hamsi lautem: — Kristofer Robin! — Kwo? — Sembli ke mifen suspekti. — Suspekti kwo? — Me bu jan. Bat ta es suspektaful. — Shayad ta dumi ke yu yao chori suy madu? — Mogbi. Om mifen, oni neva jan. Ye syao silensa, poy Puh snova shwo: — Kristofer Robin! — Ya? — Ob yu hev ambrela pa dom? — Ya, shayad. — Dan bringi it, plis, go-go kun it, kan-kan me, shwo-shwo: «Oo, sal pluvi!». Me dumi ke dan mifen kredi pyu. Wel, Kristofer Robin smaili, dumi: «May pumbe berna-ki!». Lu bu shwo to lautem bikos lu lubi Puh gro. Lu go a dom fo ambrela. — Pa fin! — Puh krai al ke Kristofer Robin returni. — Me fa-nokalme yo. Mifen es ya gro-suspektaful. — Ob treba ke me ofni ambrela? — Ya, bat weiti idyen. Nu mus bi intele. Nu mus juli regina de mifen. Ob yu vidi fon nichen, kwel mifen es regina? — Non. — Afsos. Wel, dan ofni ambrela e go-go, shwo-shwo: «Oo, sal pluvi!». E me gani koy badal-ney gana, tal gana ke badal mog gani. Begin! Kristofer Robin begin go-go sub baum e shwo-shwo ke sal pluvi. Winni-Puh gani: ''Me es badal, me es badal,'' ''Me totem bu es berna,'' ''Me es un syao swatbadal,'' ''Ver, ver, ver ya.'' ''Es tanto, tanto hao'' ''Tu gani in skay,'' ''Tu floti tanto gao,'' ''Tu flai, flai, flai.'' Bat mifen zumbi sam suspekti-shem kom bifooen. Koy-las iven flai aus nesta e en-flai sirkum badal al ke ta gani. Un mifen en-sidi on nos de badal e tuy en-flai snova. — Kristofer — oo! — Robin! — Badal krai. — Ya? — Me he dumi-dumi, nau me samaji: sey mifen es bu normale! — Bu normale? — Totem bu normale. E me dumi ke ta zwo bu normale madu. — Ver ku? — Ver. Also me lai nich. — Komo? Winni-Puh haishi bu he dumi om to. Si ta lasi korda, ta snova lwo laik bum! Ta bu pri sey idea. Also ta dumi hao-hao, shwo: — Kristofer Robin, yu mus shuti balon bay banduk. Yu hev banduk ku? — Sertem, — Kristofer Robin shwo. — Bat si me shuti, to bigari balon. — Bat si yu bu shuti, to bigari me, — Puh shwo. Dan Kristofer Robin samaji tuy kwo treba zwo. Lu goli balon hao-hao, shuti. — Oy! — Puh ek-krai. — Me bu he trefi ku? — Kristofer Robin kwesti. — Yu he trefi, — Puh shwo. — Bat yu bu he trefi balon. — Pardoni me plis, — Kristofer Robin shwo e shuti snova. Al sey ves lu trefi balon, aira en-go aus balon e Puh lentem floti nich a arda. Bat suy brachas es rigide por teni korda de balon tanto longtaim. Duran pyu kem un wik li resti uupar-ragi-she, also si un moska en-sidi on suy nos, ta mus fuki fo mah ta wek. Mogbi por se (yedoh me bu es serte) oni nami ta Puh. = Marjen Raterford she maori = == Hasima == - Nu bu gai-te lai ahir, – bosmen shwo a kapitan Koffain. – Gai-te go direktem a Ostralia, a Port-Jekson. Kun hena bosmen zai kan maoris kel fulefai on dek. Hir li es ya gro-mucho, gro-mucho brun tatui-ney bey, plecha, fas! Maoris go-go inter mastula kwasi masta – librem, naglem. Ye tal menga de longe piroga kadalok, ke bli sahil akwa ga bu fa-vidi. E skwila de ti maoris bringi fo vendi na swinas es ya basta fo fa-gluhe. - Yu jan muy hao ke nu bu mog-te go direktem a Port-Jekson, - kapitan Koffain jawabi fatigi-nem. – Pi-akwa ye-te sol fo dwa dey. Si nu bu wud lai ahir, nu wud morti por pyasa. Kapitan Koffain turni wek fon bosmen e en-kan sahil. Es yo yar 1816. Charshi sem yar he pasi afte ke Kuk un-nem visiti-te Nyu-Siland. Yedoh Nyu-Siland es haishi hampi same – savaje, bukoni-ney. Baya zai brili sub surya kom shuin, al mah-blinde-si. Baya es kamari-ney bay roka-ney kolina kun shulin. On kolina-simas, kom kronas, ye staka-baranas. To es "ipu", fortesa de maoris. Baken ramla-ney chyenlok ye muh de kway riva ke mahan mar-safarer Kuk he nami Temsa. Miden baya brig "Agnesa" zai stan. In parus ye dun tra kel pes de skay fa-vidi, e pakla ragi aus borda. Duran dwa yar "Agnesa" bu bin in nul portu, duran dwa yar it bu he miti nul ship. Yedoh it glubefai ya in akwa! Suy duza es sobrefulisi-ney bay perla e tortuga-shel. Sey perla e sey tortuga-shel, kapitan Koffain he pai it fon islajen de Kyete Osean - pur kelke ligika de glas-mala e pur stanum-pyata. Pyata kosti po un pens per para ge, e perla es gro-guy. Kapitan Koffain zai returni a janmalanda kom richa. - Treba mah sey rauber aus, - bosmen shwo for. – Li zai bechori nu. Oni bu mog ya wahti li oli. Li he tiri yo gro-mucho naga aus planka. Plankas ve defixi tuy ke nu go inu mar. Goni li oli wek, kapitan. Kapitan Koffain ek-smaili. Kada maori teni in handa un korda, pa kel-ney fin un grave ston es ligen. To es dashat-ney arma de maoris – "mer". Bay un darba de mer maori rasrupti kapa de kontrajen. In handa-batala mer es zuy dashat-ney arma. Maori-menga kel fulefai on dek de "Agnesa" zai virti meres in aira kun koy glume alegritaa. Stokas de ston zai virti al zumbi kwasi mucho gran bumbar. - Bu fogeti ya ke nu bu es un-ney blan jen kel visiti sey sahil, - kapitan Kaffain shwo for. – Nuy samlandajen kel bin hir bifoo nu, li shuti-te maoris kom bestias. Maoris hev muy hao memoria. Al nau hir li es amini tristo jen, e nu es sol shi-pet... Non, nau bu val kwereli kun li. Me ve shwofu li tu go wek salam-nem. - Apena hi li ve go wek, - bosmen grumbli. - Emaii! – kapitan voki lautem. Aus maori-menga chu un jen do sirke charshi-pet yar, gao e masbute. Suy muskula muvi sub tatui-ney derma. Suy har es orni-ney bay gran kolori-ney plumas kel ragi a oli taraf kom dense bush. Maoris rasstepi kun respekta, bikos es shefa. Ta stopi bifoo kapitan al smaili gro, yedoh ta kontinu virti suy mer tanto kway ke it sembli tume halka. - Emaii, dukti ba yur jenta wek fon hir, li impedi me. Shefa-ney fas es muy hao-muda-ney, yedoh ston de suy mer flai-flai yus bli kapitan-ney nos. Shefa oda bu samaji, oda bu yao samaji. - Audi ba, Emaii, - kapitan shwo al simuli ke ta bu merki mer kel zai virti furia-nem. – Me es yur amiga hi. Me he doni a yu char stal-kinjal e un vere marjen-kostum. - (Fo pyu-ney klaritaa kapitan ek-sheiki swa-ney kinjal sin tiri it aus kinjaldan, tachi mansha de swa-ney klaida.) - Pruvi ba ke yu es vere amiga, Emaii. Dukti ba yur jenta wek fon ship. Bat Emaii kontinu gro-smaili e virti mer bli kapitan-ney fas. - Ta bu samaji, - kapitan sospiri kun denada. - Ta simuli, - bosmen shwo. - Ta yao mah nu dai koysa a ta, - kapitan murmuri. – Treba wadi koy kosa a ta... Kwo yu yao, Emaii? – kapitan kwesti islajen. Kapitan kelke ves extendi suy handas versu shefa, diki-yen pama-holikas, kwasi dai-yen koysa a ta. Al sey ves Emaii samaji tuy. Al extendi lefte handa, ta tachi bay finga den banduk kel pendi baken kapitan-ney bey. - Yu yao banduk ku? – kapitan kwesti. – Hao. Go a sahil kun oli yur gwerjen e weiti. Wen nuy bota snova go fo akwa, it ve bringi banduk a yu. Bat islajen snova en-bu-samaji. - Yu yao pai banduk nau hi? – kapitan shwo for, al trai mah vos suoni zuy dule posible. Emaii niki. - Hao. Pren ba. Sol go wek kway kun oli yur kanalya. Kapitan depon banduk fon plecha e handi it a maori. Emaii kalmem onpon it on bey. Ta kontinu smaili e stan bifoo kapitan, ta zwo nul stepa wek. Vanem hi kapitan gro-pregi ta tu go wek. Ta bu samaji for, e sol mer virti in aira. - Kanalya! – bosmen hisi, klemi kulakes e lai a smaili-she maori. - Kwiti ba, - kapitan shwo. – Es norasum-ney tu kwereli kun li nau. Nu es in li-ney handas. Sol fuga mog salvi nu. Bosmen stepi wek al grumbli gluhem. Bli ship-borda pleska de remas en-suoni. Kapitan kan nich e vidi un bota, in kel ye pet gran barela. Hampi oli barela es vakue. Char maryuan eforti remi. Pet-ney maryuan sidi pa rul, ta es do gro-gaotaa e do har hwan kom slama. Bota lai a ship. Oni nichisi ship-sulam. Hwan-har-ney maryuan fasilem klimbi-salti a dek e go versu kapitan. Maoris glumem rasstepi bifoo ta. Ta fai nul atenta om li, kwasi dek es ga vakue. - Raterford! – kapitan krai. – Way yu lai bak tanto kway? - Savajas bu he lasi nu pren akwa, - hwan-har-ney jawabi. – Wen nu probi-te landi, li begin-te lansi ston a nu. Nu bu mog-te trapasi a riva bikos yu he prohibi shuti. Dar ye gro-trupa de li, e li es dushte kom diablas. - Wel, nu majbur departi sin akwa, - bosmen shwo. - Ob nu ve pai departi? – kapitan remarki. - Treba probi. - Hao, nu probi ba, - kapitan shwo. E krai: - Oli a mastula! Lifti parus! Maryuan – li es shi-dwa – en-klimbi uupar mastula-korda. Sol tri inglishjen resti on dek: kapitan, bosmen e kuker. Korda en-skriki, parus en-muvi. Maoris, al kan uupar, en-krai. Ti sidi on rea na maryuan Raterford kan nich e vidi menga de dushte fas. Maoris samaji ya plan de kapitan Koffain, li bu ve lasi "Agnesa" chu inu mar. Bosmen desendi inu ofser-shamba. Kapitan Koffain sole zai stan bifoo Emaii. Maori-shefa haishi zai smaili e haishi virti mer bli fas de gariba-shefa. Kuker es dalem, ta zai konti swinas ke maoris he bringi fo vendi. In ofser-shamba bosmen ofni lemar, tiri aus it den shi gran pistola, raspon li on tabla. Al presi labas ta sharji pistolas un afte otre, poy lifti lapa de suy klaida e kuti li inu it. Poy ta returni a dek. Ta lai a avan-mastula, stopi, tiri un pistola e turan gro-krai: - Wek fon hir, doga-ney mortika! Al sey kraisa Emaii-ney handa ek-tremi idyen. Grave mer lwo on kapa de kapitan Koffain. Kapitan, al rupti-ney kapa, lwo bli shefa-ney pedas. Bosmen shuti pa avos rektem bifoo swa. Un yunge maori gwerjen graspi duza e lwo. Bosmen shwai pistola tra borda e kway tiri otre-la. Bat darba de mer trefi ta fon baken, e ta lwo, torsi-yen por tunga. Kuker graspi un gro-sikin do kati swina e lopi fo helpi bosmen. Bat ta zwo sol kelke stepa e poy lwo morta-ney al kapa rasrupti-ney. Dan islajenes en-klimbi uupar mastula-korda versu sinarma-ney maryuanes kel zai sidi on mastula. Maryuanes vidi ke resista es noposible. Kun foba li weiti kontrajenes kel zai klimbi uupar e uupar kun ajilitaa de maimun. Char maryuan do pyu yunge yash salti fon mastula yus inu akwa, trai swimi wek. Bat tote flotilia de pirogas en-goni afte li. Ga sun li es kapti-ney, tiri-ney aus akwa e ligi-ney. Sit gwerjen pren hwan-har-ney Raterford fon mastula. Ta bu fai resista. Oni ligi ta-ney handas-pedas e pon on dek bli otre timyuan. Swinas eskapi-te aus barilok; li zai lopi kadalok on brig. Desnen Raterford maryuan Jek Mallon to shi-ot-yar-ney boy zai lagi al plaki e al tuki bay denta. Leften Raterford wundi-ney bosmen zai torsi in premorta-ney tormenta. == Fas-kontra-fas batala == Nau "Agnesa" es fulem in handas de maoris. Oli tresor de blan jenta – oli banduk, acha, shapa, sikin, bartan, jaka, glas, pipa, shu, gro-kapra de parus – oli sey nokontibile richitaa mus bikam posesa de jiter. Bat way jiter zai deri? Way, inplas tuy desendi nich a kabinas e rupti sunduk, li zai gurti konfusi-nem bli swate kwadra-ney luku? Kausa es ke maoris haishi nulves gwo bi inen ship. Den dek, li jan it muy hao. Bat nulwan jan kwel danjas fa-ahfi dar, in sey tume misteriaful glubitaa, sirkumbari-ney bay grose balka. Ob oni mog sinpuna-nem desendi inu habitilok de blan jenta, iven si li oli zai lagi on dek ligi-ney e sinmahta-ney? Gwerjen hesiti-shem zai stan sirkum luku e kan-kan li-ney shefa Emaii. Feng zai muvi pluma on kapa de shefa. Ta lai a luku ga blisem e kan nich duran longtaim. Poy ta lentem en-desendi sulam. Suy bunte pluma desapari nichen, in tumitaa. Gwerjenes deri spira al weiti kwo eventi. In beginsa Emaii desendi aika kuraja-nem. Bat wen sulam turni e uuparen-luma desapari, ta en-sta nokalme. Skriking de gradina sub peda alarmi ta. Ta begin fai gro-stepa, misstepi, lwo e glidi on bey til fin de sulam. Ta en-vidi syao ronde winda kel brili. On tabla kuprum-ney ketla zai glan. Emaii es in ofser-shamba. Al lwo ta he ushibi, bat ta abyasi bu atenti ushiba. Ajilem ta en-stan pa salta e kun chauka lai a tabla. Suy okos haishi zai adapti a haf-luma. Trai-yen superi alarma, ta examini tabla. Bli ketla zai lagi un gran kuki-sikin. Emaii en-joi, pren it e sovi it a kamar. Poy ta turni bak. E tuy ek-krai-ki. In angula ye un jen. Bu blan jen, non. Si to wud bi blan jen, Emaii wud trai kili ta tuy. To es maori. Emaii klarem vidi tatu on ta-ney sina e galsa. Baken plechas ye banduk, pa kamar ye sikin, in handa ye mer. Toy jen zai kan Emaii gro-atenta-nem. Emaii un-nem dumi ke es koy gwerjen kel he desendi baken ta. Bat poy ta merki bunte pluma on kapa de gwerjen. Sol shefa raiti porti pluma. Hu hi sey enigma-ney shefa es? Emaii fai un stepa versu bukoniwan. Bukoniwan fai un stepa versu Emaii. Emaii diki denta. Bukoniwan toshi diki denta. Emaii grauli, bat bukoniwan fai nul suon. Emaii fa-lansi a bukoniwan e bay un salta traflai shamba. Bukoniwan lansi swa a Emaii al fai yus same salta. Li stopi un kontra otre, nos kontra nos, e kan mutu-ney okos kun dushte alarma. Emaii senti swa kwasi in kaptika. Way bukoniwan repeti oli suy muva? Emaii en-yao fini oli foba tuy. Ta lifti mer. Bat mer de bukoniwan fa-lifti pa same taim. Fobi-yen ke bukoniwan mog darbi pa un-ney, Emaii gro-kway mah-lwo mer on ta-ney kapa. Ye gluhisi-she baja, e peses de rupti-ney mira pluvi on fobisi-ney shefa. Emaii salti-flai uupar sulam a dek. == In plen == Gwerjen sun fa-tedi por weiti shefa. Li bu pyu kan-kan misteria-ney luku, li begin shuki koysa fo profiti on dek. Ti bosmen lasi raslwo na pistola tuy es pren-ney. Li bu osi beshuki plenjen bikos plenjen es shefa-ney shikar. Also li mog profiti sol bay naga, korda e parus. Kun gro-kushalitaa bay ston-acha li zai tiri gro-naga aus dek-ney planka. Afte kelke minuta ol dek es destrukti-ney, planka es tori-ney wek, swate dun gapi kadalok, e maoris mah-lwo stoka de naga inu li-ney piroga. Klimbi-yen pa mastula e rea, li kadalok kati korda. Sey korda sembli gro-valorful a li. Li bu janmog destavi parus, also li sol austori parus-ney pes. Elegante jamila-brig bikam no-ordinnik. - Nu zai floti! – ti lagi bli Raterford na Jek Mallon turan shwo e stopi plaki fo un minuta. Raterford bu mog vidi akwa, bat bay senta de anubav-ney marjen ta samaji ke brig zai muvi. Ta torsi okos fo kan sahil, e shulin-ney loping konfirmi ke li zai muvi al gro-kwaytaa. - Savajas yao-te chori anka-korda e he kati it, - ta shwo. – Afte shi sekunda nu imbati kontra roka e olo fini. Jek Mallon en-plaki snova, yoshi pyu lautem. - Basta plaki, boy! – Raterford fai kraisa a ta. – Yu gai joi, bu plaki, ke nu sal bi rasrupti-ney. Oda yu yao ke oni dedermisi yu jivi-she? Yedoh brig bu rupti kontra roka. It-ney kilya imbati kontra chyenlok, dek inklini, ship stopi. Raterford-ney pedas fa-uupar, kapa fa-nich. Hema aflui a kapa, in aures en-baji. Ta-ney duma fa-tangli, rude rondas en-floti bifoo okos. Kwasi tra somna ta audi kraisa de wundi-ney bosmen kel lagi bli. E maoris, li haishi bu osi desendi inu ship. Dek es yo ruini-ney, ye nixa fo raubi pyu. Por to li fa-vexi e ataki swa-ney hi swinas ke li bringi-te fo vendi. Hir e dar li en-sidi on swina bey e rupti suy kapa bay mer. Mucho swina, al trai salvi swa, salti inu akwa e swimi. Maoris swimi-yen goni li, ateni, en-sidi on bey e kili. On akwa sirkum ship en-ye gadle rude spota. Den swina-ney lash oni lodi inu piroga. Duran to Emaii kalmifi yo afte suy fas-kontra-fas batala kun mira. Ta snova komandi. Ta desidi ke treba zun swa-ney prope shikar to plenjen. Kun helpa de dwa gwerjen ta lifti e mah-sidi oli plenjen, mah-apogi-yen li kontra mastula. Ta bu tachi sol wundi-ney bosmen kel lagi for al krai lautem. Raterford rikonsi. Ta vidi rude aksham-ney surya e samaji ke ta he lagi sin konsa aika longem. Destrukti-ney dek es kovri-ney bay swina-hema. Emaii zai beshuki e deklaidi plenjen. To bu es fasile, bikos bifoo deklaidi treba deligi kada plenjen. Emaii deligi li po un jen, por chauka. Ta yoksuni li de sikin, pipa, tabakdan, mani. Ta depon shus, jaka e shapa fon kadawan, lyu-yen sol panta, poy riligi plenjen e go a otre-la. Al lai a Raterford, Emaii stopi. Es ya giganta! Kun admira ta palpi twerdifi-ney handas de Raterford, poy klapi-klapi suy masbute balji-she sina bay pama. Poy ta deligi ta e komandi bay signa tu en-stan. Reveli ke Raterford es pyu gao kem shefa, pa tote kapa. E Emaii es ya pyu gran kem eni suy gwerjen. Wen Raterford snova en-sidi, Emaii depon shapa fon ta e kun astona examini suy har. Oli maori es swate-har-ney. Klare, agnilik kolor de Raterford-ney har mah shefa admiri iven pyu kem suy giganta-ney gaotaa. Longem ta myati plenjen-ney har bay finga, kwasi trai-yen samaji, aus kwo it es zwo-ney. Wen oli plenjen es deklaidi-ney e riligi-ney, Emaii komandi tu porti li a piroga. Oni shwai blan jen nich rek fon dek, kwasi naga o korda. Remer in piroga kapti li al flaisa e pon li bli swina-lash. Lash de kapitan e lash de kuker es shwai-ney e pon-ney pa hunta kun jivi-she jen. Bli Raterford zai lagi wundi-ney bosmen. Pa fin ta stopi krai e sol gemi-ki. == Nocha in ipu == Bikos brig lusi-te anka, feng mah-te it floti yus a muh de riva Temsa. It fa-bloki-te on chyenlok sol pa charfenka de milya fon sahil. Also pirogas ateni sahil aika kway. Afte landi, maoris deligi plenjen-ney pedas e mah li go aus pirogas. Povre bosmen stopi-te gemi – ta morti-te. Kun kuyda maoris pon tri jen-lash on herba. Aus tim de "Agnesa" sol maryuan - shi-dwa jen – resti jivi. Oni dukti plenjen, sirkumi-ney bay menga de gwerjen, inu shulin. Avanen oni zai porti lash de kapitan, kuker e bosmen. Tange shulin-ney daokin oltaim go uupar. Surya lwo. Chaure pina-brancha e giganta-ney farna zai shirmi skay. Pa norda-ney isla de Nyu-Siland tumitaa lai hampi momenta-nem. Fa-tume. Daokin es muy tange, e dasta majbur fa-stiri inu longe banda. Plenjen bu vidi mutu pyu, e li-ney foba yoshi fa-pyu. Kadawan dumi-dumi ke oli suy ko-jen es yo kili-ney e ke ta resti sole miden savajas. Also fon taim a taim marjen fai mutu-voking: - Hey, Jon Wotson, ob yu haishi jivi? - Jivi, Smit, me jivi! Wo es Raterford? Me longtaim bu audi suy vos. - Me es avanen! – Raterford-ney mahtaful braisa lai fon dalem. Maoris zai go silensa-nem e bu atenti sey mutu-voking. Daokin bikam oltaim pyu krute. Pa fin, afte haf-ora afte landing, grupa ateni plate sima de kolina. Kontra staraful skay oni vidi denta de gao stakatot. To es ipu to maori-ney fortesa. Oni dukti plenjen inu fortesa tra tange geit. Menga de gina e kinda miti lai-sha. - Airmaree! Airmaree! – li krai. Se maini "namastee" pa maori. Inen stakatot ye sirke dwashi slama-huta. Kelke agni zai jal inter huta, sirkum li zai sidi nude kinda e magre doga. Kun dushte wauking oli doga fa-lansi a plenjen, trai-yen kusi li-ney gamba. Apena maoris rasgoni doga, al krai e al swingi stik. Oni dukti plenjen a chaure maidan baken vilaja. Miden maidan ye kelke pina. Oni ligi marjen bay korda a sey pina, po un jen a kada pina. Poy gwerjen go wek, lyu-yen sol dwa gardi-sha kel tuy zwo un agni, en-sidi on arda e en-chabi koysa. Pyu gardi-sha bu treba bikos plenjen es ligi-ney a baum tanto fortem ke li bu mog muvi ni gamba ni bracha. Vilaja en-silensi. Yedoh, kelke ves duran un-ney haf de nocha silensa gei disturbi bay animi-ney grupa-ki de gwerjen kel returni fon kapti-ney brig. Li porti sak kun bartan e klaida. Muchos hev banduk baken plechas. Raterford konklusi ke maoris yo he rupti dek e geti inu ship. Sertem, plenjen bu somni ol nocha. Bat nulwan shwo, bikos korda zai tungisi gro, bikos dashat por pasi-ney dey es gro, e bikos foba om futur es gro. Sol wen maiste parta de nocha yo pasi, marjen Wotson shwo kyetem: - Kan ba, agni-luma! Raterford lifti kapa e vidi ke baken stakatot, baken shulin ye agni-luma in skay. - Kwo zai jal? – Jek Mallon kwesti. - Shulin, shayad, - koywan jawabi. - Non, bu shulin, - Raterford shwo. – Pa toy taraf es baya, mar. - Kwo hi jal, si bu shulin? – Jon Wotson kwesti. - Nuy "Agnesa" jal, - Raterford shwo glumem. E tuy ye gluhisi-she guruha. Mil-vos-ney monta-eho jawabi bay longe shum. Pina-sima ek-swingi. Dogas en-wuli pa alarma, somnaful maoris lopi aus huta. - Nuy barut-depo he explosi! – Raterford exklami. – Barut he explosi e sertem rasrupti brig inu mil pes. Nuy "Agnesa" nau yok! Tak pasi sey sinfin-ney, duhaful nocha. Agni-luma fa-syao tuy afte explosa bat totem fa-yok sol al suryachu. == Kila == Afte ke surya fa-uupar sobre shulin, ol vilaja jami sirkum plenjen. Emaii bay swa-ney handas deligi li fon pinas. Gro-fatigi-ney marjen bu mog stan on gambas e lwo. Bat li es lifti-ney, trani-ney a sinbaum-loko e mah-sidi-ney bli mutu miden dense herba. Emaii en-stan on ston e krai koysa. Dan oli gina e kinda go wek. Sol gwerjen resti, li es sirke dwasto jen. Li en-sidi on herba pa gran sirkula. Emaii go a mida de sirkula. Ta gei akompani bay pet laojen. Li-ney kapa es toshi orni-ney bay pluma, obwol bu tanto densem kom kapa de Emaii. Li es vilaja-ney laoyuan, subshefas de tribu. E sobreshefa es Emaii. Shefas begin fai longe bashan. Plenjen bu samaji nul worda, yedoh li samaji ke li-ney kisma gei desidi. Li zai shwo adyoo a jiva. Jek Mallon snova zai plaki kyetem, al kovri fas bay handas. In beginsa gwerjen audi shefas pa fule silensa. Bat shao-po-shao muchos begin krai, disputi-yen koysa. Kelke gwerjen iven en-stan fon suy plasa e lopi a mida de sirkula. Bat Emaii fai ugrosi-she kansa a li, e li en-silensi. Shefas toshi gro-disputi inter mutu, al hampi batali. Den un tro kraishil shefa Emaii iven mah-wek fon asembla. Sey asembla duri sirke un-e-haf ora. It fini bay longe Emaii-ney bashan, duran kel oli silensi. Kisma de plenjen es desidi-ney. Oni dukti marjen a mida de sirkula e mah-stan pa fila. Kadawan gei teni bay dwa masbute gayar, obwol plenjen bu probi fugi. Emaii lai a un-ney marjen in fila e darbi ta bay mer. Marjen lwo morta-ney. Trupa wuli pa extas. Emaii lentem go along fila. Ta bu tachi dwa-ney plenjen bat kili tri-ney. Ta go pas char-ney bat kili pet-ney. Tak ta kili oli plenjen do nopare numer, lyu-yen las do pare-la. Al kada darba de ta-ney mer, trupa wuli pa joisa. Raterford zai stan nin-ney. Ta mus bi kili-ney. Ta zai klemi denta e mah-chu nul suon. E ti stan bli na Jek Mallon zai krai lautem, obwol ta es ot-ney e bu sal bi mortisi-ney. Emaii kili sem-ney plenjen, go pas Mallon sin kan ta, e lai a Raterford. Raterford es pale bat fai silensa. Shefa yo lifti handa. Bat turan, kwasi remembi-yen koysa, ta nichisi handa lentem. Kun admira ta kan masbute sina e chaure plechas de marjen. Afte doni jiva a Raterford, ta kili shi-ney e shi-dwa-ney plenjen, turan swichi-yen fon nopares a pares. Sit jen es kili-ney, sit jen resti jivi. Li nami: Raterford, Jek Mallon, Jon Wotson, Jon Smit, Jefferson e Tompson. == Festachia == Den lash de kapitan, kuker, bosmen e de sit kili-ney marjen oni kati inu pes bay acha. Acha es stal-ney, Europa-ney, chori-ney fon "Agnesa". Duran ke kelkes kati mortijen, otres kavi miden feldakin den gran ronde yamas. Inu sey yamas oni pon suhbranchika e agnisi it. Sobre suhbranchika oni pon stones. Wen stones es nakali-ney, oni pon pes de jenmasu on li. Poy oni kovri yamas bay arda e en-weiti wen masu es peki-ney. Gina e kinda snova hunti a gwerjen, li toshi yao partisipi in festachia. Yeroshi-ney laoginas e nude pet-yar-ney kindas zai kan-kan yamas hunga-nem, sin ahfi nosabra. Raterford sta gro-mushkile. Ta muaki por nafra. "Li lyu nu kom reserva, - ta dumi. – Manya o aftemanya li chi nu toshi. Magari to eventi sun, oni bu mog toleri tal duha". Dabe bu vidi nixa, ta en-lagi on herba, pon fas on arda e klosi okos. Suy ko-jen, sinforsa-ney por olo anubavi-ney, lwo in mushkile, nokalme somna. Raterford toshi sinki inu koy sinkonsitaa e malgree gro-shum lagi sin ofni okos duran kelke ora. Ta rikonsi sol wen koywan pushi ta in flanka bay peda. Suy ko-jen yo zai sidi on herba pa ronda. Raterford en-sidi bli li. Festachia es fini-ney. Emaii desidi, ke es taim fo mah-chi jivi-she plenjen. Segun komanda de shefa oni montoni bifoo marjen den rosti-ney fish (jenmasu gei opini kom gro-valor, also oni bu ofri it a plenjen). Bat festachia de jen-chier mah marjen lusi hunga, e li bu tachi fish. Li gro-yao pi. Un gwerjen bringi a li den akwa in kruga, zwo-ney aus holisi-ney nangwa. Afte ke marjen defai pyasa, oni komandi ke li en-stan, e oni dukti li versu hutas. Al go along vilaja-gata, nau li vidi kwo li bu mog-te vidi yeri por tumitaa. Huta simili gran mifendom. Bifoo huta ye staka, on staka ye jen-kapal. - Walaa kapa de blan jen! – Jek Mallon krai. Oli turni e vidi un kapa kun ga klare derma. Afte lai pyu blisem, li rekoni it. Es kapa de kapitan Koffain. Oni mah li zin un huta kel es plexi-ney aus slama e brancha. Dwar es tanto nise ke al zin marjen mus inklini hampi til arda. Winda yok, luma fa-inu sol tra gap-ki in mur. Ochak e fumtuba toshi yok, bikos maoris kuki fan sub skay. On arda-poda ye monton de senu godi-she fo somnilok. In senu lagi plenjen-ney jaka e kamisa ke oni pren-te fon li yo on ship. Se surprisi li. - Way li returni klaida a nu, si li yao kili nu manya? – Raterford kwesti. - Me bu yao, bu yao morti! – Jek Mallon krai. - Silensa, boy! – Raterford mah-stopi ta. – Bu nadi vanem. Manya dogas ve glodi nuy ostas. - Si oni bu kili nu manya, - Jon Wotson shwo, - me fugi. Marjen klaidi swa e en-lagi on senu. In huta bli dwar resti char maori, armisi-ney bay mer, lanza e acha. Sun fa-tume, poy fa-nocha. Raterford longtaim bu mog en-somni. Ob ye vaika syao nada de fa-salvi? Non, non, oni bu mog expekti rahimtaa. - Mama! Mama! Mama! – Jek Mallon zai plaki kyetem in angula. "Povre boy! – Raterford dumi. – Ta he go inu mar pa un-ney ves. Mata zai weiti ta in Dublin. Ob ta toshi neva lai a dom?" == Eshu to docha de shefa == Wen Raterford en-jagi, surya yo lumi tra oli gap-ki in mur. Suy ko-jen zai sidi on senu e weiti kwo eventi for. Raterford en-stan kway. Ta he somni sufi-shem e snova senti swa freshe e forte. Ta lai a dwar, inklini e chu huta. Gardi-sha bu stopi ta. Gro-surprisi-ney por to, oli otre plenjen toshi chu plenlok e stopi ausen bli dwar. Gardi-sha chu afte li, bat shwo nixa. - Oni gardi nu bu tro striktem hir, - Jon Wotson shwo al brila in swate okos. – Si tak hi es for, shayad nu ve pai fugi. - Wo yu mog fugi? – Raterford kwesti. – "Agnesa" es jal-ney, nu es separi-ney fon ol munda. - Me ve ahfi swa in shulin e weiti ke koy otre ship lai. - Ship lai ahir un ves per shi yar, - Raterford ek-smaili. Maori-vilaja zai fai salam-ney jiva. Gwerjen zai somni sub shaisa, yedoh kun arma in handas. Sub staka kun jen-kapa gina zai mah-chi kinda e zai plexi gran basketa aus pruta. Al vidi plenjen li en-stan kway e begin examini li kun jigyas. Mucho gina smaili, e sey smaila sembli aika amigalik a Raterford. Un mata de gran familia, sirkumi-ney bay nude kinda, extendi a li den handa kun basketa wo ye kelke pes de rosti-ney masu. Marjen fai gro-hunga, bat li bu tachi masu. Li haishi dumi ke es masu de ley kili-ney ko-jen. Toy gina, vidi-yen ke li bu chi masu, bringi fo li den basketa kun rosti-ney fish e peki-ney patata. Marjen en-chi fish kun patata, e ginas parti masu inter mutu. Turan aus zuy gran huta chu Emaii, akompani-ney bay pet subshefa. Ti somni-ki sub surya na gwerjen tuy en-stan, e gina kun kinda go a taraf. Emaii komandi koysa, gwerjen sirkumi plenjen e graspi li-ney brachas. Plenjen es serte ke nau oni sal dukti li a feldakin e kili. Bat inplas feldakin oni dukti li a stakatot e tra geit dukti li aus vilaja. Hir Emaii shwo adyoo a subshefas. Subshefas e maiste savaja returni a vilaja, e Emaii kun plenjen e charshi gwerjen go inu shulin. Li zai go versu lo inen de isla, oltaim pyu dalem fon mar. Kada marjen gei dukti bay dwa gwerjen kel teni suy brachas. Resta-ney gwerjen es lodi-ney bay kosas chori-ney fon "Agnesa". Li porti banduk, acha, furka, manta, kukipot, sak-ki kun kula e barut, marjen-klaida – ol shikar ke Emaii lyu fo swa selfa. Un maori porti sub arma den gran kitaba do rude kovra kun stampi-ney skribitura: "Ship-jurnal de tri-mastula-ney brig Agnesa do yar 1816". Shulin-ney daokin nau krutem go uupar, nau lopi nich. Nude grey roka ragi aus farna-densika. In baum-brancha storna do rude kresta zai gani, bunte papagay zai salti. Koylok dalem kuku fai ku-ku. Koyves sumpa bekresi-ney bay dense kana impedi dao. Maoris bu go sirkum sumpa, li go rek inu akwa. Koyves li fa-nich inu likwe kicha iven til plechas. Bat to bu disturbi li. Li sol ripon portiwat on kapa, dabe bu mokrisi it, e go for. Afte sit ora de fatigi-she dao plenjen vidi un gran kolina, on kel-ney sima ye vilaja sirkumi-ney bay stakatot. Emaii dukti suy dasta rek a vilaja. Lai-sha gei miti bay gwerjen-menga do sirke dwasto jen. Un laojen do grey har dukti li. Por pluma on kapa e por tatu on frenta oni tuy samaji ke ta es shefa. - Airmaree, Emaii! – vilajer krai a lai-sha. - Airmaree, Rengadi! – Emaii-ney ko-jen jawabi. Grey-har-ney shefa de sey vilaja nami Rengadi. Ta es subshefa. Kom signa de fidelitaa versu suy sobreyuan Emaii, ta skrapi swa-ney fas, sina e brachas bay un agude ston-ki. Oli suy subyuan zwo samem, e sun hema guti fon oli. Emaii voki Rengadi a swa. Shefas froti a mutu nos bay nos. Wen saluting es fini-ney, oli zin vilaja. Vilaja es ga same kom toy-la do un-ney nocha, sol idyen pyu gran. Gina e kinda zai ahfi in huta, li bu osi apari bifoo sobreshefa. Rengadi-ney gwerjen zai examini plenjen kun jigyas. Kom oli habiter de inen-parta de isla, li bu gwo vidi Europa-jen bifooen. Sobreolo li fa-astoni por hwan har de Raterford. Li zai kan ta oltaim. Oli gwerjen jami on feldakin baken huta. Plenjen en-tremi por foba al vidi gran ronde yamas in kel suhbranchika fa-fumi. In ga same yamas oni rosti-te kili-ney marjen, also li dumi ke li-ney tur nau lai. Yedoh al sey ves yamas es tayari-ney fo swinas. Oni bringi kili-ney swinas, ras-haki li, pon inu yamas on garme ston e kovri bay arda. Wen swinamasu es peki-ney, oni auskavi it e festachia begin. Emaii komandi ke oni mah-chi plenjen toshi. Bat oni bu lasi marjen sidi kun gwerjen. Oni mah li sidi separi-nem, dar wo gulam chifan. Gulam es gwerjen de otre tribu, pleni-ney al batala. Li en-chi masu gro-hunga-nem. Evidentem, oni mah-chi li bu tro satem. Gina pa fin chu huta e go versu feldakin. Yedoh li haishi bu osi lai a chi-sha e stopi pa dwashi stepa fon li. Sol un yungina, do shi-pet o shi-sit yar, kun gran basketa on kapa, stepi aus gina-menga e sinfoba-nem lai a Emaii. Sobreshefa turan smaili chaurem e en-stan fon arda. - Airmaree, Eshu! – ta krai. Yungina pon basketa on herba, e li froti a mutu nos bay nos longtaim. - Hu es ela? Suy molya ku? – Jon Wotson kwesti. - Non, shayad docha, - Raterford shwo. – Ob yu bu merki ke ela gro-simili ta? Same rekte nos, same tange labas... Aften reveli ke Raterford-ney gesa es prave. Toy yungina es docha de Emaii, ela nami Eshu. Ela pren aus basketa den handafula de rosti-ney farna-riza e dai a patra. Poy ela lai a kada gwerjen, un afte otre, e kadawan pai suy parta de riza fon ela. Emaii sekwi ela, al smaili dulem. Afte ugosti oli gwerjen, Eshu kan a taraf de plenjen, poy kwesti-shem kan patra. Emaii pren elay handa e dukti ela adar wo gulam chifan. Ela lai a blan jen al okos gran por astona. Li-ney strane klaida, li-ney pale fas mah ela divi. Ela kan nau un wan, nau otre wan. Den Jon Wotson ela hampi bu merki – lu es bugao, tume-fas-ney, swate-oko-ney e simili maori. Bat al vidi Raterford ela hampi lasi lwo basketa fon handas – tanto gro ela fa-astoni por suy agnilik har. Emaii komandi ke Raterford en-stan. Raterford obedi-shem rektisi swa pa fule gaotaa. Yungina fa-lifti on pedafinga e tachi suy har kun admira. Poy ela merki brili-she kuprum-buton on jaka de Raterford. Ela es charmi-ney bay jamilitaa de sey buton. Dan Raterford samaji kwo treba zwo. Ta tori un buton wek e kun poklona handi it a yungina. Wangaruda kway apari on tume fas de Eshu. Teni-yen pai-ney yuwelka in kulak-ki, ela danki-shem smaili a Raterford. Emaii pri akta de plenjen. Sey ferose gwerjen es hao familiajen, ta lubi docha gro. Ta aprobi-shem klapi-klapi Raterford-ney plecha. Poy ta begin rasmi bay dikifinga koy strane e komplike rasma on suy chaure sina. Al zwo se ta expliki koysa a docha sagarmem. Afte ugosti plenjen bay farna-riza, patra e docha go wek. Festachia duri til suryalwo. Oni he rosti tanto mucho swinamasu por Emaii-ney ariva ke oni bu mog finchi it iven duran nocha. Den bu-finchi-ney masu oni raspendi on baum, dabe doga bu ateni it. Maoris kipi oli reserva sub skay, bikos tradision prohibi a li tu bringi fan inu huta. Al haf-luma oni dukti plenjen fo somni. Oni mah li zin un huta kel ga simili toy-la do laste nocha. Sol al sey ves dwar es tanto nise ke oni mog zin-chu sol pa char pata. Snova char armisi-ney gwerjen pasi nocha kun li. Afte extendi swa on senu, Raterford turan senti koysa twerde sub swa. - Amigas! – ta krai al en-stan kway. – Kan! Li he returni nuy sikin e tabakdan a nu! Sit sikin e sit tabakdan zai lagi on senu. - Li stupida! – Jon Wotson krai al graspi suy sikin. – Bay sey sikin me ve pai libritaa! - Bu hasti, Jon, - Raterford shwo. – Treba akti kun chauka e trai bu vexi li vanem. Nu bu mog fugi a nullok. Nu mog drimi sol om ke li lasi nu jivi. In sey aksham pa un-ney ves plen-ney marjen en-hev feble nada. == Tortura == Sekwi-sabah bringi nove dusproba a li. Al fa-dey oni mah li chu huta e kun shum trani li a feldakin. Ol vilaja zai kan. In trupa Raterford vidi Rengadi, Emaii e Eshu. Miden feldakin kelke rugi-ney laojen zai sidi. Bli kada laojen ye un holisi-ney nangwa kel es fule de koy swate likwa til borda. Laojen teni in handas mucho strane obyekta zwo-ney aus osta; un osta hev forma de sikin, otre-la - de dalta, tri-ney-la de sega, char-ney-la de shidla, pet-ney-la de acha-ki... Se olo gro-simili tortura-tul. Povre plenjen en-fobi. Ley foba fa-gro osobem wen Emaii komandi tu depon jaka e kamisa fon li. Poy oni graspi ley plecha e mah-lwo on herba. Kadawan gei teni bay pet o sit gwerjen, also li bu mog muvi. Emaii lifti handa, e lao jadujen begin ley diabla-ney gunsa. Li makni agude osta inu swate likwa e kati derma on plenjen-ney sina e plecha. Fo farka-ney kata li yusi osta do farka-ney forma. Derma de marjen fa-kovri bay jatile rasma, kom tapis. Tatuer waipi flui-she hema bay pama, dabe vidi direksion de linia. Tunga es notoleribile. Akre swate likwa jal korpa kwasi nakali-ney fer. Wunda tuy puhlifi. Jek Mallon plaki. Smit, Jefferson e Tompson gemi lautem. Jon Wotson grauli por ira e trai kusi savajas kel teni ta. Sol Raterford silensi duran ol operasion. Suy denta es gro-klemi-ney, nul suon chu sina. Maoris respekti sol kuraja e sabra. Jen kel batali kuraja-nem, jen kel toleri sufra sin larma e gema – tal hi jen mah li admiri. Oli gwerjen kel sirkumi plenjen, li es tatui-ney. Li jan ke tunga al tatuing es tanto gro ke sol vere hero mog toleri it sin krai. E fo li Raterford bikam un hero. Un-e-haf ora pasi. Sina e plechas de kada marjen es yo kovri-ney bay dense neta de puhlifi-ney swate kata. Tatuer deklari ke gunsa es fini-ney, e waipi ley tul pa herba. Yedoh un hero treba osobe tatu. Kem pyu eminente e fama-ney un maori es, tem pyu ta es tatui-ney. Emaii komandi, pa signa de osobe merita, tu tatui bey e flankas de Raterford. Snova gro-tungisi-she tortura begin. Raterford-ney ko-jen ke nulwan tachi pyu, li zai sidi on herba e gemi kyetem, bikos ol korpa jal e tungi. Bat Raterford zai silensi, obwol piki-she sikin zai wundi suy bey. Ta silensi pa kontra a suy tormenter. Ta klemi denta e silensi. Ta desidi pruvi a sey jenta ke li bu mog mah ta krai. Ol suy bey es yo kovri-ney bay rasma, bat ta haishi fai nul suon. Astoni-ney hamsa pasi tra filas de kan-sha. Kwel jen! E Emaii desidi fai yoshi pyu-ney honor a Raterford: ta komandi tatui suy wangas. Den gulam maoris bu tatui. A gwerjen oni tatui oda sina oda sina e bey. Emaii yao mah blan plenjen swa-ney gwerjen, por to hi ta he komandi tatui li. Den wangas oni tatui sol a osobem kuraja-ney gwerjen. Den frenta oni tatui sol a shefa. Pa fin wangas de Raterford es toshi kati-ney kushalem. Oni he torturi ta hampi char ora. Tatuer pon suy tul a taraf, gwerjen kel teni-te povre marjen, li kwiti ta. Bat Raterford zai lagi for on herba kom bifooen, ta iven bu muvi. Hema flui fon suy puhli-ney fas. Hema flui-geti inu suy aures, nos, muh. Ta probi ofni okos bat bu mog. Suy okos es puhli-ney, li bu ofni. Turan un mole lin-ney trapa-ki tachi suy fas e waipi hema. Ta audi vos de Eshu sobre swa. Ela shwo koysa a ta. Ta bu samaji worda, bat elay vos sembli dule a ta. Yungina pren suy handa. Ta fai gro-eforta e en-stan, giganta-ney, hili-she, blinde. Gambas apena servi a ta. Eshu en-dukti blinde giganta. Gwerjen rasstepi silensa-nem, dabe lasi li pasi. Ela dukti ta pa vilaja-ney gata, poy tra stakatot e desendi kun ta nich kolina a riva. Hir ela pushi-ki ta avan, e ta zin lenge-ki akwa. Por akwa ta tuy en-sta pyu hao. Suy inflami-ney wunda tungi yo meno gro. Longtaim ta sidi in akwa al jui. Ta wud sidi shayad til nocha, bat ta audi ke Eshu voki ta. Ta chu a sahil, ela dai handa a ta e dukti bak a vilaja. Dar ela mah-sidi ta bli flami-she agni, wo suy ko-jen yo zai sidi. Okos de Raterford es haishi klosi-ney, bat por fauha ta gesi ke deyfan begin. Maoris zai finchi yeri-ney swinamasu. Pa sey ves plenjen sidi bu kun gulam, bat kun gwerjen. Bat oni bu dai chi a li, bikos li es tabu. == Leson de maori lingwa == "Tabu" es sante, ajibe, foba-ney worda. Maori, sam kom oli otre Polinesia-jen, fobi tabu pyu kem enisa otre. Monta, shulin, fan, riva, jen, animal – enisa mog bi tabu. Si monta es tabu, oni bu darfi klimbi it; si shulin es tabu, oni bu darfi shikari in it; si fan es tabu, oni bu darfi chi it; si jen es tabu, oni bu darfi kili ta, oni bu darfi tachi ta, e ta selfa bu darfi tachi enisa, bikos ta nosantisi olo bay tacha. Sol shefa fai tabu. Sey duskreda helpi guverni. Segun tradision, afte tatuing da gwerjen es tabui-ney duran tri dey. Emaii tabui oli blan plenjen. Oni prohibi a li tu tachi fan, dabe bu nosantisi it. Also li bu mog chi. Pa un-ney dey afte tatuing li bu dumi om fan. Sinstopi-she tunga mah-wek hunga. Bat pa sekwi-dey oli exepte Raterford en-sta mucho pyu hao, e li en-yao chi. Dan Emaii inventi komo mah-chi plenjen sin violati tabu. Ta mah li stan pa fila bifoo huta e komandi a sit gulam tu sovi fish-pes inu li-ney muh. Dabe marjen, por bujansa de tradision, bu nosantisi kasualem den fan, gwerjen teni li-ney handas fortem. Oli exepte Raterford chi til sta sate. Raterford haishi bu mog gloti nul lokma. Ta sol lasi oni liti idyen akwa inu swa-ney gorla. Suy kapa fa-rupti por tunga, okos haishi bu ofni. Blinditaa opresi ta. Sembli a ta ke neva ta ve mog vidi snova. Bat pa char-ney dey suy fas depuhlifi e okos ofni. Ta en-sta mucho pyu hao. Oni defai tabu fon plenjen. Sun li fa-haili totem. Bat li sinian om janmalanda e libritaa oltaim pyu gro. Deys pasi lentem. Maoris bu dustrati plenjen: li mah-chi li bay same fan ke li selfa chi, e li he ofri un hao huta a li. Ti habiti in same huta na gwerjen lasi li zwo kwo unkwe li yao. Li mog go pa ol vilaja al dey e al nocha. Nulwan wahti li oltaim. Oni prohibi sol un kosa a li: tu chu vilaja, tu go tra stakatot. Wen li lai a geit in stakatot, gardi-sha bari dao. Also marjen majbur returni a ley huta. Duha bu kwiti li. Li bu mog zun nixa. Maori man kada dey go shikari o fishi. Maori gina gun in legumgarden sirkum vilaja. E marjen sol wandi along sole vilaja-gata miden slama-huta oda lagi on herba al kan skay. Lentem hi taim pasi in plen. Sol Eshu distrati li idyen. Kelke dey pasi afte detabuing, e ela lai e en-sidi bifoo huta. Depos dan ela lai kada dey. Koyves dochas de Rengadi lai kun ela, bat maistem ela lai sole. Pinchanem ela bringi gunsa kun swa e plexi oda basketa aus pruta oda korda aus lin-fibra. Raterford, Jek Mallon, Smit e Tompson en-sidi sirkum, e ela begin shwo kun li. Ela totem bu fa-konfusi om ke li bu samaji nul worda. Ela shwo bu tanto fo li kwanto fo swa selfa. Yedoh Raterford stay trai samaji ela. Bay signa ta kwesti ela om nam de koy obyekta, e ela jawabi. Shao-po-shao ta lerni aika mucho maori worda e begin samaji kwo Eshu shwo. Afte un mes ta selfa yo mog shwo koysa pa maori. Wen ta suksesi komponi un kurte frasa, ela ridi e klapi handas. Raterford oftem amusi ela bay diverse kosa, e wen ela ridi, ta selfa ridi toshi, bikos pa natura ta es un alegre jen. Kom eni marjen, ta janmog ligi korda pa menga dao, bay diverse jatile noda. Eshu koni sol zuy simple noda, also kun jigyas hi ela observi komo ta interligi fines de korda ke ela plexi. Kada ves ta lasi ela deligi, e ela sidi longtaim, koyves kelke ora, al trai samaji komo zwo se. Bat shao-po-shao ela lerni komplike noda-vigyan e begin ligi-deligi noda sam hao kom elay talimer. Raterford zwo fo ela den feng-melidom aus baumkuta: den syao virtika fixi-ney on stik bay un fish-osta-ki. Maoris bu gwo vidi melidom, e Eshu admiri pleika kwasi un syao gela. Sikom feng es feble, ela majbur lopi kun melidom, dabe it virti. Ela lopi-lopi pa ol vilaja, kinda e doga lopi afte ela. Adulta kan ela kun enva. Iven Emaii selfa en-fai interes om pleika. Ta pregi Raterford tu zwo same-la fo ta. Sertem, Raterford tuy fulfil yaosa de shefa. Un ves Raterford kapti un rata e bringi ta a Eshu. Yungina yao tufi e rosti rata, bikos maoris opini rata e maus kom lakma. Bat Raterford desidi yusi den kapti-ney bestia-ki fo otre dela. Aus ligna ta auskati char syao rada-ki e zwo syao gari-ki. Kun helpa de lin-fibra ta joti rata inu sey gari-ki. E rata en-trani gari-ki. Ta trani it longtaim, til ke koy boy kapti ta e chi kru. Tak inter Eshu e Raterford en-ye amigitaa. Otre plenjen toshi oftem shwo kun Eshu. Shao-po-shao li toshi lerni maori lingwa, bat li bu mog ateni Raterford: ta sertem shwo zuy hao e progresi kada dey. Jek Mallon en-lyan a Eshu. Ta talimi a ela den zunsa ke oli Europa-ney yungina koni bat maori-yungina ga non: tu plexi krona aus flor. Sol dwa jen bu shwo kun Eshu – Jefferson e Jon Wotson. Jefferson yo bifooen bin silensishil glume jen. Afte ke maoris pleni ta, ta es tanto shoki-ney bay olo eventi-ney, ke ta lusi dona de shwosa. Nixa interesi ta. Ta ignori olo. Ta hampi bu chu huta e oltaim lagi on senu al kan tavan. Si ko-jen en-shwo kun ta, ta jawabi kurtem e sin yaosa. Ta es konvinsi-ney ke oni ve kili ta, ta zai weiti morta oltaim. Den Eshu ta trati samem kom olo resta-ney: ta simplem ignori ela. Jon Wotson eviti Eshu por ga otre kausa. Ta heni oli maori. Aspiri-yen a libritaa, ta bikam muy irishil. Al iri ta koyves rasshwai ti maoris dai na fan e shatami li bay gro-shatama. Kelkeves Raterford majbur reteni ta fon draka. Draka wud bi ga noutile, it wud sol atrakti nove beda a plenjen. - Me ve fugi, me fugi! – Jon Wotson repeti stay. – Me ve returni a Ingland e demandi fon rega den tote armee fo nihilisi sey jen-chier. Nu ve arivi ahir kun kanon e mah-jal oli vilaja til pepla. Me bu sal indulgi nulwan. Ob yu vidi toy pinas, Raterford? Jan ba: me ve bependi li bay jen-chier, kom al yul oni bependi yul-baum bay pleika. Pa laste ves me konsili a yu: nu fugi ba tuhun, kompanion. - Bat a wo nu fugi, Jon? – Raterford shwofu ta. – Li es ya miles de jen, e nu es sol sit. Li ve kapti nu e kili. Pyu hao es tu weiti idyen, dabe savajas begin fidi nu. Dan, si koy Europa-ney ship lai a Nyu-Siland, shayad nu ve mog fugi sin mushkila. - Wel, dan resti ba hir, rudish wan, lisipedi savajas, e me fugi sole! – Jon Wotson jawabi dushtem. Ta en-heni-te Eshu fon beginsa por ke ela es docha de Emaii. Wen ela visiti plenjen, ta zin huta, en-lagi on senu bli Jefferson e kusi swa-ney handa pa sinforsa-ney furia. == Fuga == Marjen jivi yo pyu kem pet mes in plen, bat Jefferson e Wotson haishi bu jan nul worda pa maori. Unves pa savera kraking de banduk-shuta jagisi Raterford. Ta en-sidi e slu. Baken huta-mur oni audi tomping de menga nude peda, kraisa, doga-ney wauking. Til nau Raterford bu gwo vidi ke maori shuti bay ti kapti on "Agnesa" na banduk. Li porti banduk on bey kwasi sol fo dekora. Also sey turan-ney shuta, sey garbar in vilaja alarmi Raterford. In huta es haishi haf-luma. Al turni kapa Raterford merki ke char gwerjen kel pinchanem somni bli dwar, li nau yok. Bli ta fobisi-ney Jek Mallon fai gro-okos. Jefferson zai somni kwasi morta-ney. Jon Smit e Tompson, al idyen lifti swa, agiti-nem zai kan dwar. Sol dan Raterford samaji ke li es sol pet in huta. - Wo es Wotson? – ta exklami e en-stan pa salta. Nulwan jawabi. - Ta he fugi, e oni he shuti ta! Ob yu he audi shuta? – Raterford krai. Jon Smit niki silensa-nem. - Way ta bu warni-te nu ke ta fugi sedey? – Raterford kontinu. – Yu toshi ya bu jan-te nixa? Ta stay shwo-te om fuga, bat me nulves dumi-te ke ta yao fugi tanto sun. Si ta wud he shwo a nu, nu wud dekonsili ta... - Por to hi ta bu shwo-te a nu, - Jon Smit shwo glumem. Garbar-ney kraisa ausen fa-mixi inu kontinue shum. Raterford fa-lansi a dwar. - Bu go wek! – Jek Mallon en-plaki al graspi suy gamba. – Me fobi... Kwo eventi a nu nau? Bat Raterford austiri gamba e chu huta pa char pata. Jek Mallon, Smit e Tompson sekwi ta. Sun li oli char yo zai stan miden gata. In huta resti sol Jefferson, ta somni glubem. Maori-menga zai lopi versu geit in stakatot. Doga gro-wauki, fobisi-ney swina interfai inter gambas. Gina inundi ol gata. Oli man es yo avanen, bli geit. Plenjen go adar wo trupa tiri li. Bat sun trupa turni bak. Raterford kun ko-jen go a taraf, stopi bli koy huta e en-kan. Dasta do mucho gwerjen zai zin vilaja fon shulin. Oni zai trani un jen kel gro-resisti e krai furia-nem. Es Jon Wotson. Ta batali bay handas e pedas, trai mah swa libre, kusi plechas de gwerjen kel teni ta, e krai, krai, krai. - Oni ve mah-aus yur antras! – ta skwili. – Oni ve swipi yu til morta, dedermisi yu, mah yu jal on agni! Bat gwerjen fai nul atenta om suy kraisa. Li zidem trani ta along gata. Bli ta oni porti un lash de gran doga. Wen Jon Wotson pasi bli suy ko-jen, Raterford fa-lansi a ta, bat bu suksesi geti a kapti-ney fuger: trupa pushi ta a taraf. - Kalmifi, Jon! – Raterford krai. – Suluki ba namrem! Nu ve trai helpi yu! Bat Wotson bu audi ta e krai for den sinsensu-ney ugrosa. Un lao gwerjen kel stan bli, ta turni a Raterford e shwo pa maori al smaili kun dushte joisa: - Plaki ba om yur amiga. Neva hi yu ve vidi ta pyu. Oni trani Jon Wotson a huta de Emaii. Sobreshefa miti suy gwerjen bli daklis e komandi ke oni dukti fuger inu huta. Marjen returni a dom, en-sidi on senu bli lagi-she Jefferson e en-fai konsilum om kwo zwo. Jefferson yo jagi, bat afte audi rakonta om Wotson-ney fuga ta shwo ga nixa e resti ga egalsenta-ney. Jek Mallon zai plaki kyetem in angula e repeti ke nau li sertem ve tabahi. Raterford opini ke treba zwo olo posible dabe salvi Wotson, obwol ye shao nada om sukses. - Kwo hi yu yao zwo? – Tompson kwesti. - Me ve go a Emaii e pregi ta tu indulgi Jon, - Raterford jawabi. – Me ve garanti ke ta bu fugi snova. - Pa nul dao Emaii ve kredi yur garantia! - Tompson objeti. – Non, pyu hao fo nu es tu bu interfai, tu suluki zuy namrem! Nu mus simuli ke Jon ga bu gwansi nu, otrem nu i bu salvi ta i mah-tabahi nu selfa. Bat Smit shamisi Tompson e suporti Raterford. E Raterford go a huta de sobreshefa pa sole. Emaii okupi zuy gran huta in vilaja. Al nau it es fule de jen, e tra slama-mur oni audi shum de mucho vos. Gwerjen bli zindwar stopi Raterford. Un fon li kwesti: - Kwo yu treba hir, blan jen? - Me yao shwo kun Emaii, - Raterford jawabi pa maori. - Weiti ba, - gwerjen jawabi. – Me go kwesti ob Emaii yao shwo kun yu. Raterford en-sidi on balka bifoo huta e en-weiti. Mucho gwerjen bli zindwar lautem diskusi fuga de Jon Wotson. Raterford en-jan lo sekwi-she. Jon Wotson chu huta de plenjen pa midnocha, wen es haishi ga tume. Gardi-sha somni glubem e bu merki suy chusa. Ta he pai koylok un grose gro-stik e masbute korda. Ta ahfi-shem go a stakatot-geit. Sol dwa gwerjen gardi geit, li es armisi-ney bay mer, lanza e banduk. Bu-merki-nem ta lai a li fon baken e turdi li ambi bay darba de gro-stik pa kapa. Poy ta ligi li e tapi ley muh. Ta pren ambi banduk, fliti tra geit e desapari in shulin. Ligi-ney gwerjen sun rikonsi. Un fon li suksesi mah trapa aus muh. Ta jagisi ol vilaja. Persekwa starti tuy. Shulin fulifi bay gwerjen e doga. Evidentem Jon Wotson tuy fa-lusi in shulin. Inplas go zuy dalem posible, ta go sirkum vilaja e ahfi swa inter baum lwo-ney por storma, ga bu dalem fon stakatot. Bat se hi konfusi persekwer. Li bu gesi shuki ta tanto blisem, li go dalem inu shulin. Mogbi Jon Wotson wud suksesi sidi bu-merki-nem inter baum til sekwi-she nocha e poy go wek ahfi-shem, bat, pa nofortuna, al fa-dey un gran doga merki ta. Ta stopi pa dwashi stepa fon fuger e begin wauki. Wotson bu mog reteni swa e shuti doga bay banduk. Sey shuta hi jagisi Raterford. Sertem, afte se fuger es tuy reveli-ney e kapti-ney. Raterford zai sidi bifoo Emaii-ney huta, audi shwoing e weiti. Ta weiti muy longem, hampi un ora. Ta begin yo lusi sabra e yao zin huta sin permita, bat dan ti go a shefa na gwerjen turan returni. - Emaii bu yao shwo kun blan jen, - ta shwo a Raterford. – Blan jen mus go wek. Triste Raterford lentem go a suy ko-jen. Ta samaji ke kisma de Jon Wotson es yo desidi-ney. == Shaferina == Marjen glumem zai sidi in ley huta. Zai silensi. Afte kelke ora Jon Wotson ve bi kili-ney. Treba zwo koysa, treba probi salvi ta. Bat komo hi? Li piti kompanion e li fobi om swa-ney futur. Surya fa-uupar oltaim pyu gao. Aira in huta bikam tufi-she. Turan Raterford vidi tra dwar den gela-ney nude pedas. Eshu! Ela stopi bifoo huta, kom pinchanem, e weiti ke marjen chu shwo-shwo kun ela. Jek Mallon go versu dwar, bat Raterford stopi ta. - Weiti, Jek, - ta shwo. – Sey gela mog bi utile fo nu, bat nu mus akti kun chauka. Jek Mallon obedi-shem resti in huta. Eshu weiti bli dwar. Pa fin ela fatigi por stan e en-sidi on arda. Taim go, bat elay blan amiga bu chu. Ela fa-astoni. Pinchanem li chu e shwo-shwo kun ela tanto yao-shem. Ela fa-tedi por weiti. Mogbi li bu jan ke ela es hir? Ela nosabra-nem klapi-klapi bay pama den huta-mur. Yedoh nulwan chu. Ela weiti yoshi idyen. Poy astoni-ney e vexi-ney yungina fa-inklini e zin dwar. Raterford e suy ko-jen iven bu fa-turni versu ela. - Airmaree, - ela shwo. Nulwan jawabi. - Airmaree! – ela repeti pyu lautem e vexi-nem. Marjen iven bu muvi. Ley silensa irisi ela. Ela ek-tompi bay nude peda. - Way yu bu jawabi a me? – ela kwesti Raterford. – Me lai fo shwo kun yu. - Ta ve neva shwo kun yu, Eshu, neva pyu, - Jon Smit shwo. – Yur patra yao kili suy brata, por to hi ta bu ve shwo a yu nul worda. Go wek. Pa intenta hi Jon Smit nami Wotson kom brata de Raterford. Ta yao astoni yungina. Eshu verem irifi. - Non, ta ve shwo hi kun me! Ob yu yao shwo kun me? – ela adresi a Raterford. Bat Raterford silensi. - Go wek, - Jon Smit repeti kalmem al en-stan. - Yu osi goni me wek! – yungina krai. – Me ve shwo a patra, ta bu ve lasi eniwan goni me wek! - Hao, - Jon Smit shwo. – Go e shwo ba a patra. Yur patra mog prohibi a nu tu goni yu wek, bat ta bu mog mah Hwan-har-ney shwo vaika un worda a yu. - Non, may patra ve mah ta shwo kun me! - Al tatuing ta bu he krai iven un ves, - Jon Smit pronunsi solemnem. – Ta bu ve shwo kun yu si ta selfa bu yao. Yungina remembi om manliktaa de Raterford al tatuing e en-dumi. Ver, nulwan mog mah ta shwo kun ela. Timidem ela kan suy fas, nadi-yen ke ta shanji desida e shwo koysa a ela. Bat Raterford-ney fas es sakte e drir. Ta presi labas fortem. Eshu senti ke otre chudao yok e desidi ustupi. - Hao, Hwan-har-ney, - ela shwo a Raterford. – Me go a patra, me ve pregi ta tu lyu jiva a yur brata. E ela go wek. - Haonik, Smit! – Raterford shwo afte ke ela chu. – Yu he samaji may plan gro-hao! Ta silensi idyen e adi: - Eshu es hao gela. Nopravem hi Wotson bu pri-te ela. Bat ob Emaii ve audi swa-ney docha? Snova weiti-taim en-pasi lentem. Ol vilaja es agiti-ney – nulwan go a gunsa, a fishing. Oni bu bringi fan a plenjen, bat Raterford samaji ke to bu es por bade intenta, es sol por garbar: Emaii mangi Jon Wotson e fogeti fai komanda. Surya zai fa-nich, yo fa-aksham. In sey aksham oni ve kili ley ko-jen, si Eshu bu suksesi salvi ta. Komo en-jan kwo zai eventi in huta de sobreshefa? Shum de agiti-ney vos fa-audi aus it oltaim. Ob Eshu bu ve lai bak, bu ve rakonti kwo patra he jawabi? Pa fin ela lai. Surya yo zai lumisi baum e huta bay aksham-ney flama fon un taraf, wen ela inklini-yen snova zin dwar. Raterford en-stan pa salta. Ela shwo: - Me pregi-te patra longtaim. Lao gwerjen kel sidi in huta, li krai-te: "Bu treba audi ela!" Li shwo-te ke treba chi yur brata, otrekas ta snova fugi. Patra dumi-te. Patra dumi-te gro. E me zai pregi-te. Dan patra he desidi lyu yur brata jiva-ney. Ta he doni ta a Rengadi. Lao Rengadi en-joi-te, ta longtaim yao hev un blan gulam. Gwerjen iri-te. Li ve chi sol doga ke yur brata kili-te. Bat patra shwo-te ke manya nu oli departi fon hir a nuy janma-vilaja, e nu pren yu oli kunem exepte yur brata, nu lyu ta a Rengadi. Patra shwo-te a Rengadi: "Dai ba mucho chia a yur blan wan, dan ta bu fugi fon yu." Eshu en-silensi. Marjen silensi toshi. Li senti ke li mus danki sey gela koykomo. Bat komo hi? Tu dai koysa a ela? Bat li hev nixa... - Ob yu ve shwo kun me nau, Hwan-har-ney? – turan ela kwesti al kan Raterford timidem. - Naturalem, - ta jawabi. E ta pren elay handa dulem. == Safara == Yo fon davem Raterford audi-te ke Emaii yao kwiti Rengadi-ney vilaja e go a swa-ney-la. Gradualem ta en-samaji organisa de maori-tribu. Emaii es sobreshefa, e mucho vilaja subordini a ta. In kada vilaja ye prope shefa to subshefa kel rekoni Emaii kom sobreyuan. Ob Emaii he konkesti li oda li he bikam subyuan voli-shem, den to Raterford bu jan. Bat ta oftem audi ke Emaii hev swa-ney prope janma-vilaja wo otre shefa yok e kel es suy residilok. Also vilaja de Emaii es shefvilaja de ol tribu. A sey shefvilaja hi plenjen mus departi pa sekwi-dey afte fali-ney fuga de Jon Wotson. Resti sol un nocha fo pasi in vilaja de Rengadi. Li bu pai miti Jon Wotson pa aksham. Ta bu lai fo somni in ley huta. Li mah-pasi maiste parta de nocha al shwo om futur e om kisma de kwiti-ney ko-jen. Nokalmem hi li dumi om sun-ney safara. Li audi-te ke vilaja de Emaii loki yoshi pyu dalem fon mar kem vilaja de Rengadi. Bat sol mar mog bringi libritaa a li. Shayad es fortuna fo Jon Wotson ke ta resti she Rengadi. Si koy ship lai a sahil de Nyu-Siland, ta en-jan om to tuy. Yedoh apena hi Jon Wotson ve weiti ship. Suy karakter es tanto nobridi-ney ke ta zaruu ve fai koy pumbitaa e irisi masta. Bat dan yo bu ye jen kel mog shafi pro ta. Sol Jefferson bu toki kun oli. Ta somni glubem. Raterford pai en-somni sol bifoo suryachu. E ranem pa sabah gwerjen zin, jagisi plenjen e dukti li inu gata. Ol vilaja es yo pa gata: i departi-sha i resti-sha. Gwerjen de Emaii, charshi jen, li zai stan pa aparte grupa. Li-ney molya e gulam, kel weiti-te she Rengadi duran batala on "Agnesa", li toshi mus departi kun li. Tuy afte ke plenjen hunti a dasta e gwerjen sirkumi li, ol jenmenga en-muvi along gata versu chusa aus vilaja. Al go pas huta de Rengadi, Raterford merki ke kelke gwerjen gardi it. Aus huta fa-audi furia-ney inglish shatama. Raterford tuy rekoni irisi-ney vos de Jon Wotson. - Adyoo, Jon! – ta krai lautem. – Oni dukti nu wek. Shayad nu neva miti snova. Suluki ba chauka-nem! Shatama stopi fo kelke sekunda. Jon Wotson trai samaji fon wo ta audi vos de kompanion. Pa fin ta gesi kwo eventi, e lautem krai kom jawaba: - Adyoo, Raterford! Om me sta ba kalme! Sun me fugi snova! Pa sey ves li bu ve kapti me! E shatama e damna ribegin. Baken stakatot Emaii e Rengadi, al fai adyoo, longtaim froti a mutu nos bay nos. Sungi-sha, pa signa de griva, kati swa-ney fas bay agude ston-ki. Gina plaki lautem. Pa fin ritual de separing fini. Rengadi dukti suy jenta bak inu vilaja, e jenta de Emaii fa-dirigi inu shulin. Den gran parta de kaptura fon "Agnesa" Emaii pren-te kun swa. Bat al sey ves bu gwerjen, bat gulam e gina hi zai porti ol kaptura. Gwerjen zai go sin bagaja. Li porti sol arma. Plenjen afte tatuing gei opini kom gwerjen, e li bu hev arma exepte sikin, also li zai go al vakue handas. Gulam es muy shao, gina toshi bu es mucho, also li majbur kurvifi sub grave loda. Emaii bu piti iven swa-ney docha. Eshu zai porti on kapa den fer-ney kazan fon "Agnesa". Kamina es mushkile: nau uupar nau nich oltaim. Kadalok ye vertikale roka, kolina kun dense shulin, glube monta-gap kun sumpa. Shulin-ney daokin es tanto tange ke dasta de Emaii fa-stiri pa haf-milya. Plenjen probi memorisi dao, dabe mog returni koytaim, bat sun samaji ke bu es posible. In shulin ye menga de daokin kel krosi mutu, ga egale daokin, also sembli noposible tu orienti swa. Yedoh fo maoris mushkila ga yok: li go avan sigurem, sin eni hesita. Pa beginsa Eshu go avanen oli, bli suy patra. Bat ti ela porti na grave kazan fatigisi ela, e gradualem ela begin resti oltaim pyu baken. Afte dwa ora de fatigi-she going ela es yo bli plenjen kel zai go yus in mida de kolona. Al sey taim dasta zai go uupar krute kolina, e Raterford vidi ke gran sudor-guta lwo fon elay fas. Ela zai spiri mushkilem por fatiga. Gwerjen kel go al vakue handas iven bu dumi om helpi a ela. A li sembli ga naturale ke gina hi mus porti oli grave kosa. Raterford en-piti yungina. Ta lai a ela, pren kazan fon elay kapa e pon it on swa-ney kapa. Eshu gro-astoni por sey akta, bat shwo nixa. Gwerjen un-nem dumi ke Raterford yao propisi kazan, e lai defensi kaptura de ley shefa. Bat marjen expliki a li, ke ta ve returni kazan a gela wen oni lai a vilaja de Emaii. Dan gwerjen lyu ta, obwol li es gro-surprisi-ney. Eshu, librisi-ney fon grave loda, nau wud mog fasilem ateni patra. Bat ela go kun Raterford. Pa middey oni stopi pa sahil de ruchey fo reposa-pausa. Maoris tuy begin shikari fish bay lanza. Yedoh fish es syao, oni trefi it bay lanza sol rarem. Sol kelke fortunnik pai dwa-tri syao fish. Otres kapti hampi nixa. Marjen bu hev lanza. Bat li inventi otre dao fo kapti fish, e it reveli swa mucho pyu sukses-ney. Li depon jakas, huntisi li bay manshas e pai kom resulta koysa neta-simile. Li pon sey neta inu akwa, trani it kontra fluisa pa charshi stepa, e poy aussipi on herba den kelke stoka de brili-she salti-she fish-ki. Maoris bu mog fai nul suon por astona. Li ga bu koni tal simple e byen dao de fishing. Emaii pren kelke fish-ki bay handa, dabe cheki ob li bu es jadu-ney. Non, fish-ki es ga vere. Marjen zwo agni, liti akwa inu kazan e kuki fish-sup. Fish-sup es tanto mucho ke li chi meno kem haf e den lo reste dai a maoris. Afte tri-ora-ney stopa pa sahil de ruchey dasta go for. Bat yo afte un milya li en-vidi in dalitaa menga de gwerjen kel zai go versu li pa mita. Shulin-daokin in Nyu-Siland es tanto tange ke muving in ambi direksion pa same taim es hampi noposible. Raterford en-fobi ke dasta de Emaii mog fai draka kun miti-ney jen por kamina. Bat suy prefoba bu realifi. Ti go pa mita na gwerjen latifem stepi a taraf fon daokin, al krai lautem: - Airmaree, Emaii! - Airmaree, Nene! – gwerjen de Emaii jawabi. Nene, shefa de miti-ney dasta, rekoni Emaii kom sobreyuan e obedi ta. Ambi shefa amigem froti nos bay nos. Oni tuy fai nove reposi-stopa. Kun astona Nene examini blan wan. Poy ta dukti Emaii a baken bush, e ambi shefa kunshwo longtaim, ahfi-yen fon oli. Pa fin un gwerjen lai a marjen e deklari ke Emaii yao shwo kun Tompson. Tompson go a shefa sin nokalmi. Afte haf-ora Emaii lai aus bush e komandi ke suy dasta muvi for. Tompson yok. - Wo es Tompson? – Raterford kwesti Eshu. - Patra he doni ta a Nene pa signa de amigitaa, - gela jawabi. - Nene he dukti ta kunem. Oni tapi-te suy muh bay lif, dabe ta bu mog voki yu oli fo helpa. - Povre Tompson! – Raterford exklami. – Nu iven bu he shwo adyoo a mutu! - Nau nu resti sol char, - Jek Mallon shwo kun griva. Ta bu jan, ke sun li resti yoshi meno. == Separa == Al aksham li lai a un bugran vilaja kel loki, kom oli maori-ney ipu, on kolina-sima. Raterford un-nem dumi ke se hi es vilaja de Emaii. Bat Eshu expliki a ta, ke se es vilaja de Patam, e vilaja de Emaii es haishi pa dwa dey de going. Shefa Patam kun oli subyuan miti li bifoo vilaja. Afte pinchan saluta-kraisa, dasta de Emaii zin stakatot-geit. Inen stakatot ye sol shi-dwa huta. Vilajer mengi sirkum plenjen. Patam es sam jigyas-ney kom otres. Ta palpi marjen fon kapa til peda, al lautem admiri blantaa de ley derma. Poy, por joisa, ta doni a li un gran fet-ney swina. Marjen en-joi por dona e desidi chi swinamasu tuy, bikos li sta yo hunge. Jon Smit kati-kili swina bay suy sikin. Ti stan sirkum na maoris bu aprobi tal dao de kili swina, e krai-blami lautem. Li pinchanem bu kati swina bat mah-droni ta in riva, dabe hema bu chu. Li opini hema kom gro-lakma. Akta de Jon Smit sembli stupide e nospare a li. Kun indigna li kan komo valorful hema flui a arda. Afte ke marjen trani swina-lash a taraf, mucho savaja mah swa nich pa char pata e begin lisi hema-ney ramla. Yedoh maori-ney indigna ga bu konfusi marjen. Kalmem li kuki in kazan den parta de swina-gamba e chi til sta gro-sate. Den reste masu li pon inu char basketa ke Raterford he pregi-pai fon gina. Oni en-lagi somni sol al midnocha. Vilaja de Patam es tanto syao ke es mushkile tu instali oli gasta fo noching. Sertem, oni bu mog ofri un aparte huta a blan wan, oni instali li inu farke-las. Poy reveli ke maoris zwo se pa intenta. Raterford e Jek Mallon somni kun Emaii e Eshu, Jefferson e Jon Smit somni kun Patam e suy familia. Duran nocha Emaii kelke ves en-stan e chu huta. Bat Raterford bu dai muhimtaa a to. Ta es fatigi-ney e somni glubem. Oni jagisi Raterford e Jek Mallon ranem pa sabah. Li pren kazan e basketa kun masu, go aus. Gwerjen de Emaii tuy sirkumi li e dukti tra stakatot. Baken stakatot li vidi Jefferson. Ta stan sole al silensi glumem e al teni sub bracha den suy basketa kun masu. Jon Smit yok. - Wo es Smit? – Raterford kwesti alarmi-nem e lopi-lai a Jefferson. - Bu jan. Oni he dukti ta koylok, - Jefferson jawabi egalsentem. Raterford graspi Jefferson-ney plechas e gro-sheiki ta. - Way hi yu bu jan? A wo hi oni he dukti ta? – ta krai. Bat Jefferson kan ta bay kalme buvidi-she kansa e shwo nixa. Raterford samaji: Emaii he doni Jon Smit a Patam. Toy-dey-ney marsha es osobem mushkile. Daokin oltaim go uupar. Separa fon ko-jen mah Raterford e Jek Mallon denadi. Kwo hi li mog expekti, om kwo li mog nadi? Kwo li mog zwo sole, raslokisi-ney pa tote landa? Jefferson nokalmisi Raterford yo depos longtaim. Koysa strane ye in suy silensa, in suy bugwanse jawabas. Al nau ta kwiti suy pinchan silensa e begin murmuri koysa kyetem. Raterford slu sey murmuring e kun astona merki ke Jefferson shwo ga sinsensu-ney wordamenga. Sol ga rarem ta jawabi a kwesta de ko-jen. Maistem ta sim bu audi kwo oni shwo, e murmuri for. Pa sekwi-sabah oni majbur shwo adyoo a povre Jefferson. Den ta lyu fo swa da shefa Wanaa, in kel-ney vilaja oni pasi-te dwa-ney nocha de sey triste safara. Sembli ke Emaii pagi bay plenjen pur noching. Bifoo separa fon Jefferson oni bu fai tal chauka-stepa kom bifoo separa fon Tompson e Smit. Nau plenjen es shao, Emaii bu expekti resista e direktem anunsi sun-ney separa. Also Raterford e Jek Mallon hev posiblitaa de fai adyoo a Jefferson. - Adyoo, Jefferson, - Jek Mallon shwo e en-plaki. - Adyoo, lao amiga, - Raterford shwo al klapi Jefferson-ney plecha. Bat Jefferson shwo nul worda. Egalsentem ta presi handa de amigas e iven bu turni wen gwerjen de Wanaa dukti ta a huta de ley shefa. - Shayad ta bu samaji yo, kwo zai eventi, - Raterford shwo tristem al sekwi bay okos den Jefferson kel go wek. Aus sit plenjen nau Emaii hev sol dwa: Raterford e Jek Mallon. == Emaii lai a hom == Tri-ney dey de safara es zuy mushkile. Monta-riva-ki oltaim krosi dao. Oni go tra li pa chyenlok, al ke ais-lenge akwa ateni galsa. Ston eskapi fon sub peda e kun guruha desapari in glube monta-gap. Iven mahtaful plechas de Raterford es fatigi-ney por porti grave kazan. Jek Mallon es yo exosti-ney e shakwi om kisma. - Sertem li ve separi nu fon mutu toshi, - ta plaki-shwo. – E kwo hi me ve zwo sole? Me ve pagalifi por dashat. Yu es forte, Raterford, yu es durte. Yu janmog ladi kun li. E me, den me oni ve kili pa un ora afte nuy separa... Raterford selfa fobi ke oni ve separisi li. Ta voki-mah-lai Eshu e kwesti ela kyetem, ob Emaii yao doni li a koywan, kom ta he doni otres. - Non, - yungina jawabi, - patra bu ve doni yu a koywan. Ta shwo-te ke ta ve lyu fo swa den zuy forte wan e den zuy yunge wan. Blan boy ke yu dukti kun swa, a ta patra ve dai gro-mucho chia, dabe ta kresi kway e bikam sam gran e sam jamile kom yu. Sey worda kalmisi Raterford e konsoli Jek Mallon. - Mogbi koytaim nu suksesi fugi fon hir, - Jek Mallon shwo drimem. – Me ve returni a Dablin, a may mata... - Dabe mog fugi, nu treba jivi pa mar-sahil, - Raterford jawabi. – Si nu fugi nau hi, eventi sama kom in kasu de Jon Wotson oda iven koysa pyu bade. Al nau nu mus trai gwin sol un kosa: ke islajen fidi nu e lasi nu go kadalok ke nu yao. Bat fo to haishi mucho falti. Afte go mucho ora sin sole reposa-stopa plenjen en-vidi un gran vilaja on dale kolina. Al en-jan ke es vilaja de Emaii, plenjen sospiri kun levifa: also sey fatigi-she safara fini sun, oni ve mog reposi. Yedoh, vilaja es haishi aika dale. Fo ateni it oni mus trago dwa riva. Un-ney riva fa-reveli ga chyen. Dasta trago it fasilem, iven sin mokrisi genus. Pa otre taraf de riva shulin es extirpi-ney, plenjen vidi un gran agra beplanten bay repa, kol, melon, nangwa e yoshi koy legum ke li bu koni. Kelke gina zai gun in agra. Li laxisi arda bay staka e ston-chapa, fo nove semening. Staka bu godi hao fo kavi arda, bat maoris bu koni lopata. In Nyu-Siland oli agra-gunsa gei zwo bay gina. Raterford divi ke li he pai laxisi tanto gran agra bay tanto nobyen tul. Al vidi lai-she dasta, gina krai fon dalem den pinchan "Airmaree!" e en-lopi pa ol mogsa a vilaja, dabe bringi joisaful habar un-ney hi. Sekwi-she riva kel krosi ley dao yus bifoo vilaja, it fa-reveli chaure e glube. Pa un-ney ves Raterford vidi tal gran riva in Nyu-Siland. Aften ta en-jan ke it nami Waikato. Tra oli bifoo-ney riva li go-te pa chyenlok, bat tu go tra Waikato pa chyenlok bu es posible. Vilajer sendi a li kelke piroga. Sey piroga es auskaten aus pina-balka e ornen bay jatile ingrava. Pa kapa de zuy gran piroga ye un stan-she stik kun kati-ney gina-kapa, yo ga suhifi-ney, do har ondi-she sub feng. Emaii zin sey foba-ney piroga. Suy ko-safari-sha zin reste piroga, e flotilia kway en-muvi versu kontra-ney sahil de riva. Piroga landi a nicha de kolina, on kel-ney sima vilaja loki. Es evidente ke Emaii-ney ko-jen gro-sinian om janmalok, bikos li salti aus piroga e malgree fatiga en-lopi uupar pa ol mogsa. Eshu lopi zuy kway. Ela avanpasi oli man e pa un-ney hi arivi a hom-ney stakatot. Furia-nem wuli-she jenmenga lai fo miti li. Gina swingi borya kom saluting. Man skrapi swa-ney fas bay naka e ston-ki. Avanen oli resivi-sha ye un gorbi-ney rugi-ney laogina. Grey har on elay kapa es tanto rare ke oni travidi brun ronde kapal. In elay muh denta yok. Ela go al apogi on nodaful stik e al kan-kan dushtem. Sey laogina sembli nafra-ney a plenjen. Yedoh a ela hi Eshu lopi un-nem. Longtaim Eshu froti suy syao nos-ki kontra huklik nos de lao jadugina. Poy Emaii lai a laogina e toshi longtaim froti suy nos kontra ela. Patra e docha aspekti santush, felise. Diva yok: sey nafra-ney laogina es mata de Emaii e oma de Eshu. Pa un-ney minuta oli tanto joi por lai a dom ke ga fogeti om plenjen. Raterford e Jek Mallon klimbi a kolina-sima pa laste, pa hunta kun gulam kel porti grave loda. Emaii en-remembi om li e dukti li a swa-ney mata. Laogina dushtem examini plenjen al fruni grey yeroshen brovas. Ela bu pri li gro. Turan ela begin hisi e farfari kom iri-ney kota. Poy ela extendi suy longe ostalik bracha e pinsi gamba de Jek Mallon. Agude, masbute naka pirsi derma de yunge marjen. Jek Mallon ek-krai lautem e salti a taraf. Ti stan sirkum na gwerjen en-fai ha-ha alegrem. Bat Emaii fai nosantush kansa a li, e rida stopi tuy. Haishi longtaim li froti nos bay nos, krai, skrapi swa til hema por joisa. Pa fin ol jenmenga zin vilaja gurtem. Vilaja de Emaii verem simili shefvilaja: hir ye amini semshi huta. Nul ti plenjen gwo visiti na vilaja mog fa-kompari kun it relatem grantaa. Also bu es strane ke suy habiter he subordini a swa den vaste landa. Huta de Emaii es yus in mida de vilaja. It es mucho pyu gran kem otre huta. Bat suy zindwar es sam nise kom zindwar de oli maori huta: al zin swa-ney palas, sobreshefa majbur muvi pa char pata. In ofnelok oni tuy aranji festachia. Sol zuy eminente gwerjen partisipi in it. Restes stan sirkum al kan. Raterford fa-astoni wen turan Emaii mah-sidi ta kun Jek Mallon bli swa. Shefa fai honor a plenjen, honor ke maiste subjen bu pai. Oni bringi rosten swina. Eminente gwerjen ataki chia kun pinchan hunga. Inter chi-sha ye sol un gina. Es mata de Emaii. Iven den Eshu oni bu lasi partisipi in festachia. Ela stan in jenmenga e kan komo elay patra e oma chabi. Plenjen samaji ke Emaii trati li amigem, e en-joi por to. Bat un kosa nokalmisi li: mata de Emaii kan-kan li tanto dushtem ke al kada elay kansa Jek Mallon ek-tremi por foba. Oni chi duran tri ora. Pa fin swina es chi-ney, e gwerjen begin gani chuyshuke gwerlik gana. Surya he lwo, stara yo glimi in skay, e gwerjen zai gani oltaim pyu lautem, oltaim pyu furia-nem. Muchos en-stan pa salta e virti mer in aira. Gwerlik gana mah li gro-agiti-ney, e Raterford en-fobi ke inter li batala sal begin. Dan shefa de visin-ney vilaja kun dwa son arivi fo saluti Emaii. Ta bringi tri basketa kun melon kom dona a sobreshefa. Emaii kun joisa resivi gasta, mah li sidi bli swa. Sol dan ta merki ke ugostika yok: swina es yo chi-ney. - Den hema! Den hema! – turan gwerjen en-krai al stopi gani. Raterford samaji maori lingwa yo aika hao. Bat ta bu samaji kwo gwerjen yao. Yedoh sun olo fa-klare. Mata de Emaii en-stan e go inu jenmenga kel stan sirkum chi-sha. Oli rasstepi bifoo ela fobisi-nem. Laogina hunga-nem kan sirkum. Turan ela merki swa-ney gulamina, un gina do sirke trishi yar. Ela graspi suy handa e dukti a mida de sirkula. Gulamina bu fai resista. Laogina kway pren mer fon son-ney handa e kili ela bay un darba an kapa. Gwerjen tuy en-kavi yama fo rosti lash. Kelke gina es sendi-ney fo bringi suhbranchika. Raterford e Jek Mallon es presente al jen-chiing yo pa dwa-ney ves. Li senti gro-muaka. Nafra, pita, dushtitaa es tanto gro ke olo en-virti bifoo ley okos. Sin shwo enisa, ambi en-stan e go wek fon fuy-festachia. Nulwan trai stopi li. Li go a zuy dale fin de vilaja e en-lagi on herba bli stakatot. Dar li lagi til suryachu al kan stara. Al sabah Raterford merki un tange gap in stakatot, gap bu pyu chaure kem un finga. Tra it ta kan a baken stakatot, kan longem e atentem. == Dom to fortesa == Al suryachu festachia fini, e chi-sha rasgo a huta fo somni. Gina go a agra fo gun, e vilaja fa-vakue. Kelke gwerjen kel gardi stakatot, li zai sidi sub surya-shaisa kun lanza in handa e toki lanem. Raterford e Jek Mallon zai wandi tristem ahir-adar pa gata, al mah-wek bay stik den magre doga kel trai kusi ley gamba. Emaii en-jagi exaktem al middey e tuy komandi ke oni dukti plenjen a suy huta. Raterford fa-alarmi al en-jan ke shefa demandi ke li lai. Kwo si Emaii iri por ke yeri plenjen kwiti festachia tanto chunautem? Yedoh sobreshefa resivi li kun smaila. Ta mangi dela: bay lin-trapa ta mah-wek polva fon kelke ligne figura-ki kel stan in angula de huta. Sey figura-ki, kom Raterford en-jan aften, es sante imaja de tribu-ney prajen. Li es zwo-ney aika kushalem e doti-ney bay tanto dashat-ney fas, ke al kan li eniwan senti sinvole trepa. Sobreshefa es yoshi sobrepreiyuan, ta kipi imaja de prajen in swa-ney huta. Raterford shuki bay okos den Eshu. Ta sempre preferi shwo kun Emaii al ke Eshu ye, dabe mog yusi-pai elay protekta. Bat Eshu in huta yok. Shayad ela gun in agra kun reste gina. Inplas Eshu Raterford merki in angula den mata de Emaii, e en-sta buhao. Toy wan bu ve konsili nixa hao a swa-ney son. Pa fortuna, ferose laogina zai somni glubem al sinki fas in senu. - Yu mus bildi dom fo swa, - Emaii shwo kalmem e iven amigem. Raterford tuy pri sey ofra. Si Emaii yao ke li bildi dom fo swa in suy vilaja, also Eshu es prave, ta bu yao ni doni li, ni chi. Emaii kan Raterford kwestem, bat Raterford bu jawabi, weiti-yen kwo Emaii shwo for. - Me permiti ke yu bildi dom enilok ke yu yao inen stakatot, - Emaii shwo for. – Me ve komandi a gina tu kati-bringi kana fo mur, gwerjen ve helpi yu tu bati staka inu arda. Yu mog bildi un gran dom, si yu yao. Bat hay it es meno gran, kem may-la. Wel, kwo yu shwo, Hwan-har-ney? Raterford dumi idyen. - Hao, - ta jawabi. – Nu ve bildi un dom, kom yu komandi. Bat nu bu nidi helpa de gina e gwerjen. Nuy dom ve bi sin kana e sin staka. Ti nu yao jivi na dom es tal dom ke nu jivi-te pa janmalok. E pa nuy janmalok oli dom es ga otre. Lasi nu bildi tal dom. - Me lasi, - Emaii aprobi. – Me ve garwefai versu otre shefas por ke me hev tal dom kel she li yok. Bildi it zuy kway posible. Kwo yu nidi dabe gun? - Dwa acha e kelke naga ke yu he pai fon nuy ship, - Raterford jawabi. Emaii tuy dai a li den dwa acha e para shi-dwaka naga. Raterford pren handa de Jek Mallon, e li ambi chu huta. - Kwo yu begin, Raterford? – Jek Mallon kwesti perplexem. – Yu yao bildi hir un vere dom, kom in Ingland? Bat way? Ob yu bu nadi fugi, ob yu yao instali swa hir fo tote jiva? Bifoo fugi nu mog ya jivi in koy savaja-huta. Way gun vanem e bildi un vere dom? - Me bu sal bildi dom, me sal bildi ipu, - Raterford jawabi. - Ipu ku? To es fortesa? – Jek Mallon rikwesti. - Ya, fortesa. Nu nidi nuy prope fortesa, wo nu wud mog fai defensa si savajas yao kili nu o separi nu. Nu ve bildi nuy fortesa inen ley vilaja. E mogbi kun suy helpa nu ve gwin libritaa. - Libritaa? Komo hi? - Yu ve vidi. E al nau treba begin gunsa. Bifoo olo, treba findi plasa fo futur-ney dom. Raterford go along gata til fin de vilaja e, pa shi stepa fon stakatot, ta rasmi un gran kwadra on arda. - Hir nuy dom ve stan, - ta shwo. - Way yu yao bildi it yus pa mida de gata? - Jek Mallon kwesti. – Pyu hao ke it es in same fila ke maori huta. - Emaii lasi-te nu selekti eni plasa fo bildi dom. Me opini ke sey hi plasa es zuy byen. Si dom stan pa borda de gata, kom oli otre dom, fon it oni mog vidi sol kontra-ney borda de gata. Bat si dom stan pa mida de gata, fon it oni mog vidi olo ke eventi in tote gata, fon un fin til otre. Sikom in sey vilaja ye sol un gata, fon nuy dom nu ve mog vidi olo ke eventi in tote vilaja. Den dom to fortesa oni bu mog zwo aus kana. Oni mus bildi it aus ston o grose balka, dabe ni lanza ni iven kula mog pirsi mur. Sikom bildi-sha hev nul tul fo kati ston, li majbur selekti balka. Bat wo pai balka? Li bu mog go a shulin, bikos oni bu lasi li aus. Krome, komo hi li wud trani grave balka fon shulin sin kaval, sin gari? Yedoh Raterford findi chudao. Inen vilaja ye un salim shulinkin aus shi-pet pina, gao e grose. Li kresi ga bli stakatot. Afte un minuta acha de plenjen en-tuki kontra sey pina. Haf-vilaja lopi-lai fo kan komo blan wan gun. Maoris nulves dumi-te ke bay fer-acha oni mog mah-lwo pina tanto kway. Al pren achas fon "Agnesa", li yao-te yusi li kom arma, bu kom gun-tul. Pinchanem, dabe mah-lwo un baum, maoris mah-jal suy nicha bay agni e poy pushi bay handas dabe baum lwo. Fo un baum li spendi kelke ora. Wen Raterford en-jan om sey dao, ta divi: also, maoris ya treba-te gro-mucho ora, dabe sirkumi ol vilaja bay stakatot. Ta samaji ke stakatot es kreaten bay gunsa de kelke generasion. Raterford zai gun kun kaif. Suy mahtaful muskula joi al tensi. Ta bu zwo-te ya nixa duran longe haf-yar, e to es mushkile fo sane jen abyasen a gunsa fon kinda-yash. Splinta rasflai kun tal forsa ke kan-sha sinvolem bu osi lai tro blisem. Afte mah-lwo kada baum, Raterford rifai spira e waipi sudor fon frenta bay pama. Dan Jek Mallon en-sidi raidem on lwo-ney tronka e haki brancha wek. Afte mah-lwo tri pina e debranchisi li, marjen begin raskati li inu egale parta. Se okupi aika mucho taim, e Raterford afsosi ke sega yok. Aus kada pina resulti tri-char bugran grose balka. Jek Mallon mah-wek baumkuta, e Raterford zwo holika bli kada fin, tak ke oni mog pon balkas tuhun fo dom-karkasa. Nau den tayari-ney balkas treba sundi a bildilok. Kan-sha fa-gro-astoni wen Raterford, ga sole, lifti-pon un balka on plecha e en-porti it, al fa-rude por eforta. In sey gao blan jen ye ya titanike forsa! Depos dan maoris, al miti Raterford, kan ta kun admira e iven foba. Bilding de dom to fortesa duri sirke dwa wik. Emaii lasi li nochi in suy huta taimikem. Li lai tardem pa aksham, fatigen por gun, e tuy fai kama. Emaii resivi li karimem e amigem. Evidentem ta valori li e garwi por li. Li fobi sol suy mata. Ela gro-nopri li ambi, bat osobem ela heni Jek Mallon. Wen ta zin huta, ela hisi dushtem. Si Emaii bu kan, ela lansi inu fas de povre Jek den senu-chuf. Koyves pa nocha ta en-jagi por turan-ney tunga in flanka. To es laogina hi: utilisi-yen tumitaa, ela darbi ta bay swa-ney baston. - Me fobi sey jadugina, - Jek Mallon konfesi a suy amiga. – Ela yao chi me, sam kom den toy gina. Magari sun hi nu relokifi inu prope dom. Duran to, mur de dom-karkasa shao-po-shao kresi. In avanmur Raterford lyu un ofnitura fo dwar, fo vere dwar, tra kel oni ve mog go sin fa-inklini. - E wo nu ve haki-zwo winda? – Jek Mallon kwesti. - Nu bu ve haki-zwo winda, - Raterford jawabi. – Oni bu treba winda in fortesa. Way zwo li? Sol fo ke oni ateni nu pyu fasilem? Non, in fortesa mus ye bu winda bat arma-dun. Kan ba, me he zwo yo kelke arma-dun. Tra li oni mog shuti-defensi muy hao. Ta diki a Jek Mallon kelke dun trabori-ney in mur pa farke gaotaa fon arda. - Shuti-defensi? – Jek Mallon fa-astoni. – Komo hi nu shuti si agni-arma yok? Raterford presi un finga kontra labas e kan sirkum. Bat li es inen karkasa, bifoo dwar jen yok, also nulwan mog vidi li. Dan Raterford fa-inklini, muvi un grave ligne pes a taraf, kavi arda sub it e pren aus yama-ki un pistola. - Wo yu he pai it? – Jek Mallon kwesti al divi. - In Emaii-ney huta sub senu oli pistola de nuy bosmen es ahfi-ney, - Raterford jawabi. – Li es sem oda ot ge. Yeri pa nocha me en-sta lenge, glubifi inu senu e findi li. - Way yu pren-te sol un ge? - Me fobi-te ke Emaii merki lusa. Dan ta wud tuy suspekti nu, bikos krome suy rishta sol nu hi visiti suy huta. Yedoh, bu es beda ke nu hev sol un pistola, beda es ke in sey pistola ye sol un sharja. Bat me bu tristefai. Si nu fai-te fortuna pa un ves, nu ve fai fortuna i pa otre ves. Afte kelke taim nu ve hev mucho sharja. Treba sol janmog weiti. Raterford pon pistola bak inu yama-ki, kuydem kovri it bay arda e pon un ligna-pes sobre it. Fo bilding treba oltaim nove balka. Kada dey Raterford mah-lwo un pina, e shulinkin gradualem fa-rare. - Mah-lwo ba sey-la, - unves Jek Mallon shwo a ta al indiki un gro-gran baum. - Es zuy gran pina in vilaja. Amini sit balka resulti aus it. - Non, den sey-la me lyu, - Raterford objeti. – Nu utilisi it fo otre dela. - Fo kwel-la? – Jek Mallon kwesti. Inplas jawabi, Raterford sirkumpren bay handas den pina-tronka e en-klimbi uupar. Bu es mushkile fo marjen abyasen a klimbing pa mastula. Ta klimbi uupar e uupar, til ke ta en-loki pa dine sima ke feng mah-swingi fon taraf a taraf. Al sidi on flexi-she brancha, ta begin examini hungem-si den gro-vaste spas kel fa-ofni bifoo ta. Ta vidi dwa riva kel hunti pa tri milya fon vilaja, ta vidi sinfin-ney tapis de shulin, vidi dale monta kovren bay snega, vidi jatile neta de yaruga e monta-gap krosi-she ol landa. Ta kan zidem e atentem, kan kada uuparlok e nichlok, ta trai memorisi oli syao detal de sirkum-loko. Afte un wik de zide gunsa dom-karkasa bikam pa un-e-haf ves pyu gao kem Raterford. E Raterford desidi ke es taim fo zwo ruf. Fo ruf ta he reservi dine sima de kati-ney pina. Gunsa avansi kway, bat sun oli naga fini. Maoris opini naga kom verguyka, e Emaii deklari ke ta bu ve dai a li iven un naga pyu. Afte longe preging ta doni a plenjen den tel chori-ney fon "Agnesa"-ney depo-shamba. Bay sey tel li ligi ruf-ney balka-ki a uupare balkas de karkasa. Wen ruf es tayar, li kalafati dun in karkasa bay suhe herba. Fo arma-dun Raterford zwo ligne tapa, bay sey tapa oni mog klosi arma-dun fon inen. Den dwar ta zwo aus grose planka; fo instali it ta yusi ligne sharnir, bikos fer-ney yok. Bay un gran pina-ney shuan oni mog shuani dwar. Aus glina Raterford lepi un forna e stavi it ausen, bli dom. Kun pyu-ney plesir ta wud stavi it inen dom, yedoh al nau ta koni yo den maori fenshan e ta jan ke oni ve opini dom kom nosantisi-ney si fan gei kuki inen. E den nosantisi-ney dom treba destrukti tuy. Emaii desidi fai komplete donishiltaa e doni a li toy kazan ke Raterford porti-te dabe helpi a Eshu. Dank a sey kazan li mog kuki fan pa Europa-ney dao. Dom to fortesa es pa fin tayar. Fon it oni mog vidi ol gata til geit in stakatot. == Shikara == Afte returni a janma-vilaja, Eshu ga bu atenti plenjen. Sembli ke ela defai amigitaa kun Raterford. Ela bu chati kun ta duran oras kom bifooen. Ela en-somni bifoo ke ta fini gunsa, ela go a agra bifoo ke ta en-jagi. Oli duma de Eshu es kun elay amigina do kinda-yash ke ela miti-te afte longe separa. Ela iven bu dumi om Raterford. Li hampi bu vidi mutu. Ela bu lai-te iven un ves fo kan komo Raterford haki pina e bildi dom. Bat tak es sol pa beginsa. Pa sekwi-dey afte ke plenjen relokifi fon Emaii-ney huta inu dom-fortesa, ela apari pa daklis. Ela divi por masivitaa e gaotaa de dom. It es sol pa haf-kuda meno gao kem huta de elay patra. Kun respekta ela klapi freshe balka bay pama. - Es ya masbute dom! – ela shwo a Raterford. – Iven oli nuy gwerjen bu wud mog mah-lwo it. Shwo ba, pa yur janmalanda ye mucho tal dom? - Pa may janmalanda sol zuy povre jen habiti in tal dom, - Raterford jawabi, – e dom de richa es pyu gao kem baum e simili monta. - Ob yu es riche pa yur janmalanda? – yungina kwesti. - Non, muy povre. - E hir yu ve bi riche. May patra lubi yu. Ta ve mah yu muy riche, si yu bu fugi fon nu, kom yur brata yao-te. Ta ve dai mucho swina a yu. Yu es tanto forte, sertem yu ve gwin honor por gwer-batalas, yu ve bi nuy zuy hao gwerjen. Ol shikar ke yu ve pai al gwer bu ve fa-plasi inu yur dom. Kan ba, may patra he dai tanto mucho naga a yu! Ta ve dai a yu yoshi mucho farke kosa. Si may patra vidi ke yu bu yao fugi, yu ve bi gro-riche. - Shwo ba, Eshu, - Raterford kwesti ela, - fo longtaim ku yu kwiti-te janma-vilaja? - Ya, fo longtaim hi, - yungina jawabi. – Patra sempre pren me kunem a gwer. Pa laste ves nu wandi-te fon un vesna til otre. - Me vidi-te komo yu joi-te al returni a hom, - Raterford kontinu. – Shayad oftem hi yu dumi-te om hom-vilaja al wandi kun patra? - Me sinian-te oltaim. - Me toshi sinian oltaim om may janmalanda, - Raterford shwo. Eshu en-dumi, en-silensi. - Me jan ke yu sinian, - ela shwo pa fin. – E me piti yu gro. Raterford proposi a yungina tu examini dom fon inen. Ta ofni dwar. Eshu fai gro-interes om mekanisma de dwar. Pa un-ney ves ela vidi dwar ke oni mog klosi. Ela klosi e ofni it kelke ves bifoo zin. Inen dom ye haishi nixa. Raterford yao konstrukti planka-kama in futur, bat al nau planka-kama haishi yok, li majbur somni simplem on senu. Eshu stopi pa mida de shamba al kan-kan inu angula timidem. Grositaa de mur fobisi ela. Maori huta es zwo-ney aus fragile kana ke oni mog fasilem tori in eni plasa. E in dom de blan wan Eshu senti swa kwasi in prison. Arma-dun es tapi-ney. Jek Mallon ouran klosi dwar. En-ye fule tumitaa. Yungina ek-krai, pushi-ofni dwar e lopi wek. Depos dan Eshu visiti plenjen kada dey. Bat nulves yo ela zin dom. Raterford bu pai shwofu ela. Oni bu mog nami Emaii kom avarnik. Koyves ta es muy donishil versu plenjen. Yedoh afte returni a janma-vilaja ta begin dai ga shao fan a li. Raterford samaji kausa. Ta vidi ke maoris es muy povre e maistem jivi al haf-hungi. Li kati swina sol al solemne kasu. Iven sobreshefa koyves bu mog chi til sta sate. Bifooen Rengadi-vilajer hi mah-chi plenjen. Li mah-chi Emaii toshi wen ta kun suy dasta gasti she li. To bin kwasi tribut ke sobreshefa fai on subordinen vilaja. Bat nau she swa Emaii majbur mah-chi plenjen pa swa-ney spenda. E tu nutri dwa sane marjen bu es fasile. Raterford e Jek Mallon fa-magre afte un hi mes de jiving in shefvilaja. Li es sate sol wen Eshu ahfem bringi a li kelke legum fon agra. Si oni wud lasi li aus stakatot, li wud mog nutri swa via shikaring e fishing. Bat jen klosi-ney inen vilaja, komo ta mog nutri swa? Pa fortuna, pa fin Jek Mallon findi media fo mah-wek beda. In Nyu-Siland ye mucho savaje paloma. Oftem paloma-menga flai fon shulin inu vilaja e shuki fan inter laza. Maoris probi shikari li bay ston e lanza. Yedoh savaje paloma es faula muy chauke, ta bu lasi jen blisifi. Den sey paloma hi Jek Mallon desidi shikari. Bat ta bu yusi ston o lanza: iven maori nofasilem kili paloma bay lanza. Non, ta pregi-pai fon Eshu den dine korda plexi-ney aus lin-fibra, e zwo un syao lup pa it-ney fin. Ta selekti un syao kolina-ki inter dom e stakatot, pon on suy sima un handafula de karpus-semena e sirkumi semena bay lup. Poy, kun otre fin de korda in handa, ta ahfi swa baken un gran tokon pa dwashi stepa fon manilika. Paloma-menga kel zai flai pa ronda sobre vilaja, li sun merki temti-she semena. Afte kelke minuta un paloma stepi inu gadare lup. Jek Mallon ek-tiri korda, e lup klemi pata-ki de paloma. Yo afte haf-ora buchauke faula es buli-ney. Sey shikari-dao fa-reveli tanto sukses-ney ke Jek Mallon kapti koyves pet o sit paloma per dey. Nau plenjen mog bu fobi hunga. Afte kelke dey de suskes-ney shikaring Raterford e Jek Mallon desidi bringi kelke faula a Emaii kom dona. Li zin huta de shefa e handi a ta pet paloma. Emaii es gro-santush. Ta tuy trakusi galsa-ki de kili-ney faula e begin suki hema aus li. - Yu es hao shikarnik, - ta shwo. – Yu es durte. Yu es pyu durte kem oli otre shikarnik de may tribu. Durte shikarnik es zuy hao shikarnik. - Hir in vilaja fo nu shikar yok, - Raterford remarki. – Si yu wud lasi nu go a shulin, nu wud bringi a yu mucho shikar. Emaii suspektem kan inu okos de Raterford. Bat okos de Raterford es nodurte e sinsere. Emaii simuli kwasi ta bu he audi hao den worda de suy plenjen, e jawabi nixa. Yedoh ta memorisi sey worda e dumi mucho om to. Afte para dey ta apari bifoo dwar de dom-fortesa. - Audi ba, Hwan-har-ney, - ta shwo, - manya me kun may gwerjen go a shulin fo shikari. Me yao pren yu kunem e kan komo yu janmog shikari. - Hao! – Raterford jawabi. – Manya nu go shikari kun yu. - Non, - Emaii objeti. – Me pren sol yu. Yur amiga resti pa dom. - Bat me bu janmog shikari sin may amiga, - Raterford probi objeti. – Pa nuy janmalanda nu sempre shikari-te huntem. Ta es pyu hao shikarnik kem me. Toy paloma ke nu he bringi, ta hi kapti-te li. - Yu es tro namre, Hwa-har-nay, - Emaii shwo. – Me bu kredi yur worda. Yu es pyu lao, pyu intele, pyu anubav-ney kem yur amiga. Yu janmog shikari pyu hao. Yur amiga es haishi yunge, hay ta resti pa dom. Raterford samaji ahfi-ney duma de shefa. Emaii vidi ke Raterford oltaim kuydi Jek Mallon, oltaim parti olo kun ta, oltaim helpi a ta. E Emaii jan ke Raterford bu ve fugi sin amiga, bu ve lyu ta sole in plen. Also Raterford samaji ke es vane tu pregi Emaii om pren Jek Mallon kunem toshi. Ta stopi objeti e en-silensi. - Bay kwo yu ve shikari? – Emaii kwesti. – Yu bu hev ni banduk ni lanza. - Me ve pai arma fo swa, - Raterford jawabi. – Bu kuydi om to. E ver, pa aksham arma de Raterford es yo tayar. Ta he zwo it aus gumabanda kel servi-te kom jurap-tasma. Arma es un pinchan lansika ke oli Europa-ney boy koni. In kinda-yash Raterford he mutili aika mucho wuya e garabel. E tu trefi den Nyu-Siland-ney papagay bu es pyu mushkile kem den Ingland-ney wuya. Afte jami kelke ston-ki Raterford fai kama kalmem. Emaii jagisi ta ranem pa sabah. Raterford fulisi posh bay ston-ki e chu dom. Emaii es sirkumen bay dwashi gwerjen. Gwerjen es armisen sol bay leve dine lanza. Sol Emaii porti banduk on bey, den toy magnifike banduk de kapitan Koffain. Jek Mallon akompani suy amiga til geit. Ta es pale por foba: pa un-ney ves ta majbur resti ga sole miden maoris. Shikari-sha un-nem go along riva duran un ora, poy turni inu dense shulin. Fobi-yen ke Raterford probi fugi, maoris oltaim wahti ta e sekwi ta ga blisem. Sertem, se impedi shikaring. Gran-sais-ney shikar in Nyu-Siland yok. Gran char-pata-ney animal bu mog-te relokifi tra osean e habitisi sey dale isla. Pur to in Nyu-Siland-ney shulin ye menga de faula. Raterford snova divi al kan komo kushalem maoris yusi lanza. Li fasilem trefi nishan pa distansia do charshi stepa. Li mog pirsi bay lanza den storna-faula on brancha, den tri-incha-ney fish on ruchey-diba. Bat faula in Nyu-Siland es chauke e fobishil, rarem hi li lasi shikari-sha blisifi iven pa charshi stepa. Nosabre maoris bu pri ahfi-lai, bu pri fai ambush. E tu kili flai-she faula es buposible bikos kwaytaa de lanza bu sufi. Yedoh resulti ke gwerjen he kili pyu shikar bay lanza kem Raterford bay lansika. Ston fon lansika flai pyu longem e fai meno trefa. Krome to, papagay fa-reveli ga masbute e jivishil. Lanza pirsi li, bat ston de Raterford, iven trefi-yen, maistem sol mah li en-flai. Al middey gwerjen hev yo po sit-sem faula, bat Raterford he kili sol dwa lao rigide papagay e un buchauke paloma. Ta es ga konfusen por sey fala. Bat un kosa konsoli ta: Emaii-ney shikaring es yoshi meno fruti-she. Emaii pa un-ney ves hi pren-te banduk fo shikari. Maoris posesi-te banduk yo duran pyu kem haf-yar, bat Raterford duran tote plen-taim nulves gwo audi shuta, exepte toy shuta bay kel Jon Wotson kili-te doga. Maoris porti banduk sol dabe fobisi. Li bu osi shuti. Bat nau Emaii yao fai un-ney proba de banduk-shikara. Ta janmog sharji it muy hao. Ta hev basta barut, kula e kulakin. Bat Raterford merki ke ta ga bu janmog goli. Inplas presi kunda kontra desne plecha, Emaii al shuti presi it kontra duza o kontra mida de sina. Duran tri ora de shikara shefa he shuti pyu kem dwashi ves, bat olo sin trefi… Ta shami por suy fala versu blan jen. Ta yao pregi Raterford om talimi ta tu shuti, bat ta bu osi handi a plenjen den tal mahtaful arma. E Raterford silensi, simuli-yen ke ta bu merki shefa-ney fala. Pa fin shefa bu mog kontroli swa. Utilisi-yen momenta wen oli dwashi gwerjen es bli, Emaii lai a Raterford e pregi diki komo blan jen shuti bay banduk. Raterford simuli ke ta bu vidi dwashi lanza goli-ney a ta fon oli taraf. Al smaili sinkuydem ta aksepti banduk fon shefa-ney handas, goli e shuti a kiwi-faula kel sidi on tudun pa sto stepa fon ta. Kiwi turni nicha-uupar e lwo. Raterford handi banduk bak a Emaii e kalmem go fo pren kili-ney faula. Poy ta expliki a shefa, komo treba goli, e dai kelke leson de shuting a ta. Emaii fa-reveli kway-samaji-ke. Ta audi suy talimer kun anima e en-joi gro afte kili un-ney papagay. E Raterford duran sey leson ahfem pon inu posh den kelke kula e handafula de barut. "Se ve bi utile fo may pistola", ta dumi. In bush oni findi osta de koy gran animal. - Moa! – un gwerjen exklami. - Ob in yur landa ye tal gran bestia? – Raterford kwesti. - Moa bu es bestia, es faula, - Emaii shwo e diki a Raterford den bik kel es haf-bracha longe. – Jive moa nau yok, nu sol findi-findi osta. Bat wen may mata bin syao gela, ela gwo vidi jive moa. Moa bin pyu gao kem huta e muy forte, bat muy pumbe. Oni gwo kili li kom papagay. Al toy taim oli bin sate, bikos chi moa-masu kada dey. Bat nau sol osta resti fon moa. Emaii lifti un osta sam gran kom kaval-ney gamba e shwai it a taraf. - Oni shwo, - ta adi afte longe silensa, - ke koylok in monta haishi resti kelke jive moa. Bat li jivi muy gao, jen bu mog geti adar. Obwol duran shikara Raterford fai aspekta ke ta dumi sol om kili mucho faula, in realitaa ga otre kosa interesi ta. Ta trai studi sirkumlok de vilaja tanto hao kom posible. Den olo ke ta miti al go, ta kompari it kun to ke ta he vidi al sidi pa pina-sima. E mucho observa joisi ta. Shikari-sha returni a vilaja tardem pa aksham. Jek Mallon fa-lansi a Raterford-ney galsa. Duran ol dey ta fobi-te tanto gro ke nulves he chu dom. == Plan de fuga == Pa sekwi-sabah, tuy afte en-jagi, Raterford klimbi a pina-sima e sidi dar pyu kem haf-ora. Poy ta desendi, mah swa serte ke oni bu wahti ta, lai a stakatot e kan inu gap longem e atentem. Wen ta returni a dom-daklis, suy fas es tanto seriose e misteriaful ke Jek Mallon alarmifi. - Me vidi ke yu plani koysa, Raterford, - ta shwo. – Shwo a me. - Nu snova majbur gun idyen. – Raterford jawabi. - Gun ku? Planka-kama ku yu yao zwo? - Non, bu planka-kama, - Raterford ek-smaili. – Planka-kama mog weiti. Ta en-sidi on daklis e rakonti a amiga den plan om kel ta dumi-te yo duran kelke wik. - Sey vilaja lagi muy byenem, - ta begin. – In kasu de gwer, es hampi buposible tu pren it. Avanen it gei bari bay riva, baken bay glube yaruga. Flankas de sey yaruga es tanto abrupte ke oni bu mog ni asendi ni iven desendi pa li. - Way yu zai shwo se a me? – Jek Mallon interrupti ta. – Se bu es utile a nu, ke ley damnival vilaja lagi tanto byenem. Se bu gwansi nu. - Gwansi hi, - Raterford objeti. – Nuy salva es in se hi. Audi me til fin. Yaruga ke me shwo, it extendi pa sirke shi-pet milya a ambi taraf, dar it hunti kun otre yarugas, meno glube. Tu desendi inu nuy yaruga oni mog sol pa pet milya fon hir. Otre desenda yok. - Fon wo yu jan se? – Jek Mallon snova interrupti ta. - Fon sima de pina oni mog vidi ol sirkumlok ga hao. Den kelke kosa me he vidi al shikara, e den kelke kosa me en-jan-te fon Eshu. Bat audi for. Si turan nu wud en-loki on diba de sey yaruga, nuy persekwer wud mog desendi adar sol afte amini dwa ora. E si nu wud en-loki on diba de yaruga ga bu-merki-nem, yoshi pa nocha, dan nu wud go trishi milya fon hir bifoo ke maoris samaji a wo nu fa-wek-te. - Komo hi nu mog en-loki on yaruga-diba? Yu selfa shwo-te ke desenda es pa pet milya fon hir. - Bu interrupti... - Me gesi! Yu yao klimbi tra stakatot e desendi inu yaruga bay korda. - Non, yu galti. – Raterford objeti. – Inter stakatot e yaruga ye tange spas, dar gwerjen wahti sempre. Maoris ya gardi ipu fon ausen mucho pyu kuydem kem fon inen. Oni sertem ve merki nu si nu klimbi tra stakatot. Yoshi, wo nu pai korda fo desendi inu yaruga? Hir-ney korda es dine, li fa-tori kom weba. E korda fon "Agnesa", Emaii he doni li a bli-sahil-ney vilajer. Non, may plan es mucho pyu sigure, obwol i gro-mushkile. - Wel, dan rakonti ba! - Audi. Nuy dom stan pa shi stepa fon stakatot, also pa shi-pet stepa fon yaruga. Treba kavi un subarda-pasaja. It mus begin in nuy dom e fini in yaruga, yus pa nicha. Es gro-mushkile gunsa, bikos yaruga es muy glube. Bat savajas neva zin nuy dom, nu mog gun pa nocha kalmem. Grunta es aika mole hir. Si nu begin gun lagan-nem, afte tri mes subarda-pasaja es tayar. Oli ve fai kama, e nu ve desendi a yaruga-diba. Nu ve kovri bay koysa den uupare dun de pasaja, dabe nulwan mog gesi komo hi nu fugi-te. Wen Emaii begin persekwa, nu es yo dalem! Jek Mallon ek-salti por joisa. - Jay-jay! – ta krai. – Afte tri mes nu es libre! Raterford smaili tristem: - Bu hasti, Jek. Suposi ke afte tri mes nu fugi. Oni ya ve kapti nu olosam. Si bu Emaii, dan koy otre shefa. Nuy stasa afte fuga ve badifi gro. Non, si oni fugi fon hir, oni mus tuy fugi wek i fon Nyu-Siland. Nu ve kwiti vilaja tuy, si nu en-jan ke ye koy ship bli sahil. Til dan nu ve jivi hir e fai aspekta ke nu iven bu dumi om fuga. Nu ve en-jan om ship sun afte ke it lai. Hir habar transmiti kway pa ol isla. Me jan ke koytaim ship mus lai. Europa-jen visiti hi Nyu-Siland, obwol rarem. Dan hi nu ve desendi inu yaruga. Raterford en-silensi. Ta dumi idyen e adi: - Bat se olo es in futur. Al nau nu mus gun e toleri. == Subarda-pasaja == Li begin gun pa un-ney hi nocha. Tul yok, por to li kavi bay sikines. Sub-dom-ney grunta es aika mole, yedoh dela avansi lentem. Sikines fa-tupe, e Raterford samaji ke li ve ga bigari li pa un hi nocha. Dan li desidi kavi rek bay handas. Bat se fa-reveli yoshi pyu lente. Sabah-ney luma en-stromi in haf-klosen dwar, e plenjen ek-dashati por kwanto shao li he kavi. - Tak i afte pet yar nu bu ve geti a yaruga-diba! – Jek Mallon exklami tristem. Plenjen pon planka on kavi-ney yama e kovri it bay dine sloy de arda, dabe koy kasuale visiter bu atenti it. Poy li fai kama. Raterford en-jagi bli middey. Ta bu jagisi amiga, pren acha e begin trimi un bugran pina-balka. Afte haf-ora aus balka resulti koysa simile a ligne lopata. Maoris mengi sirkum, observi gunsa. Bat Raterford bu fobi ke li gesi suy plan. Li ya nulves gwo vidi lopata e bu mog jan ke bay lopata oni kavi arda. Vilajer es abyasi-ney a to ke Raterford oltaim kati koysa fo suy dom, also li suspekti nixa. Sun dwa-nay lopata es toshi tayar. In sekwi-nocha gunsa go mucho pyu kway. Yedoh meno kway kem plenjen wud yao. Mole pina fa-krumi por frikta kontra karke arda. Versu sabah ambi lopata es ga deformi-ney, e oni majbur kwiti gunsa. Afte somni Raterford begin zwo dwa nove-la. - Sey-las toshi ve bikam bugodi-she versu sabah, - ta sospiri. – Magari nu hev fer o vaika ligna pyu masbute... Otrem me majbur zwo nove lopata kada dey. Bat shefe dosh de pina-lopata es ke li es muy tupe e bu mog kati arda hao. Si oni zwo li pyu agude, li fa-rupti tuy. E kada sabah plenjen fai denada al vidi kwanto shao es kavi-ney duran nocha. Duran to, Emaii nosabrefai yao snova testi suy banduk. Yo afte meno kem un wik ta snova aranji shikara e inviti Raterford tu go kunem. Es muy byen, bikos Jek Mallon, por gun al nocha, somni duran ol dey e ga bu mog kapti paloma. Al departi a shulin, Raterford al sey ves pren kunem bu sol un lansika bat yoshi un acha. Oni shikari samem kom bifooen. Farka es ke nau Emaii fidi a Raterford pyu, pyu oftem lasi ta shuti bay banduk. Fo Emaii es profit-ney, bikos Raterford janmog shuti mucho pyu hao e oltaim dai-doni pyu kem haf de shuti-ney shikar a Emaii. Versu dey-fin li ambi es bependi-ney bay kili-ney faula. Raterford es dwaplem santush: duran shuting ta snova he suksesi fulisi posh bay barut e kula. Al bak-dao, bu dalem fon vilaja, Raterford vidi un gao kiparis. Ta mah-lwo it bay acha e haki un gran pes fon tronka. Ta lifti-pon den grave balka on suy mahtaful plecha, al gro-spiri bringi it inu vilaja e mah-lwo it bli dom. - Kan ba, es masbute twerde ligna, - ta shwo a Jek Mallon al waipi sudori-ney frenta. – Bu es kom pina. Kiparis bu ve krumi. Nuy lopata ve bi sam hao kom fer-ney. Pa sekwi-sabah ta begin trimi bringi-ney balka. Ligna es tanto twerde ke apena ustupi a acha. Hampi ol dey pasi bifoo ke dwa lopata es tayar. Yedoh es ya hao lopata! Masbute, agude! Por gun oltaim in tange dun, plenjen he ga ausyusi swa-ney marjen-jaka. Tra chaure dun fa-vidi nude korpa. Maoris sempre go haf-nude, al lenge meteo li sta sam hao kom al garma. Bat Raterford e Jek Mallon sta ga lenge al sabah. Raterford rakonti om se a Eshu. Gela tuy lopi a swa-ney huta e returni kun dwa lin-borya. - Walaa, pren ba, - ela shwo. – Me selfa plexi-te li. Savaje lin kresi kadalok in Nyu-Siland. Maori ginas plexi aus it den karke borya kel servi kom manta e mantela. Dankaful plenjen aksepti dona de Eshu. It fa-reveli muy utile fo li. - Si koytaim me departi a janmalanda, - Raterford shwo a suy amiga, - me ve afsosi separa kun sey prival yungina. Raterford e Jek Mallon en-hev un nove mushkila: kwo zwo om arda kavi-ney aus yama. Pa beginsa li difusi it on dom-ney poda, bat sun poda fa-uupar pa un-e-haf fut. Dan li kovri ruf bay grose sloy de arda. Pa fin li begin sipi arda inu bugran holika bli stakatot, tuy baken ley dom. Kada sabah li pon un sloy de pina-brancha sobre freshem sipi-ney arda, dabe savajas bu atenti. Bat afte dwa mes holika es ga fulisi-ney. Yedoh afte dwa mes ley gunsa stopi. Al toy taim glubitaa de kavi-ney yama yo superi Raterford-ney gaotaa pa tri ves. Li desendi inu it bay un longe stanga – fo marjen abyasi-ney a mastula-klimbing tal stanga inplasi sulam. Yama es tanto tange ke sol un jen fa-plasi inu it per un ves. Por to li majbur gun pa tur. Arda gei lifti a surfas in basketa ligi-ney a longe korda. Den sey korda Raterford plexi-te aus kelke hi lin-korda-ki zwo-ney bay maori gina. Yedoh it bu es masbute e fa-tori oftem, also oni majbur riligi it snova e snova. Grunta uuparen es ga mole, bat kem pyu nich, tem pyu twerde it bikam. Iven kiparis-lopata rupti kelke ves, e Raterford zwo nove-las aus resti-she balka. In glubitaa li begin oftem miti ronde ston do kulak-sais. Li tiri ston aus arda bay handas. E yama bikam pyu glube sol pa tri-char incha per un nocha. Pa fin li miti un gran plate ston kel bari for-ney dao nich. Yaruga es muy glube, e Raterford intenti-te zwo horisontale shahta sol wen vertikale-la ateni nivel de suy diba. Bat ston kel inkombri dao nich, it mah plenjen shanji plan. Li begin kavi flanka-ney pasaja versu taraf de yaruga. Raterford nadi ke tak li sirkumpasi ston e poy in pyu mole plasa ribegin kavi nich. Pa beginsa flanka-ney pasaja avansi aika kway. Lopata yo bu mog helpi hir, e plenjen haki arda bay acha. Sertem, acha fa-tupe, bat afte tri nocha flanka-ney shahta es yo tanto longe ke Raterford mog extendi swa in it pa fule gaotaa. Shahta es tange e oni majbur gun al lagi, bat chauritaa bu treba fo plenjen. Li wud joi por kwiti prison vaika kripi-yen. Yedoh tu sirkumpasi ston fa-reveli mushkile. It es tro gran. Flanka-ney shahta avansi for, bat tu turni it nich es buposible. - Nomagari, - Raterford shwo, - chusa fon nuy subarda-pasaja es pa tal gaotaa ke nu bu mog desendi a yaruga-diba. E pa fin toy nocha lai, wen li majbur stopi gunsa in flanka-ney pasaja toshi. Un otre ston, sam twerde kom bifoo-ney, inkombri i nove shahta. Nau ambi dao es bari-ney: i nich i a flanka. Vanem Raterford bati ston bay acha til sabah. Stal-ney acha platifi, bat drir ston fai nul muva. Al suryachu Raterford klimbi aus subardalok e shwo: - Es fin. Neva hi nu ve ateni yaruga. Nada kel animi-te li tanto taim, it fa-wek. Oli eforta, oli sinsomna-ney nocha fa-vane. Iven si un ship visiti Nyu-Siland, li bu ve mog kwiti vilaja, li fo sempre ve resti in plen. == Jaduleker == Zai pasi longe meses. Duha e denada tormenti plenjen. Li inventi menga de fuga-plan, bat sun kwiti li bikos oli sey plan es egalem burealisibile. Duran tote wik li lagi on senu in swa-ney dom, al klosi okos e al trai bu dumi om enisa. Jek Mallon duhi osobem gro. Ta he palifi, magrifi, bikam egalsente versu olo. Sol hunga mah ta koyves chu dom e kapti paloma bay korda. Hampi kada nocha ta jagisi suy amiga bay laute geming. Raterford toshi fai duha, bat ta ahfi it e trai animisi Jek. Ta joki, ridi, gani alegre marjen-gana, inventi diverse zunsa fo mah-pasi taim. Yedoh pa fin i ta selfa bu mog kontroli swa e glumem en-lagi on senu bli amiga. Ta hev sol un amusa: shikara. Emaii oftem pren ta kunem a shulin. Shefa trati swa-ney plenjen kom amiga. Ta lubi ta. Li pa tur shuti bay un banduk, li huntem klimbi pa kolina, huntem krosi sumpa e ruchey pa chyenlok, parti kaptura egalem. Bat Raterford jan ke oni wahti ta oltaim. A wo unkwe ta go, ta gei akompani bay gwerjen kel es tayar fo yusi lanza si ta probi fugi. Bat a wo hi ta mog fugi? Al shikaring li oftem miti habiter de otre vilajas. Oni fai toking om eventa kel ye-te in isla, iven in suy zuy dale parta. Raterford hungem slu sey toking. Mogbi oni ve rakonti ke un ship de blan jen lai-te a sahil e stopi-te in sertene baya? Ta weiti sey habar pyu-nem kun foba kem kun nada. Li ya bu mog fugi, iven si ship lai. Bat meses pasi un afte otre, e toking om ship yok. Unves ranem pa sabah Emaii kwiti vilaja, al pren kunem Eshu e hampi haf de gwerjen. Fon toking Raterford en-jan ke Emaii go visiti visin-ney vilajas dabe voki subshefa a gwer kontra Seguii to hemapyase sobreshefa de otre tribu. Al departi, Emaii betaski suy bratason bay administri vilaja. Jiva de plenjen bikam yoshi pyu enoisaful. Li iven fa-yoksuni de Eshu kel amusi-te li bay toking. E bu ye jen kun kel Raterford mog go shikari. Duran longe wik vilaja audi nixa om suy shefa. Oni stopi dai fan a plenjen. Raterford samaji ke sin go shikari li ve morti por hunga. Pa fin ta audi ke Emaii-ney bratason aranji shikara kun kelke gwerjen. Raterford pregi ke oni pren ta kunem. Emaii-ney bratason konsenti. Shikara fa-reveli busukses-ney. Emaii he pren kunem oli banduk ke ye in vilaja, e Raterford majbur shuti bay lansika. Ta pai kili hampi nixa, e glumem zai wandi tra kolina. Duran to Jek Mallon zai lagi in dom on senu e trai en-somni, dabe bu dumi om swa-ney triste kisma. Turan dwar ek-skriki e ofni. Fobisi-ney Jek en-stan pa salta. Un lao, gorben maori man zai stan pa daklis. Jek Mallon gwo miti yo sey maori kelke ves pa gata de vilaja. To es lao jaduleker, jadujen e tatuer. Si koy vilajer en-morbi, oni mah-lai sey laoman a huta, e ta leki morbi-sha bay jadu-shwoing e bay kata on derma. Jek timidem lai a jaduleker. Wen Raterford go shikari, Jek oltaim dashati, fobi-yen kada nomuhimka. Bat gasta suluki muy amigem. Ta inklini kapa e froti suy nos kontra nos de Jek. - Mata de Emaii es muy morbe, - ta shwo. – Emaii ve iri, si al returni ta en-jan ke ela he morti. Me mus haili ela. Me mus zwo kata on elay desne plecha, dabe morba chu korpa. Bat me bu hev agude sikin. Sikin de blan jen es pyu agude kem nuy-las. Dai ba a me yur sikin. Al aksham me ve returni it. Jek bu jan kwo zwo. Wen Raterford yok, ta sempre bu es serte om kwo zwo. Si ta dai sikin a jaduleker, toy-la mog bu returni it. Si ta bu dai, jaduleker irifi e mog zwo koysa buhao. E ta desidi dai. - Walaa, pren ba sikin, - ta shwo, - bat zaruu returni ba it al aksham. Emaii hi doni-te sey sikin a me. Ta ve irifi si ta en-jan ke yu bu returni-te it a me. Jaduleker pren sikin e go versu huta de shefa, e Jek Mallon en-lagi on senu e klosi okos. Yo fa-tume wen jaduleker snova apari pa daklis de dom. Raterford bu haishi returni-te fon shikara. Al audi stepa, Mallon lai a daklis. - Walaa, pren ba yur mah-jadu-ney sikin! – laoman krai dushtem, al shwai sikin on arda. – Yu mah-te bade spiritus jivi in it, e li he kili mata de Emaii. Si me wud jan-te, me bu wud tachi-te sey sikin. Emaii ve returni e puni kiler. Laoman ugrosi a Jek bay kulak pa adyoo e go wek. Jek bu samaji hao den worda de jaduleker, bat en-fobi gro. Hastem ta shuani dwar e fa-ahfi in zuy dale angula. Tak hi ta sidi in angula til ke vos de Raterford fa-audi bli dwar. Ta ofni dwar, e Raterford zin, al porti suy shao-ney kaptura: dwa papagay e un kiwi. - Ob yu he audi habar? – Raterford kwesti. – Mata de Emaii he morti. Me yus he go pas shefa-huta. Ol vilaja es dar. Jek Mallon bu jawabi. - Al shwo veritaa, me joi ke ela he morti, - Raterford shwo for. – Sey dushte laogina neva pri-te nu. Ela fai-te gro-influsa an Emaii. Me sempre fobi-te ke ela shwofu ta tu kili nu. Oni toki-te om elay morba yo al sabah, wen me departi shikari. Es interes-ney, por kwo ela he morti. - Oni he kati ela bay may sikin, - Jek Mallon shwo. Ta detal-nem rakonti a Raterford om visita de jaduleker. Pa sekwi-sabah, sun afte fa-luma, Emaii returni a janmavilaja. Pa un-ney hi den ta merki gina kel zai departi a agra fo gun. Li mah-agiti ol vilaja, e afte kelke minuta oli vilajer es ausen stakatot miti-yen shefa. Raterford lyu somni-she Jek Mallon in dom e toshi go miti Emaii. Ta lai a geit yus al ke Emaii zin, avanen suy dasta. Bat sobreshefa es ya gro-shanji-ney afte kelke wik de absensia! Ta zai go al topali pa desne peda, ta es gorbi-ney e kan nich. Pluma orni-she suy kapa es rupten, myaten. On suy fa-lao-ney fas ye un chaure wunda. It swatefai bay kloten hema sub lefte wanga-osta. Gwerjen ke Emaii dukti, li es wunden, li oli hi. Li apena muvi, morbe, exosti-ney, gande. E li es ya shao. Al kwiti janmavilaja li bin pa tri ves pyu mucho. Pa zuy laste un gina zin geit. Ela swingi kom un herbinka sub feng. Elay nude peda es skrapen til hema; lapu e laza ye in tanglen har. Exosten fas do holifen wangas zai kan nich. Al pasi geit ela graspi stolba, dabe bu lwo. - Eshu! – Raterford exklami, gro-astoni-ney por aspekta de suy amigina, e fa-lansi a ela. Ela silensi. - Kwo eventi, Eshu? - Pyu hao bu kwesti, - yungina jawabi kyetem. – Nu fai hasima. Seguii persekwi-te nu duran dwashi dey ga blisem. Ela ek-hili e lwo. Ta lifti ela e porti afte alarmi-ney jenmenga. Molya de gwerjen kili-ney in batala zai wuli lautem. Ti bu partisipi in batala na man kasami tu kili Seguii e ruinisi oli suy vilaja. Emaii-ney bratason pa furia rupti suy lanza sobre swa-ney kapa. Raterford tuhun kun jenmenga go a huta de shefa e pon exosten gela on herba bifoo zinsa. Ela dekonsi. Al turni, Raterford en-vidi Emaii kel bay un handa teni plecha de lao jaduleker e bay otre handa teni un acha sobre. Fas de Emaii es deformen bay furia, on labas ye blan skuma. Jaduleker torsi al kan acha kun dashat, ta trai expliki koysa bay intermiti-she skwili-she vos. Raterford tuy gesi om olo. Emaii sol nau en-jan om morta de swa-ney mata. Furia-ney por fali-ney gwer, turan trefi-ney bay nove griva, ta yao tuy venji a koywan por oli beda. Buhao hi ve sta toy koywan. Raterford en-senti foba om kisma de nofortune jaduleker. - Bu es may kulpa, Emaii! – jaduleker krai. – Un blan plenjen, toy-la kel es pyu nise, ta hi kili-te yur mata! Ta es jaduman, ta lagi in suy masbute dom e fai jadu. Ta voki bade spiritus, mah li trefi ol nuy tribu. Yur mata sempre jan-te ke ta ve kili ela. Ela sempre heni-te ta. Remembi ku, ela pinsi-te suy gamba wen yu sundi-te ambi plenjen fon mar? Ta he mah-jadu suy sikin e dai-te it a me. Me bu jan-te se, me yao-te sol kati elay plecha fo lasi morba wek. Bat tuy ke sikin tachi-te elay plecha, ela morti-te. Lasi me go, Emaii, me bu es kulpa-ney. Mah-lai sey blan jaduman e rupti suy kapa. Jek Mallon yo gei trani a shefa-huta bay sit gwerjen. Ta kan sirkum bay fobisi-ney okos e por dashat tremi fon peda til kapa. Oni mah ta stan bifoo shefa. - Kili me inplas ta! – Raterford krai al fa-lansi avan. Bat acha ek-brili, e morte Jek Mallon lwo bli peda de jenmenga. Mucho bracha kapti Raterford fon baken. Un gran karke pama klosi suy muh. Kelke sekunda Emaii stan sin muva, kwasi al bu samaji kwo he eventi. Poy acha ek-brili snova e lwo on kapa de jaduleker. Brun lash lwo bli blan-la. - Lasi ta go, - Emaii shwo bay kyete feblifi-ney vos, adresi-yen gwerjen kel teni Raterford. Raterford kovri fas bay ambi handa e lentem go versu suy jen-yok-ney dom. == Chudao es findi-ney == Raterford resti ga sole inter jen-chier. Duran kelke dey afte morta de Jek Mallon ta jivi kwasi in tuman. Maistem ta lagi in dom. Wen ta bu mog lagi pyu, ta go wandi pa vilaja. Oni fai nul atenta om ta: oli mangi solemne dafna de Emaii-ney mata. Sey dafna duri muy longtaim. Oni trani lash de laogina a ofnelok bli huta de shefa e mah-sidi it on borya, apogi-yen den bey kontra un stolba kel ragi fon arda. Bay otre borya oni kuti morte laogina til galsa. Den fas oni smiri bay fet, also it glan kom kuprum-ney kazan. Den har oni viti bay grin lin. Poy oni sirkumi morte wan bay koysa kafsa-simile, zwo-ney aus pruta, dabe doga, swina e kinda bu mog nosantisi ta bay tacha. Emaii e kelke gwerjen kun banduk fai sem gluhisi-she salpa pa honor de ela. Reste gwerjen shwai lanza inu aira e kapti it al flaisa. Versu sabah de sekwi-dey shefa de visin-vilaja begin jami. Li gei akompani bay swa-ney molya, kinda e gulam. Gulam porti baken den menga de oli-sorta-ney fan. Til aksham rishtejenta wuli e plaki-shwo sirkum lash, al kati swa-ney derma bay agude ston-ki. Al aksham festachia begin. Al vidi ke maoris begin festachia, Raterford lopi a dom, klosi dwar hao e lwo on senu. Ta es serte ke nau oni chi masu de suy povre amiga. Duran ol nocha ta lagi sin klosi okos, al slu gana e kraisa de chi-sha. Non, zaruu hi treba fugi fon hir. Tu kontinu sey notoleribile jiva pa sole es noposible. Hay oni kapti e kili ta, es olosam pyu hao kem tu jivi hir. Hir ta bu ve mog tilweiti ship. Si un ship wud lai a sahil de Nyu-Siland, nulwan intentem hi wud shwo a ta om se. Mogbi ta he lusi yo mucho ship! Non, ta gai fugi versu mar al un-ney hi byen kasu. Ta ve pregi koy shefa de bli-sahil-ney vilaja om protekta e ve weiti ship dar. Sertem, es muy probable ke oni ve kapti ta e kili. Wel, jen kel bu valori jiva, ta bu fai riska. Blan dey-luma yo zai penetri inu dom tra gap-ki, wen Raterford remembi om subarda-pasaja ke ta kun Jek gro-eforti-te zwo. Es yo kelke mes ke ta bu he desendi adar, sub arda. Turan ta en-yao fai un proba pyu. Mogbi es posible tu pasi sirkum toy ston kel bari horisontale shahta? Avos it bu es tal gran kom nicha-ney. Animi-ney bay nove idea, Raterford en-stan pa salta. Ta go a forna e pai kelke smuli-she gual fon sub pepla. Bay gual ta agnisi un longe smola-ney pina-splinta. Kun sey selfa-zwo-ney torcha in handa, ta lifti chaure planka kel klosi zinsa inu shahta. Ta fa-surprisi bay feble shum kel fa-audi aus swate dun. Astoni-ney, al beginsa ta bu kredi a swa-ney aures. Bat al slu pyu atentem, ta snova audi kyete kontinue suon. Non, bu es shum, es pleska. Nau duba yok: es pleska de flui-she akwa. Ta extendi handa fo graspi toy stanga ke li yusi-te fo desendi. Bat stanga yok. Raterford sovi jal-she splinta inu dun e en-vidi stanga. Bifooen suy uupare fin bin pa nivel de poda, bat nau it es pyu nichen pa kelke fut. Al apogi kontra mur, Raterford klimbi inu dun, ateni stanga e graspi it. Turan stanga en-muvi, glidi-yen nich tanto kway ke Raterford apena fa-teni on it. Se duri un sekunda. Niche fin de stanga imbati kontra koysa twerde, e muva stopi. Raterford en-klimbi nich along stanga. Kem pyu nich ta klimbi, tem pyu klarem ta audi akwa-plesking. Afte un minuta suy pedas sinki inu akwa. Bay topuk ta findi diba. Akwa es til genus. Ta lifti suy torcha e kan sirkum. Ta zai stan miden longe, tange, tume guha kavi-ney bay subarda-ney ruchey. Guha es inklini-ney, e ruchey lopi muy kway on suy diba. Raterford samaji kwo he eventi hir duran toy taim ke ta bu visiti shahta. Ti bari dao nich na ston loki-te sobre subarda-ney ruchey. Por pluving ruchey puhlifi-te e auswosh-te ston. Walaa it zai lagi, inkombri-yen angula de guha, sey gro-gran swate ston, ruptifi-ney inu tri pes. Ston he lwo yus inu ruchey e inkombri it. Bat akwa he sirkumpasi ston, kavi-yen nove dao in mole arda. Raterford en-go along ruchey-fluisa. Ruchey es chyen, e tu go es fasile. Bat tavan to wolba de guha es koyves tanto nise ke Raterford majbur fa-pligi hampi pa haf. Ruchey desendi aika krutem e oltaim shanji direksion, turni-yen nau a desna, nau a lefta. Afte go sirke charshi stepa, Raterford merki ke ti ta teni na pina-splinta he jal yo pyu kem pa haf. Ta stopi, fobi-yen resti sub arda sin agni, yao turni e go bak. Turan ta vidi un feble luma-ray kel penetri inu guha fon baken turna. Ta zwo kelke stepa avan. Luma fa-pyu. Ta turni angula, e tumitaa bikam haf-luma. Un turna pyu, e ta en-vidi in dalitaa, yus pa fin de guha, den ronde ofnitura tra kel yarke dey-luma penetri. Raterford yo bu go bat lopi, al pleski bay pedas pa akwa. Afte un minuta ta ateni ofnitura e klimbi aus. Ta kan sirkum e samaji ke ta loki on diba de yaruga. Ga vertikale mur go uupar pa ambi taraf. Yaruga es tanto tange ke fon suy glubitaa skay sembli kom tange riva-ki kel flui sobre. Bli pedas de Raterford ruchey-ki balbati, it chu guha e kontinu dao along yaruga-diba. Dar, in gaotaa, vilaja de Emaii mus loki. Fon hir it bu es vidibile. Raterford en-fobi ke ti gardi stakatot na gwerjen merki ta, e ahfi swa inu bush. Ol yaruga es bekresen bay bush. Mogbi fugi nau hi, sin ajorni? Afte tri dey ta ve ateni mar. E dar – morta o libritaa! == Emaii samaji justitaa == Yedoh rasum shwo a ta, ke treba returni a vilaja. Ye mucho reson fo to. Un-nem, es mucho pyu anchun tu fugi al aksham kem al sabah, bikos dan oni ve merki fuga pyu tardem. Dwa-nem, ta he lyu suy pistola in dom, e arma mog bi muy utile. Tri-nem, treba pren kunem den fan amini fo tri dey. Ye yoshi un reson: ta wud yao toki kun Eshu pa laste ves. Raterford findi un pina-brancha e agnisi it bay splinta kel es yo hampi finjal-ney. Kun nove torcha in handa ta klimbi bak inu guha. Tu go bak es pyu mushkile, bikos nau treba go uupar e inklina es aika krute. Raterford oltaim kan-kan wolba atentem, dabe bu go pas swa-ney shahta kel dukti a dom. Pa fin ta ateni it. Torcha bu treba pyu, also Raterford lansi it inu ruchey e en-klimbi uupar pa stanga kwasi pa mastula. Ta klimbi a uupare stanga-fin e turan audi laute tuking. Tuking lai fon sobre. Ta samaji ke oni tuki pa dwar de suy dom. Dwar es shuani-ney. Mogbi oni tuki yo longtaim. Ta en-fobi ke oni mog rupti dwar e deskovri subarda-tunel. Dan olo fai fala. Treba klimbi uupar e prisenti swa a li zuy kway posible. Nau ye gran distansia inter uupare stanga-fin e dom-poda. Al fa-graspi pa mur-balja, al pendi sobre swate abisma, Raterford klimbi uupar e klimbi aus yama. Oni bati dwar tanto fortem ke ol dom tremi. Al en-loki on poda, Raterford hastem kovri yama bay planka, poy kovri planka bay dine sloy de arda. Se okupi-te haf-minuta. Dan ta lai a dwar e ofni it. Baken dwar Emaii zai stan. Ta es sole. Bli suy pedas ye un longe tange obyekta, kuti-ney inu kelke borya. Shefa suspektem examini Raterford. - Way yu bu chu-te, Hwan-har-ney? – ta kwesti. – Me tuki-te pa dwar longtaim hi. - Me somni-te, - Raterford jawabi. - Somni-te? – Emaii rikwesti. – Neva hi oni darfi somni tanto glubem, Hwan-har-ney. Hao gwerjen mus en-jagi por zuy syao sususa, dabe dushman bu mog ahfi-lai a ta. Suspekta-ney kansa de Emaii stopi on nude pedas de Raterford. - Shwo ba, Hwan-har-ney, - ta kwesti, - way yur pedas es mokre? - Ouran me yus renversi-te un nangwa kun akwa. Suspekta de shefa fa-wek. Duran longtaim ta silensem kan fas de suy plenjen. E pa fin shwo: - Li yao-te chi yur amiga. Bat me bu he lasi li. Me afsosi ke me kili-te ta. Ta bu es kulpa-ney. Jaduleker toshi bu es kulpa-ney. May mata bin muy lao gina, taim fo morti he lai. Dafni ba yur amiga segun tradision de yur landa. Me he bringi ta a yu. Walaa ta. Afte sey worda Emaii turni-ofni un borda de borya kel kovri longe tange obyekta. Raterford vidi hema-ney fas de Jek Mallon. Kun astona ta kan fas de savaja kel hev basta mahanatmitaa fo rekoni swa-ney nopravitaa. Sin shwo un worda, Raterford trani korpa de suy kili-ney amiga inu dom e klosi dwar. == Turan-ney ataka == Raterford dafni Jek Mallon bli stakatot, pa kelke stepa fon dom. On kabra-tudun ta stavi un ligne kros. Resti sol zwo skribitura om ke hir Jek Mallon reposi, un marjen do dwashi yar, kili-ney bay maoris. Bat nofortunem Raterford bu janmog ni lekti ni skribi. Maoris zai dafni for mata de ley shefa. Li porti lash de laogina a riva e pon it inu akwa. Afte haf-ora li tiri lash aus akwa e kuydem separi masu fon osta. Den masu li lansi inu riva, e den osta li woshi e pon inu basketa. Den sey basketa li porti bak inu vilaja, kovri it bay un borya e pendi on sima de stolba kel stan miden ofnelok. Den stolba li sirkumi bay barana e deklari ke it es tabu: eniwan kel tachi it ve bi kili-ney. Yoshi oni pon on basketa den dushte ligne boh-figura fo garda. Pa sekwi-sabah oli shefa de visin-vilaja departi a ley guvernilok. Li hasti, bikos taim es nokalme, avan-dasta de Seguii mog apari in sirkumlok pa eni minuta. Emaii dai a kada gasta kelke gwerjen fo garda. Longe pirogas fulifi bay jen e muvi kway versu kontra-ney sahil. - Nau haishi bu treba nokalmi, - Emaii shwo-te a departi-sha. – Nu he lyu Seguii bli muh de riva Piako. Dar ta fai gwer kontra blisahil-ney vilajas. Sey gwer ve okupi mucho taim. Me es serte ke li ve mog lai a nu afte amini shi dey. Shi dey es sufi-she taim fo fa-tayari fo defensa. Departi-sha pa hor en-gani gwer-gana. Al gani, li krosi riva e desapari in shulin. Pirogas resti pa kontra-ney sahil, dabe ti akompani shefa na gwerjen mog returni. Iven dwa ora haishi bu pasi afte ley departa, wen ol vilaja turan alarmifi. Tambur en-baji. Ti somni-ki sub shaisa na man en-stan pa salta e fa-lansi a geit. Raterford audi-te shum e lopi kun li. Tu pasi tra geit es hampi noposible. Gwerjen kun lanza, mer, acha, sikin, banduk zai pushi mutu, fa-drangi inu geit, mah mutu lwo. Pa fin jenmenga porti Raterford aus vilaja, e ta stopi on flanka de kolina kel krutem desendi a riva. E ta en-vidi dashat-ney vidiwat. Baken riva, dar wo vilaja-ney legum-garden loki, tume haf-nude jenes kun banduk zai lopi ahir-adar, al raskiki bumature melon e nangwa. Li es mucho, toy jenes, li mengi on kontra-ney sahil kwasi furmi. Li kapti ti gun on legum-garden na gina, ligi li e trani a shulin. Mucho gina fai resista, kusi, skrapi, e por to gei bati bay kunda norahimem. - Seguii! Seguii! – Emaii-ney gwerjen krai, al sheiki lanza pa sinmahta-ney furia. Li zai vidi komo oni pleni ley molya, mata e docha, bat li bu mog helpi, bikos oli piroga es pa otre sahil de riva. "Fon wo Seguii pai-te tanto mucho banduk fo suy gwerjen?" Raterford dumi. "Emaii krushisi-te un ship e pai-te sol shi-dwaka banduk. Den kwanto ship Seguii treba-te krushisi, dabe furni banduk a ol suy armee?" Emaii lopi a akwa, lifti suy banduk e shuti. Kelke suy gwerjen kel hev banduk, li shuti toshi. Pa otre sahil para gwerjen ek-krai e lwo. Bat tuy jawaba-ney salpa aus kelke stoka banduk ek-guruhi. Vilaja-defenser fa-reveli muy hao nishan. Al audi kula-wisling Raterford en-lagi on herba. Ta vidi komo sirkum-ney jen lwo. Armee de Emaii fa-lansi a tange geit, al krashi kili-neys e wundi-neys. Raterford yao en-stan bat por fa-dranging koy lopi-sha stepi on suy fas. E kada ves ke ta yao en-stan gwerjen-ney nude peda mah ta lagi snova. Myati-ney, krashi-ney, ta dekonsi. Bat afte un minuta ta rikonsi. Suy korpa tungi gro. Al lifti kapa, ta vidi pirogas kel zai muvi tra riva. Gwerjen de Seguii zai lai fo sturmi vilaja de Emaii. Li zai gani lautem den chuyshuke gwerlik gana. Muchos zai teni stik kun kati-ney jen-kapa. On kapa ye pluma kel ondi sub feng. Es kapa de toy shefa kel gasti-te she Emaii nodavem. Gwerjen de Seguii miti-te li in shulin e kili-te. Sol dwa ora bak toy shefa gani-te same gana ke nau ley kiler gani. In un piroga oni transporti plenisi-ney ligi-ney gina. Plengina zai krai iven pyu lautem kem ley pleniser gani. Raterford en-stan mushkilem e fai sirkum-kansa a kolina kovri-ney bay morte korpa. Gwerjen de Seguii on piroga merki ta e begin shuti. Ta audi komo kula wisli-flai bli. Al trai salvi swa-ney jiva, ta fa-lansi a geit. Bat geit es yo bari-ney fon nicha til uupara bay grose balkas. Vilaja es tayar fo defensa. Gao stakatot es glume e notrapasibile. Raterford en-krai lautem, pregi lasi ta inu. Bat vilajer zai mangi, li bu audi suy kraisa. Iven si li wud audi, al tanto danja-ney momenta li bu wud debloki geit, dabe lasi un jen zin, tem pyu ke sey jen es gariba. Raterford krai oltaim pyu lautem, e duran to kula zumbi sirkum e fa-nagi inu stakatot. Si maoris wud janmog goli pyu hao, ta zaruu wud bi kili-ney. Al kada ek-reming pirogas blisifi oltaim pyu. Raterford lusi nada om geti inu vilaja e en-lopi along stakatot. Stakatot turni kway, e sun ta es yo baken turna. Hir kula yo bu mog ateni ta. Dense shulin es bifoo ta. Ta fa-lansi inu densika de gigante farna e en-lopi sin kan bak. == Tu salvi Eshu == Ta lopi til exosti. Pa fin ta lwo inu syao yaruga-ki sirkumkovri-ney bay farna. Longtaim ta lagi al slu shuting kel guruhi in dalitaa, tufi-ney bay shum de shulin. Un-nem ta bu dumi om nixa e sol spiri gro. Bat poy ta remembi komo gwerjen de Seguii plenisi-te gina. - Eshu! – ta hamsi pa dashat. Ela ya toshi gun-te in agra. Way ta dumi om se sol nau? Ela bin dar, baken riva. Sertem, ela toshi es in plen. Ta en-sidi. Gluhe shum de mucho vos, kliking de shuta fa-audi fon dalitaa. Ta zai sidi miden farna, zai slu e dumi. Eshu sindubem es plenisi-ney, e gwerjen de Seguii he transporti ela kunem tra riva. Nau ela zai lagi koylok hir, in ley kampa, ligi-ney e bati-ney. Raterford pren sikin fon kamar e examini it atentem. Poy ta en-stan e chaukem en-go bak versu vilaja. Ta go muy lentem e trai bu shumi. Si koywan merki ta, ta ve tabahi. Fa-aksham. Raterford vidi tra pina-brancha, ke surya es yo aika nise. Ta go longem, mucho pyu longem kem ta expekti-te. Muy dalem hi ta he lopi in shulin al salvi swa! Shuting fini. Bat voses bikam oltaim pyu laute. Also Seguii haishi bu he dukti suy armee wek. Raterford lentem ahfi-go avan al rasmuvi farna-stemes. Al en-loki bli vilaja, ta en-lagi on herba e kripi. Lentem ta serpi, kwasi serpenta, al trai bu kraki bay brancha-ki, bu tuki bay ston-ki. Pa fin ta vidi avanen, inter pina-tronka, den muvi-she figura de jen. Ta stopi. Sirkum-vilaja-ney shulin es fule de gwerjen. Baum shirmi li fon Raterford, bat por voses ta samaji ke li mengi e ke li es ga bli. Koyves ta vidi li. Li wandi inter baum e jami suhbranchika. Dwa gwerjen hampi imbati kontra ta, li pasi pa tri stepa fon ta. Ta ahfi swa in herba al deri spira, e li bu merki ta. Gwerjen de Seguii farki fon gwerjen de Emaii sol bay ke hampi kadawan hev banduk baken. Fon wo li pai-te tanto mucho banduk? Surya lwo, fa-tume. Raterford zai weiti tumitaa nosabrem. Pa fin in haf-tumitaa agnis de asadi-sha en-brili, haishi bu yarkem. Raterford chaukem en-kripi avan, versu vilaja. Ta fa-ahfi baken bush e farna-densika, also oni bu merki ta. Ewalaa, avanen kontra hampi ga tumifi-ney skay ta en-vidi stakatot. Vilaja silensem weiti ataka. Raterford dumi ke tu pren sey ligne fortesa ve bi mushkile hi fo ataki-sha. Eni kurajnik kel probi klimbi on stakatot, ta ve bi mah-lwo-ney bay lanza tuy. Kom pruva de to, mucho lash lagi sirkum, lumisi-ney bay salti-she luma de agnis. E nul kula ve mog pirsi grose balka. Bat sun Raterford samaji ke nove sturma ve yok. Seguii desidi-te pren fortesa bay otre dao. Suy gwerjen zai jami suhbranchika in shulin e montoni it bli stakatot. Un hi jal-she brancha aus agni ve sufi fo agnisi ol fortesa. Agni hi ve mah sey notrapasibile mur lwo. Emaii fai-te gaf wen ta lasi-te dushman lai tanto blisem a suy vilaja. Yedoh, komo ta mog-te stopi li? Ta hev sto-petshi gwerjen, e Seguii hev amini dwa mil. Ta hev shi-dwaka banduk, e Seguii hev amini dwa mil. Ta hev pluri shi-dwaka sikin, e Seguii hev pluri stoka. Al vidi suhbranchika montoni-ney bli stakatot, Raterford samaji ke kisma de vilaja es desidi-ney. Ta zai kripi tra kampa de asadi-sha. Gwerjen zai sidi bli yarke agni, e ta resti in tumitaa, also li bu merki ta. Ta lentem muvi fon un agni a otre, shuki-yen plengina. Pa fin ta findi li. Gina es ligi-ney a pina, pa sirke petshi stepa fon janmavilaja. Kada gina es ligi-ney al sina versu tronka, shayad dabe li bu mog vidi lo sirkum. Plengina zai silensi kwasi morte, e Raterford gesi ke oni he tapi ley muh. Bu dalem fon li un agni jal. Sirkum agni da gwerjen zai sidi, sirke shi jen, e rosti fish on ston. Li mangi gro e fai nul atenta om gina. Luma de agni fadi inter baum, e plengina es hampi in tumitaa. Raterford kyetem ahfi-muvi inter li, shuki-yen Eshu. Ta examini pyu kem dwashi sinmuva-ney gina-figura e poy merki ela. Fas de yungina es fortem presi-ney kontra pina-tronka. Elay korpa es sirkumligi-ney bay menga de korda-ki, also ela bu mog muvi ni bracha ni gamba. Raterford chaukem en-stan e tiri suy sikin. Ta kway kati oli korda-ki, un afte otre. Yungina senti ke impedi-korda yok e turni. Sol nau ela rekoni swa-ney libriser. - Nu go ba, Eshu, - ta hamsi. Ela jawabi nixa e tachi swa-ney muh bay ambi handa. Turan ta merki un gran pes de ligna inserti-ney inu elay chaurem ofni-ney muh. Kun forsa ta tiri ligna aus elay muh. Ela ek-gemi. Yus al toy momenta un shuta ek-guruhi. Ti sidi bli agni na gwerjen he merki ta. Ta graspi handa de yungina e gro-kway en-tiri ela inu shulin, inu tumitaa. Nove shuta guruhi, e suon de peda-tomping fa-audi baken. Oni persekwi li. Ta senti ke Eshu bu mog lopi. Elay gambas es neme por liging. Ela lwo oftem, e ta majbur trani ela pa arda afte swa. Ta lifti ela, pon on swa-ney plechas e en-lopi. Ol kampa de asadi-sha alarmifi. Yo menga de jen persekwi li. Kula zumbi, bat bu trefi por tumitaa. Persekwa blisifi oltaim pyu. Ti ta porti na loda mah suy loping meno kway. Ta lopi pa ol mogsa sin selekti dao, al rupti bush e brancha. Kelkeves ta abruptem shanji direksion, dabe mah-konfusi persekwer. Bat kada ves li snova merki ta, e persekwa ribegin. Suy kordia tuki gro. Ta senti ke ta lopi pyu lentem. Fon baken ta audi yo spiring de un gwerjen kel lopi avanen oli kun lanza in handa. Raterford jan ke nau sey lanza sal nagi suy bey. - Kwiti me, - Eshu hamsi al fa-tufi. – Fugi selfa. Me impedi yu. Bat Raterford jami laste forsa e lopi for sin kan bak. Persekwa es yo ga blisem. Ta bu nadi om nixa yo bat lopi for. Ewalaa turan arda sub gamba fa-yok. Ta senti ke ta zai flai koylok nich, inu swate abisma. Kun gro-forsa ta fa-darbi kontra koysa. Suy muh e okos fa-kovri bay mole arda. == Batala == Kun mushkilitaa Raterford en-sidi, al spuki e farfari. Por ushiba ol bey tungi. Al kan uupar, ta vidi dwa gao arda-ney mur, inter kel tange tume-blu riva de skay serpi, kovri-ney bay yarke stara. Ta en-sta buhao al samaji ke ta he lwo fon tal gaotaa. - Wo nu es? – Eshu kwesti apena audibilem. Ela zai lagi bli ta e kan uupar kun foba. - Nu es in yaruga, - Raterford shwo. – In yaruga ausen vilaja. Pa fortuna, nu lwo-te on ramla-monton. Se hi salvi-te nu. - E wo es toy gran foba-ney gwerjen kel persekwi-te nu? - Ta he resti dar, uuparen. Nau li bu ve persekwi nu, - Raterford ek-ridi.- Li es serte ke nu es morte. Along diba de yaruga un syao ruchey flui al pleski-ki. Raterford merki it por reflekting de stara. Ta lai a ruchey-ki e kun juisa woshi garmifi-ney fas. Ob es toy hi ruchey kel flui aus ta-ney subardalok? Trefi-ney bay sey duma, Raterford turni versu yungina e shwo: - Nu go ba! - A wo? – Eshu kwesti. – Zuy blise chusa aus sey yaruga es pa dwa dey de going fon hir. - Nu go ba! – Raterford repeti zidem e extendi handa a ela, dabe helpi en-stan. Eshu en-stan, bat tuy ek-krai e snova lwo on ramla. Por lwosa inu yaruga ela stiri-te tendon de lefte gamba e bu mog go. Raterford lifti-pon ela on plechas e en-go kway along diba de yaruga kontra fluisa de ruchey. Kadalok on yaruga-diba ye agude ston. Si li wud he lwo idyen pyu desnen o leften, li wud he morti. Al rupti bush e rasmuvi kana, Raterford zai go for. Pa fin ruchey turni abruptem, e Raterford palpi-findi zinsa inu guha. Ta porti astoni-ney e fobisi-ney Eshu along subarda-ney koridor, al palpi-shuki dao in fule tumitaa. Bay lefte handa ta teni yungina on plecha, e bay desne-la ta oltaim tachi tavan, dabe bu go pas toy shahta kel dukti uupar, a suy dom. Pa fin ta findi sey shahta e stopi. - Fa-teni hao-hao! – ta hamsi a gela. Eshu sirkumpren luy galsa e fa-pendi on luy bey. Ta en-klimbi uupar stanga. Shahta es tange kom forna-tuba, li sta tange e apena fa-drangi uupar. Stanga kurvifi por dwaple gravitaa. Yedoh al fin li ateni it-ney uupara sukses-nem. - Stepi-stan on may plechas, Eshu, e lifti ba planka ke yu ve findi sobre kapa, - Raterford shwo. E afte un minuta li es yo inen dom de plenjen. Bat Eshu haishi bu samaji wo li loki. Fobisi-nem ela fa-presi a swa-ney salver. Raterford deshuani dwar e ofni it. Luma, blindisi-she luma trefi ley fas. Fo un momenta li klosi-presi okos. Shadas zai lopi on arda. Flama-lisan zai salti inu swate skay pa oli taraf. - Nu es in nuy vilaja! – Eshu exklami. - Gwerjen de Seguii agnisi-te stakatot, - Raterford shwo. Stakatot zai jal in mucho plasa pa same taim. Kun guruha grose balka zai lwo. Jen, sirkumi-ney bay agni-halka, sinmahtem lopi ahir-adar al ke doga wauki e kinda plaki. Gwerjen lifti-sheiki lanza, li yao batali kontra dushman nau hi. Bat dushman es buatakibile, shirmi-ney bay flama-mur. Feng zai porti agninka tra aira, e slama-huta en-flami un afte otre. Li jal kway: afte kelke minuta sol un syao pepla-monton resti on plasa de gran huta. Masta bu iven probi salvi swa-ney habitilok; li jan ke oni bu mog tushi agnifi-ney slama. Turan pa fin de gata, bli geit inkombren bay balka, stakatot krushi, e un chaure ofnitura fa-formi. Inu sey ofnitura mucho asadi-sha en-stromi, al salti bay nude peda tra jal-she lwo-ney staka. Vilaja-defenser bari ley dao. Pa fin kontrajen miti mutu fas kontra fas. Al sey distansia banduk es sinutile, e ferose handa-batala begin. Al yarke flaming Raterford vidi fon daklis de suy dom, komo Emaii-ney longe pluma fliti avanen defensi-sha. Sobreshefa yusi mer gro-kushalem, suy handa nulves fai gaf. Bli ta suy gwerjen zai batali. Li es tayar fo defensi kada incha de janmavilaja. Bat li to kuraje defenser es ya shao. E ataki-sha es ya mucho! Oli gwerjen kel akompani-te visin-shefa, li he tabahi. Otres morti-te on kolina-flanka bifoo vilaja. Also al nau Emaii hev sol kelke shika jen kel bari dao a gro-menga de dushman. Lentem li zai stepi bak inter dwa fila de jal-she huta. Oltaim li bikam pyu shao. Nau un jen, nau otre jen lwo bifoo dushman kel avansi furia-nem. Emaii es oltaim in un-ney fila de defenser, yus in mida de batala. Ta sembli nowundibile. Kadawan kel probi blisifi a ta, ta lwo por suy mer bifoo samaji lo eventi-she. Den lanza kel flai fon dalem, ta kapti li al flaisa bay handa e lansi bak. Yedoh ta shao-po-shao stepi bak. Dushman kontroli yo haf de vilaja. Kelkes zai kapti fobisi-ney swina kel salti-te aus barilok. Emaii bakmuvi pas pendi-kabra de suy mata, pas swa-ney flami-she huta kel es zuy gran in vilaja. Sun plasa fo bakmuvi yok. Baken, pa sirke charshi stepa, es jal-she stakatot, e baken stakatot es glube yaruga. Mucho gwerjen de Seguii sirkumi huta de sobreshefa e yao penetri inu it, nadi-yen findi dar koy gro-tresor. Al ek-jal handa, li rasmuvi flami-she kana e raslansi it a oli taraf. Ewalaa ye un explosa kel ek-sheiki ol kolina. Huta rasflai. On suy plasa apari un glube yama in arda. Sikrum yama mucho jal-ney lash lagi. Es barela kun barut bringi-ney fon "Agnesa": it explosi-te in huta de shefa. Explosa es tanto ruini-she fo ataki-sha e fobisi li tanto, ke li fai garbar e en-stromi bak al krashi mutu. - Avan! – Emaii krai. Handafula de kurajnik fa-lansi avan kun Emaii. Dushman en-hili sub sey nochauke dranga e muvi bak inter dwa fila de jal-ney huta. Incha afte incha Emaii zai returni janmavilaja a swa. Snova ta en-posesi peplalok de suy palas, snova pendi-kabra de suy mata es baken chaure bey de son. Al sertene minuta sembli ke Emaii sal forsi dushman aus vilaja. Bat gwerjen de Seguii sun rifai samaja om situasion. Bak-filas drangi avan-filas, also avan-filas stopi e snova en-go avan ataki. Vilaja-defenser es nau tro shao. Li es tanto shao ke li fobi sirkuma. Li zai batali kun nochauke, sinnada-ney kuraja, bat li snova zai bakmuvi, al sey ves pyu kway. Sun oni drangi li a fin de vilaja. Nau Emaii hev amaxi trishi jen. Baken ta stakatot jal. Li oli jan yo, ke sun batala sal fini. Turan ga blisem da Emaii vidi balka-dom de suy blan plenjen. Gran jen do agnilik har zai stan pa daklis e swingi suy gro-handa a ta. Syao dasta de drangi-ney gwerjen, shuki-yen shirma fon baken, desidi bakmuvi versu masbute mur de sey dom. Wen Emaii en-loki bli dwar, Raterford graspi ta pa plechas e tiri inu. Oli arma-dun es ofne, e Emaii en-vidi un yungina sidi-she on poda. - Eshu! – ta ek-krai bay ek-tremi-ney vos. – Yu es hir? Me dumi-te ke yu es she li, in plen… Raterford bay peda mah-wek planka e diki a shefa den swate yama. - Yur salva es hir, - ta shwo. – Hay oli gwerjen desendi adar, un afte otre, e yu oli ve bi libre. Shefa bu shwo, bu muvi. - Yu bu kredi a me, Emaii? Kwesti yur docha. - Ta shwo veritaa, patra, - gela shwo. Oni yo zai batali yus bli dom-dwar. Emaii tiri gwerjen, un afte otre, inu shamba e komandi ke li desendi inu yama. Gwerjen bu samaji, yedoh obedi sin kwesti. - Go ba along fluisa de ruchey! – Raterford krai a li inu yama. In dom fa-garme, en-ye fauha de fum. Ataki-sha repeti ley manovra: li agnisi-te bake mur de dom. Wen ausen bu resti gwerjen, Raterford klosi-klapi dwar e shuani it. - Nau yu treba desendi, - ta shwo a Eshu e Emaii. Oni gro-bati dwar bay stik. Suy masbute pina-planka tremi. - Go ba yu toshi kun nu, - Emaii shwo a Raterford. - Non, me mus resti, - Raterford jawabi. – Me mus inkombri zinsa inu subarda-pasaja, dabe li bu findi it e bu persekwi nu. Ta tiri pistola fon sub senu, sovi it inu arma-dun kel es yus bli dwar, shuti. Tuking tuy stopi. Ta snova e snova sharji suy pistola e shuti. Tra ronde ofnitura de arma-dun ta vidi ke asadi-sha he bakmuvi dalem e bu osi blisi a dwar. Shamba es fule de tufi-she fum, tu spiri es hampi buposible. Smola on mur fai pao. Tra gap-ki inter balka da flama fa-diki. Bat Emaii haishi zai stan bli yama, ta bu osi desendi e lyu Raterford sole. - Go ba! – Raterford krai. – Yu mus porti docha, bikos ela bu mog go. Bu fobi, - ta adi al ek-smaili, - me ve hunti a yu sun. Emaii lifti-pon Eshu on plechas e desapari in yama. Al resti sole, Raterford pon suy pistola in kamar e pren acha. Bay un hi darba ta kati tel kel ligi ruf-stangas a uupare balkas de karkasa. Ruf-stangas tuy kurvifi e idyen sinki sub gravitaa de sobrepon-ney arda. Al teni in handa den fin de tel, Raterford desendi inu yama e fixi gambas on uupare fin de stanga. Al apogi bey kontra mur de shahta, ta pa ol mogsa ek-tiri tel. Ruf-stangas glidi wek fon karkasa-balkas, e olo tuy lwo nich inu shamba. Zinsa inu subardalok es inkombri-ney bay tri-fut-ney sloy de arda. - Wel, nau li bu ve gesi a wo nu he desapari, - Raterford shwo a swa al desendi along stanga. Afte para minuta ta es yo in yaruga. Emaii, Eshu e gwerjen zai weiti ta. Ta hungem inuspiri-spiri freshe nocha-ney aira: suy pulmones es ya toxinen bay fum. == She Taranaki == - Me bu nidi tal gulam kom yu, Hwan-har-ney, - Emaii shwo. – Me nidi tal shefa. Yu es durte, yu es kuraje, yu es janmi-ney fo bi shefa. Nocha zai fini. Skay fa-pale, bat on diba de yaruga es haishi tume. Li zai go kway inter dwa gao vertikale yaruga-flanka. Koyves yaruga es tanto tange ke li majbur go pa fila, un afte otre. Li pleski bay nude peda pa akwa de ruchey kel akompani li fon guha. - Me fai kasam ke me ve mah yu shefa, Hwan-har-ney, afte ke me wekgoni Seguii aus may landa, bikos yu es mahan e saje, - Emaii shwo for. – E Seguii, me ve venji a ta. Bay sey hi handa me ve rasrupti suy kapa e extirpi ol suy klan. Li resti sol dwashi-sit jen, inklusi-yen Eshu ke gwerjen porti on plechas pa tur. Oli hi es wundi-ney: koys topali, otres bu mog muvi bay rupti-ney brancha, koy otres he fa-yoksuni de un oko oda aur. Emaii, skrapi-ney fon peda til kapa, ta es mokre por swa-ney hema. Yedoh li dumi sol om venja. Tu ribildi janmavilaja, tu librisi swa-ney molya, sista, docha aus gulamtaa – se hi es ley sole drima, om se hi li dumi oltaim. - Non, yu ve bi shefa bifoo ke me kili Seguii, - Emaii shwo. – Sin yu ol may tribu wud bi yo morte. Me ve mah yu shefa tuy ke nu lai inu Taranaki landa, a may amigas e alianser. Me es sobreshefa, me mog mah eniwan shefa, eniwan ke me yao. Raterford silensi. Es yo ga luma-ney, e Emaii desidi ke tu kontinu safara al dey es tro danja-ney: koywan mog vidi li fon sobre. Li findi un bugran holika sub ti pendi sobre yaruga na roka e refuji in it. Gwerjen kili bay lanza den kelke titar-faula kel nesti pa menga on diba de yaruga. Li chi li kru, bikos es danja-ney tu zwo agni: dushman mog merki fum. Raterford, malgree hunga, chi muy shao: til nau hi ta bu es abyasen a chi kru masu. Li sidi sub roka duran ol dey, bat tuy afte fa-tume li en-go for along sinfin-ney yaruga. Shao-po-shao yaruga bikam meno glube, suy mur bikam meno krute. Pa fin al tri-ney nocha de safara li pai geti aus it. Li zin shulin. Emaii dukti suy syao dasta versu suda, a dale landa Taranaki. - Lao Otako, sobreshefa de Taranaki tribu, bin amiga de may patra, - Emaii shwo. – Ta ve resivi me kom brata, ta ve helpi a me tu jiti may dushman. Pa beginsa li go sol al nocha, e al dey li refuji in zuy dense shulin. Koyves in shulin li miti jen. To es fuger fon vilaja rauben bay Seguii. Inter li koyves ye i gina. Maiste fuger perteni a tribu de Emaii. Bat koyves ye i jen de otre tribu: Seguii ya he krushisi ol norde parta de Norde isla de Nyu-Siland. Oli toy jen, hungi-ney, fobisi-ney, persekwi-ney, li hunti a Emaii e go a suda kun ta. Dasta oltaim fa-gran, e afte tri wik de going tra ruini-ney landa li es yo sirke 500 jen. Koyves li imbati kontra peplalok de jal-ney vilaja. On plasa de stakatot sol rare jal-ney staka ragi, kom rupti-ney denta. Glodi-ney jen-osta gavahi om dashat-ney chia kel eventi-te hir nodavem. Safari-sha trai dalem sirkumpasi sey dashat-ney ruina, fobi-yen miti dushman. Li nutri ga buhao. Rarem hi oni pai kili un savajifi-ney swina, fugi-ney a shulin fon koy rauben vilaja. Li gloti olo ke li findi: paloma-ney ovo, slika, wurma, spaida, farna-riza. Emaii prohibi zwo agni, oni majbur chi ol fan kru. Raterford sufri por to pyu kem oli. Ta fa-magre. Gamba de Eshu sun fa-haili, e nau gela go pa selfa, sin helpa de otres. Kwasi fidele doga, ela klingi a Raterford. Ela pai farna-riza fo ta, dai a ta parta de paloma-ovo ke ela findi in nesta. Landa sirkum li shao-po-shao bikam oltaim pyu monta-ney. Ronde kolina de isla-ney norda-parta fa-replasi bay vere monta-kadena. Safari-sha majbur go along tange monta-gap inter gran grey roka. Tu go on montaflanka wud bi riska-ney, bikos oni wud mog merki li fon dalem. Oftem li majbur krosi pa chyenlok den stromi-she riva-ki do ais-lenge akwa. Sey riva-ki es tanto lenge bikos li formi aus snega kel fusi on monta-sima. Bat kelke ves li miti i garme sursa, kuti-ney bay vapor-badal. Akwa in sey sursa es tanto garme ke oni bu mog tachi it. Garme sursa stromi gao uupar aus arda, kom gigante fontan. Se pruvi ke vulkanike forsas kel koytaim lifti-te Nyu-Siland fon osean-diba, li haishi bu he fadi. Duran sey safara Raterford kelke ves vidi vulkan kun fum-ki sobre. Emaii dukti li a gro-gran dale monta kel-ney snega-ney sima brili yarkem sub surya. Sey monta es mucho pyu gao kem oli otre sirkum-monta. - Baken it Taranaki-landa loki, - Emaii shwo al diki monta a Raterford. – Wen monta es baken nu, nu es she amigas. Raterford remembi ke ta vidi-te sey snega-sima-ney monta fon mar, wen "Agnesa" wandi-te bli sahil de Nyu-Siland al shuki byen baya fo fai anka. Kapitan Koffain nami-te it monta de Egmont. Pa fin li kwiti ruini-ney landa. Li begin miti vilaja kel bu es trefi-ney bay gwer e agni. Habiter de sey vilaja resivi safari-sha muy amigem. Li fobi ke Seguii lai a li toshi. Por to li opini oli dushman de Seguii kom ley alianser. Armee de Seguii fobisi li maistem bay banduk. Sey habiter de sentra-ney parta de isla ga bu hev agni-arma. Oli shefa de vilaja lyu Eshu e Emaii in swa-ney huta fo nochi. Li ugosti gasta abundantem. Oli vidi respekta, kun kel Emaii trati Raterford, e trati ta samem. Onishwoka om komo ta penetri-te inu dushman-kampa, komo ta librisi-te un plengina, komo ta auskavi-te subarda-pasaja e bay to trompi-te Seguii, sey onishwoka propagi fon vilaja a vilaja. Suy gro-gaotaa, agnilik har e blan derma mah nodurte maoris admiri. Kadalok oni aksepti ta kom shefa, obwol ta haishi bu es shefa. Ta somni kun shefas, desnen Emaii. Oli mah-chi ta yao-shem, e sun ta demagrifi. Nau oni mog go al dey, e li go mucho pyu kway. Li sirkumpasi monta de Egmont e zin landa Taranaki om kel Emaii drimi-te pasion-nem. == Un blan maori == Taranaki es bli-mar-ney landa. It loki pa sahil de chaure Kuk martanga. Mar! Sol mar mog bringi libritaa a Raterford, sol mar mog returni ta a dom. Bay hunge kansa ta examini horisonta, al nadi vidi parus koylok. Bat mar es vakue e sahralik. In Taranaki li visiti mucho vilaja kel sembli a Raterford pyu riche kem vilaja de Emaii-ney tribu. Legumgarden sirkum li es vaste, in barilok swina fai gru-gru. Bat shefe zunsa de Taranaki tribu es fishing. Flot do menga gran piroga muvi ahir-adar bli sahil duran ol dey. Kelke ves Raterford vidi komo, al stan on kapa de piroga, fisher kili gro-gran sharka bay lanza. Den chou sharka-fet Taranaki-jen opini kom lakma, li pri it pyu kem swina-fet. Al kada defluisa ol populasion de landa lai a sahil fo jami fish e shel. Den shel oni chi sol kru. Pa fin li arivi a zuy gran vilaja de sey landa. Otako to sobreshefa de tribu habiti hir. Bay grantaa sey vilaja superi oli otre-las ke Raterford gwo vidi in Nyu-Siland. Amini mil jen habiti in it. Otako miti gasta bli geit. Jenmenga zai krai "Airmaree!" pa extas. Gina skrapi swa-ney fas. Gasta zin geit e tuy gei lokisi in huta. Sobreshefa dukti Eshu, Emaii e Raterford a swa. Otako es yo ga grey-har-ney, bat ta go fasilem, kom yunga. Ta go tanto kway ke gasta mushkilem sekwi ta. Gao, magre, muskulaful, ta sembli ga masbute e forte malgree suy yash. Suy kapa es ornen bay sinnamba-ney pluma, un de kel astoni Raterford bay nopinchan grantaa. Es pluma de ausmorti-ney faula moa ke Otako heredi-te fon patra e opa. Huta de Otako es haishi pyu gran kem huta de Emaii. Bifoo suy dwar un agni jal, sirkum agni shi o shi-dwa man zai sidi. Es subshefa de Taranaki tribu. Li zai rosti un gran swina. Al vidi gasta li rasmuvi e dai a gasta plasa bli agni. Emaii begin rakonti komo Seguii destrukti-te suy vilaja. Generalem ta rakonti verem, bat chuyshu gro om kuraja e fabulalik fortitaa de suy gwerjen. Ta nami dushman kom doga, swina, papagay, sharka, ta kun bicha shwo om ley nokuraja, podlitaa, stupiditaa. Kun rare mahanatmitaa ta bu bashani om swa-ney selfa-ney merita, bat ta gro-laudi swa-ney amigas e rishtas. - May brave bratason Kaimoroo, - ta krai, - ta kili-te sto-sitshi chou doga e morti-te tak kom un prakinda de mahan hero gai morti. Oda: - Gaula to boy kel nulves gwo bi in batala, ta bay kada darba de lanza kili-te tri stupide papagay. Me ridi-te al kan komo sey grose swinas lopi-te fon syao kinda kel fon nodavem hi janmog go. Li ataki-te lu pa gro-menga, sol dan ta lwo-te. Pa kada minuta Emaii en-stan pa salta, virti mer e diki komo kada suy gwerjen batali-te. Malgree troisa, rakonta de Emaii klarisi toy tri kausa dank a kel Seguii he jiti. Un-nem, dushman apari-te bli vilaja pa un-e-haf wik pyu ranem kem li gei-te expekti. Dwa-nem, li bin mucho. Tri-nem, oni bu mog batali bay lanza e mer kontra banduk e kula. - Ob li verem oli hi hev-te banduk? – Otako kwesti. - Hampi oli, – Emaii jawabi. – Si li bu wud hev banduk, nu wud mog fai chu-ataka e bu wud lasi li agnisi stakatot. Wen Emaii rakonti om salving de Eshu, om subarda-pasaja, oli fai respekta-ney kansa a Raterford. Bat Raterford bu audi Emaii-ney worda. Duran ol suy rakonta ta fixi-nem kan un jen kel zai sidi bli agni e chabi swinamasu. Pluma on kapa de bukoniwan e tatu on suy frenta gavahi ke ta es un de subshefas de Taranaki tribu. Suy plechas es kovren bay borya, in handa ta teni mer, bli pedas un lanza lagi. Kelke ves duran Emaii-ney rakonta ta fai kurte remarka, ta shwo pa maori librem, fasilem, pravem, kom vere maori. Bat fas de sey jen, noglate por tatu, bu es brun. It es blan, sam kom Raterford-ney. Wen swina es chi-ney e oli en-stan fo go somni, blan-derma-ney maori lai a Raterford e bulautem shwo a ta pa inglish: - Lai a may huta. Tri-ney-la leften geit. == Toka == Raterford pasi nocha in huta de Otako. Pa savera, wen oli haishi somni, ta en-stan e go shuki habitilok de blan maori. Ti blan wan habiti na huta aspekti samem kom otre huta de vilaja. Raterford stopi bli zinsa. - Zin ba, - koywan shwo pa pure inglish lingwa. Raterford fa-inklini e zin. In haf-luma ta vidi un man kel sidi on senu, semblem yus afte en-jagi. Bli ta un gina somni, al pon bracha on dwa syao somni-she kinda. In huta ye sol un Europa-ney obyekta: gro-hao dwa-tuba-ney banduk pendi-she pa mur. - En-sidi ba, Raterford, - masta de huta shwo. Raterford ek-tremi al audi suy nam. Maoris nami ta Hwan-har-ney. Komo sey jen mog jan suy vere nam? - Hu shwo-te a yu may nam? – ta kwesti. - Yur amiga Jon Wotson, - blan maori jawabi. – Ta rakonti-te a me om yu oli. Me remembi suy worda e rekoni yu por yur gaotaa e rudish har. - Jon Wotson! Yu vidi-te Jon Wotson? – Raterford krai. - Ya, vidi-te. In pasi-ney yar nu kun Otako fai un gran safara a norda e pasi kelke dey in vilaja de shefa Rengadi. Wotson es beklosi-ney. Ot gwerjen gardi ta al dey e al nocha. Bat oni lasi me toki kun ta, bikos me es shefa e me jivi hir fon davem. Wotson rakonti a me, ke malgree garda ta fugi-te shi-un ves. Kada ves oni kapti ta in shulin e dukti bak. Ta bin nobridibile jen, ta bu mog-te rekonsili kun plen. - Bin? Way yu shwo "bin"? – Raterford kwesti kun alarma. – Ob nau ta bu es yo? - Oni he kili ta. - Por kwo? - Por ke ta kili-te suy masta, lao shefa Rengadi. Al nocha, pa kelke ora afte nuy toka. Ta rupti bakmur de suy huta e fugi snova, pa shi-dwa-ney ves. Oni merki ta wen ta es yo bli geit. Al sey taim Rengadi kontroli garda de vilaja. Ta vidi fuger e kun tri gwerjen lopi a ta. Jon Wotson graspi mer aus handa de un gwerjen e rupti kapal de shefa. Afte un momenta ta selfa es kili-ney bay lanza. Raterford lasi lwo kapa. Ta en-sta mushkile e griva-ney. Povre Wotson! Also aus li, sit jen, bu sol Jek Mallon morti-te. - Ob yu vidi-te yoshi koy otre marjen fon "Agnesa"? – ta kwesti kyetem afte longe silensa. - Vidi-te. - Den hu? - Den Jefferson. Nu gasti-te she suy masta, shefa Wana. Jefferson he fa-pagale. - Yus tak me dumi-te! – Raterford exklami. - Karim Wana lubi ta gro, garwi por ta, diki ta a oli. Jefferson bu remembi nixa. Ta iven he delerni shwo. Me kwesti-te ta, komo ta sta, ob ta sinian om janmalanda, ob koywan ofensi ta. Bat ta sol fai sinsensu-ney suon. Duran ol dey ta lagi on senu, kwasi balka, e kan uupar. Ta defai stupor sol wen oni bringi fan. Ta chi mucho, gro-hungem. Wana mah-chi ta abundantem, e ta es tanto grose ke apena pasi tra huta-dwar... - Ob yu bu miti-te Jon Smit e Tompson? – Raterford kwesti. – Kwo he eventi a li? - Non, me bu he miti li. Li es oda kili-ney, oda in plen she Seguii. Seguii ya he ruini ti li jivi na vilaja. Ti somni on senu na gina ofni okos e en-examini Raterford. - Es may molya, Otako-ney docha, - blan savaja shwo. – Ela samaji nul worda pa inglish. May kinda kresi kom vere maori, li bu farki fon otre hir-ney kinda. Sol derma es idyen pyu klare. - E yu, hu es yu? – Raterford kwesti. - Me nami Jeims Mor, - blan savaja jawabi. – Me es fugi-ney Ostralia-ney katorga-jen. Ta kan Raterford-ney fas atentem, dabe vidi komo sey konfesa impresi Raterford. Bat fas de Raterford bu shanji. Dan fugi-ney katorga-jen kontinu: - Me bin inglish texer. Nu gun bay handa, kadawan in swa-ney dom. Nuy gunsa manteni nu, obwol nu es muy povre. Bat komersa-jen bildi un kapra-fabrika. Oni stavi mashina in sey fabrika. Fabrika-ney kapra kosti pa dwa ves pyu chipe kem nuy-la. Also nulwan kupi nuy kapra pyu. Ye nixa fo chi. May docha morti por hunga. Dan nu to oli texer jami tuhun, pa menga go a fabrika e rupti oli damni-ney mashina. Oni aresti nu e sendi a Ostralia fo katorga. Duran tri yar me porti kao e pavimenti Ostralia kamina. Pa fin me suksesi fugi, me ahfi-go a Port-Jekson. Dar me zin marjen-tim de un ship. Nuy ship visiti Nyu-Siland e fai anka hir, bli sey sahil, in Kuk martanga, dabe pren nosolte akwa e raubi savajas. Duran ke nu fai anka, me kwereli kun un marjen kel es podle e karke jen. Ta jan may sekret. Ta irifi om me, go a kapitan e shwo a ta ke me es fugi-ney katorga-jen. Kapitan deklari ke al returni a Ostralia ta ve handi me a polis. Dan me fugi fon ship e lai a sey vilaja. Otako resivi me muy karimem. Me jvi hir yo duran ot yar, e sey yar es zuy felise in may jiva. Me bu ve departi fon hir, iven si oni wadi a me komplete pardona. Me heni Ingland. - E komo yu bikam-te shefa, Jeims Mor? - Me he fa-distinti in mucho batala. Otako gro-lubi me. Sin may konsila ta bu zwo nixa. Me es kwasi prime minista hir. Me dukti ol politika e ol komersa de tribu, me fai aliansa e deklari gwer. Bat me es salam-ney jen, me preferi salam, bu gwer. Dank a aliansa kun nuy visin ke me he fai, Taranaki tribu es nau zuy forte tribu pa ol sahil de Kuk martanga. Si Seguii wud yok, nu wud bi zuy mahtaful in ol isla. Bat kontra banduk de Seguii nu mog zwo nixa. - Shwo ba, Jeims Mor, fon wo Seguii pai-te banduk? - Inglish rega doni-te li a ta. - Inglish rega! Ob inglish rega visiti-te Nyu-Siland? - Non. Bat Seguii bin in Ingland e prisenti-te swa a inglish rega. - Wen? - Ta returni-te sol un-e-haf yar bak. Ob yu bu he audi om se? Dan yu bin ya in plen yo. - Me audi se pa un-ney ves! – Raterford exklami. - Sirke sit yar bak Seguii es sobreshefa de un syao tribu pa esta-ney sahil de nuy isla. Kapitan de koy komersa-ship transporti ta a Ingland. Dar oni resivi ta kom gaurawe ofisiala. Un-e-haf yar bak un inglish gwership pon ta snova on sahil de Nyu-Siland tuhun kun dwa mil banduk. "Un inglish gwership lai-te ahir! It wud mog-te sundi me a janmalanda, e me jan-te nixa om se", Raterford dumi kun karwitaa. Bat ta bu shwo sey duma lautem, bikos Jeims Mor es patriota de Nyu-Siland, tu konfidi a ta den plan de fuga wud bi danja-ney. Inplas to Raterford kwesti: - Way inglish rega dai-te tanto mucho banduk a ta? - Inglish rega fai-te kontrakta kun Seguii om ke Seguii konkesti ol Nyu-Siland e doni it a Ingland. Dan Ingland wud pai yoshi un riche kolonia, e Seguii wud bi kwasi kolonia-guverner. Walaa komo Seguii pai-te banduk. Bat Seguii yao jiti inglish rega bay durtitaa. Ingland es dale. Ta zai konkesti Nyu-Siland bay banduk, yedoh bu fo Ingland, bat fo swa selfa. Jeims Mor silensi idyen, poy adi: - Seguii es durte, bat pa fin Ingland ve sobredurti ta. - Komo? – Raterford kwesti. - Sey gwer zai extirpi tote tribus. Kelke shika mil de maori gwerjen es yo kili-ney. Mucho masbute ipu es yo jal-ney. Seguii es ferose jen-chier. Depos ke ta returni-te fon Europa, suy armee chi hampi sol jen-masu. Gwer impedi shikaring e agra-gunsa, hunga ugrosi landa. Kelke yar pyu de tal ruini-she gwer, ewalaa Nyu-Siland ve bikam jen-yok-ney landa. Dan Ingland ve konkesti it sin mushkila. Raterford audi kunshwoer atentem, ta kapti kada worda. Til nau ta jivi-te kwasi in tumitaa, ta bu samaji-te kwo eventi sirkum ta. Bat dabe akti pravem, ta gai samaji hao den jiva de sey landa, a kel fata he lansi ta. - Nyu-Siland ve bikam jen-yok-ney landa, - Jeims Mor shwo for, - si nu bu stopi sey ruining. Seguii kontroli ol norde e sentrale parta de isla. Nu kontroli sey sahil. Monta separisi nu fon Seguii. Si ta chu kontra nu, nu ve miti ta in nuy monta ke nu jan gro-hao, e ta ve fai hasima malgree oli suy banduk. Ta jan se e weiti ke nu hi begin gwer e lai a ta. Wel, ta ve tilweiti se. Wen taim lai, nu go e jiti. - Wen hi sey taim ve lai? - Wen nu ve hev pyu banduk kem nau. - Ob nau yu hev banduk? - Walaa, kan, - Jeims Mor shwo al indiki ti pa mur pendi na banduk. - E yu dumi ke un yur banduk es pyu hao kem Seguii-ney dwa mil banduk? – Raterford ek-ridi. - Nu hev bu un banduk, nu hev dwasto. E sun nu ve hev pyu, - Jeims Mor jawabi. – Balena-ship bringi li. Sey ship fai anka hir in Kuk martanga dabe pren akwa e ligna. Nu permiti a balener tu landi, tu pren akwa e haki ligna. Pur to nu pren paga bay banduk e barut. Balener aksepti sey komersa-akta, li jan ya ke otrekas li bu ve mog go a sahil. - E oftem ku sey balena-ship visiti yu? - Sirke un ves per dwa yar. Koyves pyu oftem, koyves pyu rarem. "Es ya gro-hao ke me he geti a Taranaki!" Raterford dumi kun joisa. Nada, yo fadi-ney, snova animifi in suy kordia. == Weita == Longtaim hi Raterford jivi in Taranaki landa, bat ship de balener bu lai. Kada dey ta go a sahil e longem kan an ondi-she mar. Bat, exepte maori piroga, ship yok. Tristem ta returni a vilaja. Bat ta bu lusi nada e pa sekwi-sabah snova go a mar. Otako e Mor weiti balener kun same nosabra, obwol por otre kausa. Li yao pai banduk e begin gwer kontra Seguii pyu sun. - Li tardefai, bat li zaruu ve lai, - Jeims Mor shwo sigurem. – Treba sol weiti idyen pyu. Raterford pri Mor, e ambi inglish sun bikam amiga. Bat Raterford bu konfesi a suy nove amiga, ke ta drimi returni a janmalanda. Fugi-ney katorga-jen bikam-te vere maori, ta heni Ingland wo ta sufri-te, e verem en-lyan a nove patralanda. Tu rakonti a ta den plan om returna a Ingland es sam danja-ney kom tu rakonti it a Emaii oda Otako. Raterford selfa toshi en-lubi Nyu-Siland. Ta pri mahanatmitaa e kuraja de sey kruele, povre, sintalim-ney jen. Ta admiri ley do-janma-ney rasum, ley fidelitaa versu amiga. Si nafra-ney tradision de jen-chiing wud yok, ta wud fulem rekonsili kun li. Ta pri natura de Nyu-Siland yoshi pyu kem it-ney jen. Kun juisa hi ta wandi in kyete jamile shulin al persekwi un savajifi-ney swina, klimbi pa krute flanka de monta, pi ais-lenge akwa aus stromi-she riva, inuspiri mole e sempre warme aira. Yedoh ta sinian gro. Al nocha ta sonji om gata de gran urba, shum de sinnamba-ney gari e keb, gao ston-dom, dikiwinda e jaopay de shop, marjen-ney taverna, hom-ney inglish shwosa pa kada daokrosa. Ta en-jagi e longem gemi al fa-turni fon un flanka a otre. Ta hev ya gami-ney sistas, kelke sistason, amigas in Ingland, e ta gro-yao vidi li. Dwa blan jen hev farke plan, e li jivi farkem. Jeims Mor trai simili maori tanto kwanto posible. Ta hev banduk, bat ta shikari bay lanza. Longtaim ta lerni yusi mer. Ta hev fer-ney acha, bat ta preferi yusi ston-ney. Ta kuki fan sol pa maori dao, e ti ta habiti na huta bu distinti fon otre huta de vilaja. Raterford, kontrem, pri zuy den toy Europa-ney kosa ke ta haishi hev: un acha, un sikin e un pistola. Til nau ta bu janmog yusi lanza. Al go shikari ta oda pregi-pai banduk fon koywan oda stavi jatile korda-kaptika fo faula. Otako doni a ta den arda-pes, e ta kultivi it bu bay stik bat bay selfa-zwo-ney ligne pluga ke ta selfa trani, inplas kaval. Ta snova bildi un europalik dom aus grose balka. Nau ta bu nidi fortesa, ta nidi dom, also ta haki-zwo vere winda in mur. Por yoksa de glas winda fa-klosi bay ligne klosika. Yoshi ta talimi maoris idyen. Ta diki a li, pa exampla, komo oni texi neta. Bifoo ta maoris hev-te nul idea om neta. Pa dwa yar afte suy ariva a Taranaki ol bli-sahil-ney populasion yo kapti fish bay neta, also kaptura fa-gran pa kelke ves. Un-ney neta es texi-ney bay Eshu aus fibra de savaje lin segun instrukta de Raterford. Kun neta Raterford raki piroga inu mar. Wen ta returni, suy piroga es fule de fish. Dan oli begin texi neta. Sun ye tanto mucho fish ke oni bu mog chi it ol. Iven doga e swina chi fish til sta sate. Also oni begin fumi fish fo futur. Raterford rakonti suy drima om returni a janmalanda sol a Eshu. Ta jan ke ela bu ve gadari ta. - Me ve sta triste por separi fon yu, Hwan-har-ney, - yungina shwo. – Me yao ke ship de yur tribu lai ahir zuy tarde posible. Bat me samaji ke tu jivi sole miden garibe jenmin es mushkile. Me piti yu. Kan ba, may patra gro-sinian om nuy vilaja ke Seguii he ruini. Bat it es ya blise, e yur janmalanda es ya dale. Oo, si me wud majbur kwiti sey isla fo sempre e en-loki miden garibe jen kel shwo pa garibe lingwa, me wud lusi rasum. "Ya, kelkes lusi rasum por to", - Raterford dumi al remembi nofortune Jefferson. Emaii lubi for den Raterford e bu fogeti suy wada tu mah ta shefa. Pa un dey (se eventi yo pa dwa-ney yar de jiva in Taranaki) ta jami oli suy gwerjen in maidan. Lai-ney jen es sol syao resta de gran tribu kel koytaim habiti-te in kelke shi-dwaka de mucho-jen-ney vilaja. Emaii fai longe bashan in kel ta deskribi kuraja, fortitaa e rasum de Raterford in zuy yarke expresa. Sey bashan duri amini un ora. Al fini shwo ta voki mah-lai Raterford. Raterford en-genui bifoo sobreshefa. Emaii mah ta stan e longem fai nos-froting. Poy Emaii doni a ta den gran borya pinti-ney bay rude okra e komandi ke oni tatui frenta de nove shefa. Frenta-tatu es shefe distintive marka de maori shefa, nulwan exepte shefa hev raita de mah swa-ney frenta tatui-ney. Sin un hi gema Raterford tratoleri tungaful operasion kel duri pyu kem haf-ora. Wen tatuing es fini-ney, al ahfi tunga ta orni swa-ney kapa bay pluma e aranji festachia fo gwerjen de Emaii. Gasta chi kelke shika kilo de solten fish, kapten bay Raterford e solten kom reserva. Yoshi li chi dwa swina, donen a ta bay visin-shefas pur ke ta talimi-te li tu texi neta. Festachia duri ol nocha til sabah. Al sabah Otako lai a maidan e pa signa de amigitaa doni a Raterford un banduk, kelke handafula de kula e kelke paun de barut. Nau, wen Raterford es shefa, gwerjen de Emaii tribu obedi ta sin diskusa. Gwerjen de Taranaki tribu trati ta kun honor. E ta selfa mus obedi sol Emaii. Nau kada muhim konsilum om gwer e politika bu duyfu sin ta. E tu fai konsilum treba hi. Kada mes a Taranaki landa fuger lai fon norda. Hunge, fatige, wundi-ney, sey man e gina fon ruini-ney vilaja es syao resta de mahtaful e mucho-jen-ney tribus. Li lai a Otako e gro-pregi ta tu go a norda pa ol armee e tu extirpi hema-pyase dogamenga de sey chou doga Seguii. Li wadi a protekter menga de riche kosa in kasu de jita. Kada ves Otako konvoki oli suy subshefa e oli alianser-shefa kel gasti in suy vilajas. Pinchanem konsilum eventi bifoo huta de Otako. Un-nem lai-sha fon norda rakonti om ley beda e gro-pregi helpi venji. Poy oli shefa pa hunta damni Seguii lautem duran kelke ora e preshwo zuy dashat-ney morta a ta. Poy oni chi un swina. Wen sol osta resti fon swina, pinchanem Jeims Mor en-stan e bashani. Ta shwo ke sun ship de blan jen ve lai e bringi banduk e ke tu begin gwer kontra Seguii bifoo to, se wud signifi tabaha. Lai-sha fon norda en-krai ke oni bu mog ajorni gwer pyu, bat Otako sempre konsenti kun suy prime minista, e konsilum desidi weiti ship de blan jen. Yedoh taim pasi, bat longem-weiten ship bu apari. Muchos fobi ke Seguii kel yo konkesti-te ol norde isla-parta, ta selfa ve lai gweri kontra Taranaki. Bat Jeims Mor opini se kom shao-probable. - Seguii bu es stupide, - ta shwo. – Ta jan muy hao ke hir she nuy monta nu mog fai ambush sobre koy monta-gap e lansi-pluvi ston on li fon uuparen. Non, ta zai weiti ke nu selfa lai a ta. Si nu kwiti nuy monta, nu kun nuy shma-arma ve bi sinmahta-ney. Tak lentem hi fatigi-she weita de buevitibile gwer pasi. == Trafuger == Pa un dey Otako pai turdi-she habar om ke gro-menga de koy jen he zin montalok fon norda e ke miden li ye amini mil gwerjen. Segun onishwoka, li gro-simili Seguii-suporter, bikos li porti menga de banduk. Yedoh li suluki ya stranem: inplas krushisi monta-vilaja li trati habiter kom amiga, yoshi li kadalok shatami Seguii e laudi Otako. Al arivi a nicha de Egmont-monta, li fai gro-kampa dar, e ley shefa go a Taranaki pa sole. Wen ta zin huta de sobreshefa, dar krome Otako ye yoshi Emaii, Jeims Mor e Raterford. Sin kan eniwan, garibe shefa genui bifoo Otako. Otako silensi e weiti kwo eventi for. Sol un gro-gran pluma de moa faula idyen muvi on suy kapa. Gariba silensi toshi. Turan silensa es rupten bay furia-ney kraisa de Emaii: - Me jan ta! Es Togaree, fidele doga de Seguii. Me he vidi ta wen may vilaja jal. Ta stan-te al kan flama e ridi-te lautem. Emaii graspi galsa de lai-sha e lifti mer sobre ta. - Stopi! – Otako krai. – Hay ta shwo. Nu mog kili ta enitaim. <br> Emaii lasi suy viktima wek e en-sidi in angula al grumbli gluhem. - Me he lai a yu pa sole, oo shefas, - Togaree en-shwo. – Sertem, tu kili me es nomushkile fo yu. Bat un-nem audi ba me. Ya, me e oli may gwerjen batali-te tuhun kun Seguii, bikos Seguii es sobreshefa de may tribu. Ya, yu es prave, Emaii, me bin yur dushman e me joi-te al ke yur vilaja jal. Bat nau me es yur amiga, Emaii. Me es yur amiga, bikos me e yu hev un komune dushman. Sey dushman es Seguii. Al beginsa Togaree shwo kalmem, bat nau ta fa-agiti. Oli audi gro-atentem. - Seguii he konkesti ol nuy isla, - Togaree kontinu. – Sol Taranaki tribu es haishi nodepende. Ta he ruini dushman-ney landa, e in suy vilaja ye pyu morte kapa kem jive-la. Gulam sekwi ta pa menga. Ta mah-chi li bay swinamasu, bat ta selfa chi sol jenmasu. Ta dumi ke nu to shefas de suy tribu toshi mus servi a ta kom gulam. Ta he fogeti ke via nu hi, via nuy hi gwerjen ta he pai oli suy jita. Nu batali-te pro ta, bat nau ta yoksuni nu de nuy kaptura, ta mah-wek stakatot de nuy vilaja, dabe nu to ta-ney subshefas bu mog rebeli kontra ta. Ta sempre bin hemapyase e fobishil, bat afte ke ta visiti landa de blan jen, ta bikam-te yoshi pyu hemapyase e fobishil. Me toleri-te se, oo shefas, bat me bu mog-te toleri pyu! – ta krai. – Me he mah-rebeli habiter de tri vilaja de nuy tribu, e me he dukti li a yu. Me hev mil gwerjen e sitsto banduk. Oli may gwerjen aspiri batali. Li oli yao librisi swa-ney tribu. Me he lai a yu dabe kwesti yu, oo shefas, ob yu konsenti ko-gweri kun nu kontra Seguii? Togaree en-silensi al kan Otako-ney fas atentem. Mor fa-inklini versu Raterford e shwo a ta pa inglish: - Nu hev dwasto banduk, Togaree hev sitsto. In suma otsto. Seguii nau hev sol mil charsto. Otako kwestem kan Jeims Mor, Jeims Mor niki a ta. Dan sobreshefa de Taranaki tribu en-stan e shwo solemnem: - Nu aksepti yur amigitaa, Togaree. Manya pa sabah oni mog begin marsha. Emaii fai glume kansa a suy bifoo-ney dushman, bat shwo nixa e go asembli suy gwerjen. == Bifoo batala == Duran ol nocha jen aus visin-vilaja arivi a she Otako. Li bu mog fa-plasi inen stakatot, also muchos kampi on sirkumlok-ney kolina. Til sabah gro-agnis jal, til sabah chuyshuke gana suoni. Oli joi por lai-she gwer kwasi por festa, oli festi e triumfi pa bifooen. Sey gwerlik jenmin bu koni nul otre felisitaa krome batala. Sol un jen in ol kampa bu joi: es Raterford. Ta bu yao kwiti sahil, bli kel ship mog apari pa eni taim, ta bu yao snova go a inenlanda. Bat majbur obedi. Ta pren un banduk, mer, acha, pistola, sikin, fan-reserva fo kelke dey, klosi suy dom e hunti a gwerjen de Emaii. Eshu lai a ta. - Me ve go kun yu, - ela shwo. – Me ve sekwi yu ga bli. Dai ba banduk a me, me ve porti it. Segun maori fenshan, gina oftem akompani man al gwer-marsha e porti parta de arma. Raterford yao-shem konsenti pren Eshu kunem, ta bu yao separi fon ela. Pa sabah ol armee departi. Versu aksham bli nicha de Egmont-monta it hunti kun gwerjen de Togaree, kel pa signa de joisa fai un salpa aus sitsto banduk. Nau sub komanda de Otako ye amini pet mil gwerjen. Segun maori konsepta it es gro-gran armee. Duran dwa mes li go tra ruini-ney landa, fai shikaring, jal agnis, gani gana. Armee gei gidi bay Togaree e Emaii kel jan loko gro-hao. Peplalok de vilaja ke Raterford vidi-te dwa yar bak, it nau es bekresen bay gao herba, ti longem bu go na shulin-daokin es sub moh. Pur to ol-sorta-ney shikar he multipliki gro, e Raterford kada dey sin mushkila kili kelke kiwi-faula o titar. Eshu pluki chibile planta fo ta: farna-riza, savaje selri. Pa aksham li dwa zwo un syao agni apartem fon otres e chi akshamfan til sta sate al sidi un kontra otre. Kem pyu dalem fon Taranaki li go, tem pyu chaukem shefas suluki. Li fobi ambush. Kada dey explorer gei sendi avan, li mus tuy warni Otako si dushman apari. Pa un dey sey explorer dukti a kampa den sirke tristo garibe gwerjen. Amini haf de li hev banduk. Un yunge shefa es sobreyuan de sey gwerjen. Ta lwo-genui bifoo Otako, skrapi swa-ney fas e deklari ke ta bu yao pyu subordini a Seguii e ke ta yao hunti a Taranaki armee. Segun ta-ney worda, ta sol tri dey bak he kwiti armee de Seguii. Ta shwo ke oli gwerjen de Seguii indigni por sinsensu-ney opresa bay Seguii, ke li ve batali pro ta sin yaosa hi. E iven sey bufidival armee bu es tro gran, sol sirke tri mil jen, bikos Seguii he kili zuy hao gwerjen por foba de kompeta. Seguii fobi armee de Otako, ta yao-te iven armisi suy sinnamba-ney gulam, bat rejekti-te sey plan por foba de rebela. - Avan! – Emaii krai, ta tremi por joisa al dumi ke nau pa fin ta ve mog venji a dushman. - Avan! – Jeims Mor exklami al froti handas alegrem. - Avan! – Otako komandi. Armee en-marshi kway tra shulin, al prejui jita e riche kaptura. Afte dwa dey ambi gweri-she armee miti pa sahiles de un riva, chyen bat aika chaure. Gwerjen de Otako okupi lefte sahil, gwerjen de Seguii okupi desne-la. Pa surprisa fo Raterford, ambi partia, inplas tuy fa-lansi batali, stopi e begin examini mutu atentem. Raterford selfa toshi examini dushman kun jigyas. Ta tuy merki ke armee de Seguii es amini pa dwa ves meno gran kem armee de Otako. Yedoh Seguii hev pyu banduk. Raterford lai a shefas kel zai stan bli pina. - Way batala bu begin? – ta kwesti. - Nu yao ke Seguii pa un-ney hi ataki nu, - Otako jawabi. – Wen suy gwerjen krosi riva, li ve bi hao nishan. - E li weiti ke nu hi ataki li, - Emaii shwo. - Li sol fai aspekta, - Togaree remarki. – Me he batali tuhun kun Seguii mucho ves, me jan oli suy durte inventa. Ta bu weiti nuy ataka, ga non. Ta weiti tumitaa. Al tumitaa tu krosi riva e tu ataki nu es mucho pyu fasile. - In lao taim, - Emaii shwo indignem, - gwerjen batali sol al surya-luma. Sol fobnik mog batali in tumitaa, sol toy wan kel fobi miti dushman in juste batala. Wen nocha lai, ambi kampa zwo menga de agni. In kampa de Otako ye pa dwa ves pyu mucho agni kem in kampa de Seguii. Nulwan somni, naturalem. Oli silensi. Gwerjen sirkum Raterford gro-atentem kan-kan tume riva, pa kel-ney otre sahil dushman-ney agnis brili. Mogbi nau hi Seguii sal krosi riva e batala begin. Yedoh taim pasi bat dushman bu lai. Sol amaxi dwa ora resti til suryachu wen turan un trafuger lai a kampa de Otako. Ta bin gulam she Seguii, por to ta hev nul arma. Pa bifoo-ney taim ta bin gwerjen she Emaii, Seguii he plenisi ta al krushisi koy vilaja. Bat plenjen resti fidele a swa-ney tribu. Ta yus he krosi riva, e akwa guti fon suy har. - Agnis pa toy sahil es durte truk, - ta shwo al spiri gro, - dar ye nul jen. Agnis es lyu-ney fo trompa. Tuy afte fa-tume Seguii dukti suy arme along sahil uupar, kontra fluisa. Dar li he krosi riva, li es yo pa sey taraf. Sun li ve arivi hir. Li yao ataki yu turan-nem e pushi yu inu riva. Otako e Emaii kan mutu glumem. Bat Jeims Mor exklami alegrem: - Kuraja, amigas! Nu ve trompi li pa same dao ke li yao trompi nu. Nu ve kwiti sey loko. Wen Seguii ve lai, ta ve findi sol jal-she agnis. Afte kelke minuta animi-ney kampa bikam vakue. Yarkem jal-she agnis zai lumisi sol silense pina-tronka. Jeims Mor zai dukti armee tra shulin versu un single blise kolina ke ta merki-te yo al dey. Wen gwerjen begin klimbi uupar pa krute kolina-flanka, furia-ney skwiling fa-audi fon baken. To es Seguii-ney jen, li samaji ke li fai gaf. Fa-luma. Agnis debrilifi. Surya chu e goldisi pina-sima. == Strane mita == - Avan! – Emaii krai e fa-lansi nich kolina al teni banduk in un handa e mer in otre-la. - Avan! – Otako krai e toshi lopi nich. Gwerjen fa-lansi tuhun kun shefas, oli yao ataki dushman bifoo ke li go wek. Ti akompani armee na gina toshi en-lopi. Li sekwi man pa kelke stepa baken, kada-la lopi afte swa-ney mursha o brata. - Resti hir! – lopi-she Raterford krai, al vidi ke Eshu sekwi ta. - Non, non, me yao bi kun yu! – lopi-she Eshu jawabi. Gwerjen de Seguii lifti banduk e weiti laisa de kontrajen. Distansia inter ambi armee fa-syao kway. Wen it es sirke petshi stepa, gwerjen de Seguii fai salpa. Kula mah-lwo kelke shika jen bat ataka bu stopi. Gwerjen de Otako lopi nich fon kolina e bu mog stopi. Li shuti al lopi, poy lansi swa-ney banduk a ti lopi baken na gina, dabe librisi handas fo handa-batala. Raterford toshi shuti e toshi lansi swa-ney banduk a Eshu. Al wuli, al skwili, al hisi por furia gwerjen de Otako ataki gwerjen de Seguii. Meres fa-virti kwasi melidom-rada. Kadawan kel hev acha, ta trai graspi har de dushman-gwerjen bay lefte handa e haki suy galsa bay desne-la. Si se suksesi, ta lansi kati-ney kapa a gina, dabe aften exposi it bifoo swa-ney huta. Furia-ney draka duri bulongem. Dushman bu resisti dranga, en-hili e fugi. Duran batala Raterford fa-lansi a farke taraf e grauli ugrosem al swingi stal-ney acha. Ta bu darbi nul jen, bat dushman rasstepi bifoo ta, li gei fobisi bay suy grantaa e terible aspekta. Sol un kurajnik, bifoo fugi kun otres, probi darbi ta-ney kapa bay mer. Bat kapa de Raterford loki tro gao, also ston lwo on suy plecha. Raterford ek-krai por tunga e lopi afte ofenser kel zai fugi pa fule ajilitaa. Longem li lopi tra shulin. Gwerjenes de krushisi-ney armee zai rasfugi a oli taraf. Eshu resti baken, e sun Raterford merki ke exepte ta e persekwi-ney gwerjen sirkum bu ye jen. Yo duran haf-ora ta goni afte suy ofenser, e ta en-fatigi. Ti darbi ta bay mer na gwerjen fa-reveli gro-hao loper e pa fin desapari fon vida. Raterford stopi e al gro-spiri apogi bey kontra baum. Turan ta merki yus bifoo ta, sub giganta-ney farna, den koy strane jivika. Un-nem ta dumi ke es un maimun. Sey jivika hev syao brun rugi-ney nafra-ney fas, yarkem blan denta kel ragi gro, e nude magre kurve gambas-ki. Tronka de jivika es klaidi-ney in fet-ney frak-ney jaketa do gro-longe lapas. Un gran blan orden ye on suy sina. Bat dar, wo panta mus bi, ye sol un kurte jupa zwo-ney aus pes de gande borya. In desne handa jivika teni un pistola kel-ney tuba es dirigen yus a sina de Raterford. - Shwo adyoo a jiva, blan gwerjen, - jivika shwo pa deformi-ney inglish al smaili badem. Triger kliki. Bat shuta yok. Pistola fai fala. Raterford rifai konsa e muvi versu dushte jivika al lifti-ney acha. Snova triger kliki. Snova fala. Inter li ye sol dwa stepa yo. Triger kliki pa tri-ney ves, e pa tri-ney ves pistola fai fala. Raterford shwai acha a taraf e bay un darba de kulak mah-wek fali-she pistola aus handa de dushman. Ta graspi galsa de maimun-simile jen, mah-lwo ta on herba e myati ta til ke frak-buton flai wek kun kraking. Nude tatui-ney sina fa-diki. - Bu tori may frak, - jen rauki. – In sey frak me prisenti-te swa a yur rega... Sol nau hi Raterford samaji ke sey strane jivika kel-ney galsa ta zai teni, ta es mahtaful shefa Seguii, toy Seguii kel he extirpi tanto mucho tribu. - Lasi me go, - Seguii murmuri al fa-tufi e plaki (ya, ya, larma flui aus suy okos). – Wen me ve jiti oli may dushman e bikam masta de Nyu-Siland, me ve doni a yu kelke tribu, yu ve bi mahtaful shefa. Lasi me go, dan inglish rega ve mah yu lorda, ta es ya may alianser, sertem ta ve sekwi may konsila. Si yu bu lasi me go, sun may gwerjen ve lai, li ve venji a yu saktem pur may morta. Lasi me go... Fo Raterford ta es gro-nafra-ney, sey kruele jen-chier kel he ruini tote landa. Bat Raterford hev karim kordia. Al vidi sub swa den syao pitival musla-ki, mokre por larma, Raterford fai tal akta ke nul patriota de Nyu-Siland wud pardoni a ta. Ta graspi vilaja-destrukter pa kolar, lifti ta bay un handa gao uupar e sheiki ta kwasi vakue sak. Poy, afte un hao nuka-darba, ta lasi ta go librem. Seguii en-lopi wek pa fule kwaytaa. Bat baken zuy blise bush ta stopi, pren un lanza fon arda e lansi it in Raterford. Lanza-nok fa-nagi inu molika de lefte gamba de Raterford. Raterford graspi suy pistola, bat Seguii yo desapari inter baum. Hema flui aus wunda. Raterford bu mog stan for e lwo. Afte haf-ora Eshu findi ta. Ela tiri lanza aus wunda, stopi heming bay lif de koy lekiherba e helpi a swa-ney blan amiga tu arivi a kampa de jiter. == Drima de Jeims Mor == - Armee de Seguii bu existi pyu, - Jeims Mor zai shwo. – It es partem kili-ney, partem difusi-ney, partem it es pro nu. Haishi resti kelke banda kel fa-ahfi in shulin koylok bli Esta-kabu, bat nu ve extirpi li sin mushkila pa kelke wik. Nuy armee bikam pyu gran e pyu forte kada dey, bikos gulam de Seguii pa menga fugi a nu. Maiste banduk ke Seguii bringi-te fon Ingland, li es yo she nu. Raterford e Jeims Mor zai go along sahil de toy riva wo batala eventi-te. Bat hir riva es mucho pyu chaure, e shum de mar-bata yo fa-audi fon dalem. Pyu kem dwa wik he pasi yo afte jita-ney batala, e wunda on gamba de Raterford he haili. Ta sol topali idyen. - Seguii selfa toshi bu ve eskapi fon nu, - Jeims Mor kontinu. – Me es serte ke ga sun ta-ney prope gwerjen ve gadari ta. Li bu gro-lubi ta. Eshu zai go bli Raterford. Baken li Otako zai marshi, ta dukti un gran dasta de gwerjen. Bat Jeims Mor shwo pa inglish, e nulwan exepte Raterford samaji ta. - Pa fin single mahta ve bi in Nyu-Siland! – Jeims Mor exklami. – Oli sobreshefa de oli tribu ve subordini a Otako. Li opini swa kom suy alianser, bat pa fakta li oli es sub suy mahta. Pyu-nem, sub may hi mahta, bikos Otako zwo nixa sin may konsila. Dumi ba, ob eni Emaii ve mog resisti a me e Otako, si pyu kem haf de suy tribu es kili-ney e oli suy stakatot jal-ney? Raterford selfa dumi om Emaii. Emaii, iven sin weiti fin-ney krushisa de Seguii-ney armee, ta hasti-te a peplalok de janmavilaja, dabe ribildi it zuy kway posible. Kwo kuraje Emaii ve zwo wen ta ve samaji ke suy tribu, yus librisi-ney fon un gulamtaa, tuy he geti inu otre? Raterford klarem imajini longe seria de ruini-she gwer kel mus kontinu in sey nofortune landa. Bat ta abyas-nem silensi, bu shwo suy opina. E Jeims Mor zai shwo for, al animifi oltaim pyu. - Afte unifa Nyu-Siland ve bikam zuy mahtaful imperia de Sude haf-sfera. Pa beginsa, sertem, imperator ve bi Otako. Bat Otako es lao, e ta bu hev son. Me es gamijen de suy pyu yash-ney docha, sol me hi mog heredi mahta fon ta. Dan yu ve sta hao, Raterford. Me ya en-lubi-te yu duran laste yares. Yu ve bi may dashi. Yu yao ku? Representer de Nyu-Siland she Landan korta! Yu pri se ku? Un inglish texer kel gwo gun dwashi ora per dey sin pausa pur kelke peni – ewalaa ta hi es mahtaful imperator. Un inglish marjen – ta es dashi, eminente ofisiala kel-ney favor gei shuki bay korta-dama e shik-ney kavalier. Nu ve ridi gro om li! Bat non, non, me ve komandi ke yu deklari gwer kontra Ingland. Me yao venji a oli sey riche sinior. Li ve pai venja por sendi povre jen a katorga. - Bat on kwel ship me raki a inglish korta? – Raterford kwesti al smaili. – On piroga ku, kati-ney aus pina-tronka? - Nu ve hev hi ship, - Jeims Mor jawabi, - tanto mucho ship ke nu yao. Depos sey dey nu ve kapti kada ship kel visiti Nyu-Siland. Emaii kapti-te yur "Agnesa" e jal-te it. Es stupide. Kada ship ke nu ve kapti, nu ve kuydi it gro-hao. Afte shi yar nu ve hev tote flot. Mogbi yu yao ke me mah yu admiral, bu dashi? Yu es marjen, yu ve bi gro-hao admiral... Pinas fini, e un chaure mar-baya apari bifoo go-sha. Raterford stopi, turdi-ney. Ta rekoni sey loko. Hir hi, in sey hi baya gwerjen de Emaii raubi-te brig "Agnesa" sirke pet yar bak. Also sey riva, along kel li go-te, it es Temsa. Ya, ya, ta bu galti, ta remembi olo klarem. Ahir hi, a muh de sey riva, kapitan Koffain sendi-te ta fo nosolte akwa. Walaa chyenlok kontra kel "Agnesa" imbati-te afte ke gwerjen de Emaii kati-te anka-korda. Walaa toy sahil a kel pirogas kun ligi-ney plenjen landi-te. Bat... kwo es se?! Shayad es sol sembla. Mogbi ta fa-pagale? Raterford froti okos. Miden baya, yus pa toy plasa wo "Agnesa" koytaim bin, ye klarem vidi-ney tri-mastula-ney komersa-ney brig. Marjen hasti-muvi on suy dek, al mah-lwo anka. - Se es un-ney ship de yur futur-ney admiral-ney eskadra, Raterford, - Mor shwo al extendi handa. – Manya nu ve raki adar bahani-yen ke nu vendi swina, e afte kelke minuta it ve bi nu-ney. == "Adyoo! Adyoo!" == Armee de Otako zai nochi on sima de kolina budalem fon mar. Es toy hi kolina wo koytaim vilaja bin, toy vilaja wo Raterford pasi-te un-ney nocha de plen. Hir sit marjen de "Agnesa" bin kili-ney e chi-ney. Nau nixa resti fon vilaja, bikos Seguii jal-te it fulem e kili-te oli vilajer. Bat Raterford tuy rekoni toy kelke pina a kel ta e suy ko-jen bin ligi-ney pet yar bak. Gwerjen es fatige por mushkile marsha, e afte fa-tume li en-somni bli agnis. Raterford zai lagi on bey e kan an swate staraful skay. Duma bu lasi ta somni. Taim pasi, stara-figura lentem muvi inter chaure pina-brancha, bat ta haishi bu klosi okos. Al turni kapa ouran, ta merki ke Eshu kel lagi budalem bli agni, ela toshi bu somni e zai kan ta atentem. - Eshu, - ta hamsi, - way yu bu somni? - E way yu hi bu somni, Hwan-har-ney? – ela kwesti. - Me bu jan, - ta jawabi. - Me hi jan, - Eshu hamsi. – Yu zai dumi om ship de blan jen, kel es dar miden baya. Raterford ek-tremi e presi un finga kontra muh, dabe ela en-silensi. Poy ta en-stan, pren elay handa e en-dukti ela wek fon kampa, al chaukem stepi tra somni-she gwerjen. Wahti-sha bu stopi li, bikos Raterford es shefa e mog go a wo ta yao. Raterford e Eshu lentem desendi kolina, poy go along tange shulin daokin al silensi. Sun onda-pleska fa-audi avanen, e li lai a sahil de mar, ahfen bay nocha-ney tumitaa. Obskure lumas de brig glimi dalem. - Yu jan, Eshu, - Raterford shwo pa fin, - si me bu returni a janmalanda nau hi, shayad me bu ve returni neva. Tal kasu bu fa-ofri oftem. Eshu silensi al lasi lwo kapa. - Sol yu hi reteni me hir, - Raterford kontinu. – Me fai gro-amigitaa kun yu, fo me es mushkile tu kwiti yu. Go ba kun me. Yu swimi hao, nu tuhun ve swimi til ship sin mushkila. Me ve shwo a kapitan to li-ney shefa ke yu es may molya. Ta ve pren nu ambi kunem a Ingland, e nu bu ve separi neva. Eshu en-sidi on ston e longem zai kan inu tumitaa, adar wo brig-ney lumas glimi. Ela zai dumi. Raterford zai stan bli ela e weiti sabrem. Pa fin ela shwo: - Non, Hwan-har-ney, non. Go ba sole. Me bu yao reteni yu. Bat me ve resti hir, miden may jenmin. Yu jivi inter nu e sinian om yur rishta, om yur amiga. Si me ve jivi she yu, me toshi ve sinian om may rishta e amiga, om olo ke me koni fon kinda-yash. E ob yu dumi-te komo jen de yur jenmin ve resivi me? Li ve bichi me por ke me bu es kom ley gina, por ke me bu janmog ni shwo, ni chi, ni gun tak kom ley gina. Raterford turan remembi ke in Ingland oni oftem trati kun bicha den "kolor-ney wan", den jen do bublan derma. Povre syao savajina! Ela es prave. Si ela geti a Ingland, es posible ke oni ve trati ela kom animal, animal kel mus zwo zuy mushkile e gande gunsa por foba de bating. Non, es pyu hao ke ela resti hir, miden monta e shulin, in landa do elay janma. - Hao, Eshu, me ve go sole, - ta shwo. – Bat me ve returni. Fo me es tro mushkile tu separi fon yu fo sempre. Me ve jivi in Ingland dwa-tri yar, e poy me ve zin marjen-tim de koy ship kel go a Nyu-Siland. Weiti me, Eshu. - Me ve zai weiti yu, Hwan-har-ney, - ela shwo resolutem. Tanto mucho ves duran plen ta drimi-te om ship, ta drimi-te om kwiti sey landa, sey pet-yar-ney prison! Bat nau, wen dwar de prison es ofni-ney, ta zai deri. Bat skay yo fa-pale, rosish-grey fa-deysa begin. Nocha he fini. Raterford go inu akwa e swimi versu ship. - Ewalaa diva! – un grose bosmen exklami al vidi Raterford klimbi-ney on dek. – Kan ba, kapitan, un blan maori! - Me bu es maori, me es inglish marjen, - Raterford shwo. Pa shao worda ta expliki a kapitan, hu ta es e kwo eventi-te a ta. Poy ta rakonti ke al dey maoris sal ataki ship e en-posesi it. Sey habar fobisi kapitan. Kelke ves gwo eventi yo ke ship kel visiti Nyu-Siland desapari-te. - Treba tuy geti aus hir! – kapitan exklami pa foba e komandi stavi parus. Ronde shulin-ney kolinas lentem en-muvi a dalitaa. Un gina kel zai sekwi ship bay okos, ta bikam un punta, poy desapari. == Fin de historia om marjen Raterford == - Madam e sinior! Also yu he vidi un Nil-ney krokodil kel es pet e haf yarda longe. Yu yus he vidi un fakir fon India kel gloti flama e dansi on sikin-nok. Nau yu ve vidi tri-ney numer de nuy programa: un vere jive savaje jen-chier fon un isla in suda-ney osean. Ta perteni a tribu de gigantas, e me fai dadu pa dwa shiling om ke ta es pyu gao kem eniwan hir pa tote kapa. Sey jen-chier he geti a Ingland bay zuy nopinchan dao: un balena he gloti ta, e ta jivi-te in duza de mar-monsta duran exaktem trishi dey, dwa ora e pet minuta. Skotish balener kili-te sey balena, e nuy jen-chier pai-te libritaa. Nau yu ve vidi ta. Ta he idyen blanifi por longe resida in norda, bat bu atenti se. Masta de basar-teatra desapari baken parda do gande kapra, e inplas ta un gran strane-aspekta-ney jen chu. Suy kapa es orni-ney bay bunte pluma. Ol suy klaida es lao lati-ney marjen-panta. On nude sina, plechas, galsa e fas strane bluish linia viti. Linia interplexi inu jatile rasma e kovri ol suy korpa bay ajibe neta. Kan-sha ofni muh por astona. - Pyu hao ke nu go wek, profesor, - shwo un hao klaidi-ney yunge man kel stan in un-ney fila a un yashen sinior do respektival aspekta. – Es zuy enoisaful teatra-ki in tote basar. Gro-nagle jula! Sey jen-chier es ya blan, sin duba. Me garanti ke ta bu shwo pa eni otre lingwa kem inglish. Bat ti yunge man nami profesor na sinior zai examini ti stan on skena na jen gro-jigyas-nem. - Non, kan ba, - ta shwo al deri spira por agita. – Ob yu vidi sey tatu? Nokredibilem, nosamajibilem, it koinsidi kun toy tatu ke maoris orni swa, segun gavaha de Jeims Kuk. Non, bu es falsifika. Tu falsifiki tanto jatile rasma bu es posible. Atenti ba ke suy frenta es toshi tatui-ney. Jenmin de Polinesia permiti frenta-tatuing sol fo shefas. Sertem, ta es blan jen, bat sey blan jen koni maoris pyu hao kem oli Europa-ney geografier pa hunta. Me treba toki kun ta. Turan jen-chier tompi bay gamba e lautem en-gani pa garibe lingwa den tanto dashat-ney gana ke publika fobisi-nem fa-kyete, obwol samaji nul worda. Ugrosi-she, glume, savaje motiv sinvolem mah oni fobi. Naturalem! Es ya toy hi gana ke gwerjen de Seguii gani-te al blisifi a vilaja de Emaii. Jen-chier gani longem. Pa fin ta en-silensi e go wek a baken kanva-ney parda. Dan profesor klimbi a skena al tiri suy yunge akompani-sha kunem. Masta de basar-teatra stopi li ira-nem. Bat profesor sovi a suy handa den kelke argenta-ney moneta, e masta tuy fa-santush. Ta rasmuvi parda, lasi gasta pasi, poy riklosi parda afte li. Li en-loki in un syao shamba, shma-zwo-ney aus planka. Hampi haf de shamba es okupen bay un gro-gran karton-ney krokodil, yo desasembli-ney. In angula ti nodavem gloti flama na fakir zai chi sosis e kwereli kun masta-ney molya pa pure inglish lingwa. Profesor tuy lai a tatui-ney giganta kel zai kan ta nofidem bat jigyas-nem. - Komo yu nami? – profesor kwesti. - Raterford, - giganta jawabi. Li lwo in toki. Raterford shao-po-shao animifi, suy nofida fa-wek. Afte begin remembi, ta yo bu mog stopi e rakonti a profesor ol historia de suy plen. Profesor pren un notidafta e un kalam. Ta skribi afte rakonti-sha al audi gro-atentem. - Al bakdao a Ingland, - Raterford fini suy rakonta, - me fa-infekti bay tropike febra. Duran ot mes me lagi on kama sin en-stan. Kapitan vidi ke me bu mog gun, e hampi bu mah-chi me. Way me bu morti, me selfa bu samaji. Me returni a janmalanda kom invalida. Kun mushkila me fa-trani a dom-ki wo may sistas habiti. Bat reveli ke li he morti, e dom-ki perteni a otre jen. Me hev nixa fo chi, me hev nul plasa fo somni. Me begin shuki gunsa, bat me es haishi morbe e bu mog gun, also oni mah me wek fon kadalok. Me go fon un dom a otre, fon un vilaja a otre, fon un urba a otre, bat nulwan yao atenti me. Tu bi gulam in Nyu-Siland es pyu hao kem tu bi povra in Ingland! Pa fin oni aresti me por vagabonding e pon me inu prison, obwol me zwo-te nixa buhao. Sinior, me shwo a yu sinserem, ke in Nyu-Siland-ney prison me sta-te pyu hao, kem in Ingland-ney-la. Okos de Raterford fa-uupar e en-brili bay strane, morbish brila. - Nau me servi in sey basar-teatra, gani savaja-ney ganas. E al libre taim me go a portu e kwesti ob koy ship go a Nyu-Siland e ob oni treba un anubav-ney marjen. Eshu ya zai weiti me. = Jani Rodari = == Alisa to lwonik == Me sal rakonti a yu om Alisa to lwonik. Way lwonik? <br>Bikos ela lwo oltaim a olilok. Unves opa shuki ela fo kungo a garden: - Alisa! Wo es yu? Alisa! - Me es hir, opa! - Bat wo es sey hir? - Hir, in kloka to jagiser. Imajini ba, in kloka to jagiser! Ela he en-yao jan kwo fai tik-tak oltaim. Ela en-yao tanto gro ke ela ofni windakin pa bakkapak e tuy geti inen, miden oli sey syao dentarada e pruja. Also ela majbur salti oltaim fon un dentakin a otre-la fo bu tabahi inen oli sey jatile mekanisma kel zai virti oltaim e fai “tik-tak”. Pa otre ves opa shuki ela fo chi sabahfan: - Alisa! Wo es yu? Alisa! - Me es hir, opa! - Bat wo es sey hir? - Ah, hir, ga blisem! In botela! - Bat komo yu he geti inu it? - Me en-pyasi gro e poy laik plesk, ewalaa me es inen. Ver ya, ela lwo rek inu botela kun akwa! Ela majbur gro-muvi gambas a brachas fo bu droni. Pa fortuna pa saif, al bi in Sperlonga, ela lerni-te swimi. - Weiti ba idyen, me sal mah yu aus! Opa pon longe korda inu botela, e Alisa klimbi uupar kushalem. Al se ela en-samaji komo muhim es tu zun gimnastika. E unves Alisa desapari. <br>Opa shuki ela, e oma shuki ela, e iven ti lai kada dey fo lekti opa-ney gaseta na visin shuki ela toshi. - Ah, es ya gro-beda! – oma hamsi al sta gro-fobisen. – Kwo nu ve zwo si nu bu findi ela til ke elay patra e mata lai a dom afte gunsa? - Alisa! Alisa! Wo es yu? Alisa! Bat pa sey ves Alisa bu jawabi. Ela bu mog jawabi. Al wandi pa kukishamba ela he ek-kan yoshi inu tiriboxa wo ye tablakovras e servetas. Ela ek-kan e tuy lwo inu it. Servetas es aika mole, ewalaa Alisa en-somni on li. Koywan go pas e mah tiriboxa inu. Hu mog-te gesi ke Alisa es inen? Al en-jagi ela vidi ke olo es ga tume sirkum. Yedoh ela ga bu en-fobi. Ela gwo lwo inu woshi-stanka, e dar bin iven pyu tume. “Sun oni ve bepon tabla fo akshamfan, - Alisa dumi. – Li ve sertem nidi tablakovra, ofni tiriboxa e tuy findi me.” Bat hu mog dumi om akshamfan, si Alisa fa-wek? Pa aksham elay patra e mata lai, en-shatami opa e oma: - Wel, yu ga bu wahti kinda! - Bat nuy kindas bu gwo lwo inu woshi-stanka, - li objeti. – Pa nuy taim li gwo lwo maximum fon kama, e por se li pai nul nuksan krome un balja pa frenta. Duran to Alisa fa-tedi por weiti. Ela mah tablakovras e servetas a taraf, ateni tiriboxa-diba e begin tompi gro. “Tuk! Tuk! Tuk!” - Shsh! – patra shwo. – Sembli a me ke oni tuki koylok. Ewalaa Alisa fai pyu lautem:<br> “Tuk! Tuk! Tuk!” Oni ya kisi e embrasi ela gro afte findi in tiriboxa. E kwo om Alisa? Ela tuy utilisi situasion fo lwo inu posh de papa-ney jaketa. E duran ke oni tiri ela aus, ela pai fa-gande bay tinta por ke ela yao-te plei kun papa-ney bolkalam. == Blu semafor == In Milan, in Duomo-maidan ye un semafor. Ga normale semafor kel pinchanem diki un-nem grin, poy hwan, poy rude e poy snova grin. Bat unves un astoni-she kosa eventi. Turan oli suy tri oko – grin, hwan e rude – bikam blu. Al vidi se Milan-jenta fa-perplexe. Oni ga bu jan kwo zwo. — Ob oni mog go o treba weiti? — Ob oni mog raki for o treba breki? Oli tri oko de semafor signali sama a oli char taraf: blu, blu, blu! Ga blu, iven pyu blu kem skay sobre Milan. Shoferes lusi sabra, ragi kapa tra winda, krai e klaxoni gro, motosiklas guruhi, zuy grose e gaurawe pedijenta krai: — Hey, ob yu bu jan hu me es? Jokeres fai joka: — Mogbi koy riche jen he porti grin kolor wek? Shayad bu ye herba bli suy gro-dom! — Me jan ya wo rude-la es! Oni he pren it fo idyen pinti fish in Sentrale urba-parka! — Wel, e den hwan-la oni he pren fo adi inu oliva-olea! Pa fin polisyuan lai. Lu en-stan pa daokrosa e en-reguli trafik. Poy otre polisyuan lai. Lu en-repari koysa in toy syao boxa wo ye reguli-aparat de semafor. Sertem, un-nem lu mah-of elektritaa. Semafor tushi. Bat ta hev un momenta fo dumi: “Ah, li nofelise wan! Me he signali ya: 'Dao a skay es libre' e li bu he samaji nixa! Li wud mog yo flai in skay, ga gao, kom faulas! Bat mogbi li simplem falti kuraja?.. ” == Dom aus aiskrem == Unves in Bolonia, rek on shefe urba-maidan, oni bildi dom aus aiskrem. Oli kinda, iven las kel jivi ga dalem, hampi ausen urba, lai fo vaika idyen lisi toy admirival dom. Ruf de toy dom es aus marmelada, inplas fuma virti-ney krem lai aus tubas, e kamin es zwo-ney aus dolche suhfruta. Olo reste es aus aiskrem: oli dwar aus aiskrem, oli mur aus aiskrem e iven mebel aus aiskrem. Un syao boy sim lipi a un tabla. Ta lisi it tanto lagan-nem ke pa fin it lwo rek a boy-ney kapa, kun oli pyata e tasa kel es ya aus aiskrem kuti-ney bay zuy hao chokolat. Yedoh pa un dey urba-polisyuan merki ke un winda de toy dom en-tau. Glas de toy winda es aus fraula-aiskrem, ewalaa en-ye rose stromkin lai-she nich fon it. - Kway! – polisyuan krai. – Zuy kway posible! Ewalaa oli tuy en-lisi toy ti begin tau na dom fo ke ni un guta de gro-lakmitaa bu fa-wek vanem. - Brachastula! – un oma-ki gro-pregi pitivalem, por ke ta bu hev forsa fo go tra jenmenga. – Vaika un brachastula-ki fo povre laogina! Oh, magari koywan bringi it aus, den un syao brachastula-ki! Kun brachas, plis, si es posible. E un karim agniyuan kway lopi inu dom e bringi aus it un aiskrem-ney brachastula kun krem e nutas. Povre oma-ki en-joi gro! Ela tuy en-lisi it, begin-yen bay brachas hi. To bin ya vere gro-festa! E nul duza tungi – tak hi oli leker komandi. E haishi nau, si koy kinda pregi-pregi ke mata kupi dwa-ney aiskrem-ge, oni oftem sospiri-shwo: - Wel, shayad yu wud yao hev tote aiskrem-dom, kom in Bolonia! == Historia de munda == Al beginsa olo bin ga noprave on Arda. Tu jivi on it, to bin muy mushkile. Ponta fo go tra riva yok, daokin fo asendi monta yok. Ob yu yao sidi-sidi? Bencha yok. Yu es fatigi-ney, yu wud yao somni? Kama yok. Yur pedas tungi? Afsos, butas yok, shus yok. Yu bu vidi hao? Okula yok. Ob yu yao plei futbol? Afsos, bol yok. Yu sta hunge ku? Yu bu mog iven buli makaron. Bartan yok, agni yok. Pa fakta, makaron toshi yok. Nixa ye. Ga nixa. Ye sol jenta. E kada jen hev dwa handa. Li pri gun e li janmog mah-prave olo kel es noprave. Kan ba, on Arda ye haishi mucho noprave. Gai mah-prave se olo. Roli ba yur manshas e begin gun! == Jen-ki aus nixa == Unves un jen-ki aus nixa jivi pa munda. Lu hev i nos aus nixa i muh aus nixa. Lu hev yoshi klaida aus nixa e iven shus aus nixa. Un dey lu go promeni pa kamina aus nixa kel dukti a nullok, e miti un maus aus nixa. — Yu bu fobi kota ku? – jen-ki aus nixa kwesti ta. — Bu tanikem, – maus aus nixa jawabi. – In nuy landa aus nixa ye sol kotas aus nixa. E li hev mustash aus nixa i naka aus nixa i sertem denta toshi aus nixa. Also me ga bu fobi kota. E me gro-pri kes. Bat me chi sol dun. Ver, li hev ga nul gusta. Yedoh li es ya hao fo chi. — Ah, me hev vertiga, – jen-ki aus nixa shwo. — Wel, es ya nixa, – maus aus nixa jawabi. – Yu hev ya kapa aus nixa. Si yu iven darbi mur bay it, ga nixa eventi. Jen-ki aus nixa en-yao cheki to, go shuki koy mur fo darbi it bay kapa. Lu shuki it longtaim. Pa fin lu findi it. Un mur aus nixa. Lu en-lopi e trai darbi it, bat – ah! – lu salti tra mur e lwo inu nixa. Por ke baken mur ye ga nixa. Hir ye nixa, dar ye nixa, kadalok ye sol nixa. Jen-ki aus nixa fa-fatigi e en-somni. E sonji om jen-ki aus nixa, kel go pa kamina aus nixa e miti maus aus nixa, e li ambi chi kesdun kun gro-apetit. Ver, maus aus nixa bin prave: li hev ga nul gusta. == Kamina aus chokolat == Unves in Barletta ye tri brata. Un dey li promeni ausen urba e ouran geti a koy kamina. Toy kamina es ya strane: ga plane e brun. - Aus kwo it es zwo-ney? – minim yash-ney brata kwesti. - Se bu simili ligna, - mida-ney brata shwo. - Den ston bu simili toshi, - zuy yash-ney brata shwo. Li trai gesi, poy en-genui e ek-lisi kamina. Chokolat! Toy kamina es zwo-ney aus chokolat! Bratas tuy desidi probi ob it es hao-chi-ke. Losrupti po un pes-ki, chi. Poy yoshi po un la, poy yoshi po un… Fa-aksham, e li haishi zai kripi pa char pata e chi, til ke iven zuy syao pes-ki yok. Chokolat yok e kamina yok. - A wo nu he geti? – minim yash-ney brata kwesti. - Bu in Bari, - mida-ney brata shwo. - E bu in Molfetti, - zuy yash-ney brata shwo. Kwo zwo, a wo go, li ga bu jan. Pa fortuna, yus dan un agrajen zai raki swa-ney gari a dom. Ta mah li en-sidi inu gari e dukti it rek a dwar de ley dom. Li en-chu gari, ewalaa merki ke it es zwo-ney aus vere biskwita. Bratas en-joi gro e begin chi it muy kway. Li chi it totem, kun radas e jota-stangas. Walaa kwanto fortuna-ney bin unves tri brata aus Barletta. Me bu jan ob li ve fai tal fortuna snova. == Landa kun "non" avanen == Jovanino Lusitaim es gro-safarnik. Lu safari, safari, geti inu landa kun "no" avanen. — Es landa de kwel sorta? — lu kwesti urbajen, kel zai reposi sub baum. Inplas jawabi, urbajen tiri aus posh sikin do kalam e diki it a Jovanino on pama. — Yu vidi se? — Es sikin do kalam. — Ga galta-nem. Es nosikin do kalam, to es sikin do kalam kun "no" avanen. It servi fo rimah kalam longe, wen it es tro kurte por yusi. Es muy utile in skola. — Magnifike, — Jovanino shwo. – E krome to? — Krome to nu hev nopendika do klaida. — Yu maini pendika? — Pendika es bu utile, si palto fo pendi yok. Kun nuy nopendika olo es ga otrem. On it bu treba pendi enisa, olo es yo pendi-ney. Si yu nidi palto, go nopendi it! Si oni nidi jaket, totem bu treba go kupi it: simplem lai a nopendika e nopendi it. Ye nopendika do saif e sey-la do hima, ye sey-la fo manjen e sey-la fo ginjen. Tak nu spari mucho mani. — Es gro-hao! E krome to? — Krome to nu hev nofotoaparat kel inplas foto zwo karikatura, also oni ridi. E krome, nu hev nokanon. — Brr, es ya dashat! — Kontra-nem. Nokanon es kontrakosa de kanon, it servi fo nogweri. — E komo it funksioni? — Es gro-fasile, iven kinda mog operati it. Si ye gwer, nu baji notrumpeta, shuti bay nokanon, e gwer tuy yok. Landa kun "no" avanen es ya gro-mirakla! == Landa sin nul angula == Jovanino to sinkuydnik es gro-safarnik. Ta safari-safari, ewalaa geti inu admirival landa. Oli dom in toy landa hev ronde angula, e ruf-borda ga bu es agude, bat simili flor. Along gata ye bushbarana aus rosa, e Jovanino tuy en-yao pren un ge flor on it inu butondun de swa-ney jaka. Sertem, al lostori rosa, ta chauki-kan fo bu piki finga bay spika. Ta extendi handa, ewalaa spikas ga bu piki. Li bu hev ya nul agude angula e sol tikli idyen. - Es ya gro-diva! – Jovanino shwo lautem. Bat tuy afte ke ta shwo se, un polisyuan apari al smaili gro. - Shayad, yu bu jan-te ke oni bu darfi lostori rosa, bu ver? – ta kwesti. - Wel, me bu he dumi om to. Me afsosi gro, - Jovanino jawabi. - In tal kasu yu sal pagi sol haf de puna, - ta shwo al smaili tanto dolchem ke oni mog dumi ke ta hi gwo pren Pinokio a pleika-landa. Afte austiri un kitabakin aus posh, ta begin skribi un chek, ewalaa Jovanino merki ke ta zai skribi bay sim ga tupe kalam. - Ah! – Joanino ek-krai sin-yao-shem. – Ob yu mog diki a me yur sabla? - Kun plesir, - polisyuan shwo. Ver ya! Fa-reveli ke iven sabla bu hev ni agude nok ni agude blada. - Bat kwel landa es it? – Jovanino kwesti. - Es landa sin nul angula, - polisyuan jawabi. Ta pronunsi oli sey worda tanto latifem ke oni wud gai skribi li oli al gran letra pa beginsa. - Bat kwo yu zwo om naga? - Nu duyfu ga sin naga depos longtaim bak yo. Nu yusi glu inplas. Nau, bi karim, fai ba dwa wanga-darba a me. Por surprisa Jovanino ofni muh tanto kom si ta wud yao gloti tawa. - Wel, den to me bu sal fai, - ta murmuri. – Me ga bu yao geti inu prison por insulti ofisiale yuan al ke ta fai swa-ney serva. Krome to, si koywan gai pai wanga-darba, toy wan es me hi. - Non, es abyas hir, - polisyuan expliki latifem. – Tote puna es char wanga-darba, haf-puna es dwa-la. - A polisyuan ku? - A polisyuan hi. - Bat se es nojuste! Es dashatival! - Ga ver, es nojuste e dashatival, - polisyuan konfirmi. – Sitisen de nuy landa ga bu mog toleri darbi ga sinkulpa-ney jen, e por se heni sey abyas tanto ke gro-eforti bu violati nul kanun. Si yu fai wanga-darba nau, yu ve chauki pyu pa lai-she ves. - Bat me bu yao darbi yur wanga! Me bu yao iven kliki li! Me mog gladi… - In tal kasu, - polisuian shwo, - me majbur mah yu aus nuy landa. E Jovanino majbur kwiti namrem toy landa sin nul angula. Yedoh ta haishi drimi om lai bak adar e jivi vaika idyen miden zuy latif jenta in munda, in jamile dom-ki sub ruf sin nul angula. == Opa to konfusnik == - Unves ye un gela. Ela nami Hwan Shapa-ki. - Non, ela nami Rude Shapa-ki! - Ver, Rude Shapa-ki. Un dey mata voki ela, shwo: “Grin Shapa-ki...” - Non, Rude hi! - Ver, ver, Rude. “Bi karim, go visiti yur tia e bringi a ta sey patata-kuta”. - Non! “Go visiti yur oma e bringi a ta sey pay”. - Hao. Gela lai a shulin e miti dar un jirafa. - Yu konfusi ya olo! To bin wulfa, bu jirafa. - Sertem. Also wulfa shwo: “Sit e ot, kwanto es?” - Non, non, non! Ta kwesti Rude Shapa-ki: ”A wo yu zai go, Rude Shapa-ki?” - Hao. E Swate Shapa-ki jawabi... - Ela es Rude Shapa-ki, Rude hi! - Ver. Ela jawabi: "Me zai go a basar fo kupi tomata-saus". - Non hi, olo bin ga otrem! “Me zai go visiti may oma, bat me he lusi dao”. - Ver. E kaval shwo... - Kaval yok, sol wulfa ye! - Ver, sertem, wulfa. Ta shwo: “Zin ba tram numer semshi-pet e raki it til Duomo-maidan. Poy chu it, turni a desna. Dar yu vidi un sulam do tri gradina. Bli sulam ye un moneta. Bu treba zwo nixa om sulam, bat pren ba toy moneta e kupi chabiguma”. - Opa, yu ga bu janmog rakonti fabula. Yu konfusi ya olo. Yu es verem opa-konfusnik. Yedoh den chabiguma, kupi ba it a me. - Hao. Pren ba un moneta. Boy lopi wek e opa snova en-lekti swa-ney gaseta. == Sakala-pakala == Dwa syao boy zai es in korta-ki e inventi un nove lingwa. Li yao ke nul jen bu samaji sey lingwa. Sertem, exepte li ambi. — Sakala, pakala, – un de li shwo. — Pakala, sakala, braf! – dwa-ney jawabi. Li ambi ridi gro. Bu dalem fon li, pa balkon de dwa-ney etaja, un lao karim sinior zai sidi lekti. E in kontra-ney dom un lao dama zai kan tra winda. Ga pinchan dama, ni karim ni dushte. — Li es ya ga stupide kinda, — ela shwo. Bat karim sinior bu konsenti. — Me hev ya otre opina, — lu shwo. — Sertem yu bu samaji to ke li murmuri. — Way? Me samaji ya olo, – karim sinior objeti. – Un-ney boy shwo: “Sedey es ga hao dey”. E dwa-ney-la jawabi: “Manya ve bi yoshi pyu hao dey!” Dama rugi nos bat shwo nixa: boys snova begin shwo. — Maraski, barabaski, pimparamoski. — Bambarambam baski, kumparaski, bruf! Li snova ridi gro. — Wel, ob yu samaji olo pa sey ves toshi? – dama ek-krai pa vexa. — Sertem. Un-ney shwo: “Es ya gro-hao ke nu jivi in munda!”. E dwa-ney jawabi: ”Ver, nuy munda es ya mirakla-ney!” — Nuy munda? Ob es verem mirakla-ney? – dama kwesti. — Bambarambam baski, braf, brif, bruf! – lao sinior jawabi. == Surya e gro-badal == Surya safari pa skay, gro-alegre, magnifike surya. Ta raki suy agni-ney gari, raki it muy kway. Ta mah-lwo suy garme ray a olo, a oli taraf. Bat in skay ye yoshi un gro-badal. Ta sta pa gro-pluvi. Ta es dushte, ta grumbli: — Pagale surya! Yu rasdoni yur ray, yu mah-lwo li a oli taraf. Bat yu sal doni li oli til fin e yu ve hev ga nixa. Pagale! Kada syao jivika on arda gro-trai kapti un oda dwa garme ray. Kada herbinka, kada spaidakin, kada flor e kada guta de akwa. Gro-badal guruhi: — Li es chori-sha, li oli. Li ve chori oli yur ray. Yu ve hev ga nixa! Li iven bu ve shwo danke a yu! Bat surya bu audi gro-ira-ney gro-badal. Ta roli suy agni-ney gari e rasdoni suy garme ray. Ta mah-lwo miles ray, miliones ray. Ta doni li a oli kel nidi li. Sol al suryalwo ta en-yao konti suy ray. Kwo yu dumi, ob li fa-shao? Ga non! Iven un bu es wek! Gro-badal fa-astoni gro e fa-difusi inu mil guta. E surya plunji inu mar, ga alegrem. = Yan Ulichanski = == Adelka Zvonchekova == Me en-koni Barbarka kasualem. Me go a dom afte gunsa e vidi syao gela. Ela zai rasmi koysa on dwar de nuy dom. Oli jen kel jivi in nuy dom, li es ordinnik, also me fai remarka: - Oni bu darfi fai kreta-ney shma-rasma on dwar. Gela ek-kan me kun reprosha. - Se bu es shma-rasma. Se es kaval-ki. - Hao, - me shwo. - Hay bi kavalki. Bat way yu rasmi kaval-ki on dwar? - Fo jan kwel dwar es nu-ney. Sey gela es ya saje-si! - Komo yu nami? - me kwesti. - Barbarka Blan. - E kwanto yar yu hev? - Pet e haf, - ela jawabi sabrem. - Ob yu pri spinata? - Ya, gro. Me samaji ke Barbarka es abyasen a tal kwesta e janmog jawabi gro-hao. Dan me desidi fai surprisa-kwesta: - Barbarka, kwo yu wud yao hev zuy? - Me wud yao hev pyu yash-ney sista zuy, - ela jawabi sin dumi. - Bat way pyu yash-ney hi? - Wud bi interes-ney tu plei kun ela. Wel, sey gela kel en-ye in nuy dom, ela es ya kuriose. Unves nuy lifter rupti, e me majbur asendi sulam til shi-char-ney etaja. Pa sulam-plana de ot-ney etaja ye lemar e dwa man. Me ga bu mog go pas li. - Barbarka, ofni ba dwar, nu bringi lemar fo yur familia! - dwa man shwo al adresi un dwar. - Nu hev un lemar yo, - Barbarka repliki fon baken dwar. - Bat es dona fon tia Emma. Guy-lao kosa, yu samaji ku? Shayad ela bu samaji hao kwo signifi "guy-lao". Fa-audi komo ela trani stula a dwar fo ek-kan tra dwar-oko. Semblem ela bu pri sey garibe man. - E si me bu hev klef? - Yu hev ya klef! - Me jan ke me hev. Bat si me wud bu hev it, dan me bu wud mog ofni dwar fo yu. - Sertem yu bu wud mog. - Dan hay it yok. - Barbarka, audi ba. Bye gai mah-iri nu! Me desidi interfai. - Barbarka, namastee! - Hu es se? - ela kwesti sin fida. - Yu remembi ya, nu gwo toki bli dom-dwar wen yu rasmi elefanta. - Kaval-ki, bu elefanta! E yu es toy man do barba, - ela shwo, yedoh sin agita. Pa sekwe sabah, wen me go a gunsa, pa ot-ney etaja lemar yok. Afte kelke dey me snova vidi Barbarka bli nuy dom. Ela semblisi pley bol, bat me gesi ke ela zai weiti me. - Namastee, onkla, - ela saluti me. Me joi gro. Me es yo onkla, bu man do barba. - Ob yu vidi-te lemar de tia Emma? - Barbarka kwesti. - Ya, me vidi-te. - Ob yu pri it? Me en-remembi it: lao lemar do ingrava e rasma... Me shwo honestem: - Ya, me pri it gro. Barbarka sospiri kun levifa. - Dan skribi ba leta a may papa! Me bu mog samaji way treba skribi koy leta a elay patra. Dan ela expliki: Tia Emma, toy-la kel hev blu har, he doni a li un lemar. Mama pri it, bat papa bu pri. - Papa shwo ke plasa fo lemar yok. - Shayad ta es prave. - Oni mog plasi it in may shamba. - Ob it bu ve disturbi yu? - Ga non, bu tanikem. Plis, skribi ba ke lemar es muy jamile. Papa ve kredi a yu, zaruu hi! - Bat way a me hi? - Bikos yu hev barba. Wel, me en-sidi on sulam-gradina, pren papir-lif aus bao e skribi pa may zuy hao skribitip: ''"Respektival sinior Blan, oni he doni a yu un gro-jamile lemar. Master kel he zwo it es do golde-si kushale handa e do vesna-ney faula in kordia." '' - Es ver ya! - Barbarka en-joi. - Ye mucho kordia-ki e faula-ki rasmi-ney on it! ''"Tia Emma yao-te mah-joi yu. Shayad ela respekti saje regula: lo yu-ney es sol to ke yu doni. Valori ba sey dona!" - Wel, komo me gai signati it? - Sim skribi ba ke yu he go pas e vidi lemar. E me skribi ga hao-lekti-kem: "pasijen". Barbarka sta muy santush. Me toshi. Pa sekwe dey ela snova weiti me bli dom. - Komo olo sta? Ob me he skribi hao leta? - Shayad bu tro, - ela shwo tristem. - Papa lekti it e shwo: "Si sey lemar es tanto gro-jamile, nu doni ba it a musey". - Me afsosi gro... - E yu lai ba a nu kom si yu es aus musey, e shwo: "In musey plasa fo lemar yok!" - Se bu ve ladi, Barbarka. Yur patra ve rekoni me e ve samaji tuy ke me bu es aus musey. - E si yu ve porti shapa e swate okula? - Olosam nixa ve fa-pai. Jenta aus musey jan mucho om lao kosa, e me bu jan nixa. Bat way yu he lyan a it tanto? Yu bu yao-te it bifooen. - Samaji ba... Adelka Zvonchekova jivi inen it, - Barbarka shwo. - Hu hi jivi inen it? - Adelka Zvonchekova, - ela repeti. - Me plei kun ta. Nu zin lifter. Barbarka pren may handa e en-rakonti om Adelka Zvonchekova. E dan me samaji ke Barbarka he en-hev nove zuy hao amiga - Adelka Zvonchekova kel jivi inen lemar. Bat komo oni mog expliki a patra, komo muhim sey lemar es fo Barbarka, e hu toy Adelka Zvonchekova es? Nu to adultas fogeti ya tro fasilem toy magike kinda-yash wen kosas en-jivi e nu verem audi e samaji ley vos. == Sub-kama-ney landa == Sub may kama ye un landa. Me findi it dar un dey e en-remembi ke it es hampi sam lao kom me. Nau me es adulte. Me vidi sol un lao kinda-ney ferdao on gran ligna-plata. Bat koytaim me gwo vidi dar un gran jivi-she landa. Gro-gran landa! It fa-extendi ya fon avangamba a bakgamba de may kama. In sey landa ye kolina e planika, shulin e agra, kamina, riva, domes e jenta. Bat lo zuy muhim es ferdao. Treba ya shwo ke kolina e planika, domes e jenta existi dar sol fo ferdao, bu kontra-nem. Ob se bu es interes-ney? Yoshi pyu interes-ney es to ke in sey landa ye oli char seson pa same taim. Bli lao melidom syao vesna-ney flor flori, in agra sereal fa-mature, in garden ye mucho yabla, e yel-ney shulin sobre tunel es ga kuti-ney bay snega. Gwo sembli a me ke taim bu hev mahta sobre sey mirakla-ney landa, wo vesna, saif, oton e hima jivi pa hunta pa salam. Depos may kinda-yash me remembi klarem ke shefa de stasion gwo mah semafor grin e poy go gun inu suy legumgarden. Un gina kun gran bavul e syao doga weiti pa bencha, poy zin tren, poy chu it, poy snova zin e snova chu. Garson rasporti bira; visines stan bli barana e shwo om meteo. Melijen gun in melidom, lumas en-lumi e tushi, jenta en-jagi, en-stan e snova en-lagi somni. Tren muvi pa ronda, lokomotiva wisli. Treba yoshi shwo om tunel. Me jan-te ke lo zuy muhim in tunel es tumitaa, e lo zuy magnifike es luma in suy ambi fin. Bat poy koysa eventi-te, ga kom in fabula om mah-jadu-ney landa. Depos dan semafor es sempre grin, gina kun gran bavul e syao doga sempre sidi pa bencha, bu zin tren e bu chu it, garson sempre teni un glasa bira, e visines sempre stan bli barana sin muva. Ver, rada de melidom haishi turni, bat vanem; lumas en-lumi e tushi, bat nul jen en-lagi somni. Sol syao tren-ki go for pa ronda. Me en-samaji ke jenta in may landa es aus plastik, kamina aus papir e agra aus lignapuda. Non, taim bu he tachi may landa. Bat taim he tachi me. Me bu es triste. Me ve findi otre kama fo may magike landa. On toy kama un boy ve lagi. Ta ve mog flai sobre may landa kom on badal, ta ve vidi komo gina kun gran bavul e syao doga zin tren e swingi handa fo adyoo, ta ve vidi, a wo it dukti, toy kamina, kel fini fo me yus pa ferdao-bariera. Me haishi bu jan wo me ve miti toy boy. Bat ta ye koylok, me es serte. Por to, me bu es triste. == Martushka-ney janmadey == Oni festi oli kinda-ney janmadey pa same dao. Un-nem, oma peki torta. (Si oma yok, oni bringi torta aus shop.) Dwa-nem, mama orni torta bay kandela-ki dabe kadawan jan kwanto yar yubiler en-hev. Tri-nem, oma peki mucho pay-ki. (Si oma yok, oni zwo farke sorta de pan-kun-nayu.) Wel, char-nem, papa bringi mucho botela. Do limonada. Fo festi janmadey de Martushka oni inviti me toshi. Mogbi me lai idyen tro rane, bat to es ya hao, por ke mama haishi bu he pinti labas. Also me bu majbur woshi fas afte ke ela kisi me. Me jan-te ke Martushka es gro-modnik. Por se me he kupi-doni a ela jamile gaobutas. Ela jamilefai al porti li yus til festa-akshamfan, bat poy depon li: es ya saif ausen. Afte akshamfan ye konserta. Shefe aktor es sertem Martushka selfa. Ela en-stan on stula, ek-pokloni e deklami un versa: ''Stula ''Kada nocha sonji stula:'' ''ta tra felda flai pa kula'' ''kom kway-gamba-ney kaval.'' ''Bat ta fobi lengitura:'' ''ta es ya sin shu e nal.'' ''Me ve kupi buta gao'' ''fo suy oli gamba hao.'' ''"Go promeni ba bli lak,'' ''poy zaruu ba lai bak!"'' Oli gasta pri sey versa e aklami gro. Iven ti Martushka stan na stula pri it. Ta pri it tanto gro ke ta desidi go promeni pa realitaa. Ta onpon ti me he doni na gaobutas a avangambas, e gaobutas de Martushka-ney brata Roberto a bakgambas. Me vidi se olo bat silensi. Pa resulta me hi bu pai stula pa sey festa. Bat me bu fa-triste: me pri pyu tu sidi kun kindas on poda. Nu bildi aus plei-brik1 un gao tawa kel inklini idyen, kom Pisa-ney-la, bat it rupti por lwo: nu bu es ya in Pisa. Poy, afte ke oli kinda go somni e sol adultas resti, me turan fa-triste e fa-tedi e en-yao go a dom. Me chu bumerkibilem, ewalaa kwo me vidi? Stula do dwa para gaobuta zai promeni pa bulevar. Me saluti ta latifem e go for pa swa-ney kamina. Bat wen me zai go tra parka a tram-stopa, koy bulaute vos fa-audi bli: - Es ya gro-hao nocha, bu ver? Ye tanto mucho stara pa skay! E flor fauhi tanto dolchem! Es ver, nocha es gro-hao e miliones de stara zai glimi pa skay. Me senti vertiga (shayad por flor-fauha), me hampi lwo, ewalaa stula latifem ofri en-sidi on ta, sikom oli parka-bencha es okupi-ney. Nu sidi-sidi idyen, poy go for. Nu zin tram. Tramyuan fa-reveli bi zuy latif gina pa munda. Es ya mushkile tu imajini ke sol yeri ela krai an me por ke me zin tram kun aiskrem do vanil. Pa sey nocha ela iven bu yao ke me kupi bilet fo stula. Ela warni me delikatem ke tasma de gaobuta pa lefte avangamba de may stula es defai-ney. "Chauki ba ke ta bu stumbli!" Es ya priate wen oni es latif versu mutu. Stula akompani me yus til may dom, e me inviti ta fo pi tasa de kahwa. In bifoo-shamba me shwo a ta: - Bu treba depon butas, me bu he klinisi depos longtaim. Bat stula depon butas kalmem. Ta jan ya ke suy oli sok es salim e bu hev dun. Mogbi yu dumi ke se olo yok, e me sim he pi tro malina-limonada pa Martuska-ney janmadey festa? Yu galti ya. Me remembi hao ke stula chu may dom ga tardem, wen tram yok yo. Yedoh ta ateni swa-ney dom ga salim. Wen me lai e vidi it afte un wik, it es snova pa swa-ney plasa kom si nixa he eventi. E yu shwo ya ke to bin limonada. Me nopri hi it. Den malina-ney-la osobem. == Lao forna == Me gwo pasi vakasion she oma in vilaja. To bin ya longtaim bak, bat me haishi hev mucho rememba. Obwol, pa fakta, bu tro mucho. Oli bol-ki do glas, me he plei-lusi li, lansika fa-wek, e lao bol bu mog kipi aira pyu. Me hev kom rememba sol skara on frenta, e yoshi oma-ney shwotura do sajitaa: "Bes bu es tanto dashat-ney komo oni rakonti" "Herba mog haili oli morba" "Swa-ney loda bu vegi" "Hao konsila val pyu kem golda" Unves koywan konsili ke oma en-hev sentrale garmisa. Oma voki me fo ke me helpi master. Me konsenti yao-shem, obwol me bu es gro-hao helper. Sun sentrale garmisa es tayar. Oli shwo: - Nau yu mog yusi it, sta ba hao! - Wel, ya, danke, danke, - oma niki. Me vidi ke ela bu es santush por koysa. - Por kwo yu bu es santush, oma? - me kwesti pa aksham. - Me es santush ya. Yedoh me afsosi. - Om kwo yu afsosi? - Me afsosi om lao forna. - Es taim fo mah it wek, - me shwo. - Me es ya abyasen a sidi bli it pa hima. - E nau yu ve mog sidi bli garmisa-bataria. - Es ver ya... Bat forna hi, it bu disturbi nulwan. - Pa it utilitaa ga yok! - me insisti for. Oma bu disputi. Ela ek-gladi forna segun lao abyas, e nu go somni. Me en-fai may kama bli forna, kovri swa bay lao grave manta do puha. Yedoh koysa falti. "Es ya tanto tume! - me dumi. - E tanto kyete! Koysa falti a me." - Yu somni ku? - forna kwesti me turan. - Ya, me somni... Me en-remembi kwo falti a me tanto gro: kraking de agni e rude flama-ki, bay kel forna gwo toki kun me duran ke me en-somni. == Olo == Al go a safara oni sempre kunpren koy bagaja. Wen oni fatigi por porti it, oni lyu it in bagajalok. Es muy byen: oni mog eviti gravitaa pur sol un krona. Me zai go pa stasion. Bifoo me ye un man do swate kostum e un gela do blan klaida. Nu oli stopi bifoo ofis de bagajalok. Man do swate kostum los-handi swa-ney swate bavul, e gardilokyuan glui on it den label kun swate numer. - Nau es yur tur, - man do swate klaida shwo e trai pren syao karton-ney bavul-ki fon gela. - Non! - gela sheiki kapa. - Way yu nidi it? It ve disturbi yu, it gai bi in bagajalok! - man do swate klaida insisti. - Es me-ney! - gela presi bavul-ki a swa. Me zai stan, me zai weiti. - Me bu yao! Baken me zai stan da gina kun shi-tri bao. - Me bu dai! Baken gina do shi-tri bao ye sem turista to monta-klimber kun sem beybao. - Me bu mog! Baken turista zai stan da grose madam do frisa to tawa, kun gran bavul. Ela selfa toshi simili tawa. - Non! Baken madam to tawa ye un man kun tambur. - Ela dai-bu-dai? - oli jen in fila fai jigyas. - Kan ba, nu toshi lyu nuy bagaja, - oli jen in fila trai shwofu ela. - It ve weiti yu. An it ve eventi nixa. - Bye fobi. Ob yu jan kwo es in may bavul? - gina to tawa shwo bat tuy cheki-stopi swa. - Way yu fai se tanto longem? - man grumbli. Man do swate kostum forsi-pren bavul-ki fon gela, bagajalokyuan glui label on it. Man e gela go wek al ke ela zai plaki. - Yu ve porti buketa, - ta trai konsoli ela. "Kwo mog ye in tal bavulkin?" - me dumi. Bagajalokyuan glui label on may bagaja, me go wek. - Chauki ba! Bye drangi! Sey syao wan es aus karton, - grose bao shwo. - Tal es ya may volum, - tambur grumbli. - Kada wan mus protekti swa selfa, - shi-tri bao repliki e begin konti swa: un, dwa, tri, char, pet... Un delikate bavul toshi yao shwo koysa, bat ta bu mog: suy muh es klosen bay klaspa. - Nu to sportnik es abyasen a olo, - beybao deklari. - Nu porti olo, nu toleri olo. - Kwo yu porti? - li kwesti bavulkin. - Olo, - ta jawabi timidem. Beybao es ya do karim kordia, obwol aspekti karke-si. Pur to li gwo vidi ya mucho: i mushkila, i ziditaa, i vere jamilitaa; olo hi ye pa monta. In beybao toshi ye olo ke jen nidi al majbur duyfu pa selfa. Also li bu fa-astoni por bavul-ki-ney jawaba. Li zai stan rektem al mah-inu duza, dabe bu drangi ta. E bavul-ki fa-timide gro. Ta es abyasen a dule trata. Gela do blan klaida sempre jan komo ta treba stan e on kwel flanka ta treba lagi. E hir oni ga bu kuydi om to, e olo fa-mixi inen ta. Me lai a stasion, e snova bifoo me zai pedi man do swate kostum e gela do blan klaida. Me bu hev taim fo weiti, also me sobrepasi li. In bagajalok oni dai a me bavul-ki do karton. - Skusi, bat ye koy galta, - me shwo. - Me hev-te gran bavul. - Wel, hao ya! - bagajalokyuan ridi. - Kada wan mog lai e shwo "Dai ba a me un bavul kel es pyu gran!" Me hi dai bagaja segun chek. Me zai stan al sta perplexe. Man do swate kostum pai swa-ney swate bavul e yoshi may bavul adikem. - Sey-la bu es nu-ney. Nuy bavul-ki es syao, do karton, - gela do blan klaida shwo e pren it fon me. Bagajalokyuan bu ridi pyu. - Ob yu mog shwo kwo ye in sey yur bavul? - ela kwesti me striktem. Me en-remembi: - Grey kostum, blan kamisa, hwan shus... Baken nu zai stan da gina kel nidi swa-ney shi-tri bao, baken ela ye sem gran turista to gnom do longe barba, drole shapa e stripa-ney mao-sok, kun chek fo sem beybao, baken li ye gina to tawa kel demandi swa-ney gran bavul. E pa fin de fila zai stan da man kel posesi tambur. - E yu, kwo yu hev in yur bavul? Nu gai weiti haishi longem ku? - man do swate kostum grumbli. - Olo, - gela do blan klaida shwo. Bagajalokyuan vidi ke nu shwo veritaa, e lasi nu los. Gela go wek al porti swa-ney bavul-ki do karton. Sey "olo" kel fa-plasi in bavul-ki do karton, it es shayad gro-jamile! == Tapis do enigma == Me es namre jen, bumerkibile. Kwo unkwe me zwo, nulwan atenti me. Kwasi me es nixa. "Mogbi me verem fa-buvidibile?" - me dumi. To ya simili veritaa. Unves me saluti un gina kel gwo lerni kun me in skola, ewalaa ela kwasi bu merki me. Pa otre ves me es in kompania. A koywan hosta dai handa, a koywan den tasa kahwa, a koywan den pan kun nayu. Ewalaa me pai ga nixa. Al ke me zin swa-ney dom, may visin klemi me bay dwar e bu shwo vaika un worda. Dan hi, al bi klemen bay dwar, me fulem samaji ke me he bikam buvidibile wan. Fo cheki se, me desidi ahfi swa sub tapis de may visin. Me yao jan ob li ve merki koysa. Ewalaa, imajini ba, me resti sub tapis yus til flat-klinisa do vesna, e nulwan merki me. Pa vesna oni fai rolika aus me inen tapis, e porti it aus. - Boys, kuydi ba om tapis! - mata to visin warni. "Gro-hao worda!" - me dumi-konsenti. Boris e Marek pon me on plecha e go a korta. Me bu es kontra om ke oni porti me aus in tapis. Es ya nove sensa. Pa korta li mah-pendi me on stanga fo darbi-klini tapis. - Yu teni ba e me darbi, - Marek shwo. - Non, yu hi teni ba e me darbi, - Boris objeti. "Oo, gayar," - me dumi, - "es egal fo me, hu ve teni e hu ve darbi, sol teni ba me hao!" Ewalaa li ambi lasi me los. Me wud sertem lwo, si me bu wud gwo pendi on stanga mucho duran kinda-yash. E poy oni audi sol: - Puh! - Oy! - Puh! - Oy! Marek fai "puh", me fai "oy". Poy boys shanji ruola. - Puh! Puh! Puh! - Nulforsnik ya, yu ga bu janmog darbi hao! - Marek shwo a Boris. Ta bu jan ke me sim bu hev forsa fo fai "oy" yo. Nau, al dumi om to, me fa-astoni por way me bu he geti wek fon toy shma-tapis. Shayad dan sey idea bu lai a may kapa por ke me zai pendi-te al kapa nich. Boys pren tapis, e me hi resti pendi on stanga. - Walaa, tapis fa-leve tuy, - Boris shwo. Afte ke oni deroli tapis on poda, mata ek-krai. - Ay, kwo es se? On lao farsi tapis oni vidi stampa de koy figura do jen. - Kwo es se? - mata repeti. Bat boys selfa bu samaji nixa. Sun oni mog audi "Puh! Oy! Puh! Oy! Puh! Oy!" kel lai aus ley flat. To es mata kel zai darbi-klinisi boys. Me haishi sta idyen triste por ke li gei darbi por me. Afte fai bating to taliming mata fa-kalme tuy, yus kom sempre, e hasti fini klinisa: gastas sal lai sun. - Kan ba, Ferdinando, es ya gro-originale tapis! - un gasta shwo a swa-ney mursha. Pa lai-she dey li lopi-visiti oli shop, yedoh bu mog findi tapis do same originale ornamenta. Nau me sal rakonti kwo eventi a me. Afte ke may gambas e brachas fa-rigide, me geti los fon stanga e go a dom. Shayad me turan fa-gro-vidibile, bikos oni oltaim mah-stopi me al dao: - Kwo he eventi an yu, sinior visin? - Hu he fai an yu tanto, sinior visin? - Wel ya, sinior visin, yu aspekti kom si yu ga bu sta hao! Ewalaa me snova gro-yao fa-buvidibile. Amini til ke me zin may dom e klefi may dwar. == Baokin do hiran-piga == Ye milion fabula pa munda, bat zuy pri-ney fabula de syao Veronika bu es pyu mucho kem finga pa handa. Den sey fabulas elay opa he rakonti a ela. Longtaim bak, wen opa bin haishi yunge, mucho luy amiga gwo go tra mar fo gwin mani. Li bu gwo mog findi gunsa pa swa-ney landa. Por se opa gwo traraki mar sem ves al yunga-yash, obwol ta fobi akwa gro. Safara e olo ke ta gwo en-jan e vidi, om se hi opa rakonti in swa-ney fabulas: fabula Om laste pankin, Om mar-morba, Om skrapskayer (tak hi Veronika mah-nami skayskraper), Om opa to kauboy. Bat zuy hao fabula es Om baokin do hiran-piga. Veronika sempre joi al vidi ke mata orni swa fo go visiti koywan, fo teatra o fo konserta. To signifi ke opa sal lai pa aksham, fo wahti kindocha. - Wel, opa, kwel fabula nu sal hev sedey? - Veronika kwesti. - Shelekti ba shelfa, kwel fabula yu yao pa shey kashu, - opa sheshi-shwo. - Ah, opa-ki! - Veronika ridi. - Yu hi nidi kasha, yu to may kare sindentanik, sheshnik! Li chi akshamfan ke mata he tayari, e opa en-sidi inu gran brachastula al kuti gambas bay manta. Veronika jan ke opa hev reumatisma. Sey morba koyves en-ye she jen kel gwo mucho navigi tra mar. Veronika en-fai kama. - Wel, audi ba, - opa begin rakonti. - Unves al may yunga-yash me lusi gunsa. Pa toy taim mucho jen lusi gunsa e shao de li findi it snova. Me shuki it in dom, in legumgarden, pa felda, pa urba-gata, bat gunsa ga yok! - Ob yu kan sub kama? - Veronika kwesti. - Ya. - E inen posh ku? - Sertem. Posh es vakue. Ewalaa me samaji ke me bu ve mog findi it hir, e go shuki it traen mar. - Bat way traen mar? - Veronika interrupti. - Yu shwo ya ke yu he lusi it in dom. - Ya, also, me zin ship e navigi tra mar, - opa shwo for sin jawabi. Yedoh tuy ke opa en-remembi om ship, ondas en-swingi ta e ta en-somni. Es sempre tak. Sol un fabula, la Om mar-morba, ta rakonti it til fin, sikom mar-morba bu lasi ta en-somni. Bat Veronika bu iri. - Yu somni ku, opa-ki? - ela voki kyetem. - Bye fobi, me ve wahti yu. Ewalaa ela begin rakonti fabula ke ela he memorisi depos longtaim yo. - Also walaa: wen may opa haishi bu bin opa, ta lusi gunsa. Ta raki tra mar fo shuki it. E al bi pa mar, ta en-hev mar-morba. E al chu ship ta en-vidi skrapskayer. Poy opa findi gunsa. Ta repari shus fo jenta. E den butas toshi. E wen meteo es hao, ta stavi swa-ney stula ausen, yus pa bulevar, e repari shus al sidi dar. Ta pri gun ausen. Ta gun al kan pasijenta. Unves ta ek-darbi swa-ney finga bay hamra bikos un muy jamile mis stopi bifoo ta. Pa un elay peda shu ye, e pa otre-la yok. In un handa ela teni shu do rupti-bey kabluk, in otre-la den baokin do hiran-piga. Opa yao-shem repari elay shu. Jamile mis shwo danke a ta, onpon swa-ney shu, e yao pagi. Ela pon handa inu baokin... e austiri un poshtuh. Ela pon handa inu snova... e bu austiri nixa. Es ke ela bu hev ga nul moneta! Ewalaa opa smaili a ela, shwo pa swa-ney lingwa: - Bu treba pagi, may kare. Yur smaila sufi. E toy jamile mis do traen mar samaji ta e smaili. E doni a ta swa-ney baokin do hiran-piga e do bunte malinkas. It haishi ye, opa sol he fogeti, wo. Ye milion fabula pa munda, bat zuy pri-ney fabula de syao Veronika bu es pyu kem finga pa handa. Me pri fabula Om baokin do hiran-piga zuy. It he fa-lusi koylok, fa-wek miden lo pasi-ney, yus kom olo om kwo opa rakonti. == Mantela de rega == Me sal go safari. Me mah-tayar may bavul. Treba kunpren sol zuy nesese kosa. Bat se bu es tro simple, tu samaji kwo es verem nesese e sin kwo me mog duyfu hao. — Bu ye nixa fo kaulu, me es gro-nesese! – may pijama krai. — E nu! Nu toshi! Gro-nesese! – poshtuhes snufi tra nos. May tay pren may gorla sirkum: — Yu sim bu mog departi sin me! Oli may kamisa, sok, panta e pulova lansi swa inu bavul. Sol un lao shamba-roba resti in lemar. — A wo yu sal go? — A safara. — Dalem ku? — Way yu kwesti? — Me yao jan a wo nu sal go. — Me bu nidi shamba-roba. — Way? Oni sempre nidi shamba-roba. — Yu imajini ya tro! — In bavul sempre ye plasa fo me. — Me bu yao safari kun lao shamba-roba. — Ob yu fogeti komo nu he pasi vakasion pa hunta? Me hev ramla de mar in may posh. Kada ramlinka mah me remembi to. — To bin longtaim bak. Bu shwo pyu, me tardi ya fo may tren! Me klapi-klosi may bavul e lopi nich sulam. Nichen me miti may gin-visin. Me hampi lansi may klef a ela, pregi om ke ela arosi flor she me til ke me lai bak. — Hao safara! – ela krai. Bat me bu audi ela yo. Klarem me toshi bu audi to ke eventi she me in dom. In ga ofni-ney lemar pendi gro-ofensi-ney shamba-roba. Rude shamba-roba do chaure plechas e gran kapushon. — Me es sinior Jupan de Frotee! – ta deklari. – Me es hir fo wahti ordina. — Ha-ha-ha, sinior Jupan de Frotee! – slipas ridi gro. – Yu bu he inventi to selfa. Nu toshi he kan toy fabula pa TV. — Segun to ke me vidi, yu toshi resti in dom, bu ver? – shamba-roba kwesti mokishem. — Ver. Nu bu chu depos longtaim yo. Bu ye toy yash. Shamba-roba e slipas bu lubi mutu gro. Li kan munda farka-nem. Bat shamba-roba bu hev nulwan pyu fo kunshwo om me e om jiva. Taim lopi for, polva geti on kosas, flores fadi. Pa fin un syao gela de visines lai. Ela lai fo arosi may flor. Ela nami Viktoria. Bat in dom oni nami ela otrem, pyu simplem: Vikinka. — Ah! – ela ek-krai, bat poy samaji kway ke to bu es jen in toy ofni-ney lemar, sol shamba-roba. Ela lai pyu blisem. Ela pri toy shamba-roba. It es ya tanto jamilem rude, it hev ya tanto gran kapushon. — Oo, se es mantela de rega! – ela sospiri pa admira e pren shamba-roba fon pendika. Tu onpon it bu es tro simple. Manshas es tro longe, bat oni mog pligi li uupar. E longe lapas trani on poda ya kom vere tranika. Regina go-go pa shamba gro-mahanem. “Magnifike! – shamba-roba shwo a swa. – Me he zwo regina aus Vikinka e palas aus shamba. E me selfa bu es yo shamba-roba, me es ya mantela de rega. Es ya gro-hao ke kinda ye in munda!” Viktoria arosi flor. Mantela de rega es tro longe. Ela tangli e lasi guti akwa a poda. Bat es syaodela. Ela wud yao sol ke in palas ye mira. Dan ela wud mog vidi swa fon kapa til peda. Bat mira yok. Turan ye baja. — Baji gro, fabula wek! – Viktoria sospiri. Mata voki: — Vikinka, lai ba aus, me klefi dwar. He arosi flor ku? — Ya! Viktoria mah-lwo suy mantela e lopi wek. Pendika es tro gao. Shamba-roba lwo a poda. Wen rega lwo, es sempre surprisa. — Nu he dumi ke yu hev chaure plechas, — slipas shwo. — Nu he admiri yu. E se bin sol pendika! Shamba-roba silensi. Tristitaa de fogeti-ney e kwiti-ney kosa lai a ta. Bat ta bu diki se. Ta es ya aus vere frotee kel mog sponji olo. E me bu jan nixa om to. Me lai a dom, me go-go in may flat. E me bu samaji way me sta tanto hao in may lao rude shamba-roba. Ta lubi me. Ta he weiti me ya tanto longem. == Char munda-taraf == Me gwo koni un gina kel hev char kinda. Ela he nami li tak ke ley nam begin samem kom char munda-taraf: Nordik, Estik, Sudik e Westina. Sembli a ela ke nixa simile haishi bu gwo ye pa munda! Al kinda-yash sey kindas sempre plei pa farke shamba-taraf. Bat fo akshamfan li oli jami sirkum tabla miden shamba. Mata pri wen oli kinda es bli, e ela shwo oltaim: - Es ya tanto hao tu sidi pa hunta pa un tabla! Kindas bu shwo nixa, bat li toshi sta hao pa komune tabla. Oni mog bumerkibilem darbi gamba de mutu, pushi mutu e diki lisan a mutu, e mata neva jan hu he begin. Poy kindas fa-gran e stopi darbi gambas de mutu. Gambas sub tabla fa-shao, e pa fin miden shamba ye sol char gamba de tabla selfa. "Komo se he mog eventi?" - mata kwesti swa. - "May kindas he flai-go wek a oli char minda-taraf! Shayad bu gai-te nami li tak." Tabla vidi komo ela nokalmi, e nokalmi toshi. Unves pa oton ta shwo a swa: "Wel, basta! Me bu es pinchan tabla do deyfan. Char skola-kinda gwo skribi kompositura on me. E me haishi hev papir e kalames inen tiriboxa. Bu es tanto mushkile tu skribi letas a oli char munda-taraf." Ta shwo, ta zwo. Tabla skribi char leta tuy: lai ba oli a dom, ta skribi, yus pa sey datum! Pa norda den sey leta lekti da Nordik kel he bikam plunjer. Ta yus es sub akwa wen leta lai. - Leta fon dom! - Nordik to plunjer joi, geti aus akwa e raki-go a dom. Pa esta Estik to talimer pai leta. Ta zai cheki diktura de sey lerner. Al lekti leta ta bu findi nul galta in it, dai fenshu pet, e en-raki-go. Sudik pa suda yao bikam poeta. Leta lai yus al ke ta skribi: ''"Dalem-dalem es nuy hom, Mata sole sta pa dom."'' - Semblem me he skribi veritaa, - Sudik shwo. - Es taim fo go a dom! Pa westa Westina to fama-ney aktorina pai leta. Pa toy dey ela fa-filmi in kino "Flores fo may mata". Ela tuy fai buketa e hasti-go a swa-ney mata. "Ob koysa buhao he eventi? Ob mata sta sane?" - kindas dumi al hasti-raki a dom fon oli char munda-taraf. E tabla joi gro por swa-ney inventa. Nau ta dumi komo miti gastas zuy hao. Oni ya sempre tayari festa-tabla fo gastas. Kindas gwo shwo koytaim: "Zuy hao tabla es Nove-yar-ney-la!" Al en-remembi sey wordas, tabla kovri swa bay festa-ney tablakovra, dekori swa bay mucho kandela-ki e pina-brancha. Lo zuy mushkile es tu pai karpa to fish ke oni sempre chi duran Nove-yar-ney festa. Lo reste es ya fasile. Al lai a dom, kindas joi gro por mita: "Walaa nu oli es snova pa hunta!" Li zin shamba e stopi por astona. On tabla ye madu do amba-kolor, biskwitas, yablas, figas, nutas, suhvinberi. Nove-yar-ney karpa to fish mavi kauda al saluti li. Kadalok ye rude banda-ki, Nove-yar-ney luma rasfai agninka, fainglasa tintini alegrem. - Es ya strane! Way tabla es bepon-ney kom si es Nove yar? - kindas fa-astoni. - Es ya haishi oton! Kwo mata he inventi-zwo? E tabla, kel bu es pumbe por ke char kinda ya gwo fai leson on it, samaji ke ta he fai galta. - Nu gai visiti mata pyu oftem, - Westina shwo. - E kuydi-kwesti om elay sanitaa toshi pyu oftem, - Estik shwo. - Mama-ki, ob yu sta sane? - Nordik to plunjer kwesti, e Sudik bumerkibilem darbi suy gamba sub tabla. "Walaa li snova darbi gamba de mutu, kom kindas!" - tabla dumi. - "Lao taim lai bak! Me es ya haonik!" E ta en-dansi por joisa. = Kino = == Prinsina e jen-chier == Meteo bin dashatival, prinsina bin admirival. Klok dwa pa dey toy buhao in shulin ela lusi-te dao. Ela kan: felda-ki ye admirival, dar ye arda-domkin dashatival. Jen-chier ye dar turan: "Yu es may gro-hao deyfan!" Den sikin ta pren, klare dao ya, Turan vidi: ta es ya admirival! E turan ta senti swa buhao: "Go ya wek, shuki otre dao! She me apetit es dashatival, sikom aspekta es tro admirival..." Ela go ga bu kway, toy prinsina, a kastela ta lai aus shulin ya. Sey rakonta walaa dashatival, sey prinsina walaa ya admirival. ''Bat mogbi olo bin ya kontrem?'' Meteo bin admirival, prinsina bin dashatival. Klok dwa pa dey toy gro-hao in shulin ela lusi-te dao. Ela kan: felda-ki ye dashatival, dar ye arda-domkin admirival. Jen-chier ye dar turan: "Yu es may gro-hao deyfan!" Den sikin ta pren, klare dao ya, Turan vidi: ta es dashatival! E turan ta senti swa buhao: "Go ya wek, shuki otre dao! She me apetit es admirival, bat aspekta es tro dashatival..." Ela go ga bu kway, toy prinsina, a kastela ta lai aus shulin ya. Sey rakonta walaa ya admirival, sey prinsina walaa dashatival. ''Bat mogbi olo bin ya kontrem?'' == Winni-Puh e kuydaful dey == Unves un lao grey asla Ia, kel sempre fai nofortuna (osobem pa petdi) zai stan pa sahil de chitan e resoni om jiva-ney stranitaa: ''Asla'': Shma-vidiwat. Griva-ney vidiwat. Dashat. Wel, me dumi-te tak hi. Fon sey taraf es same. Way hi? Por kwel kausa? E kwel es konklusa? ''Berna'': In may kapa - lignapuda, ya, ya, ya. Bat me sta pa hao muda, ya, ya, ya. E obwol es idyen strane, me komposi hao gana.. - Hao sabah, Ia! ''Asla'': Hao sabah, Winni-Puh. Si it es hao... om lo kel me dubi. ''Berna'': Komo yu sta? ''Asla'': Komo? Bu muy komo... Me iven dumi, ke... ...nulkomo. ''Berna'': Way? Kwo eventi? ''Asla'': Nixa, yunberna Puh. Nixa osobe. Bu oli ya mog... ''Berna'': Bu oli mog kwo? ''Asla'': Fai alegritaa, gani, dansi: "Me sta pa hao muda, ya, ya, ya..." E tak for.. ''Berna'': Hey, kwo eventi a yur kauda? ''Asla'': E kwo mog eventi a it? ''Berna'': It yok. ''Asla'': Ob yu bu galti om to? ''Berna'': Oda kauda ye, oda it yok. Oni bu mog galti om to. ''Asla'': Dan, kwo dar ye? ''Berna'': Nixa. ''Asla'': Bu es posible. ... Semblem yu es prave. ''Berna'': Shayad yu he lyu it koylok. ''Asla'': Non, shayad koywan he chori it. Yedoh, diva yok. Oni gai-te expekti se. Pa tal hi dey... ''Berna'': E kwel dey es sedey? ''Asla'': Petdi. May janmadey. ''Berna'': Sedey? ''Asla'': Yedoh, nulwan fai interes om to... Es olosam fo oli... ''Berna'': Janmadey? ''Asla'': ... To gwansi nulwan... ''Berna'': Ver ku? ''Asla'': Wel, ya. Ob yu bu vidi? Mucho dona, festa-pay, beri kun sukra... E tak for.. Yu vidi ku? ''Berna'': Non. ''Asla'': Me toshi. Es joka. Ha-ha. Bat me bu shakwi. Bye atenti me, yunberna Puh. Sufi ke me selfa sta tanto nofelis in may janmadey. Si oli otre wan toshi en-sta nofelis... ''Berna'': Resti hir! Bye go wek. Me tuy lai. Tuy. ''Swina-ki'': Hao dey, Winni! ''Berna'': Dey hao, Yunswin! Kwo yu zwo hir? ''Swina-ki'': Me yao baji. Me go-te pas.... ''Berna'': Lasi me helpi. Stepi a taraf. Buhao habar, Yunswin. Asla Ia he lusi kauda. ''Swina-ki'': Lusi kwo? ''Berna'': Kauda. E sedey es luy janmadey. Por koysa oni bu ofni dwar. ''Swina-ki'': Puh! ''Berna'': Es janmadey, ewalaa kauda yok, donas yok. ''Swina-ki'': Puh! ''Berna'': Ob li zai somni? ''Swina-ki'': Puh, es ya yu-ney dom. ''Berna'': Aa, ver. Nu zin ba, dan. ... Koylok hir... Non, bu to... A wo me he pon... Non, non, bu to... Koylok hir ye... Walaa!... Me ve doni a lu un pot kun madu. Se ve konsoli lu. ''Swina-ki'': Puh, ob darfi ke me toshi doni it? Hay nu ambi doni it. ''Berna'': Non, fo nu ambi madu es tro shao. ''Swina-ki'': Dan... Dan me ve doni a lu un balon. She me haishi resti un-la, grin. Yu remembi ku? ''Berna'': Balon? Se godi. Bay balon oni mog konsoli eniwan. Kamon, bringi it kway. ''Swina-ki'': Hao. ''Berna'': Madu es zuy hao dona, ya, zuy. Iven un asla samaji se tuy. Iven muy shao de madu es hao, iven un chiza o dwa oda ot... Wel, tem pyu hao si ye fule pot! Bat madu es kosa kel kausi shok: enisa ya oda ye oda yok, bat madu... koyves desapari koylok... Si madu ye, dan ya madu tuy yok! ...si me idyen chi.. nul problema mog bi... ...bu es disasta... ...haf-pot - e basta! Wel... A wo me zai go? Aa, ya... Pot sin madu - hao, pot sin jadu - hao, bu mog bi desapari-ney. E yus por to sin madu pot E yus por to sin madu pot Es mucho pyu valori-ney. Ah, fini, fini, fini mushkila e problema, E surya tuy en-brili, e olo sta pa lada wen oni doni ga turan a yu, a lu o eniwan (yedoh bu a me!) pa janmadey, pa janmadey den pot sin madu!!! Ulu! Ofni! Berna lai. ''Ulu'': Aa! Sta hao, Winni-Puh! Ob ye habar? ''Berna'': Habar es triste e dashat-ney. Kauda de Asla Ia he desapari. ''Ulu'': Desapari? Ha-ha... E kwo? ''Berna'': Ta grivi. Sedey ya es ta-ney janmadey. ''Ulu'': Also, si kauda wud desapari pa koy otre dey, nulwan wud merki to? Bat sedey... ''Berna'': Ulu! Treba konsoli ta koykomo. ''Ulu'': Ob yu he inventi koysa? ''Berna'': Ya. Me ve doni a ta den utile pot. ''Ulu'': Sey-la? ''Berna'': Ya, me wud yao... ''Ulu'': Hm... Prival pot.. Sembli ke oni gwo kipi madu in it. ''Berna'': Oni mog kipi enisa hi in it. Es gro-utile kosa. Bat me wud yao... ''Ulu'': Doni it a Ia, ya? ''Berna'': Ya.. Bat yoshi... ''Ulu'': Bat yoshi ke nu ambi hi doni it? ''Berna'': Non. Me yao ke yu skribi on it: "Gratula! Puh." ''Ulu'': Es fin ku? ''Berna'': E kwo yoshi? ''Ulu'': Gai skribi tak: "Me gratuli yu om Janmadey, tamani fortuna in private jiva!" ''Berna'': Muy hao. Skribi ba tak. Bat adi yoshi: "Puh". ''Ulu'': E yu selfa? Bu janmog skribi? ''Berna'': Me janmog. Bat... may praveskribing mog fai gaf. It es ga hao, bat koyves it fai gaf. ''Ulu'': Non. Sey skriba bu mog fa-plasi hir. Pot-ki es tro syao. Wel, Puh, shwo ba se olo pa muh. ''Berna'': Bat me bu janmog pa muh. Samaji ba, in may kapa es lignapuda. Longe worda, li sol disturbi me. ''Ulu'': Wel, hao, me ve skribi. Me grrraa-tuu-liii... Yunswin hasti gro. Ta yao bi un-ney hi wan kel fai dona a asla. Kwasi ta selfa remembi om alsa-ney janmadey, sin eni mah-rememba. Ta yo drimi, komo Ia ve joi por dona e ta ga bu atenti kamina. ''Swina-ki'': Interes-ney, kwo hi fai-te sey bang? Me selfa bu mog-te zwo tanto shum. E wo es, me'd yao jan, may balon-ki? E kwo es sey trapa-ki?.. Ay! Mama! Mama-ki... ''Ulu'': Wel, walaa: grraa-tuu-liii... porrrr... jannn-maaa-... ''Berna'': Ulu, se es fon wo? ''Ulu'': Kwo? Aa, se... Es jamile korda, bu ver? Yedoh, bye impedi me. ''Berna'': It mah-remembi koysa a me... ''Ulu'': Also, porrrr... jannn-maaa.... ''Berna'': Me gwo vidi it koylok... ''Ulu'': ... dey.. ''Berna'': ..Bat me bu remembi, wo hi. ''Ulu'': In shulin. Me en-vidi-te it kasualem on bush. ''Berna'': Also on bush. ''Ulu'': Ya, e kwo? ''Berna'': Nixa, nixa. Kontinu ba. ''Ulu'': Also... jannn-maaa-dey... Taaa-maaa.... ''Berna'': Kwo yu shwo? ''Ulu'': Tamani. ''Berna'': Non, yu shwo-te koysa om bush. ''Ulu'': Wel, ya... Unves me go pa shulin... ..Turan me vidi: kwo es? Un korda. ''Berna'': On bush? ''Ulu'': Ya. On bush. On spikabush. ''Berna'': Bi hao. Wel, e poy? Yu chihi-te inplas shwo. ''Ulu'': Me bu chihi-te. ''Berna'': Yu chihi-te hi, Ulu. ''Ulu'': Skusi ba, Puh, bat me bu chihi-te. Oni ya bu mog chihi sin jan ke oni chihi. ''Berna'': Bat oni bu mog jan ke koywan chihi si nulwan hi chihi. ''Ulu'': Me expliki a yu... ''Berna'': Skusi ba, yu haishi bu finshwo-te om korda. ''Ulu'': Ya, bat... Wel, sey korda... Un-nem me dumi-te... "Mogbi koywan habiti dar?" E me baji-te. Bat nulwan jawabi a me. Ga nulwan. ''Berna'': Walaa, yu chihi-te yoshi un ves. Bi hao! ''Ulu'': Me baji-te yoshi un ves. ''Berna'': Bi hao. E kwo? ''Ulu'': Poy yoshi un ves! ''Berna'': Bi hao. ''Ulu'': Poy me baji muy lautem e... CHIH! Turan it wektori... ''Berna'': Wektori... ''Ulu'': Chih! E sikom, segun me, nulwan nidi it... chih!.. Me pren-te it a dom. Chih! ''Berna'': Ulu! Ye wan kel nidi it. ''Ulu'': Hu es? Es interes-ney. ''Berna'': Es may amiga asla Ia. Ta lubi it-te gro. Ta bin ligi-ney a it. ''Ulu'': Chih! ''Berna'': Si yu doni it a ta por janmadey, ta ve bi gro-felise. ''Ulu'': Chih! ''Berna'': Bi hao. ''Swina-ki'': Hao sabah, Ia. ''Asla'': Hao sabah, Yunswin. Om haotaa de sabah me dubi, yedoh bu es muhim. ''Swina-ki'': Me gratuli yu por Janmadey! ''Asla'': Kwo yu shwo-te? Repeti ba. ''Swina-ki'': Me gra... ''Asla'': Weiti idyen. Tak me audi pyu hao. ''Swina-ki'': Me gratuli por Janmadey! ''Asla'': Den hu? Den me? ''Swina-ki'': Ya. ''Asla'': Por janmadey? ''Swina-ki'': Me he bringi... un dona fo yu. ''Asla'': Un dona? Fo me? Also me ya hev vere Janmadey? ''Swina-ki'': Ya, bat... ''Asla'': Danke, Yunswin! Yu es vere amiga, yu bu es kom kelke otre wan... E kwo es dona? ''Swina-ki'': Un ba... balon. ''Asla'': Balon ku?... Gran jamile balon?... ''Swina-ki'': Ya. Bat, plis samaji... Me zai lopi-te... ''Asla'': Oni infli it... ''Swina-ki'': Me yao-te... bringi it a yu pyu kway. E me lwo-te! ''Asla'': Ay, afsos! Me nadi ke yu bu ushibi. ''Swina-ki'': Me bu ushibi, bat it... It bangi. ''Asla'': May balon ku? ''Swina-ki'': Ya. Walaa it. Me gratuli yu. ''Asla'': Es it ku? May dona? Danke, Yunswin. Skusi ba, me wud yao jan, do kwel kolor it bin, wen it bin balon? ''Swina-ki'': Grin. ''Asla'': May favorite kolor. ''Swina-ki'': E do kwel sais? ''Asla'': Hampi kom me. ''Swina-ki'': Oo, hampi kom yu... May favorite sais. ''Berna'': Me gratuli yu por Janmadey, tamani fortuna in private jiva! Puh. ''Asla'': Danke. Me he fai fortuna yo. ''Berna'': Me bringi a yu un dona-ki. Hir es skribi-ney... ''Asla'': Me yo hev un dona-ki. ''Berna'': Es muy utile dona. Oni mog pon in it enisa ke oni yao. ''Asla'': Shayad oni mog pon in it may balon. ''Berna'': Non, balon es tro gran, it bu mog fa-plasi in tal pot. ''Asla'': Otre hi balon bu mog fa-plasi. E may balon mog hi. Kan ba, Yunswin. ''Berna'': Ohoo! It chu. It zin. ''Asla'': Zin! E chu. E zin. It chu gro-hao. ''Berna'': I chu i zin. Hi-hi. Es ya hao ke me he doni a yu tanto godi-she pot, in kel oni mog pon tanto godi-she balon. - Es ya priat, tu doni pot... - Balon! (pa hor) in asla-janmadey. - I me... - I me... I me ya hev opina sey. ''Ulu'': Chih! Me gratuli yu, Ia! Oni shwo, ke sedey es yur janmadey. Ob es ver? ''Asla'': Ya, vere janmadey. Ye mucho dona. ''Ulu'': Wel, also... Kare Ia! In sey merkival dey me yao doni a yu... sinrekompensem... ''Berna'': Kwo? ''Ulu'': Silensi, Puh! ''Berna'': Skusi, me sol yao jan, sin kwo? ''Ulu'': Sin-re-kom-pen-sem. To es gratis. ''Berna'': Aa, gratis. Klar. ''Ulu'': Chih! Me yao doni a yu sinrekompensem un simple bat muy utile dona. Walaa! Den sey korda. ''Asla'': Puh, lai ba. ''Ulu'': Yu mog pendi it pa dwar... ''Asla'': Sembli ke es it. ''Ulu'': Kwo ye, kwo eventi? ''Asla'': Plis probi, ob it fiti. ''Ulu'': Me pren-te it fon may glok... Me bu samaji... ''Asla'': Es it ku? ''Berna'': Es it. ''Asla'': May kauda? ''Ulu'': Kwo eventi? Me bu samaji, kwo ya eventi! ''Asla'': May vere, may prope kauda?... ''Berna'': Ya hi! ''Swina-ki'': Jay-jay! Kauda he fa-findi. Ulu he findi kauda. ''Ulu'': Kwel kauda? Kauda ku? Wel, wel... Also me... he doni... kauda... - Ha-ha-ha... - Es hao gro! - Es hao gro! - Es muy, es muy fortuna-ney! - Un pot fa-findi fo balon. - E kauda fo janmadey. - I me, i me... i me ya hev opina sey! - Es ya priat, kom oli jan, den dona pai in janmadey! - Es pyu priat, tu mah ta joi, amiga in suy janmadey. - I me! - I me! I me ya hev opina sey! I me! I me! I me! I me! (pa hor) I oli hev opina sey! == Yunleon e tortuga gani gana-ki == Autor: In Afrika jivi un yunleon. Ta nami… Yunleon: RRRmyao. Autor: Ver, ta name tak hi: RRRmyao. Unves ta go promeni pa sahra e miti… Yunleon: Un Gran Tortuga. Autor: Tortuga zai lagi sub surya e murmuri alegre gana-ki. Yu audi ku? Tortuga gani: <poem> Me sub surya lagi, mlan, E an surya me zai kan, Lagi mlan, lagi mlan E an surya me zai kan. </poem> Yunleon: Es ya hao gana-ki. Me ve lai pyu bli. Autor: E ta lai pyu bli. Tortuga gani for sin merki yunleon, bikos ela-ney okos es klosen por plesir. Tortuga gani: <poem> Kornanos-nos-nos go pas, Krokodil-dil-dil swim’ pas. Wel, e me lagi, mlan, E an surya me zai kan. </poem> Autor: Yunleon lai ga blisem, en-lagi on ramla e lifti un aur. Yunleon: Ya, dabe audi pyu hao. Tortuga gani: <poem> Yunleon-ki lagi bli, Muvi aures, muvi li. Wel, e me lagi, mlan, E an ta me bu zai kan. </poem> Autor: Tortuga fingani gana, ofni okos. Tortuga: Salam! Me es Gran Tortuga. E hu es yu? Yunleon: Me es yunleon RRRmyao. Me gro-pri yur gana-ki. Yunleon gani: <poem> Me sub surya sidi, mlan, E an surya me zai kan, Sidi mlan, sidi mlan E an surya me zai kan. </poem> Tortuga: Bu “sidi” bat “lagi”. Yunleon: Wel, yu lagi, e me sidi hi. Ambi gani: <poem> Kornanos-nos-nos go pas, Krokodil-dil-dil swim’ pas. Wel, e me lagi/sidi mlan, E an surya me zai kan. </poem> Tortuga: Yedoh, oni gai gani “lagi” es ya me-ney texsta. Yunleon: Bat komo me mog gani “lagi”? me ya sidi. Tortuga: Wel, en-lagi ba. Dan olo lagi: yu ve lagi e gani: “Wel, e me lagi mlan” Yunleon: Bat me bu pri lagi. Me pri lopi, o extremkas sidi. Tortuga: Bat yu lagi-te wen lai-te a me. Yunleon: Me lagi-te sol fo slu gana. Me lagi sol in osobe kasu. Tortuga: Wel, e komo yu somni? Sidi-yen ku? Yunleon: Non. Me somni lagi-yen, bat al somni me bu gani! Tortuga: Wel, imajini ba ke yu somni al gani. Yunleon: Hao, me probi. Nu gani ba fon beginsa! Ambi gani: <poem> Me sub surya lagi, mlan, E an surya me zai kan, Lagi mlan, lagi mlan E an surya me zai kan. </poem> Yunleon: Yedoh, se bu ladi: wen me somni, may okos es klosen, also me bu mog vidi surya. Tortuga: Wel, dan ofni ba okos e imajini ke yu somni al ofne okos e al gani. Yunleon: Hao, me trai. Ambi gani: <poem> Kornanos-nos-nos go pas, Krokodil-dil-dil swim’ pas. Wel, e me lagi mlan, E an surya me zai kan. </poem> Yunleon: E nau gani ba sole, me bu mog ya gani swa selfa. Tortuga gani: <poem> Yunleon-ki lagi bli, Muvi aures, muvi li. Wel, e me lagi, mlan, E an ta me bu zai kan. </poem> Yunleon: Oo, es ya jamile gana! Es y agro-hao gana! E nau, mah me raki-raki! Autor: Afte suryalwo li separi. Yunleon: Adyoo, Gran Tortuga! E manya, ob yu ve komposi nove gana? Tortuga: Naturalem. Lai ba manya! Yunleon: Hao. Til manya! Yunleon gani: <poem> Kornanos-nos-nos go pas, Krokodil-dil-dil swim’ pas. </poem> Autor: Ta zai go e dumi: Yunleon: Bat komo hi oni mog somni al ofne okos, yoshi pa same taim gani-yen gana? Bu samaji. Yunleon gani: <poem> Wel, e me sidi… Non, non! Wel, e me lagi, mlan, E an ta me bu zai kan. </poem> FIN = Poema = == Audi ba == Audi ba! Si oni lumisi stara, also - koywan den to treba? Also - koywan yao ke li ye? Also - koywan nami sey spuka-ki perlinka? E al gro-eforti, tra storma de middey polva ta ek-zin dom de boh, fobi ke ta es tarde, plaki, kisi suy jilaful handa, pregi - zaruu treba stara! - kasami - ta bu trajivi sinstara-ney griva! Poy ta go-go, sta nokyete, bat fon ausen kalme. Shwo a koy jen: "Nau yu sta ya hao? Bu fobi? Ver?!" Audi ba! Si oni lumisi stara, also - koywan den to treba? Also - oni den to nidi, ke kada aksham sobre ruf en-lumi vaika un star'?! == Che Gevara == Bu treba ya banda, hay finga jagisi gitara. Nu voki Ernesto, nu gani om yu, Che Gevara. Hay snova it jivi, kom bliza-ki sobre Habana, Sey dala-ney gana, rebelike isla-ney gana. Den skena bu treba, den luxa-ney brila bu treba. Skay lumi ba solem, i klare i sante kom deba. Nu gani om jen kel mog smaili sin foba e duba, om ''Sierra Maestro'', ''machete'' de iri-ney Kuba. == In vakue shamba == Bay swa-ney klef me ofni dwar, Lai a vakue shamba. Non, me bu triste zai stan dar, in ga vakue shamba. Kun swa-ney klef es hao: Mog zwo kwo unkwe yao al sole bi in shamba, in ga vakue shamba. Me shwo a klef may danke gro, me sal mah radio laute tro e gani-krai kun oni! Mog wisli ga sin dumi, nulwan bu shwo “bye shumi!”, bu iri om may zunsa. Ya oli es pa gunsa. Kun swa-ney klef es hao... Yedoh ye suon shao. Den nixa zwo me yao al sole bi in shamba, in ga vakue shamba... == May sonja == Es kyete traen winda, fa-nocha e fa-tume, in kama fo swa selfa den sonja me en-dumi. Pa dom silensi vos ya, bat faula en-gani, in sonja may ye foxa e iven berna flani. Toy berna go ya tra shulin, ta me pa handa gidi, nu miti mucho berna-ki, li shumi gro: ye madu-ki! Ob ye fo oli basta? Es ya gro-dolche pasta! Den madu pai me pa pes gran, bat berna brai ga turan, sey bestia es savaje... Fo klosi okos, mah swa mlan Me bu pyu fa-kuraje. == Me kresi == Me bu gwo jan: me kresi ya Oltaim, pa kada ora. On stul' en-sidi - kresi ya, sama al go a skola. Me kresi al tra winda kan, me kresi al habar en-jan, fa-dey, fa-nocha - olosam. Me kresi, kresi for ya. In klas nu mah-klin olo, walaa me kresi for ya. Me pren jurnal in skola, al lekti kresi for ya. Al papa kupi nove shu, bu kresi ta, me kresi pyu. Talimer dai buhao fenshu, me plaki-si bat kresi pyu den pluv', den snega ya duran. Me es kem mama yo pyu gran! == Ob es mama, ob es me? == Bu es klare hu fon nu sal zin skola pa klas un: ob es mama, ob es me, Novnik Dima, kel zwo se? Nuy buketa es tayar, it zai stan yo on lemar, Hu dabe olo ladi gro-kuydi: "ob fadi?" Es ya mama, bu es me, Novnik Dima, kel zwo se. Hu a oli jen he shwo: - Sun nu go a skola yo! Es ya mama, bu es me, Novnik Dima, kel zwo se. Bifoo un-ney skola-dey mama's gro-agiti-ney: - Hey, kitabas, wo es li? Kwo nu treba pren fo chi? Bye trosomni hi! == Aanabel Li == Bin mucho e mucho yar bak, In regilanda bli mar, Ke yungina jivi-te dar, ke yu koni shayad Do nam AANABEL LI; E sey yungina hev-te nul duma Exepte ke lubi e gei lubi bay me. Me bin kinda e ela bin kinda In sey regilanda bli mar; Bat nuy luba bin pyu kem luba - Luba de me e may Aanabel Li; Ala-ney Serafimes fon swarga Envi-te sey luba de ela e me. E se bin kausa ke, longtaim bak, In sey regilanda bli mar, Feng he fuki aus badal, al frostisi May jamile Aanabel Li; E dan suy adle rishtas lai E porti wek ela fon me Dabe beklosi ela in kabra In sey regilanda bli mar. Anjeles in swarga bin bu tanto felise, Also li envi-te ela e me - Ya! To bin kausa (kadawan jan to, In sey regilanda bli mar) Ke feng he lai aus badal duran nocha, Al frostisi e kili may Aanabel Li. Bat nuy luba bin pyu forte kem luba De toys hu es pyu lao kem nu - De toys hu es pyu saje kem nu - E ni anjeles in swarga uuparen, Ni demones nichen sub mar, Mog neva separi may atma fon atma De jamile Aanabel Li. Luna neva lumi sin bringi a me drimas Om jamile Aanabel Li; E ya staras al chu oko-brili an me Fon jamile Aanabel Li; Also, ol nocha, me lagi bli May kara, may kara, may jiva, may dulhina, In kabra dar bli mar, In elay kabra bli suon-she mar. == Brata surya, sista luna == Dolche es senti komo in may kordia al nau mulem luba zai janmi. Dolche (es) samaji ke me bu's pyu sole bat ke me es parta de sinfin-ney jiva kel donishilem brili sirkum me. Es dona de Lu, de Suy sinfin-ney luba. A nu Lu doni-te skay e it-ney klare stara i Brata surya i Sista Luna i Mata Arda kun frutas, livadas, flores i feng i agni... == Badales (bay Lermontov) == Skay-ney badales, oo wandi-sha sempre-ney! Sobre estep’, kom kadena-ki perla-ney Floti yu wek, kom me selfa, exili-ney, Fon kare nord’ a taraf dale suda-ney. Hu den yu goni? Ob fata nopiti-she? Ahfi-ney enva, o hena buahfi-ney? O den koy krimen yu fai-te gravisi-she? Oda amigas he fai gro-tuhmat an yu? Non. Yu fa-tedi por agras nuy norda-ney. Sempre sta libre e sempre sta lenge yu. Sufra, siniansa, pasion – olo yok she yu, Yok janmalok e exila ya yok fo yu == Syao badal-ki (bay Lermontov) == Unves nochi golde gin-badal-ki On gran sina de gigant’ man-roka. Pa sabah, al floti wek alegrem, Ela salti-plei in skay azure. Bat den mokre trasa ela lyu-te On gran sina de toy lao roko. Lu zai stan ga sole e mediti E zai kyetem plaki, kyetem plaki. == Dom ke Jek he bildi == Es dom ke Jek he bildi. Es patata kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es kota do blan pata <br> Kel kili-te rata <br> Kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. <br> Es govina do bure mao<br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es gina haishi bu lao <br> Kel milki govina do bure mao <br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es man do fas totem pale <br> Kel kisi-te gina haishi bu lao <br> Kel milki govina do bure mao <br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es pop idyen topale <br> Kel gamisi-te man do fas totem pale <br> Kel kisi-te gina haishi bu lao <br> Kel milki govina do bure mao <br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es koko kel krai-te fon dale <br> Jagisi-yen pop idyen topale <br> Kel gamisi-te man do fas totem pale <br> Kel kisi-te gina haishi bu lao <br> Kel milki govina do bure mao <br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kil-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. Es man do smaila brutale <br> Kel hev koko kel krai-te fon dale <br> Jagisi-yen pop idyen topale <br> Kel gamisi-te man do fas totem pale <br> Kel kisi-te gina haishi bu lao <br> Kel milki govina do bure mao <br> Kel darbi-te doga kel sempre wauki <br> A kota do blan pata <br> Kel kili-te rata kel chi-te patata <br> Kel lagi-te in dom ke Jek he bildi. = Gana = == Vesna == Surya brili in blu skay, faula gani kadalok. Vesna lai, ya, vesna lai! Hima yok - e griva toshi yok! Al balbata de ruchey kordia en-jagi, lai vigor. Inen flori yarke mey, flori mey bay jamile flor. Gro-priat' es surya-ray, it garmisi wanga may. Feng do vesna librem fuki-flai. Hay it pley kun har, ya, hay! Pi ba aira: vino es! Lao hima, go ba dalem wek! Vesna lai, e pa novves jiva hao es. == Dai a me kisa == Dai a me kisa, jamile gela! Me ya weiti yu, me sinian om yu. Surprisa – wen yu visiti me! Joisa pa me! Wen me sidi pa dom, bu mog fai koysa. Fo fai shwosa me nidi koywan. Faula in baum, gani a me, sanisi ba me! Fish in akwa toshi jui jiva. Me yao kan yu! == May urba == Plasa wo me gun e laxi… Hir me jan kada muhim taxi… Bay tren tra suryabrila pas flores, baum e chitan… Kamon may amiga, me prisenti may urba: agralanda kun yan-gurta, May urba es wo me he kresi. Por may rememba me ya pri it! In skay me observe badal… Jenley sempre shuki skandal… Way oni kredi in tal stupiditaa? Way nu bu es salam-ney?! Sam kom may urba? == Nove lingwa == Nove lingwa - nove senta. Me lerni li, bikos me pri li. Wen me lerni nove lingwa, dan me sta ya verem hao. Oni jan exaktem, ke to helpi kunshwo kun otres, shao-po-shao! Pa musika, me maistem pri... Me gani pa doiche, pa esperanto e lidepla inglish e espaniol... Dan me en-senti nove senta, fon lingwa, kel inspiri me. Dai ba a me lexikon - me ve lerni li oli... E me safari tra munda, shuki-yen may felisitaa, tra oli landa! Explori suy nofintaa! == Argo == Argo! Ob yur dao go pyu dalem kem toy Milkadao? Argo! Way li krai e plaki, faula mar-ney, kwo li yao? Parus sobre yu es destina yur, Do eterne dale wanda es ya flaga gao. Argo! Hay fortuna mah nuy gidi-stara lumi hao! Argo! Hay ye feng! Si yok, nu remi e kontinu dao. Treba muvi for, sempre muvi for, Nu en-jan-te ke ol jiva es eterne dao. == Gani gela == Ye-te nixa, he nixa eventi, sol sey hima, sey hima he lai. Warmitaa oni totem he spendi, lenge sneginka zai lwo fon skay. Triste gela zai gani un gana, triste gela es sole in flat. Gela senti un lenge barana, gela gani fo bu fai dashat. Gani, gela! Gani, gela, ba! Gela kan-she lao gao skay... Gani, gela! Gani, gela, ba! Bu fo sempre hima nau lai. In sey munda olo gwo bi yo, lai vesna e snova lai luba, In sey munda fin de nada yok, gani, gela! Gani, gela, ba! == Gro-jamile dala == Ye un vos kel lai fon Gro-jamile Dala, vos sabah-ney, do argenta-ney lushuy. Al sey vos den me manili nove dao, me en-drimi snova, ga kom kinda, tuy. Oo Gro-jamile Dala, me lai a yu sin fala, sin fala me lai. Fon hir, bay pure ala, a Gro-jamile Dala, den dao me en-fai. == Guran == Koyves me dumi, mogbi toy soldata Kel fon hema-ney felda bu he lai, Li bu zai lagi somni inen arda, Bat li bikam-te blan guran kel flai. E li zai flai, til nau, depos longtaim E krai a nu, e voki, kom guran. Ob por se hi sta triste al ley flaing? Nu en-silensi, uupar longem kan. Walaa it flai, walaa it flai jamilem, Triangula in skay-ney dalitaa. Den syao gap me vidi in ley fila. Fo me ku es toy plasa in blutaa? Un dey ve lai, kun fila toy guran-ney Me toshi flai, me bu returni pyu. Fon gao skay, fon toy blutaa tuman-ney Me voki yu ke me on arda lyu. == Iva == Ye un iva kel zai kan chitan. Toy chitan reflekti skay azure. Iva bu remembi saif e kan Lwo-ney lif kel ye on akwa pure. Mira de chitan (es) reflektaful, Kada dey it shanji suy piktura. Rude brancha sembli charmaful, Floti-she hwan lif, li fai figura. Es fo iva taim de nuditaa, Wen in jiva resti sol lo shefe. Es fo iva taim de veritaa, Wen oton-ney pausa (den) ta trefi. Same kosa es om eniwan. Al oton nu oli fa-sinsere. Wen in skay i flai i krai guran, In nu toshi resti sol lo vere. == Komo gani dros == Ob yu gw'audi komo gani dros? Non, bu simple dros, bu felda-dros ya, Bat toy jadu-faula, gana-dros, Dolchevos-ney gani-sha de Rusia. Li begin ley gana in shulin Kadalok - pa linda, pa kastana... Oni tuy pa vos rekoni li, Sey sonore magier do gana. Suones chu diverse, kwasi flor, Triste e alegre, eni yoshi, Nau li garme es til rudkolor, Nau li lenge es e bluish toshi. Gana flai til stara fon yasmin, Poy lwo nich kom raduga-ney flama. Shapa wek! Dros gani in shulin, Sol fo atma gani, bu fo fama. == Kwo eventi in Afrika == In sentrale Afrika wo es garme basta, ga turan, ausen plan, ye un gran disasta. Elefanta dai shwo: "Es fingron to popa!" Kurtem, un jirafa lwo in lubi antilopa. Oli shumi, oli brai, sol un lao papagay lautem krai fon bush: "Hey yu! Jirafa's gran, ta vidi pyu." "Ta hev kornas - also kwo?!" - Jirafa krai kun luba. - "Nau kada animal raita hev sin duba. E si ol may rishtetot den ta bu yao vidi - Skusi ba, amigas, bat me den gurta kwiti!" Oli shumi, oli brai, sol un lao papagay lautem krai fon bush: "Hey yu! Jirafa's gran, ta vidi pyu." Papa antilopa-ney den son-inloo bu nidi: tanto longe-galsa-ney ke oli rishta ridi. Grumbli papa sey inloo: "Gro-stupide son es!" Also ambi dulha go jivi she bisones. Oli shumi, oli brai, sol un lao papagay lautem krai fon bush: "Hey yu! Jirafa's gran, ta vidi pyu." In sentrale Afrika zai kontinu drama: om jirafa, li-ney son, plaki papa-mama. E kanun yo nau yok, resti sol shatami: jirafina, li-ney doch', den bison he gami. Ya, jiraf' bu es prav', yedoh kulpi bu jiraf' bat wan kel krai fon bush: "Hey yu! Jirafa's gran, ta vidi pyu." == Lao klen == Lao klen, lao klen an winda tuki, it inviti me e yu tu go fai gata. Jan ku way me sta santush? Es bikos yu hi zai go pa syao gata. Sneg' bu lwo, snega lwosa stopi-te, es priat' wen handa yu-ney tachi may-la. Jan ku way me sta tan hao? Es bikos yu hi a me yus fai-te smaila. Kan an skay, kan an vaste klare skay, Suli it a nu sinbadal-ney exista. Jan ku way bayan zai gani? Es bikos ya koywan lubi bayanista. == Lirike gana == Seylok yel-ney brancha zai tremi in fin, Hir suoni alarmi-ney faula. Yu jivi in mah-jadu-ney strane shulin, Aus kel bu ye eni chudao. Hay ya chermas inklini sub drangi-she feng, E hay flor de lilak lwo pa guta, Olosam me ve pren yu fon hir, me ve pren, A palas kun musiki-she duda. Koy jadu he shirmi yu hir fo mil yar Fon munda, fon me e fon okos. Seylok es jamil, e yu bu es tayar Fo kwiti mah-jadu-ney loko. Hay lushuy bu ye pyu pa sabah, hay it yok, Hay kwereli skay glume kun luna, Olosam me ve pren yu fon hir, fon seylok, A kastela bli mar, ful de luma. Kwel klok to ve bi, e pa kwel dey de wik A me yu ve chaukem desendi? Wen hi on sey handas me porti yu wek Adar, wo nulwan den yu findi? Chori yu, me ve chori! - si yu selfa es pro. Ob me vanem rasspendi talenta? Si palas e kastela (es) okupi-ney yo, Nu ve zwo swargalok aus tenta. == Luba lai-te == In me da Luba longem somni-te. Me ga bu jan-te kwo sey worda mog signifi. In glubitaa Ta ahfi-weiti-te, Bat nau en-jagi, ofni okos, animifi. Bu me zai gani, gani Luba hi, E munda chaure fai eho de sey gana. In me toy Luba ridi, plaki, jivi hi. A me ta lai-te kom sabah jamile rane. E ol planeta tuy fa-ofni bifoo me, E sey gro-joisa, kwasi surya, bu mog fadi. E oni ga bu mog eviti agni sey, Ni lopi wek, ni ahfi swa, den yu ateni Luba! == Luba-ney eho == Kom polva, ye stara in skay gaotaa, E branchas (es) extendi-ney krutem. Me audi yu i al gran dalitaa. Nu (es) eho, nu eho, Nu suoni-she eho de mutu. Wo unkwe yu es, me mog tachi yu tuy Bay kordia, pa eni minuta. Den nu luba hunti bay dulitaa suy. Nu lyansa, nu lyansa Nu sempre-ney lyansa de mutu. E iven in lok' wo bu ye luma pyu, Wo jiva fa-wek absolutem, Me jan ke me neva separi fon yu: Nu jansa, nu jansa Nu stara-ney jansa de mutu. == Luligana == Luna-dilim lumi kyetem in winda, Tume aksham-ney es skay. Fo syao faula e syao kinda Taim do somni he lai. Manya en-jagi e vidi yu surya Kel snova brili pa ray. Somni, may son-ki, oo may garabel-ki, Lubi-ney kinda-ki may. Somni, may kare, may hao yunfaula, Lyu oli duma ba, lyu, Hay nul problema tristisi-nokalmi Kinda-ney atma de yu. Yu bu ve koni ni griva ni beda, Ni dusfortuna ve pai. Somni, may son-ki, oo may garabel-ki, Lubi-ney kinda-ki may. Somni, may son, kresi libre e forte, Yares ve pasi ga kway, Taim ve lai, e kom brave yunorla Yu aus nesta ve flai. Skay sobre yu klare hi ve bi sempre, Surya ve rayvati stay. Somni, may son-ki, oo may garabel-ki, Lubi-ney kinda-ki may. == Lumadey begin == Snova hi gani-gani bulbul til savera. Snova hi luma golda-ney brili in skay. Yu-ney senta (es) pyu saje kem duma, pyu vere, Yu-ney senta (den) konsila mog dai. Lumadey begin, lumadey. Yunge vesna-sabah zin dom. Snova mey begin, snova mey. Tumitaa (glumitaa), also, bin fantom. Me ve jami cherma-ney flor pa buketa in atma may, hay nul bada stan pa daklis, hay in atma ye surya ray. (hay in atma parpares flai) In smaragda-shulin, wo zai flori ranflores, Fresh aroma de birka ve mah duha wek. E lushuy, brili-yen kom agninka-tresores, mah yu dansi kun vesna-ney feng. E bu treba ya jivi al sol fai tolera, treba flui kun senta, i grivi i joi, e al gana bulbul-ney pa nove savera gani toshi kun bulbules toy. == Oi bu aksham == Oi, bu aksham ya, bu aksham ya... Me he somni shao-shao Me he somni shao-shao Oi, me he sonji lo buhao. Me he sonji ke me galti, Ke kavalo swate may Ta en-dansi, ta en-salti Ta sub me en-muvi kway. Oi, ataman, ta gesi hao, Ta he samaji sonja may. "Oi, sun ve lwo yur kapa lao!" - Ta a me tal shwosa fai. Oi, he en-fuki fenges bade Oi ya, fon esta-ney taraf E mah-wek-te shapa swate Fon may kapa ga turan. == Si Arda wud mog shwo == Si Arda wud mog shwo, si Arda wud mog shwo, Dan Ta wud gemi, gemi gro por tunga. Dan Ta wud mah jenley gro-pregi om pardon, Dan Ta wud shwo a nu, shayad, lo sekwe: "Stif-mata me bu es, me's mata hi fo yu! Me mah yu chi e pi, me mah yu warme. Way yu explosi me? Por kwo yu mah me jal? Duran gro-mucho yar me yao kalma." Si Arda wud mog shwo, si Arda wud mog shwo, Dan Ta wud shwo: "Oo, dumi ba om kindas! (Es) fasil tu kili li, mah-kresi es mushkil, In sey nokalme gro, disturben munda. Nulwan ve helpi yu wen in momenta hi Den ol planeta hema-storma trefi. Si yu bu yao audi komo laste kinda krai, Mediti ba om se, oo yu, oo jives!" Si Arda wud mog shwo, si Arda wud mog shwo, Dan Ta wud shwo a nu: "Bye fai dushmanes! Gro-gro pyu hao es tu jivi in salam Tu lubi swa-ney landa, swa-ney jenta. Yu hi ve plugi me! Yu hi ve go on me! I me i yu - nu hev ya same kisma! Ah ya, si Arda'd mog, si Arda wud mog shwo, Dan Ta wud shwo a nu, shayad, se hi ya. == Taiminka == Gro-ilusion es ol munda sey furia-ney, Taiminka ye, sole realitaa, Taiminka ye inter wek-taim e lai-she taim, Taiminka hi - jiva-ney veritaa. Eternitaa es apena joisi-she, Eternitaa es fo monta e skay. Stara zai lwo, e fo stara lumisi-she Taiminka ye, sol un taiminka kway. Hay munda sey floti dalem tra spas e taim, Me bu oltaim yao go pa suy dao. (Om) kwo kuydi me, kwo mog lusi kun jiva may? Taiminka syao, sol un taiminka syao. Felisitaa oda beda zai weiti yu - Taiminka ye, sole realitaa, Taiminka ye inter wek-taim e lai-she taim, Taiminka hi jiva-ney veritaa. == Tume noch' == Es tume noch'. Sol toy kula tra step wisli-flai, Sol toy feng gudi glumem pa tel, stara glimi fon dalem. Me jan ke nau yu, may lubi-ney, bu somni pyu, E bli kinda-ney kama yu nau ahfi-shem waipi larma. Me lubi gro okos yur, li es glube kom mar. Me yao gro dulem tachi li nau bay labas. Ye tume noch'. It separi nu, may lubijen, Swate danjaful step ye, kel nau inter nu fa-extendi. Me kredi in yu, amigina, may zuy kare jen, E sey kreda pa tume toy noch' gardi me kontra kula. Me sta ya hao, me sta kalme in morta-batala: Me ya jan ke yu lubi me for, kwo ya unkwe eventi. Morta es nixa, me he miti ta hir mucho ves, Snova al nau sobre me ta begin fai ronda... Yu weiti me, e bli kinda-ney kama yu jagi, E por to me es serte: den me bu ve trefi nul beda. == Un sneginka == Om luba yu a me zai shwo, bat toka sey es simplem vane. Me audi wordas ke yu shwo, yedoh fo me li nixa maini. Mogbi, yu es may zuy hao jen, bat den se bu mog samaji tuy. Un hi sneginka - bu haishi sneg', bu haishi sneg', un hi pluvinka - bu haishi pluv'. Koytaim, koytaim, yedoh bu nau, may luba lai, ve lai kom fata, it lai kom pluva, lai kom feng, it lai, bat wen? Me bu jan datum. Mogbi, yu es may zuy hao jen, bat den se bu mog samaji tuy. Un hi sneginka - bu haishi sneg', bu haishi sneg', un hi pluvinka - bu haishi pluv'. == Valza-Boston == On tapis aus hwan lif, in simple roba-ki Aus kapra silke din, ke feng he doni, Ti Oton zai dansi valza nami-ney "boston". Warme dey zai go wek e raukefai saxofon. E fon oli bli-ney dom gwo jenta lai a nu, E fon oli bli-ney ruf gwo lai i faula, E bay alas li aplodi a golde dansi-sha. Davem hi, davem hi gwo baji musika dar. Me oftem sonji om to Ke dansi golde Oton, Ke ta zai dansi valza nami-ney "boston". E lif jamilem zai flai E diska musika fai. Bye go wek, resti ba kun me, oo sonja may! Me oftem sonji om to Ke dansi golde Oton, Ke ta zai dansi valza nami-ney "boston". Lao dom sta pa nasha por jui musika. Ta fogeti om suy yash, sta yunge snova. E ta swingi oli mur al winda ofni-ney. E jen kel jivi dar, li toshi dansi kun ta. Ye beginsa e ye fin, ye fin in enisa. Suones fadi shao-po-shao, e poy li stopi. Dan turan oton ek-plaki bay syao pluva-ki. Oo afsos, valza yok! Toy valza bin hao hi. Me oftem sonji om to Ke dansi golde Oton, Ke ta zai dansi valza nami-ney "boston". E lif jamilem zai flai E diska musika fai. Bye go wek, resti ba kun me, oo sonja may! Me oftem sonji om to Ke dansi golde Oton, Ke ta zai dansi valza nami-ney "boston". == Yu in munda ye == Yu... Me jan al nau: yu in munda ye. E kada hi minuta Spiri me bay yu, jivi bay yu, Fai sin yu me bu mog pyu. Non, me bu ya treba nixa hi fon yu, Non, olo ke me yao - Kom un shada-ki al nixa shwo Yur kamina tu trago. Go pas al kansa namre nich, Go pas, e syao trasa mogbi lyu, Go pas, vaika un ves pa borda de kamina yur. Hay sey luba es ga kurte luba, hay. Hay karwe es separa, Lasi, lasi me bli yu tu go, Audi vos yur, nixa shwo. Yu... Me jan al nau: yu in munda ye. E olo ke me pregi: Kom un surya-ray, kom surya-ray Ek-lumisi jiva may. == Flai ba, nuy gana == Flai bay feng-ney ala a janmalanda, yu, nuy gana, adar wo nu gwo gani yu ga librem, adar wo nu gwo sta ya tanto hao. Dar, sub garme skay, aira es ya verem dule, dar i mar murmuri, monta somni in badal. Dar i surya brili yarkem, al lumisi nuy-dom-ney monta, mucho rosa flori gro in dol, i bulbul gani in shulin, i dolche vin ya kresi. Dar yu sta pyu libre, gana, flai adar ba, flai adar! == Gana de gasta fon Bharat == Ye menga diamant' in ston-ney guha, ye menga-menga perla in mar sude, ye menga diva in Bharat... Miden warme mar dar ye un ston rubin-ney, on toy ston ye Fenix - gela-fas-ney faula. Ela gani dolchem swarga-vos-ney ganas. Al extendi alas, den mar ela kovri. Wan kel audi ela, ta fogeti olo. Ye menga diamant' in ston-ney guha, ye menga-menga perla in mar sude, ye menga diva in Bharat... == Chunga-Changa == Chunga-Changa, blu jamile skay, Chunga-Changa, hir es saif oltaim. Chunga-Changa, jivi nu al joi, Chunga-Changa, gani gana toy: Diva-isla, diva-isla! Es ya hao fo jivi isla! Es ya hao fo jivi isla, Chunga-Changa! Sta felis e gani gana! Chi kokosa, chi banana! Chi kokosa, chi banana! Chunga-Changa! Chunga-Changa es zuy hao lok', Chunga-Changa, eni beda yok. Chunga-Changa, wan kel bin she nu, Chunga-Changa, ta bu go wek pyu. == Enisa pyu hao yok in munda == Enisa pyu hao yok in munda Kem amigas wandi-she pa hunta. Kun amigas oni sta ya hao, Oni verem jui eni dao. Nu om nuy destina ya remembi: Nu a jenta bringi joisa sempre. Hay fa-wek palases e tresores, Libritaa es zuy-ney fon valores. Nuy tapis es flori-she livada, Mures nuy es pinas gran til badal, E nuy ruf es skay i blu i gao. Tak nu jivi, otrem nu bu yao. == Saif-ney taim == Saif-ney taim... Nau jiva's fasile. Fish zai salti e koton es yo gao... Yur papa's rich' e yur mama's jamile. Also shsh! syao bebi, bye krai! Pa un de sabahes yu fa-lifti al gani, Poy extendi alas e flai inu skay. Bat til toy sabah nixa hi mog damaji yu Al ke papa e mama es bli. == Akwa dabe pi == Me yao lubi, bat me fobi. Me yao salvi may kordia. Yedoh ye un sekret in lubing: Foba ya, it mog kili yur kordia. Akwa dabe pi, kamaraa. Zuy hao kosa ke me zwo-te: Me zin-te skola de pardona, ya. May dom es ofni-ney ya totem, me ofni-te oli dwar de may kordia. Me sempre jan-te lo simile, Me bu hev nul ilusion: Tu lubi es ya gro-mushkile, Mucho, tro mucho tunga fo kordia. == Ioane, Ioane == In garden de Iwan oli faula somni yo, oli faula somni yo. Sol un faula bu somn', ta fon baum a baum flai, den Iwan ta voki zai. Iwan, oo Iwan, tote munda somni zai, e sol me den somn' bu pai. Afte somni ora un me sta gro ya duhaful, me sta gro ya duhaful. Sonji me ya om iwan, kel om me ya gro-sinian, kel om me ya gro-sinian, == Kisi me mucho == Kisi ba, kisi me mucho, mogbi sey nocha es laste, it bu ve lai pyu. Kisi ba, kisi me mucho, Me ya zai fobi, zai fobi ke me lusi yu. Yao ke yu es muy blise, yao kan-kan yur okos, senti yu blisem me. Dumi ba, mogbi yo manya me es muy dale, muy dale fon yu. == Lai ba, sabah == Swate, kom swate okos, es kada taraf. Dao, oli sey dao dukti yu a wo? Snova al sabah surya lumi, surya chu, Jiva ribegin, munda en-joi. Surya, en-jagi ba! Dai kolores bak, dabe mar sey bu fa-wek, mar al tume nocha bu fa-wek. Lai ba sabah, lai ba sabah! Feng, fuki ba, feng! Mah sey nocha wek! Feng, fuki, gro-feng! Mah jiva rilai! Snova al sabah surya lumi, surya chu, Jiva ribegin, munda en-joi. Surya, en-jagi ba! Dai kolores bak, dabe mar sey bu fa-wek, mar al tume nocha bu fa-wek. Lai ba sabah, lai ba sabah! == Okos yur == Okos yur - in li ajibe-si, ajibe-si ye koysa. E yur spira mah may kordia hovi, ga kom kait flai por joisa. Sey nocha he lai, in kel me sta gro-felise. Wan luben fon dalitaa, ta es a me blise. Treba shwo tanto mucho bat haishi ye kwesta in kordia may: Kwo me drimi oltaim, kwo me yao oltaim - gai shwo o bu gai? Toy luma kel lai fon yu, toy yarke gro-luma it shanji inu pale shada iven luma de luna. Yu-ney okos, li fai fule garbar, fai garbar in kordia may, e me drimi oltaim, nau drimi oltaim om in li droni pai... == Shayad == Sempre den yu me kwesti, kwo, wen, e komo, e wo hi, yu sempr' a me jawabi shayad, shayad, shayad. E tak may deys ya pasi, e me ya yo denadi, e yu a me jawabi shayad, shayad, shayad. Yu ya zai lusi taim al dumi, longem dumi. Den Boh si yu ya lubi, shwo til wen ya, oo til wen ya? == Si me shwo == Afte findi yu me kwasi lusi swa. Iven si me'd yao, me'd bu jan kwo hi shwo. Ya in nul lingwa ye tal worda bay kel mog bay kel me'd mog deskribi jamilitaa yur. Si me iven shwo: yu es zuy jamil e in munda ol sam jamile yok, sey shwosa wud bi shao, pa veritaa ya shao. Jivaful charmaful luma, it lumisi, ya lumisi fas yur, Tume har, tume har dense, it fa-lwo on plechas mahanem. Yur flai-she skarfa simili badal, E yur brachas es jamil kom luna, jamil kom luna... Si me iven shwo: sey briliantitaa, it bu gwo neva bi, bu ve neva bi, sey shwosa wud bi shao, pa veritaa ya shao. Yu es ya donishil, e por to luba ye. Nau dwa dao nuy es kom un karavan, wo yu go, me tuy go. Si me iven shwo: may gro-lubi-ney, yu's anjel do skay o koy feya-ki sey shwosa wud bi shao, pa veritaa ya shao. = 30 anekdot (nivel 1) = Jimi jivi in vilaja e ta pri plei in muy chyen riva bli dom; poy ta-ney patra pai gunsa in un gran urba, e ta en-habiti dar kun ta-ney familia tuhun. Ley nove dom hev garden, bat toy garden es muy syao. Jimi bu joi. "Ob ye riva hir?" ta kwesti mata pa un-ney sabah. Mata jawabi: "Non, riva yok, bat ye jamile parka, Jimi, e in parka ye chitan. Nu ve go adar sedey afte deyfan." Dan Jimi joi gro. Afte deyfan Jimi e ta-ney mata go a parka. Jimi yao promeni bli chitan, bat bifoo it ye jaopay. Mata lekti: "WARNA: Sey chitan es danjaful. 367 jen yo he lwo inu it." Jimi kan chitan gro-atentem. Poy ta shwo: "Me bu vidi li." ---- Madam Grin es lao dama. Ela safari oftem e ela bu fobi flai bay avion. Unves ela flai-go fon Chikago a San-Fransisko bay un gran avion. Ye mucho vakue sidika. Madam-Grin-ney sidika es bli winda. Pa otre fin de sidika-fila ye un yunge man. Lu toshi es bli winda. Madam Grin ek-kan an yungo kelke ves. "Ta oltaim kan traen-winda-ney motor," ela dumi. Ela en-stan e promeni ahir-adar pa avion duran kelke minuta. Poy ela en-sidi e snova ek-kan an yunge man. "Ya", ela dumi, "ta kuydi kan motor oltaim." Afte haf-ora madam Grin go-lai a ta, shwo: "Promeni ba idyen pa avion, yunge man. Me sal kuydi kan motor inplas yu duran kelke minuta." ---- Es sitdi-sabah de mes-pet. Afte ofni kurtena e kan tra winda, madam Edwards smaili e shwo: "Sey dey sal bi gro-hao!" Ela jagisi swa-ney syao son pa klok ot e haf. Ela shwo a ta: "En-jagi ba, Tedi. Nu sal go a zoo sedey. Woshi ba handas e fas, brashi denta e kway chi sabahfan. Nu sal go a Nyu-York bay tren." Tedi hev sit yar. Ta joi gro, bikos ta gro-pri go a zoo e yoshi ta gro-pri raki tren. Ta shwo: "Me sonji om zoo pa sey nocha, Mama." Ta-ney mata zai mangi-hasti gro, yedoh ela stopi e smaili a swa-ney son-ki. "Ver ku, Tedi?" ela shwo. "E kwo yu zwo-te in zoo in yur sonja?" Tedi ridi e jawabi: "Yu jan ya, Mama! Yu toshi bin in may sonja." ---- Polli en-go a skola al hev sit yar. Ela gro-pri un-ney skola-dey. Elay talimer to mis Yati es muy prival, e oli otre kinda in klas es prival toshi. Bat pa dwa-ney dey, afte ke oli leson fini e oli kinda chu lernishamba, Polli resti e en-weiti. Mis Yati hev mucho dela e bu merki Poli pa beginsa, bat poy ela lifti kapa e en-vidi ela. "Way yu bu he go kun otres, Polli?" ela kwesti karimem. "Ob yu yao fai kwesta a me?" "Ya, mis Yati," Polli shwo. "Kwo ye?" mis Yati kwesti. "Kwo me zwo-te in skola sedey?" Polli shwo. Mis Yati ridi. "Kwo yu zwo-te in skola sedey?" ela shwo. "Way yu kwesti me om se, Polli?" "Bikos me sal go a dom nau," Polli jawabi, "e may mata sal kwesti me." ---- Jini safari pa Nyu-Ingland bay auto. Unves ela stopi in syao vilaja dabe kan jamile lao kirka. Bifoo it ye kabralok, e un lao man zai rasti herba sirkum kabras. Jini chu auto, zin kabralok e kan kelke kabra. Poy ela go-lai a lao man e shwo a ta: "Hao sabah! Sey vilaja, ob jenta oftem morti hir?" Lao man stopi gun fo kelke sekunda, kan Jini atentem, poy shwo: "Non, li morti un ves." Jini ridi al audi se, poy shwo a lao man: "Skusi. Me bu he shwo se pravem. Me sal kwesti otrem: 'Sey vilaja, ob mucho jenta morti hir?" Lao man snova stopi gun. "Ya," ta shwo, "li oli morti." Poy ta en-rasti herba snova. ---- Al hev trishi-pet yar, Jorj kupi syao avion e lerni flai-dukti it. Sun ta bikam gro-hao pilota e en-janmog mah swa-ney avion zwo farke truk. Jorj hev un amiga. Ta nami Mark. Undey Jorj ofri tu pren Mark inu avion. Mark dumi: "Me gwo safari bay gran avion pluri ves, bat me bu gwo bi in syao-la, also me ve probi." Li en-flai e flai duran haf-ora, e Jorj mah avion zwo truk do oli sorta. Afte lai nich, Mark joi gro por bi salim, e shwo a swa-ney amiga pa tremi-she vos: "Wel, Jorj, danke gro por sey dwa safara bay yur avion." Jorj fa-astoni gro, shwo: "Dwa ku safara?" "Ya, may un-ney-la e may laste-la," Mark jawabi. ---- Billi e Fred es universitet-studenta. Li es amiga. Li bu hev mucho mani. Also, wen vakasion-taim lai, Billi shwo: "Nu fai ba vakasion in treiler, Fred. Es pyu chipe kem in hotel. Me mog loni-pren may-patra-ney treiler." Fred joi gro e konsenti, also li zin treiler e begin fai vakasion. Li yao en-stan ranem pa sabah, bat kloka-jagiser yok. "Problema yok, Billi," Fred shwo. "Me ve pon kelke syao pan-pes on ruf de treiler bifoo go somni, e li ve jagisi nu pa sabah." Billi fa-astoni bat shwo nixa. Fred es prave. Al fa-sabah kelke syao faula flai-lai fo chi pan, e ley shum on ruf de treiler, it jagisi Billi e Fred muy kway. ---- Keti e Jeni go a skola pa hunta duran kelke yar e es amiga. Keti hev un meno-yash-ney sista, e Jeni bu hev nul brata-sista. Poy Keti e Jeni fini skola, e afte kelke yar li ambi gami e en-hev kinda. Li jivi dalem fon mutu. Li gro-mangi swa-ney familia, also li bu vidi mutu til ke Keti-ney sista gami. Undey Keti e Jeni miti in urba-sentra al fai kuping. Li toki duran kelke taim, poy Jeni shwo: "Komo yur sista sta, kun swa-ney nove mursha?" "Oo, Jeni, ela sta hao," Keto jawabi kway. "Ye sol un problema-ki." "Oo, kwo es?" Jeni kwesti. "Wel, ela heni lu," Keti shwo. "Bat sempre in kada kosa ye koy dosh, bu ver? Nixa es perfekte." ---- Ali Braun janmog repari dom-kosas gro-hao wen li fa-rupti. Unves ta go a otre urba fo zwo koy gunsa dar, e ta-ney molya resti pa dom sole. Al ke sinior Braun es wek, kran in banishamba fa-rupti, also ela telefoni-voki akwatuber. Yuan lai pa aksham e repari kran in kelke minuta. Afte fini, ta dai a madam Braun den bil pur gunsa. Ela kan it duran kelke sekunda, poy shwo: "Yur prais es tro gao, bu ver? Yu jan ku, iven ti lai a dom na leker kosti meno." "Ya, me jan se," akwatuber jawabi. "Me jan se muy hao, bikos me bin leker bifoo ke me pai sey gunsa kelke mes bak." ---- Al bi skola-gela, Meri Smit yao-te bikam talimer, bikos ela gro-lubi kindas. Ewalaa al hev dwashi-un yar, ela begin talimi in syao skola. Ela es hao talimer, ela ridi mucho kun kindas tuhun. Li pri ela. Undey un gela de elay klas shwo: "Mis Smit, way man-ney har fa-grey bifoo ta-ney mustash e barba?" Meri ridi e jawabi: "Me bu jan, Helena. Way suy har fa-grey bifoo mustash e barba?" "Me toshi bu jan, mis Smit," Helena jawabi, "bat he eventi tak an may patra." Otre kindas in klas ridi al audi se. Poy un boy shwo: "Me jan, mis Smit. Man-ney har sempre fa-grey pa un-ney bikos it es pa shi-sit yar pyu lao kem mustash e barba." ---- Molli bin sole gela pa elay gata, bat, al ke ela hev ot yar, otre gela en-habiti in kontra-ney dom. Nove gela toshi hev ot yar. Ela nami Joan. Joan hev dwa brata. Dwa gela bu go a same skola, bat li sun begin plei pa hunta afte skola. Undey Joan lai a dom, pi milka, chi biskwit, poy go a Molli-ney dom. Ela shwo a swa-ney amiga: "Swasti, Molli. Yu lai-bu-lai a may dom fo plei? Me hev gro-hao nove geim." Molli jawabi: "Skusi, Joan, bat may mata bu permiti ke me plei kun yu sedey, bikos yur brata Jorj zai hev lengitura, e ela bu yao ke me toshi pai it." "Oo, problema yok, Molli," Joan jawabi kway. "Pa fakta, Jorj bu es may vere brata. Ta es may stif-brata (????)." ---- Maik es syao boy, e ta heni sabun e akwa. Tri o char ves kada dey mata shwo a ta: "Maik, yur handas snova es muy gande. Go ba woshi li." Bat pa fakta Maik neva woshi li hao. Ta sol pon li inu akwa fo kelke sekunda e poy mah li aus snova. Onkla e tia de Maik jivi in otre urba. Undey li lai a she Maik-ney mata-patra, e ley syao son Ted lai kun li tuhun. Tedi es pa un yar meno yash-ney kem Maik, e ta toshi heni sabun e akwa. Dwa boy resti in dom kun mata-patra duran kelke minuta, poy go aus. Al ke li es sole, Maik kan Tedi-ney handas e shwo garwem: "May handas es pyu gande kem yur-las!" "Sertem," Tedi jawabi ira-nem, "yu es ya pa un yar pyu lao kem me." ---- Piter hev shi yar. Undey ta-ney amiga Paul shwo a ta: "Piter, me sal hev janmadey-pati pa sitdi. Yu lai ku?" Piter kwesti mata, ela shwo: "Ya, yu mog go." Ela telefoni a Paul-ney mata fo ladi. Bifoo ke Piter go a pati pa sitdi, ta-ney mata shwo a ta: "Piter, bye fogeti bi latif. Bye pregi chia. Weiti til ke oni dai it a yu." "Hao, mami," Piter jawabi e go a she Paul bay bisikla. Pa pati ye mucho kinda. Li plei pa hunta duran un ora, poy Paul-ney mata dai a li koy chia, bat ela fogeti dai chia a Piter. Ta weiti latifem duran kelke taim, poy lifti swa-ney pyata e shwo lautem: "Ob koywan nidi prival klin pyata?" ---- Nora hev shi-sit yar. Ela hev syao brata. Elay-brata-ney nam es Jim. Koyves Jim shali gro, bat ta mah Nora ridi mucho, also ela lubi ta e sempre es karim versu ta. Undey ela zai go fon dom a shop, ewalaa ela vidi un syao boy lopi-she versu ela. Ta lopi muy kway. Wen ta blisifi, ela fa-astoni por vidi ke es Jim. "Swasti, Jim," Nora krai. "Way yu zai lopi tanto kway?" Jim bu stopi, bat mavi handa a sista e krai-jawabi: "Me zai trai reteni dwa boy fon batala." Nora fa-astoni snova. Ela ridi e shwo: "Es ya muhim zunsa fo syao boy, bu ver? Yu bu zwo tal dela oftem. Hu es sey dwa boy?" "Es Tom e me," Jim jawabi al lopi for muy kway along gata. ---- Henk jivi-te in syao urba, bat poy ta pai gunsa in gran urba e en-habiti dar kun swa-ney molya e dwa kinda tuhun. Pa un-ney sitdi in ley nove dom, Henk mah swa-ney nove auto aus garaja e zai woshi it, al ke ta-ney visin zai go pas. Al vidi Henk-ney nove auto, visin stopi e kan it duran un minuta. Poy Henk turni e vidi ta. Visin shwo: "Es ya prival auto. Ob es yu-ney?" "Koyves," Henk shwo. Visin fa-astoni. "Koyves ku?" ta shwo. "Kwo yu maini?" "Wel," Henk jawabi lentem, "wen ye pati in urba, it perteni a may docha Jein. Wen koylok ye futbol-match, it perteni a may son Jo. Afte ke me woshi it, al ke it aspekti muy prival e klin, it perteni a may molya. E wen it nidi bensin, it es me-ney." ---- Alisa es gela do dwashi-tri yar. Ela es mednana in gran hospital. Ela es muy karim, e oli elay pasienta gro-pri ela. Undey ela zai fai kuping e vidi un lao gina kel zai weiti dabe pai krosi mange gata. Alisa toshi yao krosi gata, also ela go-lai a toy lao gina fo ofri helpa. Afte blisifi, Alisa turan ridi e shwo: "Madam Herman! Yu bin may pasienta pa bifoo-ney yar!" Madam Herman joi gro por vidi ela. "Me ve helpi yu krosi gata, madam Herman," Alisa shwo. "Oo, danke gro, Alisa," madam Herman shwo e en-stepi avan. "Non, non, madam Herman," Alisa kway shwo. "Weiti ba! Semafor-luma es haishi rude." "Oo," madam Herman shwo al stepi bak. "Me mog fasilem krosi gata pa sole, wen semafor-luma es grin." ---- Jon chu USA in yar 1969 dabe gun in Afrika. Es garme in Afrika, e afte lai bak a USA in yar 1979, Jon shwo a swa: "Nau es mucho pyu lenge hir kem bin bifoo ke me go wek. Me sal kupi elektre warmiser. Yoshi olo es mucho pyu guy." Pa lai-she dey Jon go a shop dabe kupi elektre warmiser. Vender diki a ta tri o char la do farke sorta, poy shwo: "E sey-la es nuy zuy hao elektre warmiser. It kosti mucho mani, bat it spari haf de yur elektritaa, e elektritaa es muy guy nau, bu ver?" "Ya, it es gro-guy," Jon jawabi, "e se zai fa-buhao kada yar." Ta kan elektre warmiser atentem, dumi duran kelke sekunda, poy shwo: "Wel, me ve pren dwa sey-la, plis, e dan me ve spari ol may elektritaa." ---- Stiv hev shi-un yar e ta-ney brata Tim hev sem la. Li go a same skola e li ambi gro-pri sporta e geim. Li yoshi pri batali, bat ley mata bu joi wen li batali kun otre boys. Kelke dey bak Tim lopi-lai a dom e go uupar a swa-ney shamba. Ta-ney brata toshi es dar, ta zai audi musika. Ta lifti kapa al ke Tim zin, shwo: "Way yu plaki, Tim?" "Bikos Hari he darbi me," ta-ney meno-yash-ney brata shwo. Hari es boy in skola, e li oftem batali kun mutu. Stiv ridi e shwo: "Ob yu jawabi-darbi, o sim en-plaki kom bebi e lopi a dom a mama?" "Me jawabi-darbi!" Tim shwo ira-nem. "Me jawabi-darbi pa un-ney, e poy ta darbi me." ---- Billi jivi pa kalme gata in gran urba. Koyves ta-ney mata pren ta a parka fo plei, bat wen ela mangi, ta plei pa gata. Undey pa aksham Billi-ney patra dai a ta un jamile nove bol, e pa lai-she sabah Billi go a gata fo plei kun it. Ta plei joi-shem duran kelke minuta, bat poy un gran doga go pas. Al vidi bol doga toshi en-yao plei kun it. Billi pren bol, lifti it e teni it sobre kapa. Ta bu yao ke doga pren it e lopi wek kun it, bat doga ek-salti e mah-lwo ta. Billi-ney mata tuy chu dom e lopi-lai a ta. "Ob ta he kusi yu?" ela kwesti. "Non, ta bu he kusi me," Billi jawabi, "bat ta he gusti me." ---- Sinior e madam Wiliams gami al ke lu hev dwashi-tri yar e ela hev dwashi yar. Afte dwashi-pet yar li hev gran pati, e fotiyuan lai e zwo kelke foto de li. Poy fotiyuan dai a madam Wiliams swa-ney nam-karta e shwo: "Fotos ve bi tayar pa lai-she tridi. Yu mog pai li pa nuy studio." "Non," madam Wiliams shwo, "bi karim sendi li a nu." Fotos arivi afte un wik, bat madam Wiliams bu joi al vidi li. Ela zin swa-ney auto e dukti it a foto-studio. Dar ela stopi, zin studio, shwo ira-nem: "Yu he zwo kelke foto de me e de may mursha pa bifoo-ney wik, bat me bu sal pagi pur li." "Oo, way non?" fotiyuan kwesti. "Bikos may mursha aspekti kom maimun," madam Wiliams shwo. "Wel," fotiyuan jawabi, "se bu es nuy kulpa. Way yu bu he dumi om se bifoo ke yu gami lu?" ---- Un laojen go a hospital. Doktor lai-visiti lu, shwo: "Wel, sinior Jons, yu sal pai kelke inyekta. Afte li yu ve sta mucho pyu hao. Mednana ve lai e dai a yu den un-ney-la sedey pa aksham, e yu ve pai dwa-ney-la manya pa sabah." Pa akham un yunge mednana go-lai a sinior-Jons-ney kama, shwo: "Me sal dai a yu den un-ney inyekta, sinior Jons. In kwel plasa yu yao pai it?" Laojen fa-astoni. Ta kan nana duran kelke sekunda, poy shwo: "Nulwan gwo lasi me selekti se bifooen. Ob yu verem yao ke me selekti?" "Ya, sinior Jons," nana jawabi. Ela zai hasti. "In kwel plasa yu yao pai it?" "Wel, dan," laojen jawabi al smaili, "me yao pai it pa yur lefte bracha, plis." ---- Pit Hogan safari pa landa bay swa-ney auto. Undey pa aksham ta zai dukti auto along koy kamina al shuki un syao hotel. Ewalaa ta vidi un laojen pa kamina-borda. Ta stopi auto, shwo a laojen: "Me yao go a Surya-Hotel. Ob yu koni it?" "Ya," laojen jawabi. "Me mog diki dao a yu." Ta geti inu Pit-ney auto, e li raki it sirke dwashi milya. Wen li ateni un syao dom, laojen shwo: "Stopi ba hir." Pit stopi e kan an dom. "Bat se bu es hotel," ta shwo a laojen. "Non," laojen jawabi, "es may dom. E nau me diki a yu den dao a Surya-Hotel: turni ba bak e raki nin milya. Dan leften yu ve vidi Surya-Hotel." ---- Jimi begin rasmi al tri yar, e al pet yar ta janmog rasmi yo aika hao. Ta rasmi mucho jamile interes-ney piktura, e jenta pagi mucho pur li. Li shwo: "Sey boy ve bi fama-ney al bi pyu yash-ney, e dan nu ve vendi sey pikturas pur mucho mani." Jimi-ney pikturas farki fon pikturas de oli otre jen, bikos ta neva rasmi pa ol papir. Ta rasmi pa un haf, e dwa-ney la es sempre vakue. "Es ya intele," oli shwo. "Nulwan zwo tak, nulwan krome ta." Undey koy jen kupi un piktura bay Jimi, poy shwo a ta: "Jimi, bi karim, shwo ba: way yu rasmi pa niche haf de piktura e bu rasmi pa uupare-la? "Bikos me es syao," Jimi shwo. "May brash bu ateni gao." ---- Sinior e madam Grey jivi in gran urba, e li hev un son. Ta nami Pit, e ta bu pri woshi swa. Undey madam Grey shwo a swa-ney mursha: "Tu oltaim jivi in urba, se bu es hao fo Pit." Also pa sekwi-she saif li findi un syao dom in vilaja e pren Pit adar fo vakasion. Wen li arivi a vilaja, madam Grey shwo a Pit: "Nu sal resti hir fo dwa wik." Boy lopi inu dom, kan oli shamba, poy lopi bak a mata, shwo: "Me bu vidi banipen, mama. Wo es it?" "Es muy syao dom, Pit," mata shwo. "Hir banipen yok." "Es ya gro-hao!" Pit shwo. "Sey vakasion sal bi verem prival." ---- Undey sinior Parker shwo a swa: "Me bu vidi may brata yo longem, e ta habiti in nove dom nau. Me sal raki-go adar sedey fo visiti ta." Ta pren brata-ney adres, zin auto e en-go. Ta raki-go longem, bat bu findi brata-ney dom. Pa fin ta stopi fo pregi koywan om helpa. "Go rektem pa sey kamina fo dwa milya," un man shwo, "poy turni a lefta, e poy pren dwa-ney kamina desnen." Sinior Parker raki-go rektem pa kamina e turni a lefta afte dwa milya, bay poy snova lusi dao. Ta raki-go un milya pyu, vidi un kamina desnen e stopi. Un gina zai go pas, also ta kwesti ela: "Skusi ba, ob se es dwa-ney kamina desnen?" ---- Sinior e madam Wilson jivi in gran jenful urba, e pa un saif li lai a un vilaja fo fai vakasion. Li pri it gro, bikos toy vilaja es kyete klin loko. It gro-farki fon urba. Undey ranem pa sabah li go promeni e miti un laojen. Ta jivi pa ferma e zai sidi ausen bli zindwar sub warme surya. Sinior Wilson kwesti ta: "Ob yu pri jivi in tal kyete loko?" Laojen shwo: "Ya." Sinior Wilson shwo: "Kwo es hao om it?" Laojen jawabi: "Wel, kadawan koni kadawan. Jenta oftem lai visiti me, e me oftem go visiti li. Yoshi ye mucho kinda hir." Sinior Wilson shwo: "Es interes-ney. E kwo es buhao?" Laojen dumi idyen, poy shwo: "Wel, same kosas, pa fakta." ---- Don safari pa landa, e undey ta lai a un hotel in un syao urba. Dar oni servi deyfan fon klok shi-dwa e haf til klok un e haf. Ta promeni longem, poy vidi un yungo pa gata, shwo a ta: "Skusi ba, ob yu mog shwo kwel klok es?" Yungo kan an swa-ney handakloka, jawabi: "Es klok shi-dwa." Don bu joi al audi se, shwo: "Ob bu es pyu tarde?" Ta fai hunga, ta yao chi deyfan. "Non," yungo shwo. "In nuy urba neva es pyu tarde kem klok shi-dwa." Don fa-astoni, shwo: "Es interes-ney. Kwo yu maini?" "Wel," yungo jawabi, "kadaves afte ke es klok shi-dwa, nu snova begin fon beginsa: klok un, klok dwa..." ---- Sinior Klark gun in ofis e zwo mucho muhim e mushkile gunsa, bat poy ta begin fogeti olo, e por se luy gunsa fa-mushkile. Undey ta shwo a swa: "Me sal go visiti doktor Martin fo toki om se." Ta weiti in weitishamba she doktor Martin, kun otre pasientas tuhun, poy nana shwo a ta: "Nau yu mog zin." Sinior Klark hasti zin doktor-Martin-ney ofis, e doktor shwo: "En-sidi ba, sinior Klark. Komo me mog helpi yu?" "Oo, doktor," sinior Klark shwo, "es dashat-ney. Me bu mog remembi nixa fo pyu kem haf-minuta, e por se may gunsa fa-gro-mushkile. Kwo zwo? Ob yu mog helpi me?" Doktor shwo: "Wen se begin-te, sinior Klark?" "Wen begin-te kwo?" sinior Klark kwesti. ---- Sinior e madam Davi hev un son. Ta nami Bobbi, e ta hev-te janmadey kelke dey bak. Pa bifoo-ney semdi madam-Davi-ney lao patra lai fo visiti ela e elay mursha, e ta bringi un prival plei-tren fo Bobbi. Al dai it a Bobbi, ta shwo: "Skusi, Bobbi, me he fogeti om yur janmadey pa bifoo-ney dwadi, also me bu he dai sey dona dan." "Oo, se bu muhimi, opa," Bobbi jawabi. "Danke gro!" "E kwanto yar yu hev nau, Bobbi?" opa kwesti. Bobbi jan jawaba: "Me hev pet yar, opa." "Hao," laojen shwo. "Nau yu es ya gran boy, Bobbi." "Ya, opa," Bobbi shwo. "E kwo yu ve zwo al bi pyu yash-ney?" opa kwesti. Fo sey kwesta Bobbi toshi jan jawaba: "Me ve hev sit yar, opa," ta jawabi. ---- Dik es maryuan pa un gran ship. It navigi-go a Nipon e Ostralia, also Dik oftem resti pa ship duran kelke mes sin chu. Al en-jagi pa sabah, ta sempre vidi mar, o koyves koy portu. Al hev dwashi-tri yar Dik gami e kupi un syao dom kun garden in suy-molya-ney urba. Toy urba es dale fon mar. Poy ta go a swa-ney ship e bu lai bak duran dwa mes. Fon portu ta go a urba bay bus e gro-joi por vidi molya snova. Pa lai-she sabah ta somni til klok nin. Poy ta en-jagi turan e ek-kan tra winda. Traen winda ye kelke baum. Ta en-fobi gro e ek-salti al krai: "Nu he imbati kontra arda!"

Return to Textatot.